Morgunblaðið - 05.07.1988, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JÚLÍ 1988
íslenska járnblendifélagið:
Gott rekstrarár framundan
UNDANFARIÐ misseri hefur
verð á kísiljárni farið hækkandi
í heiminum, og rekstur verk-
smiðju íslenska jámblendifélags-
ins á Grundartanga hefur þar
af leiðandi gengið mjög vel allt
frá seinni hluta síðasta árs. Að
sögn Jóns Sigurðssonar fram-
kvæmdastjóra íslenska járn-
blendifélagsins er allt útlit fyrir
að framhald verði á góðum
rekstri verksmiðjunnar að
minnsta kosti fram á mitt næsta
ár, því enn er ekki séð fyrir end-
ann á hækkandi verði kísiljárns.
Það er því ljóst að takast mun
að vinna upp það tap sem verið
hefur á rekstri verksmiðjunnar
frá árinu 1984 þegar fjárhagur
fyrirtækisins var endurskipu-
lagður, en það mun vera um 335
milljónir króna. Framleiðsla
verksmiðjunnar á Grundartanga
nær því nú að vera á bilinu 68-70
þúsund tonn á ári, og er það um
2 prósent af heimsframleiðsl-
unni.
Eftirspum eftir kísiljámi er nú
meiri en framboð, en margir fram-
leiðendur hafa hætt framleiðslu
kísiljáms á síðustu ámm, og þá
hefur stálframleiðsla í heiminum
aukist til muna síðustu misserin.
Aukningin er um 12 prósent á milli
áranna 1987 og 1988 í hinum vest-
ræna heimi i heild, en í Banda-
ríkjunum einum er aukningin um
25 prósent. Frá árinu 1974 og fram
á árið 1987 hefur ekki verið um
að ræða neina aukningu svo heitið
geti, en framleiðslan verið á bilinu
700-740 milljónir tonna.
Mestur hluti kísiljámsins sem
framleitt er í verksmiðjunni á
Grundartanga er seldur í gegnum
sölukerfi Elkem, en Elkem fram-
leiðir kísiljám í verksmiðjum sem
em í Bandaríkjunum, Kanada og
Noregi. íslenska framleiðslan fer á
markað í Bandaríkjunum, Japan og
Evrópu, og skiptist hún nokkuð
jafnt á þessa markaði. íslenska
jámblendifélagið nýtur sama með-
alverðs fyrir sína framleiðslu og
Elkem-kerfíð í heild sinni, en verð-
jöfnun á sér stað að loknu hverju
söluári, þannig að engin ein verk-
smiðja græðir eða tapar á því hvert
Jón Sigurðsson framkvæmda-
stjóri íslenska járnblendifélags-
ins.
framleiðsla hennar er seld hveiju
sinni.
Vegna fjármagnskostnaðar hinn-
ar nýju verksmiðju var verksmiðjan
á Gmndartanga framan af með
hæsta framleiðslukostnað sem
þekktist í sölukerfí Elkem, en nú
er svo komið, að framleiðslukostn-
aðurinn hjá verksmiðjunni er senni-
lega með þeim lægsta sem þekkist,
ef undan era skildar verksmiðjur í
Brasilíu og Venesúela.
Jón _ Sigurðsson framkvæmda-
stjóri íslenska jámblendifélagsins
sagði í samtali við Morgunblaðið,
að ástæður fyrir þeim bata sem
orðið hefði í rekstri verksmiðjunnar
væm aðallega tvær. í fyrsta lagi
hefði ijárhagsleg endurskipulagn-
ing verið gerð á fyrirtækinu árið
1984. Þá var hlutaféð aukið og jap-
anska fyrirtækið Sumitomo keypti
þriðjung eignarhluta Elkem. íslend-
ingar eiga nú sem áður 55 prósent
hlutafjárins, Elkem á 30 prósent
og Sumitomo á 15 prósent. í öðm
lagi hefði þróunarstarf sem unnið
hefur verið í verksmiðjunni skilað
miklum árangri.
„Verðlagið á markaðnum ræður
auðvitað mestu um afkomuna, en
við emm búnir að gjörbreyta þess-
ari verksmiðju frá því sem áður
var, þannig að hún afkastar nú
miklu meira en henni var ætlað í
upphafi," sagði Jón. „Sé miðað við
upphaflegar ráðagerðir átti 50 þús-
und tonna framleiðsla að bera uppi
allan fastakostnað í rekstrinum.
Afrakstur viðbótarframleiðslunnar
er þess vegna mjög góður, þar eð
viðbótarkostnaður við þá fram-
leiðslu er eingöngu vegna hráefna
og orku.“
Að sögn Jóns munu fyrstu 275
milljón krónumar sem kunna að
fást í hagnað á þessu ári vera beinn
árangur af afkastaaukningunni
sem þetta rannsókna- og þróunar-
starf hefur leitt til.
„Hagstæður samningur við
Landsvirkjun um raforkukaup er
einnig þáttur í lágum framleiðslu-
kostnaði verksmiðjunnar,“ sagði
Jón. „Þó verður að hafa það í huga
að vemlegur hluti rafmagnsins er
ótryggður, þannig að Landsvirkjun
getur samkvæmt ákveðnum reglum
tekið rafmagnið að hálfu fyrirvara-
laust af verksmiðjunni ef þörf kref-
ur. Þegar þetta á sér stað verðum
við að taka annan ofninn úr sam-
bandi. Þetta hefur gerst af og til
en þó skamman tíma í senn hin
síðari ár. Verksmiðjan á Gmndar-
tanga er því ígildi varaaflstöðvar
fyrir Landsvirkjun. Vegna þess að
hinn almenni markaður Landsvirkj-
Járnblendiverksmiðjan á Grundartanga:
Odýr raforka er for-
senda framleiðslunnar
Bráðið járnblendið er losað úr ofnunum í ker sem flytur það að
þeim stað sem það er sett í mót og kælt.
