Morgunblaðið - 20.08.1988, Page 46

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. ÁGÚST 1988
46____
Minning:
Þorvaldur Þorsteins-
son - Ólafsfirði
Fæddur 4. september 1916
Dáinn 9. ágiist 1988
I dag er til moldar borinn frá
Olafsfjarðarkirkju Þorvaldur Þor-
steinsson fv. sparisjóðsstjóri í Olafs-
firði. Þorvaldur var fæddur hér í
Ólafsfirði 4. september 1916, næst
elstur barna hjónanna Snjólaugar
Sigurðardóttur og Þorsteins Þor-
steinssonar útgerðarmanns. Systur
Þorvaldar tvær, Jónína ekkja Guð-
mundar Þorsteinssonar og Kristín
gift Jónmundi Stefánssyni, eru báð-
ar búsettar hér í Ólafsfirði.
Árið 1938 kvæntist hann eftirlif-
andi konu sinni, Sveinsínu Jóns-
dóttur, sem ættuð er frá Lónkoti í
Skagafirði. Heimili stofnuðu þau
fljótt sem nú er Brekkugata 7, sem
þá var sjóbúð föður hans og félaga.
Þau Valdi og Sína eins og við Ólafs-
firðingar köllum þau svo gjarnan,
breyttu þessari sjóbúð síðan í nota-
legt heimili og byggðu við og
stækkuðu er efni leyfðu og fjöl-
skyldan stækkaði.
Þeim hjónum varð 6 barna auðið,
þau eru: Guðrún, gift Hreini Bern-
harðssyni kennara, Jón, kvæntur
Sigrúnu Jónsdóttur kennara, Þóra,
en hún dó bamung, Þóra, gift Guð-
birni Jakobssyni múrarameistara,
Ólöf, gift Kjartani Gústavssyni
matsveini, og Þorsteinn, kvæntur
Gunnlaugu Kristjánsdóttur. Auk
þess að ala upp sinn bamahóp áttu
þau hjón nægt rými og hlýju til að
taka í fóstur systurson Sínu, Alf
Walerhaug.
Að mínu mati og allra Ólafsfirð-
inga kveðjum við nú einn ágætasta
son Ólafsfjarðar. Allir þeir sem
kynntust Þorvaldi fundu fljótt að
þar fór mikill drengskaparmaður,
hógvær og hlýr í viðmóti, en fylginn
sér er á þurfti að halda.
Um skólagöngu Þorvaldar get
ég verið stuttorður, því á hans
æskuárum var framhaldsnám ungl-
inga í Ólafsfirði vart til umræðu.
Hann hóf sinn atvinnuferil bam-
ungur í útibúi KEA hér í Ólafsfírði
og fómaði því bestu árum ævi
sinnar. Þó fór ekki svo að þau ár
fæm í súginn, því með sínum góðu
gáfum og eiginleikum nam hann í
skóla lífsins mikið um verslun og
viðskipti og góða þekkingu á bók-
haldi og fjárreiðum.
Árið 1952 lét hann af störfum
hjá kaupfélaginu og tók þá við bók-
haldi hjá Verslun Brynjólfs Sveins-
sonar sem hálfu starfi óg bókhaldi
Hraðfrystihúss Ólafsfjarðar hf. sem
hálfu starfí. Þegar litið er til baka
og vinnuframlag hans er borið sam-
an við núvirði í vinnu vom bæði
þessi störf heilsdagsstörf og rúm-
lega það. Auk þessara starfa tók
hann við umboði Bmnabótafélags
íslands að föður sínum látnum og
sinnti því af mikilli trúmennsku og
það mikilli sanngimi að fáa hef ég
heyrt hallmæla hans gjörðum á því
sviði.
Árið 1962 er Verslunin Valberg
hf. stoínuð á gmnni Verslunar
Brynjólfs Sveinssonar hf. og koma
þar inn ungir menn þ. á m. sonur
Þorvaldar, Jón, sem tekur við bók-
haldi og skrifstofustjórn. Þá tekur
hann til starfa hjá Sparisjóði Ólafs-
fjarðar en starfsemi sjóðsins fer það
vaxandi á þessum ámm að nafni
Þorvaldar og frændi þurfti á dyggri
aðstoð að halda. Störf Þorvaldar
þar, sem og önnur sem hann tók
að sér, öfluðu honum slíks trausts
að árið 1970 er hann ráðinn spari-
sjóðsstjóri Sparisjóðs Ólafsfjarðar.
