Morgunblaðið - 30.06.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. JÚNÍ 1988
27
19. flokksþing sovéskra kommúnista í Moskvu
Nefnd kannar meínta
mútuþægni fulltrúa
Moskvu, Reuter.
ÁKVEÐIÐ hefur verið að skipa
nefnd á flokksráðstefnunni í
Moskvu til að kanna hvað hæft
sé í staðhæfingum um að full-
trúar Sovétlýðveldisins Úz-
bekístan á ráðstefnunni séu
grunaðir um mútuþægni.
Sovéska tímaritið Ogonjok birti
nýlega grein eftjr Telman Gdljan,
sem hefur undanfarin fimm ár
stjómað rannsókn á spillingu og
glæpum háttsettra embættis-
manna í Úzbekístan og Moskvu.
I greininni segir að fulltrúar hafi
verið valdir á flokksráðstefnuna í
Moskvu þrátt fyrir að stofnunum
flokksins hafí verið greint frá því
að þeir væru gmnaðir um mútu-
þægni.
„Þetta ber vott um að þau öfl,
sem beijast gegn umbótastefnu
Gorbatsjovs, eru enn sterk,“ segir
Gdljan í greininni. „Hvað ætli slíkir
fulltrúar hafi fram að færa fyrir
flokkinn og alþýðuna?" bætir hann
við.
Rafík Níshanov, sem veitir full-
trúum Úzbekístans á flokksráð-
stefnunni forustu, sagði í gær að
á ráðstefnunni hefði verið ákveðið
að setja á fót nefnd til að kanna
hvort þessar staðhæfingar væru
réttar. Nefndin ætti síðan að
greina frá niðurstöðu sinni á ráð-
stefnunni innan skamms.
Níshanov sagði að síðan rann-
sóknin hófst árið 1983 hafi hundr-
að embættismenn í Úzbekístan
verið ákærðir fyrir spillingu og
tveir verið sakfelldir. Ennfremur
hefðu 3.000 embættismenn verið
Skoðanakönnun í Moskvu:
Mikill meirihluti á
móti forréttindum
* A A •
Moskvu, Reuter.
MIKILL meirihluti Sovétmanna
er mótfallinn forréttindum sov-
ésku valdastéttarinnar, og þeir
sem telja sovéska þjóðfélagið
ranglátt eru jafn margir og þeir
sem telja það réttlátt, samkvæmt
skoðanakönnun sem birst hefur
í sovéska vikuritinu Moskvu-
tíðindi.
Flestir þeirra 548 Moskvubúa
sem spurðir voru sögðust þeirrar
skoðunar að leiðtogamir í Kreml
og menn innan hersins væru betur
að forréttindunum komnir en lægra
settir embættismenn ríkisins og
kommúnistaflokksins. Mikill meiri-
hluti aðspurðra, eða 84 prósent, var
á móti því að embættismenn gætu
verslað í verslunum sem lokaðar eru
almenningi. 67 prósent aðspurðra
voru mótfallin því að embættis-
mennimir fengju betri íbúðir en
almenningur og 60 prósent þeirra
þótti óréttlátt að embættismennim-
ir gætu lagst inn á sérstök sjúkra-
hús. 44 prósent sögðu þó að sov-
éska þjóðfélagið væri réttlátt, eða
jafnmargir og þeir sem sögðu það
ranglátt.
Sagnfræðingurinn Leoníd Gor-
don sagði við Moskvu-tíðindi að
sovéska forréttindakerfið biyti í
bága við lýðræðis- og „glasnost"-
stefnu Gorbatsjovs Sovétleiðtoga.
„Ég held að fulltrúamir á flokksráð-
stefnunni sniðgangi ekki þetta
vandamál," bætti hann við.