Reykhreinsivirkið er mikið mannvirki, og nam kostnaðurinn við
uppsetningu þess sjötta hluta byggingarkostnaðar verksmiðjunnar.
gSp***—

settur í apríl árið 1979 og sá
seinni í september árið 1980.
Starfsmenn verksmiðjunnar á
Gmndartanga em nú 185 talsins,
og er unnið þar á vöktum allan
sólarhringinn. Á nóttunni em 11
menn á vakt við framleiðsluna, en
um helgar nokkm fleiri. Fullkomin
rannsóknastofa er starfrækt í
verksmiðjunni, en þar fer fram
gæðaeftirlit með framleiðslunni
auk rannsókna á þeim hráefnum
sem notuð era, en mikill munur
getur verið á þeim frá einum farmi
til annars. Auk þess er í tengslum
við rannsóknastofuna unnið að
þróunarstarfí varðandi framleiðsl-
una.
Kjami verksmiðjunnar em raf-
bræðsluofnamir sem em tveir.
Kísiljámið er framleitt á þann hátt
að í ofnunum em kvarts, kol, kox
og jámgrýtiskúlur brædd við hita-
stig sem er nálægt 2.000 gráðum.
Bræðslan verður fyrir tilverknað
neista, sem myndast á milli þriggja
rafskauta sem em í hvomm ofni,
og er raforkunotkunin sem þarf til
þess að framleiða eitt tonn af kísil-
jámi um það bil 9.000 kílówatt-
stundir. Rafskautin brenna stöðugt
upp í ofninum, og er þá nýjum
hólkum sem smíðaðir em á verk-
stæði verksmiðjunnar bætt ofaná,
og þeir fylltir með sérstökum tjör-
umassa sem bakast og harðnar.
Að lokinni bræðslunni er kísil-
jámið sett í mót og þar er það
kælt með vatnsúða og storknar á
fáeinum mínútum. Alger kæling
efnisins á sér síðan stað á 15—20
klukkustundum, og þá er það mal-
að og sigtað í ákveðnar stærðir
samkvæmt óskum hvers kaup-
anda.
Raforkan er forsenda fram-
leiðslu kísiljáms á íslandi, en vegna
langra flutningsleiða verður allur
hráefniskostnaður mjög hár. Ódýr
raforka er því undirstaða reksturs
orkufreks iðnaðar af þessu tagi
hér á landi.
Kísiljámið er notað sem íblönd-
unarefni við stálframleiðslu og
einnig í jámsteypu. Örlitlu magni
af því er blandað út í stálbráðina
í þeim tilgangi að hreinsa úr henni
óæskilegt súrefni, og er stálfram-
stjórnstöðinni er fylgst af nákvæmni með öllum stigum framleiðsl
unnar.
leiðsla óhugsandi án notkunar er í verksmiðjunni á Gmndart-
kísilj árns. anga, og var kostnaðurinn við hann
Mjög fullkominn hreinsibúnaður um það bil sjötti hluti byggingar-
BYGGING kísiljárnverksmiðj-
unnar á Grundartanga var í
upphafi ákveðin í beinum
tengslum við virkjunarfram-
kvæmdir við Sigöldu. í fyrstu
var um samvinnu við bandariska
fyrirtækið Union Carbide að
ræða og var hafist handa við
framkvæmdir árið 1974. Ári
seinna gekk Union Carbide út
úr samstarfinu og lögðust fram-
kvæmdir við verksmiðjubygg-
inguna þá niður.
Árið 1976 var gerður samn-
ingur við norska fyrirtækið El-
kem, og ári seinna var hafist
handa við framkvæmdir á nýjan
leik, en verksmiðjan var þá
hönnuð að nýju. Fyrri bræðslu-
ofn verksmiðjunnar var gang-
Jón Steingrímsson verkfræðingur stendur hér við annan af tveimur
tönkum sem seiðin eru alin i.
Járnblendið
stundar æðarrækt
NOKKUÐ óvenjulegur hliðar-
rekstur er stundaður í verksmiðj-
unni á Grundartanga, en þar er
um að ræða seiðaeldi og æðar-
rækt. Seiðaeldisstöðin hefur ver-
ið starfrækt frá 1982, og hefur
Laxeldisstöðin í Kollafirði fengið
afnot af aðstöðu þessari til rann-
sókna, en bæði er um að ræða
seiðaeldi í fersku vatni og salt-
blönduðu.
Æðarrækt hefur verið stunduð á
Gmndartanga í tvö ár, og þó í
smáum stíl sé, lagði verksmiðjan inn
æðardún hjá Sambandinu á síðast-
liðnu ári.
Þegar komið er að verksmiðjunni
vekur athygli mikii skógrækt sem
hafín er umhverfís verksmiðjuna,
en v;ð hana hafa böm starfsmanna
verksmiðjunnar unnið á sumrin. í
sumar er starfandi vinnuflokkur
nítján ungmenna í þessu verkefni,
en þau vinna jafnframt að hreinsun
og fegran umhverfís verksmiðjuna.