Ekki ætla ég mér að reyna að gera
neina úttekt á störfum Þorvaldar
þar, en verkin hljóta að tala og vin-
sældir hans fóm saman með mikl-
um vexti sjóðsins undir traustri for-
ustu hans. Allan starfstíma Valda
var Sparisjóðurinn rekinn við
þröngan húsakost en starfsemin
jókst hröðum skrefum. Því var hann
í fomstu fýrir að bæta starfsskil-
yrði stofnunarinnar og um leið að
bættri þjónustu við bæjarbúa. Nýtt
og glæsilegt hús reis síðan hér við
Aðalgötuna, þó svo að heilsubrestur
Þorvaldar kæmi í veg fyrir að hann
lyki því verki eða nyti betri starfs-
skijyrða, sem nýja húsið bauð upp
á. í þeim umsvifum stóð og stendur
sonur Þorvaldar, Þorsteinn, sem við
treystum vel fyrir þessari veiga-
miklu stoftiun okkar.
Þorvaldur lagði gjörva hönd á
margt á lífsleið sinni. Hann var
mikill félagsmálamaður og ráða-
drjúgur á þeim sviðum. Þeir hæfí-
leikar og góðar gáfur leiddu til þess
að hann var kvaddur til starfa í
fomstusveit bæjarfélagsins. Sem
fulltrúi Sjálfstæðismanna sat hann
í bæjarstjórn Ólafsfjarðar í 12 ár,
þar af í 8 ár sem forseti bæjarstjóm-
ar eða meðan hann gaf kost á sér
til þeirra starfa.
Mannasættir er orð yfír Valda,
því að auk þess að stýra bæjar-
stjóm farsælt í 8 ár var hann líka
formaður sáttanefndar staðarins,
sem þá var starfandi. Þá vil ég
nefna formennsku Þorvaldar í
Slysavarnasveit karla hér í bæ. Hún
varði mörg ár og lagði hann mikla
rækt við það félag og starfsemi
þess. Ekki má gleyma stuðningi
hans við íþróttastarfsemina í bæn-
um, þó svo að hann stundaði ekki
íþróttir sjálfur, var hugur hans með
okkar fólki og sumir afkomenda
hans vel liðtækir íþróttamenn. Þeg-
ar mest kvað að Þorvaldi í Slysa-
varnafélaginu tók hann mikinn þátt
í leikstarfsemi hér, sem þá var ein
aðal fjáröflunarleið slíkra áhuga-
mannafélaga. Mig minnir að það
fórnfúsa leiklistarstarf hafí færst
yfír á fleiri félög á þeim ámm, því
ég man ekki betur en vinur minn
léki í a.m.k. 2 leikritum sömu jóla-
leikjavertíðina á stundum, og þótti
góður leikari.
Eins og áður er fram komið var
Þorvaldur sjálfstæðismaður mikill
og lá aldrei á skoðunum sínum í
anda frelsis til orðs og æðis. Hann
lá ekki á liði sínu til að framfylgja
þeirri sannfæringu sinni þó prúð-
mennska hans og hógværð skýldu
einbeittum huga oft á tíðum.
Þorvatdur hafði mikinn áhuga
fyrir framgangi síns byggðarlags.
í þeim tilgangi gerðist hann hlut-
hafi í félagi um kaup á 72 tonna
bát á nýsköpunarárunum. Sævaldur
hét sá bátur og kom hingað 1946.
Þá var hann einn af stofnendum
sameignarfélagsins Kristjáns sem
rak hér 80 tonna bát um tíma. í
félagi við Sigurð Jóhannesson skó-
smið byggði hann fískverkunarhús,
sem nú er í eigu Júlíusar Magnús-
sonar.
Þó svo að Þorvaldur stæði ekki
í fremstu víglínu atvinnurekstrar í
Ólafsfírði má með sanni segja að í
mörgum tilfellum stæði hann dyggi-
lega að baki þeim er í honum stóðu
og eftir að hann varð áparisjóðs-
stjóri kom vel í ljós vilji hans og
vitund um þarfir dugandi fólks í
atvinnurekstri bæjarins.