Setningarræða Gorbatsjovs:
Sjálfræði bænda
er forsenda auk-
innar framleiðni
Moskvu, Reuier.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, Sovétleið-
togi, telur að ekki sé hægt að
búast við aukinni framleiðni í
landbúnaði nema lífs- og vinnu-
skilyrði bændanna sjálfra verði
bætt fyrst. Ekki muni rætast úr
fæðuskorti í landinu fyrr en
bændur fái meira sjálfræði og
hið opinbera minnki afskipti af
störfum þeirra.
Gorbatsjov fjallaði um félagslega
og efnahagslega stöðu bænda í
Sovétríkjunum í sérstökum kafla í
aðalræðu sinni á flokksráðstefnunni
á þriðjudaginn. Hann sagði að til
þess að bæta úr fæðuskorti í landinu
þyrfti að bæta kjör bændanna vera-
lega. Einnig þyrfti að minnka af-
skipti hins opinbera af því hvenær
bændur sá og uppskera. Gorbatsjov
taldi að með því að gera bænduma
meira sjálfráða og bæta hag fólks
sem býr í smáþorpum, mætti auka
afköst í landbúnaði og stórauka
framboð á matvöra um allt landið.
Ráðstefnugestum varð tíðrætt
um bág lífskjör á ríkis- og sam-
yrkjubúum þar sem læknisþjónusta
og híbýli era léleg og vegir slæmir.
sviptir embætti og 650.000 flokks-
félagar verið reknir úr flokknum.
Rannsóknin hófst skömmu fyrir
andlát leiðtoga kommúnista-
flokksins í Úzbekístan, Sharafs
Rashídovs, sem var náinn vinur
Leonids Brezhnevs, fyrram leið-
toga Sovétríkjanna. Eftir andlát
hans hafa sovéskir íjölmiðlar hald-
ið fram að hann hafi stjórnað
skipulagðri mútuþægni spilltra
embættismanna.
Míkhaíl Gorbatsjov ræðir við fulltrúa á flokksráðstefnu á
torginu í gær.
Reuter
Rauða
KGB vill umbætur
Moskvu, Reuter.
SOVÉSKA vikublaðið Moskvufréttir birti í gær lista yfir þær pólitísku
og félagslegu umbætur sem yfirmenn sovésku öryggislögreglunnar,
KGB, vilja að hrundið verði i framkvæmd. Þykir það tíðindum sqeta
að almenningur fái vitneskju um það sem fram fer innan KGB. Þar
hafa menn hingað til starfað með mikilli leynd. Þá hefur verið vak-
in athygli á því, að tillögur Míkhaíls Gorbatsjovs um umbætur ná
ekki til KGB eða sovéska hersins.
Meðal þeirra sex atriða sem yfir-
menn KGB vilja gera að tillögu sinni
til umbóta í Sovétríkjunum og birt-
era í Moskvufréttum er að opin-
berir starfsmenn svari til saka fyrir
ákvarðanir sem þeir taka og valda
efnahagslegum skaða eða skaða á
umhverfinu. Með þessari tillögu era
KGB-menn að vitna til þeirra hug-
mynda, sem vora uppi fyrir nokkra
um að breyta rennsli stórfljóta, svo
að þau mætti nota til áveitu. Hefur
verið fallið frá þeim áformum.
Önnur tillaga KGB er að settar
verði skorður við að fjölræði verði
’misnotað innan sovéska stjómkerf-
isins. Hefur verið bent á að þessa
tillögu megi túlka sem viðvöran frá
KGB til stjómvalda um að ganga
ekki of langt í breytingum í lýðræð-
isátt innan stjómkerfisins.
Kommúnistaflokkurinn í Moskvu
kynnti þessar tillögur KGB á fundi
fýrir skömmu til þess að hægt væri
að ræða þær fyrir flokksráðsstefn-
una sem nú stendur yfír. Almenn-
ingi var ekki kunnugt um þær fyrr
en þær birtust í Moskvufréttum.
En þar vora þær settar á prent
vegna fjölda fyrirspuma frá al-
menningi.
í tillögum KGB felst fyrir utan
það sem að ofan er getið:
- Zíonismi og andgyðinglegur áróð-
ur verði talin jafnhættulegar ógnir
Við sósíalismann.
