Morgunblaðið - 30.06.1988, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. JÚNÍ 1988
15
Hefur verðlagsþróunin
að undanfömu slegið
fyrri verðbólgumet?
eftirJón Baldvin
Hannibalsson
Það fer ekkert á milli mála, að
horfur í efnahagsmálum hafa
versnað töluvert frá því að fjárlög
voru afgreidd frá Alþingi í lok
síðasta árs. Þar skiptir mestu, að
markaðshorfur í sjávarútvegi hafa
snöggversnað. Til þess að draga
úr áhrifum versnandi ytri skilyrða
á afkomu sjávarútvegsins og jafn-
framt freista þess að minnka hall-
ann á viðskiptum við útlönd hefur
ríkisstjómin í tvígang þurft að grípa
til sérstakra efnahagsaðgerða,
meðal annars með því að fella gengi
íslensku krónunnar, fyrst um 6% í
lok febrúar og aftur um 10% um
miðjan maímánuð. Jafnframt fólu
þeir kjarasamningar, sem gerðir
voru á fyrstu fimm mánuðum árs-
ins, í sér helmingi meiri launahækk-
anir en reiknað var með við af-
greiðslu fjárlaga.
í kjölfarið hafa verðlagshorfur
að sjálfsögðu breyst frá því um
áramótin. Mestu munar um gengis-
feliingamar tvær, en þær em taldar
hafa í för með sér að minnsta kosti
8-9% hækkun á almennu verðlagi
í landinu, ef eingöngu er tekið tillit
til beinna áhrifa þeirra á innflutn-
ingsverð. Þar við bætast án efa
óbein kostnaðaráhrif innanlands.
Þannig er óhætt að fullyrða, að
versnandi ytri skilyrði hafi kost-
að um það bil 10% meiri verð-
bólgu frá upphafi til loka ársins
en áður var reiknað með.
Með hliðsjón af þessu kemur það
síður en svo á óvart, að verðbólgan
skuli hafa tekið mikinn sprett upp
á síðkastið. Það gat ekki farið á
annan veg í ljósi þess sem á undan
var gengið. Undirritaður lýsti því
rækilega fyrirfram, hvaða áhrif
15% gengisfelling hefði fyrirsjáan-
lega á verðlag, vísitölur, skulda-
stöðu og greiðslubyrði þjóðarbúsins
og skuldugra fyrirtækja, kaupmátt,
viðskiptahalla o.s.frv. Þvl fer hins
vegar víðs fjarri, að með þessu
hafi verið slegin einhver verð-
bólgumet á íslandi.
Að undanfömu hefur mikilli
hækkun byggingarvísitölu í júní-
mánuði verið slegið upp sem eins-
dæmi í íslenskri hagsögu. Það er
auðvitað hárrétt, að 8,4% hækkun
á einum mánuði er mikil hækkun,
hvemig sem á það er litið. Á hinn
bóginn em breytingar á bygging-
arvísitölu frá einum mánuði til ann-
ars ekki raunhæfur mælikvarði á
almennar verðbreytingar í landinu.
Til þess er hún of einhæf og næm
Jón Baldvin Hannibalsson
„Þannig- má búast við,
að árshraði verðbólg-
unnar verði um og yfir
40% á allra næstu mán-
uðum, meðan áhrif
gengisfellingarinnar
eru að ganga yfir. A
haustmánuðum ætti
hins vegar að draga
verulega úr verðbólgu-
hraðanum.“
fyrir sveiflum í einstökum þáttum,
í þessu tilviki launum.
Það sem hér gerðist — og sem
átti ekki að koma nokkmm manni
á óvart, sem á annað borð hafði
fylgst með gangi efnahagsmála
undanfamar vikur — var annars
vegar það að launabreytingar hjá
iðnaðarmönnum, á bilinu 11-18%,
komu inn í vísitöluna af fullum
þunga í júnímánuði. Hins vegar
komu til skjalanna verðhækkunar-
áhrif gengisfellingarinnar. Þetta
tvennt var allan tímann fyrirsjáan-
legt og kom því ekki á óvart.
Þó ekki væri nema af þessum
ástæðum er það alls ekki forsvaran-
legt að taka þessa einsmánaðar
hækkun sem visbendingu um
verðbólguhraðann almennt um
þessar mundir eins og ýmsir fjöl-
miðlar hafa gert. Auk þess em
það alla jafna ákaflega hæpin
vísindi að nota verðbreytingar í ein-
um einasta mánuði sem mæli-
kvarði á árshraða verðbólgunnar,
„Það var alltaf ljóst að urðun í
Selöldu væri þrautalending," sagði
Þórður. „Það er búið að kynna hug-
myndina allvel í Hafnarfírði og ég
held að þar sé enginn á móti því
að þessi leið verði farin.“ Frá Elliða-
árbrú að Álfsnesi em um 15 km
en 41 km í Selöldu. Sagði Þórður
að þrátt fyrir þessa vegalengd væri
mun hagkvæmara að flytja sorpið
þangað til urðunar en að reisa sorp-
eyðingarstöð fyrir höfuðborgar-
svæðið.
