Morgunblaðið - 12.03.1989, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
' tóÓIÍdtíífeLAÐÍÐ SUNNLfDÁ'GtJR 12! MARZ 1989
ERLENT
INNLENT
Fjórtán
mönnum
bjargað úr
sjávarháska
FJÓRTÁN mönnum var bjargað
úr sjávarháska á þriðjudagskvöld-
ið af tveimur bátum. Sjö mönnum
var bjargað af Sæborgu SH 377
sem sökk norður af Rifí. Ólafur
Bjamason SH bjargaði mönnun-
um, en skipstjóra Sæborgar er enn
saknað. Þá var sjö mönnum bjarg-
að af Nönnu VE 294, sem sökk
suður af Reynisdröngum. Mönn-
unum var bjargað um borð í Þó-
runni Sveinsdóttur VE, og er
þetta í fjórða sinn, sem Sigurjón
Óskarsson skipstjóri á Þórunni
Sveinsdóttur bjargar mönnum úr
sjávarháska. Siguijón er bróðir
Leós Óskarssonar skipstjóra á
Nönnu.
Deilt um húsbréf
Deilur hafa verið milli stjómar-
flokkanna um svokallað húsbréfa-
kerfí, sem félagsmálaráðherra vill
að leysi núverandi húsnæðiskerfí
af hólmi. Framsóknarflokkurinn,
sem verið hefur andsnúinn hús-
bréfum, samþykkti á fímmtudag
málamiðlun um að húsbréfakerfið
verði tekið upp til reynslu í tvö
ár samhliða því sem fyrir er. Fé-
lagsmálaráðherra hafnaði mála-
miðlunartillögunni, og hótaði að
leggja frumvarp um húsbréf fram
í eigin nafni. Reyna átti um helg-
ina qð ná samkomulagi í ríkis-
stjóminni.
Tveir fórust í snjóflóði
Tveir menn fórust í snjóflóði
sem féll á Óshlíðarveg, milli ísa-
flarðar og Bolungarvíkur, á mið-
vikudag. Höfðu mennimir gengið
upp á skriðu, sem lokaði veginum,
þegar snjóflóðið féll á þá.
Samvinnuhreyfingin
tapaði 2 milljörðum
Halli á rekstri Sambandsins og
kaupfélaganna var nálægt tveim-
ur milljörðum á síðasta ári. For-
stjóri Sambandsins segir að loka
verði einingum og sameina aðrar,
til að ná fram hagræðingu í
rekstri.
Halldór ræðir við EB
Halldór Ás-j
grímsson sjávar-|
útvegsráðherra
ræddi á þriðju-
dag við Manuel
Marín, sem fer
með sjávarút-
vegsmál innan
EB. Tilgangur-j
inn var að kanna
leiðir til samn-
inga milli íslands *
og EB á sviði fískveiðimála. Var
samþykkt á fundinum að taka upp
viðræður að nýju um þessi mál.
Nokkrar deilur voru í vikunni
milli alþingismanna um hvort
ræða ætti við EB um veiðiheimild-
ir
Villtust á fjöllum
Fjórir ungir menn á vélsleðum
villtust á Lýngdalsheiði, milli Þing-
valla og Laugarvatns, á sunnu-
dag. lyeitað var að mönnunum frá
sunnudagskvöidi fram á mánu-
dag, en þá komu þeir fram í
Haukadal. Höfðu mennimir hafst
við um nóttina í skála Landsvirkj-
unar við Þórólfsfell, skammt frá
Langjökli.
ERLENT
Öldungadeildin
haftiar John
Tower
Öldungadeild Bandaríkjaþings
hafnaði á fimmtudagskvöld John
Tower I embætti varnarmálaráð-
herra. 53 þingmenn lögðust gegn
skipan Towers en 47 greiddu hon-
um atkvæði sitt. Öldungadeildin
hefur aldrei áður neitað að stað-
festa tilnefningu Bandaríkjafor-
seta til embættis vamarmálaráð-
herra. Áfengisneysla Towers og
kvennamál auk tengsla við her-
gagnaframleiðendur urðu honum
að falli.
Umbætur boðaðar í
Póllandi
Fulltrúar Samstöðu og pólskra
stjómvalda hafa' gert með sér
drög að samkomulagi um víðtæk-
ar stjómkerfisbreytingar sem
miða að auknu lýðræði í landinu.
Forustusveit kommúnistaflokks-
ins hefur ekki tekið afstöðu til
samkomulagsins en einstök atriði
þess verða kynnt í næsta mánuði.
Fyrir liggur að komið verður á fót
tveimur þingdeildum auk þess
sem Jarúzelskí hershöfðingi
verður að lfkindum forseti.
Óeirðir í Tíbet
Miklar óeirðir brutust út í Tíbet
á sunnudag er alþýða manna þar
mótmælti yfirráðum Kínveija á
götum höfuðborgarinnar, Lhasa.