Þorvaldur var skáldmæltur vel
og grunar mig að allmikið efni liggi
eftir hann en hógværð mannsins
og lítillæti hefur komið í veg fyrir
birtingu þess.
Þó svo að Valdi væri staðbundinn
við sitt byggðarlag og gerði ekki
víðreist um ævina, var hann víðles-
inn og hafði góða yfirsýn yfír lands-
og heimsmálin.
Er ég sit hér og reyni af veikum
mætti að tjá mig nokkrum orðum
um slíkan sómamann sem Þorvald-
ur var, hrannast að minningar bæði
frá æsku- og samstarfsárum og ég
finn það og veit að mikla fyllingu
vantar í þessar fátæklegu hugleið-
ingar.
Eftir langvarandi veikindi með
erfiðum lokaþætti kveðjum við
Ólafsfirðingar hjartfólginn sveit-
unga og vin. Við hjónin sendum
Sínu, börnum þeirra og fjölskyldum
okkar dýpstu samúðarkveðjur og
biðjum þeim öjlum guðs blessunar.
Ásgeir Ásgeirsson
Það lamast eða hverfur alltaf
eitthvað innra með okkur þegar
vinur deyr; og því kærari sem vinur-
inn er okkur því sársaukafyllri verð-
ur dauðinn. Mjög erum tregt tungu
að hræra, kvað Egill Skallagríms-
son er hann syrgði Böðvar son sinn
drukknaðan. Og nú fínn ég að eitt-
hvað stórt innan í mér hefur lam-
ast eða horfið — afi er dáinn.
Afi var hæglátur maður. Hann
- 'itn
kunni að þegja. Það er hæfileiki sem
ég vildi að fleiri kynnu. Ég mun
hafa verið tíu ára þegar ég tók
fyrst eftir þessum þætti í fari afa,
og strákurinn kunni því ekki alltaf
vel; hann vildi eiga hressan og fjör-
ugan afa; spurði því pabba sinn
hvers vegna afi væri alltaf svona
þögull og þungur. „Hann er að
hugsa,“ svaraði pabbi. Já, hugsaði
strákurinn með sér, hann er að
semja ljóð, ef til vill fallegan óð til
ömmu. Það var oft þroskandi og
örvandi fyrir ungan dreng að fara
út í gamla litla sparisjóð og horfa
á afa sinn við skrifborðið, hljóðan
og hæglátan; og enn síðar fyrir
ungan mann að fara út á Brekku-
götu 7 og sitja við hliðina á afa
sínum, eða bara hlusta á afa og
ömmu drekka kaffíð sitt frammi í
eldhúsi; oft án margra orða.
Lýsandi dæmi um rólyndi afa er
frá þeim árum þegar hann starfaði
við sparisjóðinn við hlið Þorvaldar
Sigurðssonar (Abba í sparisjóðn-
um). Einhvetju sinni kom Siggi
Áma niðiir í bæ, hitti þar mann og
sagði: „Ég var að koma úr spari-
sjóðnum. Nafnamir voru þar einir.
Það var nú ekki hávaðinn þar.“
Afi samdi mörg kvæði og ljóð
en aðeins af innri þörf. Hann var
ekki að flíka þeim skáldskap; vildi
ekki að aðrir kíktu í sálarkirnuna
hans, geymdi öll sín ljóð í möppum
sem hann faldi vel og fáir vissu af.
Á sínum yngri árum gaf hann sér
tíma til að skrifa, aðallega á nótt-
unni, þreyttur eftir langan vinnu-
dag, þegar börnin voru sofnuð, allt
orðið kyrrt og í næturkyrrðinni leið
afa vel. Hann tjáði sig aðeins opin-
berlega í ræðum, ekki síst eftir að
hann lét plata sig út í stjórnmál og
varð forseti bæjarstjórnar. Ég veit
ekki hvernig afí tók sig út í ræðu-
stól; ég var of ungur til að muna;
en mér nægir að vita að honum
fórst fátt illa úr hendi.