- Reglugerðum sem hindra stofnun
skóla eða námshópa í erlendum
tungumálum verði ratt úr vegi.
- Upplýsingar um efnahagsaðstoð
til erlendra ríkja verði gerðar opin-
berar.
- Aður óbirt verk Vladímírs Leníns
verði gefin út.
Engar tillögur hafa borist frá
KGB-mönnum sem fela í sér að
yfirstjórn öryggislögreglunnar eða
skipulagi hennar verði breytt.
Júrí Batjúnín, lögfræðingur og
stuðningsmaður umbótastefnu Gor-
batsjovs, sagði í grein í Prövdus
málgagni sovéska kommúnista-
flokksins, fyrr í þessum mánuði að
starfsemi KGB ætti að'vera undir
yfiramsjón sérstakrar nefndar sem
skipuð væri af Æðstaráðinu, Batj-
únín sagði að fækka bæri þeim
stofnunum sem ekki væra undir
yfiramsjón ráðsins.
Talið er að KGB færi þau rök
gegn yfírstjórn annarra, að starf-
semi öryggislögreglunnar sé svo
leynileg, að jafnvel Æðstaráðið
megi ekki fá vitneskju um hana.
Gorbatsjov lét hjá líða að nefna
KGB í setningarræðu sinni á
flokksráðstefnunni sem hófst á
þriðjudag. Hann talaði hins vegar
um að nauðsynlegt væri að koma
á umbótum innan þeirra stofnana
sem heyrðu undir innanríkisráðu-
neytið. Nefndi hann dæmi um mis-
tök sem gerð hefðu verið innan
hers og lögreglu.
Við mótmælin sem urðu í Moskvu
og víðar fyrir flokksráðstefnuna
urðu aðferðir KGB-manna til þess
að fólk gerði hróp að öryggislög-
reglunni. „Niður með KGB“ hrópaði
fólkið þegar það sá að óeinkennis-
klæddir menn drógu mótmælendur
á brott og settu í bifreiðar sem biðu
í hliðargötum. Fólk sem tók þátt í
mótmælunum sagði að slíkar að-
ferðir væra ekki í samræmi við
stefnu Gorbatsjovs um aukið lýð-
ræði og frelsi.
Þótt bændur og verkamenn séu
jafnréttháir öðram þegnum í Sov-
étríkjunum hafi í raun verið komið
fram yið bændur sem annars flokks
borgara og tekjur þeirra séu lægri
en tekjur verkamanna. Gorbatsjov
sagði að margir bændur hefðu gerst
skeytingarlausir um búskapinn þar
sem þeir hefðu alltaf þurft bíða
eftir skipunum frá hinu opinbera
t.d. um hvenær ætti að sá á vorin,
jafnvel þótt veðurskilyrði og þekk-
ing þeirra segði til um að tímabært
væri að hefjast handa. Þvl væri
mikilvægt að þeir yrðu „sjálfs sín
herra“.
Gorbatsjov ætlar sér ekki að
grafa undan samyrkjubúunum en
hann hefur gert nokkrar úrbætur.
Nú leyfist fjölskyldum að gera
samning við bústjóra þannig að
tekjur verði háðar árangri. Bændur
geta einnig haft samvinnu um véla-
viðgérðir og annað viðhald.
„Bændumir vita best hvaða
stjórnunarform hentar þeim og
hvaða þjónustu þeir þurfa á að
halda" sagði Gorbatsjov að lokum
í þessum kafla ræðu sinnar.
SUMAR-
ÚTSALA
hefst föstudaginn 1. júlí
50% afsláttur
Stórkostlegt úrval afkjólum,
blússum, buxum, pilsum,
jökkum, drögtum o.m.fl.
Ath.! Opið
laugardaginn 2. júlí
til kl. 4 e.h.
kvenfataverslun,
Þverholti 5, Mosfellsbæ, sími 66 66 76.