Að sögn stjómvalda féllu 16 menn
en tíbetskir læknar telja að allt
að 60 manns hafi týnt lífi. Herlög
vom sett í landinu á þriðjudag til
að koma í veg fyrir frekari óeirð-
ir en á föstudag vom 30 ár liðin
frá því Kínveijar bmtu á bak aft-
ur uppreisn tíbetskra aðskilnaðar-
sinna.
Afvopnunarviðræður
hafnar í Vín
Viðræður 23 ríkja
NATO og Varsjár-
bandalagsins um
niðurskurð á sviði
hefðbundins
vígbúnaðar í Evr-
ópu hófust í
Vínarborg á _____________
fimmtudag. Á þriðjudag áttu ut-
anríkisráðherrar risaveldanna,
Edúard Shevardnadze og Ja-
mes Baker fund þar í borg og
vom frekari viðræður ákveðnar í
Moskvu í maí.
Tékkneskir andófsmenn
dæmdir
Tveir þekktir tékkneskir andófs-
menn vom dæmdir í fangelsi á
fimmtudag, sakaðir um áróður
gegn ríkinu. Annar þeirra, skáldið
og tónlistarmaðurinn Ivan Jiro-
us, var dæmdur f 16 mánaða
fangelsi en áður höfðu stjómvöld
kveðið upp dóma yfir þremur and-
ófsmönnum. Ljóst þykir að tékk-
neskir kommúnistar hyggist beita
aukinni hörku til að kveða niður
andófsöfl í landinu.
Bandaríkin:
Alþjóðastofiianír að-
stoði skuldugar þjóðir
Washington. Reuter.
NICHOLAS Brady, fjármálaráðherra Bandaríkjanna, hefiir lagt fram
áætlun um að létta greiðslubyrði og skera niður skuldir þróun-
arríkja, sem samtals nema 1,3 biljónum Bandaríkjadala, um 67,6
biljónum ísl. króna, í samvinnu við tvær helstu lánastofnanir heims,
Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og Alþjóðabankann. Nái tillagan fram að
ganga er hér um steftiubreytingu að ræða af hálfu Bandaríkja-
manna sem fram til þessa hafa verið á móti þvi að skera niður skuld-
ir þróunarríkja og krafist þess að skuldunautar standi skil á af-
borgunum með lántökum hjá einkabönkum eða með úrbótum í efiia-
hagslífi heima fyrir.
Marga þætti f áætlun Bradys
verður að vinna í samvinnu við
bandalagsþjóðir Bandaríkjanna og
hinar alþjóðlegu peningastofnanir,
sögðu embættismenn í bandaríska
fjámálaráðuneytinu. Marlin Fitz-
water, talsmaður George Bush
Grúsía
Skriðuföll
Moskvu. Reuter.
AURSKRIÐUR féllu á yfir hundr-
að heimili og eyðilögðu ræktunar-
land í Sovétlýðveldinu Grúsíu á
föstudag. 1 frétt sovéska sjón-
varpsins var hvorki getið um
mannfall né hvenær atburðirnir
áttu sér stað.
Asjónvarpsmyndum mátti sjá
fbúa í Zestafoni-héraði í Grúsíu
híma fyrir utan heimili sín sem voru
á kafi í eðju.
„160 fjölskyldur hafa misst heim-
ili sín. Fómarlömbunum hefur verið
komið fyrir á gistiheimilum og eru
undir læknishöndum," sagði í frétt
sjónvarpsins.
Bandaríkjaforseti, sagði að forsetinn
hefði ekki tekið lokaákvörðun um
áætlun Bradys ennþá.
Alþjóðabankinn og Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn bjóða upp á mun betri
lánakjör en almennir viðskiptabank-
ar og þátttaka þeirra í greiðsluáætl-
unum skuldugra þróunarríkja mun
leiða til þess að hagstæðari lán fást
hjá einkabönkum.
Leiðtogar Brasilíu og Mexíkó,
skuldugustu þjóða rómönsku
Ameríku, fögnuðu þessari hugmynd.
„Breyttar áherslur um niðurfærslu
skulda og önnur afborgunarkjör eru
sérlega ánægjuleg þróun,“ sagði í
tilkynningu frá mexíkanska fjár-
málaráðuneytinu. Pedro Aspe, fjár-
málaráðherra Mexíkó, raeðir við
Brady á mánudag um áætlunina,
sagði í yfirlýsingunni.
Reuter
AUt að 23 manns fórust íKanada
Allt að 23 manns fórust á föstudag þegar þota með 69 manns
innanborðs, þar af einu barni, hrapaði skammt frá bænum Dryd-
en í norðurhluta Ontorio í Kanada stuttu efltir flugtak. F.inn
maður lést á spítala og 22 eru taldir af. Á myndinni kannar björg-
unarsveit brak þotunnar, sem hrapaði í snævi þöktu skóglendi.
Fimmti fimdur leiðtoga
EFTA-ríkja á 30 árum
UM þessar mundir eru rétt þrjátíu ár liðin frá því fulltrúar sjö
Evrópuríkja komu saman til fundar í Ósló og lögðu grunninn að
Fríverslunarbandalagi Evrópu, EFTA. Samningurinn um banda-
lagið var síðan undirritaður í Stokkhólmi 4. janúar 1960. EFTA
snýst fyrst og fremst um tollamál og samninga til að draga úr
viðskiptahindrunum á milli aðildarríkjanna. Frá stofiiun banda-
lagsins hafa þijú stofhríkjanna, Bretland, Danmörk og Portúgal
gengið í Evrópubandalagið (EB) en tvö bæst í hópinn, ísland og
Finnland.