Móttökustöð verður reist fyrir
sorpið, þar sem því verður hnoðað
saman í um eins rúmmetra bagga
og em uppi hugmyndir um að hún
verði á lóð gömlu sorpeyðingar-
stöðvarinnar í Ártúnsholti. Áætlað-
ur kostnaður við móttökustöðina,
vegagerð í Selöldu og þau tæki, sem
þar verða til staðar, er um 100 til
150 milljónir króna. Á framkvæmd-
um að vera lokið innan þriggja ára.
heldur þarf að skoða breytingar
yfrr nokkurra mánaða tímabil. í
senn. Gildir það raunar jafnt um
framfærsluvísitölu sem byggingar-
vísitölu.
Þar að auki er það líka rangt að
halda því fram, að með þessum
reiknikúnstsum hafi verið sett nýtt
verðbólgumet á íslandi. Það þarf
ekki að fara lengra aftur en til fyrri
hluta árs 1983 til þess að fínna
dæmi um 270% verðbólguhraða á
mælikvarða byggingarvísitölu,
en hún hækkaði þá um lV/2% á
einum einasta mánuði, nánar til-
tekið í mars 1983, en þá hækkun
mátti einmitt að lengmestu leyti
relqa til mikilla launabreytinga iðn-
aðarmanna og gengislækkunar
íslensku krónunnar. Raunar fór
árshraði framfærsiuvisitölunnar
í sama mánuði upp I 230%, miðað
við þessar sömu reiknikúnstir.
Síðustu verðlagsspár fyrir að-
gerðimar í maí bentu til þess, að
árangur efriahagsaðgerðanna um
áramótin og eins í febrúarlok væri
farinn að skila sér i lægri verð-
bólgu. Þannig voru verðmæiingar í
apríl og maí minni en áætlanir
gerðu ráð fyrir, eða í kringum 16%
miðað við heilt ár, samanborið við
um og yfír 30% á fyrstu þremur
mánuðum ársins. Gengislækkunin
í maí setur vitaskuld nokkurt strik
i reikninginn, þannig að næstu
mánuðina verða verðbreytingar ör-
ari en að undanfömu.
Þannig má búast við, að árshraði
verðbólgunnar verði um og yfir
40% á allra næstu mánuðum, með-
an áhrif gengisfellingarinnar em
að ganga yfír. Á haustmánuðum
ætti hins vegar að draga verulega
úr verðbólguhraðanum og undir lok
ársins má búast við, að hann verði
kominn niður fyrir 15%, miðað við
óbreyttar gengisforsendur og að
ekkert óvænt gerist. Hækkunin frá
upphafí tfl loka þessa árs gæti
þannig orðið rétt tæplega 23%, en
meðalhækkun framfærsluvísi-
tölunnar frá því í fyrra nálægt 28%.
Þann fyrirvara þarf að sjálfsögðu
að hafa á þessum spám, að þær
gera ekki ráð fyrir óvæntum breyt-
ingum í efnahagslífinu umfram það
sem þegar er komið fram, hvorki
innanlands eða utan.
Höfundur er fjármálaráðherra.
IMUDD-NUDD
Nudd fyrir ófrískar konur.
Vöðvabólgunudd.
Slökunarnudd.
Seljum hinarfrá-
bæru snyrtivörur
frá
|| <jd//úxm
í-f'1--
Nudd- og snyrtistofa Helgu,
Garðastræti 13a, sími 11708.
RAFVERKTAKAR-HONNUÐIR- RAFVIRKJAR
DI A CT Tengla- og kapalrennur
rrL/AO I í ýmsum breiddum og
„ ,, „ litum fást hjá okkur
Kynmð ykkur gæði og verð
á
rPLAST
Vatnagörðum 10
SlMAR 685855/685854
HOMELITE
Mótorsláttuorf.
n DÖRF
ÁRMÚLAT1
Sorp urðað í Sel-
öldu við Krísuvík
STJÓRN byggðasamlagsins Sorpeyðing höfuðborgarsvæðisins hefur
ákveðið að kanna möguleika á að urða sorp í Selöldu við Krísuvík
eftir að hreppsnefnd Kjalarneshrepps hafnaði beiðni félagsins um
leyfi til að urða sorp í Alfsnesi við Kollafjörð. Selalda er i lögsagna-
rumdæmi Hafnarfjarðar og hafa hugmyndir um urðun þar verið
kynntar bæjaryfirvöldum, að sögn Þórðar Þ. Þorbjarnarsonar borg-
arverkfræðings.
AUGLÝSING
UMINNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ* ÁKR. 100,00
1985-1. fl.A 10.07.88-10.01.89 kr. 271,48
Innlausnarverö er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og veröbót.
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggjaþarjafnframtframmi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, júní 1988
SEÐLABANKIÍSLANDS