Morgunblaðið - 21.06.1988, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, FORSETAKJÖR 1988 ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ 1988
25
Gerum kosningu Vig-
dísar sem veglegasta
eftirJón Þórarinsson
Forsetakosningar eiga að fara
fram 25. þ.m. Engum blandast
hugur um hver muni verða úrslit
þeirra. En þess vegna er ef til vill
ástæða til að óttast að kosninga-
þátttaka verði minni en skyldi.
Vigdís Finnbogadóttir hefur
verið forseti íslands í átta ár. Það
Viðvörun
eftir Óla H.
Þórðarson
Ég geri ráð fyrir að flestir ætli
að viðvörun frá mér varði umferðar-
mál vegna þess að nú er framundan
einhver mesti hættutími ársins í
umferðinni. Auðvitað nota ég tæki-
færið og bið ökumenn að hugleiða
það að haga akstri sínum á þann
veg að þeir fari sér ekki að voða
og skaði ekki samferðamenn sína.
En tilefni þessarar hugleiðingar
nú er að ég verð fjarverandi til 25.
júní þá er þjóðin kýs sér forseta. Á
mér hvílir sá ótti að andvaraleysi
geri það að verkum að forseti okk-
ar — frú Vigdís Finnbogadóttir
verði ekki endurkjörin með þeim
glæsibrag sem hún á skilinn.Ég á
við að fólk hugsi sem svo — „hún
vinnur örugglega yfirburðasigur —
mér er óhætt að sitja heima.“
Ósk mín er sú að íslenska þjóðin
sýni þakklæti sitt í verki — skundi
á kjörstað og sjái til þess að for-
seti lýðveldisins hljóti meginþorra
atkvæða. Þá á ég ekki aðeins við
að hún fái afgerandi meirihluta at-
kvæða heldur og að kjörsókn verði
mjög mikil og endurkjör hennar
verði með þeirri reisn sem frú
Vigdís á sannarlega skilið. Þetta
verður væntanlega best gert á þann
máta að í hverri fjölskyldu gangi
einn fram fyrir skjöldu og stuðli
að því að allir í fjölskyldunni nýti
atkvæðisrétt sinn.
Hér á landi eru yfirleitt sterk
er varla ofsagt að á þeim tíma
hefur hún unnið hug og hjarta
hvers íslendings. Hún hefur vakið
athygli alls heimsins á íslandi,
fyrst með því að ná fyrst allra
kvenna kjöri sem forseti þjóðar
sinnar, síðar sem glæsilegur full-
trúi íslands heima og heiman.
Heimsóknir hennar til annarra
landa hafa þótt sæta meiri tíðind-
um en títt er um slíka atburði og
stundum hefur hún verið fulltrúi
Norðurlanda allra á alþjóðavett-
vangi. Undantekningarlaust hefur
hún orðið landi sínu og þjóð til
hins mesta sóma með látleysi sínu,
glæsileika og eðlislægum höfð-
ingsbrag.
Sá sem þetta skrifar gaf ekki
Vigdísi Finnbogadóttur atkvæði
sitt þegar hún var kjörin forseti
Jón Þórarinsson
1980. Þess vegna fagna ég því,
úr því að lýðræðið krefst nú kosn-
inga, að fá tækifæri til að votta
henni traust mitt, virðingu og
þakklæti. Það veit ég að fleiri gera.
Vigdís Finnbogadóttir hefur
lagt sig alla fram í sínu háa emb-
ætti og hvergi hlíft sér. Hún hefur
unnið til þess að stuðningur við
Óli H. Þórðarson
„Þjóð okkar er í raun
ein stór fjölskylda og
þar fer fremst í flokki
meðal jafningja ástsæll
forseti okkar, frú
Vigdís Finnbogadótt-
ir.“
fjölskyldubönd og ætti þetta því að
vera tiltölulega auðvelt. Þjóð okkar
er í raun ein stór íjölskylda og þar
fer fremst í flokki meðal jafningja
ástsæll forseti okkar, frú Vigdís
Finnbogadóttir.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Umferðarráðs.
Hugleiðingar
um forsetakjör
eftir Tryggva
Helgason
Nýjar forsetakosningar nálgast.
Núverandi forseti hefur lýst því
yfir að taka ekki þátt í neinu sem
kallast kosningabarátta.
Þjóðin þekkir mig, það þekkja
mig allir, vita hvað ég vil, hvað
ég geri og hugsa; segir núverandi
forseti.