Þau voru ekki gömul þegar þau
kynntust afi og amma — það er enn
kallað ást þetta óútskýranlega fyr-
irbæri sem bindur fólk óijúfanleg-
um böndum. Amma Sveinsína kom
frá Lónkoti í Sléttuhlíð til Ólafs-
fjarðar árið 1934, þá átján ára, og
vann á hemili Þorsteins og Snjó-
laugar konu hans. „Ég varð bál-
skotinn í henni ömmu þinni strax
og ég sá hana og er enn,“ sagði
afí mér fyrir nokkrum árum, og
bætti við kankvíslega: „En ég get
ekki ábyrgst hana.“ Og þar sem
frumburðurinn Guðrún var á leið-
inni varð langafi Þorsteinn að gefa
unga óþolinmóða ástarparinu litla
verbúð til að búa í; þar fæddist Jón
stuttu síðar — og allt var þetta
áður en hann Kristján konungur
tíundi gaf þeim leyfí til að ganga
í það heilaga. Verbúðin breyttist á
skömmum tíma í heimili, þar sem
menn og álfar hafa lifað í sátt und-
ir traustri vernd Guðs.
Þriðja barn þeirra ömmu og afa,
Þóra, lifði aðeins mánuð. Eftir hana
samdi afí eitt sitt yndislegasta ljóð.
Ég sé hann fyrir mér nóttina eftir
jarðarförina. Allt er kyrrt og hann
mænir út í næturhúmið hryggur í
sál sinni meðan hann festir hugsan-
ir sínar í ljóðstafi. Ljóð þetta mun
lengi lifa meðal afkomenda hans.
Þtjú böm önnur eignuðust þau:
Þóru sem fæddist tíu árum síðar,
Ólöfu, og Þorstein, sem gegnir nú
stöðu sparisjóðsstjóra og hefur gert
síðan afí lét af því embætti árið
1982, þegar hann veiktist.
Enda þótt afi hafi ekki kunnað
að ganga hratt né tala hátt þá
kunni hann manna best að skemmta
sér. Þær voru ófáar stundirnar sem
afi eyddi með vinum á glaðri stund.
Ég sé og heyri glasaglaum sem nær
marga áratugi aftur í tímann og
ég heyri syngjandi glaðar raddir,
og ef vel er rýnt sér maður líka
sígarettureyk liðast um stofuna á
Brekkugötu 7. Skál, því gleðin skal
gjalla.
Ég minntist á verbúð áðan. Hana
átti Þorsteinn langafi. Þorsteinn var
efnaður maður á þeirra tíma mæli-
kvarða, en átti reyndar allt í félagi
við ævivin sinn, Þorvald Sigurðsson,
fyrrv. sparisjóðsstjóra. Þeir voru
alla tíð kallaðir Félagarnir. Ein-
hveiju sinni þegar afi var tíu ára
fór hann í sína fyrstu kaupstaðar-
ferð með föður sínum til Akur-
eyrar. Með þeim í förinni var vinur
þeirra, Ásgrímur Sigurðsson frá
Karlsstöðum. Það bar við að ein-
hver vatt sér að Ásgrími og spurði
hverra manna þessi litli sveinstauli
væri. Þá varð Ásgrími að orði: „0,
hann er nú sonur þeirra Félaga.“
Afi Þorvaldur elskaði Ólafsfjörð
af öllu hjarta. Hér var hans staður,
hér var hans heimabyggð. Mér
fínnst merkilegt til þess að hugsa
að afi vildi ekki þiggja boð föður
síns þess efnis að fara suður til
náms. Afí var aðeins þijú ár í barna-
skóla. Það var öll hans skólaganga
og sýnir og sannar að löng og
ströng skólaganga tryggir engan
veginn að viðkomandi verði betri
maður; dæmið um afa sýnir mér
miklu heldur að löng og ströng
ganga í skóla lífsins efli með mönn-
um betra hjartalag. Afi vildi ekki
ganga menntaveginn vegna þess
að hann sá það fyrir að þá kæmi
hann ekki aftur heim. Honum leið
illa ef hann var svo mikið sem tvo
daga í burtu frá sínum hjartfólgna
fírði.
Það er búið að vera hljótt úti á
Brekkugötu 7 síðan afi veiktist
fyrst alvarlega fyrir nokkrum árum.
Það er fátt óyndislegra í lífinu en
að horfa á mann sem maður elskar
og horfír upp til veikjast, missa
sjálfstraustið, lífslöngunina sem eitt
sinn var svo undur sterk. En ég
fann það að eftir því sem hann
veiktist meir því sterkari varð aftur
löngun hans til lífsins. Nú er afi
dáinn, en ég get ekki séð að hann
hverfi nokkum tíma okkur hinum
sem eftir lifum; hann er í okkur,
blóði okkar.