Frá upphafí hafa leiðtogar
EFTA-ríkjanna einungis
komið fjórum sinnum saman til
að ræða samstarfíð innan banda-
lagsins en fímmti fundurinn hefst
í Osló á þriðjudag. Fyrsti leið-
togafundurinn var haldinn í
Vínarborg árið 1965 og var þar
fjallað um framhald samstarfsins
þegar helstu markmiðum þess þ.e.
afnámi helstu viðskiptahindrana
væri náð. Ári síðar komu leið-
togarnic saman í London. Ellefu
ár liðu þar til leiðtogamir komu
næst saman í Vínarborg í tilefni
þess að markmiðum EFTA um
niðurfellingu tolla af iðnaðarvör-
um hafði verið náð. Fjórði fundur-
inn fór síðan fram í Visby í Svíþjóð
árið 1984 í kjölfar Lúxemborgar-
fundar utanríkis/viðskiptaráð-
herra EFTA og EB.
Á öllum þessum fundum var
fjallað meira og minna um sam-
skipti Evrópuþjóða og þá sérstak-
lega samskipti EFTA-ríIqanna við
Evrópubandalagið. Það fór hins
vegar lítið fyrir stefnumótandi
ákvörðunum um framtíð EFTA
eða dagskipunum til starfsmanna
bandalagsins. Eðli EFTA sam-
kvæmt er þess ekki að vænta að
þjóðarleiðtogar eða háttsettir
embættismenn hafi umtalsverð
afskipti af bandalaginu. Það eru
fyrst og fremst
embættismenn
sem fyalla um
þær þúsundir
smáatriða er
varða tollasam-
skipti og fram-
gang fríverslunar.
Þrátt fyrir þá staðreynd að leið-
togafundurinn sem hefst á þriðju-
dag hafi verið ákveðinn með árs
fyrirvara bendir undirbúningur
hans af hálfu stjómmálamanna
vart til annars en þeir séu teknir
að trúa því að fundurinn sé hald-
inn til að bregðast við Stass-
borgarræðu Delors. Mikil yfirlýs-
ingagleði hefur einkennt undir-
búning fundar-
ins. Settar hafa
verið fram hug-
myndir um tolla-
eftir Kristófer M. Kristinsson bandalag EB og
EFTA, sameig-
inlegar stofnanir
BAKSVID
Vestur-Evrópa er og hefur ver-
ið ein efnahagsleg heild a.m.k. í
þeim skilningi að þar getur enginn
án annars verið. Aðildarríki EB
hafa áklveðið að girða sig af með
hinum svokallað innri markaði
árið 1992. Það fer ekki á milli
mála að innri markaðurinn er tals-
mönnum EB tilefni til að knýja
EFTA-ríkin til að taka stjóm-
málalega afstöðu gagnvart EB.
Innan EB er kvartað undan því
að EFTA syngi ekki einum rómi
heldur sex-raddað. Jaques Delors,
forseti framkvæmdastjórnar EB,
gaf boltann upp í ræðu á Evrópu-
þinginu í janúar er hann sagði að
EFTA yrði að koma skikk á vinnu-
brögð sín og ákveða hvers konar
sambúð bandalagið vildi við EB.
Delors láðist hins vegar að tiltaka
leikreglumar, hver sé dómari og
hvort leikið sé með fleiri boltum.
Ef haldið er við þessa líkingu þá
er Ijóst að EB á völlinn, þeir selja
inn, flauta til leiks og flauta leik-
inn að sama skapi af þegar þeir
eru búnir að fá nóg.
og sammna sem miðar að því að
EFTA-ríkin þurfi ekki í framtí-
ðinni að sækja um aðild að EB
til að njóta ávaxta þeirrar vinnu
sem þar er unnin. Það virðist hins
vegar nokkuð sama hvaða sam-
starfshugmyndir em viðraðar inn-
an EFTA þeim er flestum fálega
tekið af embættismönnum í
Bmssel og í höfðuborgum aðild-
arríkja bandalaganna tveggja.
Vitaskuld geta forsætisráðherr-
arnir ákveðið ákveðið að breyta
uppbyggingu EFTA, setja á fót
stofnanir sem taka mið af stofn-
unum EB, tekið upp atkvæða-
greiðslur í innbyrðis samskiptum
og í málefnum sem snerta sam-
starfið við EB. EFTA yrði þá eins
konar vasaútgáfa af EB. Allt
þetta og miklu meira er hægt að
gera en endanlega hlýtur það að
vera samstarfsvilji Evrópubanda-
lagsins sem ræður úrslitum og
ýmislegt bendir til þess að margir
þar innanborðs telji ræðu Delors
hafa verið ótímabæra. Evrópu-
bandalagið er ekki á biðilsbuxun-
um.