En hvemig í ósköpunum á ai-
menningur — kjósendurnir — að
skilja svona ummæli? Á kjós-
andinn að álykta sem svo, að nú-
verandi forseti sé alfullkominn
forseti; nánast heilög persóna sem
kjósendur falli á kné fyrir, tilbiðji
og kjósi í hlýðni og lotningu? Eða
FORSETA-
KOSNINGAR
eftirLudvíg
Hjálmtýsson
Að undanfömu hafa birst á síðum
dagblaðanna greinar og lesendabréf
sem fjalla um forsetakosningar þær,
sem fram eiga að fara í lok þessa
mánaðar. Ég tel almenna umræðu
um jafn mikilvægar kosningar og
Igor forseta lýðveldisins af hinu góða
og raunar nauðsynlega þegar kosið
er um hver skuli skipa virðulegasta
embættið sem þjóðin sjálf veitir.
Framangreind umfjöllun um kjör for-
seta gefur tilefni til að ætla, að nokk-
urs misskilnings ogjafnvel vanþekk-
ingar gæti um valdsvið og umsvif
embættis forseta. Oft rekst maður á
þá kenningu að forseta beri, og það
jafnvel oft, að beita því valdi sem
honum er veitt og neita að staðfesta
lög sem meirihluti Alþingis hefir
samþykkt. Ef sá háttur mundi upp
tekinn í ríkum mæli má kalla að for-
seta væri nánast fengið einræðisvald
í hendur, en það er í beinni andstöðu
við þá lýðræðishefð sem við íslend-
ingar höfum kosið að varðveita og
hafa í heiðri. Forseti hefír að vísu
vald til að fresta framkvæmd laga
með því að neita að staðfesta þau,
hinsvegar er því treyst, að þjóðin
kjósi ekki aðra í hið mikilvæga emb-
ætti en þá sem þekktir eru að miklum
mannkostum og viti, en kunni að
fara svo með vald sitt, að ekki valdi
skaða eða vandræðum.
Einn þáttur í störfum Vigdísar
Finnbogadóttur á forsetastóli sem
snýr beint að umheiminum og vekur
meiri athyglu hér og erlendis en flest
önnur störf, sem þó eru yfírgripsmik-
il og margvísleg, eru opinberar heim-
sóknir forseta til annarra landa. Ég
átti þess kost að fylgjast náið með
þegar forseti fór í.fyrstu opinbera
heimsókn sína til Danmerkur. Ég
starfaði þá hjá Ferðamálaráði íslands
sem átti frumkvæði og undirbjó einn
kynningarhluta heimsóknarinnar í
samvinnu við Flugleiðir, Útflutnings-
miðstöð iðnaðarins og Útflutnings-
deild SÍS. Með góðri samvinnu allra
aðila, en ekki síst glæsilegri fram-
komu forseta sem þekkti vel af langri
reynslu nauðsyn réttrar og skrum-
lausrar kynningar á landi, þjóð og
þjóðháttum, tókst hin fyrsta opinbera
heimsókn forseta með ágætum sem
og allar opinberar heimsóknir hennar
síðan. Það mun ekki ofmælt þó full-
yrt sé, að Vigdís Finnbogadóttir hafí
borið hróður lands og þjóðar hvar
sem leiðir hennar hafa legið með
þeim hætti, að ekki hafi verið á betra
kosið, um það vitnar almannarómur
og er þó ekki létt verk að gera land-
anum til hæfís.
Ég hefið orðið þess var í viðræðum
við fólk um væntanlegar forseta-
kosningar, að óþarfi sé að koma á
kjörstað þar sem fullkomin vissa sé
um glæsilegan sigur Vigdísar Finn-
bogadóttur. Ég eins og fjöldi fólks í
þessu landi er viss um hinar miklu
vinsældir forseta og brautargengi í
kosningum. Þrátt fyrir þá vissu ber
nauðsyn til, að allir sem því mega
við koma mæti til kjörfundar. Það
er styrkur forseta að hafa sem flest
atkvæði við framboð sitt, en það
sýnir einnig, að þrátt fyrir allt getur
Ludvíg Hjálmtýsson
„Það mun ekki ofmælt
þó fullyrt sé, að Vigdís
Finnbogadóttir haf i
borið hróður lands og
þjóðar hvar sem leiðir
hennar hafa legið með
þeim hætti, að ekki hafi
verið á betra kosið, um
það vitnar almanna-
rómur og er þó ekki
létt verk að gera land-
anum til hæfis.“
þjóðin staðið saman þegar hún veitir
sjálf æðsta og virðulegasta embættið
með atkvæði sínu. Þar er í senn
styrkur hennar og heiður.
Höfundur er fyrrverandi ferða-
málastjóri.
merkir þetta kannski: Þið þekkið
mig, ef þið ekki komið og kjósið
mig, skuluð þið eiga mig á fæti?
Eða merkir þetta kannski eitthvað
allt annað? Eða er verið með þessu
að lítilsvirða kjósendur og rétt
þeirra til þess að velja og hafna?
Eða er verið að hundsa stjórnar-
skrána?
Þá má líka minna á, að núver-
andi forseti var aldrei kosinn með
meirihluta atkvæða hið fyrra
kjörtímabil, heldur minnihluta at-
kvæða; meirihlutinn kaus aðra.