Og elsku amma. Engin kona hef-
ur fórnað sér svo gersamlega fyrir
aðra sem hún. Ég vildi að ég ætti
nógu sterk orð til að lýsa henni,
en orð hverfa þegar ég hugsa til
ömmu, öll orð nema eitt: kærleikur.
Hún hefur alltaf verið eins og göfug
drottning, umkringd bömunum
sínum sem hvergi vilja búa nema
heima í Ólafsfirði, bamabömunum,
bamabamabömunum, að ógleymdu
öðm nákomnu fólki sem hún hefur
annast af alúð í gegnum árin, þótt
hún sjálf hafi ekki alltaf gengið
heil til skógar. Að hugsa um aðra
og elska og að biðja Guð sinn um
að vemda þá hefur verið líf hennar
í meira en hálfa öld. En nú er allt
hljótt úti á Brekkugötu 7. Þar mun
þögul lífsleði ríkja — eins og síðustu
fímmtíu árin.
Helgi Jónsson
Fyrir réttri öld stóð aðeins eitt
íbúðarhús við sjóinn við Ólafsfjörð
austanverðan, þar sem nú er blóm-
legur bær með á annað þúsund íbúa.
Þróun þessarar byggðar er eitt
af mörgum undrum Islandssögunn-
ar.
Ekki var fysilegt að setjast að á
þessum stað fyrir einni öld. Hrika-
legur fjallahringur og hafnlaus
strönd einangruðu hann frá um-
heiminum og hörð vetrarveður og
hafís hindmðu að auki oft og tíðum
sóknina eftir lífsbjörginni sem fyrst
og fremst fékkst úr hafinu.
En þessi sami staður bjó líka
yfir hrikafenginni fegurð og gaf
þeim björg í bú sem höfðu trú á
honum og kjark til þess að fylgja
þeirri trú sinni eftir.
Meðal ötulustu athafnamanna
við uppbyggingu þorpsins við Ólafs-
fjörð, sem lengi vel var kallað Horn-
ið, vom „félagarnir" svonefndu.
Þeir hétu Þorsteinn Þorsteinsson
og Þorvaldur Sigurðsson. Ráku þeir
umfangsmikla útgerð og fiskverkun
og sinntu auk þess ýmsum þjón-
ustustörfum.
Þorvaldur var kvæntur Kristínu,
systur Þorsteins, en kona Þorsteins
hét Snjólaug og var systir Þorvald-
ar. Þau em öll látin fyrir nokkmm
ámm.
Þau hjónin Þorsteinn og Snjólaug
eignuðust þijú börn, Jónínu, Þor-
vald og Kristínu og að auki ólu þau
upp systurdóttur Snjólaugar, Gunn-
laugu Jónsdóttur.
Stúlkurnar þijár em á lífi en
Þorvaldur andaðist 9. ágúst sl. á
sjúkradeild Hornbrekku í Ólafsfirði
eftir nærtveggja mánaða legu þar.
Þorvaldur fæddist 4. september
1916. Hann ólst upp við gott at-
læti hjá samhentri og ástríkri fjöl-
skyldu.
Ekki var menntunin snar þáttur
t
Eiginmaður minn,
SR. HELGI TRYGGVASON
yfirkennari,
lést aðfaranótt föstudagsins 19. ágúst á hjúkrunarheimilinu
Sunnuhlíð í Kópavogi. Jarðarförin augiýst síðar.
Fyrir hönd barna, tengdabarna og barnabarna.
Guðbjörg Bjarnadóttir.
t
Eiginmaður minn,
VILHJÁLMUR INGVARSSON
framkvæmdastjóri,
Sæbraut 11,
Seltjarnarnesi,
lést í Landakotsspítaianum fimmtudaginn 18. ágúst.
Anna Fríða Ottósdóttir.
t
Sambýlismaður minn og faðir okkar,
STEFÁN SIGURÐSSON
frá Ytri-Rauðamel,
Borgarbraut 63,
Borgarnesi,
lést í sjúkrahúsinu á Akranesi fimmtudaginn 18. ágúst.
Jarðarförin auglýst síðar.
Vlgdfs Einbjarnardóttir,
Björn Sig. Stefánsson,
Stella Stefánsdóttir,
Ragnheiður E. Stefánsdóttir.