Og hið seinna kjörtímabil var for-
setinn kosinn með engu atkvæði
þjóðarinnar.
Ummæli forsetans, svo og ýmis-
legt annað sem hefur komið upp,
í tilefni væntanlegra forsetakosn-
inga, vekur mönnum furðu og ótal
fleiri spurningar vakna. Til dæmis
að taka; er stjórnarskráin innan-
tómt blaður? Veit enginn hvað
stendur í stjórnarskránni? Hefur
enginn lesið stjórnarskrána?
I stjórnarskránni stendur í 4.
og 5. grein, að hver sá maður 35
ára með tilskilinn fjölda meðmæ-
lenda geti boðið sig fram til for-
seta. Aðrar eru kröfurnar ekki —
punktur og basta.
Hvað skyldi vera óeðlilegt við
það að menn gefi kost á sér? Er
það eitthvað sem ekki má? Eða
er það kannski bara fyrir ein-
hveija sérstaklega útvalda. Og
hver á þá að velja frambjóðendur?
Eru það gömlu stjómmálaflokk-
amir — eða gömul stjórnmálaref-
irnir sem telja sig eiga að hugsa
„fyrir fólkið“? Eða eru það foringj-
ar stjórnmálaflokkanna? Eða er
það sitjandi forseti, sem ákveði
með einskonar einræðisvaldi að
hann einn verði í framboði og eigi
að verða sjálfkjörinn, og að öllum
öðrum sé bannað að gefa kost á
sér?
Og víst er það margt fleira sem
vekur furðu. í sjónvarpsfréttum
birtust viðtöl við fólk sem úthúð-
aði og niðurlægði annan frambjóð-
andann af þeim tveim sem gefa
kost á sér í væntanlegum forseta-
kosningum.
Og sumir sem skrifa í blöð rjúka
upp með andfælum. I forystugrein
DV 30. maí 1988 var rætt um,
að framboð annars frambjóðan-
dans „væri grín“.
Síðan var m'anni gefið í skyn í
greininni að íslendingar væru að
burðast með eitthvað sem kallast
lýðræði, og meira að segja „stjórn-
arskráin gerir ráð fyrir kosning-
um“ um það sem blaðið kallar
„óvænt og gjörsamlega vonlaust
„Vigdís Finnbogadóttir
hefur lagt sig alla fram
í sínu háa embætti og
hvergi hlíft sér. Hún
hefur unnið til þess að
stuðningur við hana
verði látinn í té af heil-
um huga og sýni sam-
stöðu okkar um kosn-
ingu hennar.“
hana verði látinn í té af heilum
huga og sýni samstöðu okkar um
kosningu hennar, þótt annars séu
skoðanir skiptar um margt. Þess
vepia þurfum við að fjölmenna á
kjörstað 25. júní, en þeir sem það
geta ekki þurfa að neyta atkvæðis-
réttar síns utan kjörstaðar fyrir
kjördag.
Sameinumst um að gera kosn-
ingu Vigdísar Finnbogadóttur sem
veglegasta.
Höfundur er tónskáld.
Tryggvi Helgason
„Er stjórnarskráin inn-
antómt blaður? Veit
enginn hvað stendur í
stjórnarskránni? Hefur
enginn lesið stjórnar-
skrána?“
framboð" og því væri „sjálfsagt
fyrir okkur að bera virðingu fyrir
þessu framboðsbrölti".
Hvaða „okkur“ er átt við?
Þá var nýja framboðið dæmt
„mistök“ og fylgismennirnir bara
„telji sig í alvörukosningabaráttu“
en séu það ekki. Og nýja frambjóð-
andanum var gert upp það álit,
að hann virtist vilja „þeysa um
vígvöllinn, umdeildur en áhrifa-
mikill".
Um hvaða „vígvöll"? Ég spyr.
Um hinn frambjóðandann var
sagt að hann hefði nú þegar „va-
lið — að sitja áfram á virðingar-
stalli", og blaðið fullyrti að hann
þyrfti jafnframt ekkert að óttast
að hann dytti niður af stallinum.
Eftir að leiðarinn hafði farið
niðrandi orðum um nýja mót-
frambjóðandann á ýmsa lund, og
sakað hann um að gera forseta-
kosningarnar að grínþætti er
klikkt út með því að segja að „það
megi samt ekki vanvirða kosning-
una og mótframbjóðandann“.
Hvílíkur tvískinningur og
hræsni!
Hvað ef nýi frambjóðandinn,
mótframbjóðandinn, fengi 51%
atkvæða? Hvað þá? Stundum ger-
ist hið óvænta og ótrúlega — og
það getur gerst. Hinn íslenski kjós-
andi er óútreiknanlegur. Hvað
segja þeir þá, sem hafa látið falla
þung og vanhugsuð orð? Mikil
verður skömm þeirra og sneypa.
Höfundur er flugmaður á Akur-
eyri.