Morgunblaðið - 12.03.1989, Blaðsíða 18

e86I SHAM .SI HUOAaUMVÍUS HIVIOI3T8A=l GIOAJBMUOHOM
a os
18
riíii
: i í Z ■:

MbRGUNBÚÁÐIÐ SUNNUDÁGUR 12. MARZ 1989
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. MARZ 1989
19
4Það var ekki nein
• sérstök köilun
heiztu heimspekinga í
Aþenu á 5. öld f.Kr. að
boða lýðræði. Sókrates
hafnaði íýðræðislegri
stjórn íjöldans. Hann
taiar um að þeir eigi að stjóma sem
kunni það; það er hirðirinn, konungur-
inn. Hann gagnrýnir Períkles sem var
lýðræðissinni og sagði eftir dauða
hans að hann hefði verið misheppnað-
ur leiðtogi vegna þess hjörðin hefði
verið villtari þegar hirðirinn lét af
embætti en þegar hann tók við, ein-
sog hann kemst að orði. Það var Plat-
ón sem ritaði þetta, hann gældi sífelld-
lega við alls kyns hugmyndir um al-
ræðisstjóm og má nú sjá sumra þeirra
stað í harðstjómartilburðum samtíð-
arinnar. Hann talar t.a.m. um alræði
eins eða nokkurra heimspekikonunga.
Þessir hugsuðir fyrirlitu lýðræðis-
sinna einsog Þemistókles sem vom
eins konar persónugervingar aþenskr-
ar hugsunar og Sókrates var ekki sízt
dæmdur til dauða vegna ótta manna
við það að hann og lærisveinar hans
vanvirtu lýðræðið og kollvörpuðu því
að lokum. Aristóteles tiifærir gamla
dæmisögu í einu rita sinna og gæti
hún lýst viðhorfi margra heimspek-
inga í Aþenu um daga Sókratesar:
Þegar hérarnir töluðu á samkom-
unni og heimtuðu jafnrétti handa öll-
um, þá svöruðu ljónin, „Hvar eru
klæmar ykkar og tennurnar?" En
Vespúsíanus sem var einna mannleg-
astur rómverskra keisara var nær
skilningi okkar á mannréttindum.
Hann sagði við andstæðing sinn, Þú
storkar mér og reynir mig. En ég
drep ekki hunda, þótt þeir gelti(!)
Jafnvel Pindar söng frægum harð-
stjórum fagran óð í virðingarskyni og
minnir á sum nútímaskáld sem lagzt
hafa við fótskör alræðishyggjunnar;
Kristmann og Hagalín bentu réttilega
á tvískinnung í þessum kollegum
sínum og áttu fyrir bragðið ekki uppá
pallborðið hjá þeim sem stjórnuðu
bókmenntatízkunni. Þeir sóttu vin-
sældir sínar annað; til þess bók-
menntahneigða almennings sem
kaupir góðar bækur til að njóta þeirra;
skilmálalaust. Þá áttu Davíð og Gunn-
ar einnig undir högg að sækja, svo
og Tómas síðustu árin. Síðasta bók
hans var dýrgripur. En hún vakti litla
gleði hjá klappliðinu.
Almenna bókafélagið var ekki sízt
stofnað þessum höfuðskáidum og
hugsjón þeirra til vam-
ar. Að því er enn sótt.
Þjóðviljaritstjóri var
eitthvað að tala um
„þjóðviljaskáld" af mik-
illi velþóknun í útvarps-
þætti. Það segir sína
sögu. Enginn skyldi halda gömlu
klíkurnar séu dauðar úr öllum æðum.
Grísku dæmin sýna að mannskepnan
hefur ávallt verið höll undir harð-
stjóm; rithöfundar ekki síðuren aðrir.
Okkur hættir til að gangast upp
við hégóma og er það með öllu óskilj-
anlegt þegar listamenn eiga í hlut.
Þeir sækja ekki aflið annað en í sjálfa
sig. Spegillinn kallaði þá krossfiska
sem sóttust eftir fálkaorðum. Það fer
rithöfundum illa að vera krossfískar,
eða gæiudýr einhverra útvaldra hirð-
siðameistara í verðleikum. Það eru
kvæði Pindars sem varðveita nafn
hans, en engin veraldleg upphefð né
viðurkenning úthlutunarstjóra. Það
er vöntun að strefa eftir viðurkenn-
ingu; Þórbergur kallaði þessa ástríðu:
að fylla tómið. Og líkti henni við
þorstann í helvíti.
Annað grískt ljóðskáld, Þeognis,
aristókrat að ættemi og lítili unnandi
lýðræðis, fyrirleit vaxandi millistétt
og áhrif hennar, iðnaðar- og kaup-
menn sem kröfðust kosningaréttar og
annarra opinberra réttinda; kallaði
þá pöpul. En hann þykir ekki verra
skáld fyrir það(!) Bókmenntir og listir
lúta öðrum lögmálum en þær þjóð-
félagshræringar sem allt ætla að
kæfa, áður en þær koðna niður.
Stone minnir á að menn skyldu
ekki hneykslast oní tær yfír því að
atkvæðisréttur í Aþenu skyldi vera
bundinn við karlmenn sem eitthvað
áttu undir sér, því að eignalausir
menn í Vestur-Evrópu fengu ekki
kosningarétt fyrr en undir síðustu
aldamót og eignalaust fólk í Banda-
ríkjunum fékk ekki slíkan rétt fyrr
en með Jackson-byltingunni svoköll-
uðu í kringum 1820 og 1830. Sólon
veitti öllum karlmönnum, ríkum og
fátækum, kosningarétt tveimur öldum
áður en Sókrates fæddist. Það hefur
þá þótt saga til næsta bæjar.
Það var einnig sófisti sem rök-
ræddi við Sókrates um Iýðræðið og
komst upp með að hafa á því nokk-
urt dálæti. Það var Protagóras, fræg-
astur þeirra kennara og heimspekinga
sem kepptu við Sókrates og Platón —
og naut þó nokkurrar aðdáunar þeirra
að því er Stone segir. Virðing og rétt-
land, Þýzkaland, Frakkland og
Bandaríkin, en það er matar-
kostnaður. Matur er mun dýr-
ari hér en í þessum löndum og
munurinn svo mikill, að það
skiptir sköpum um afkomu
fólks.
Hvað veldur þessum mikla
mun á matarkostnaði? Að ein-
hverju leyti má vera, að Evr-
ópubandalagsríkin greiði mat-
arverð svo mikið niður, að þar
sé skýringuna að finna, en það
getur alla vega ekki átt við um
Bandaríkin, þar sem matar-
kostnaður er mun lægra hlut-
fall í heildarframfærslukostn-
aði fjölskyldu en hér. Þetta
hefur auðvitað oft verið rætt
hér en hins vegar hefur farið
minna fyrir því, að málið hafi
verið rannsakað ofan í kjölinn.
Innlendar búvörur eru veru-
legur hluti af matarkostnaði
fjölskyldu. Að hve miklu leyti
er hægt að skýra ótrúlega hátt
verð á búvöru hér með óhófleg-
um kostnaði við vinnslu land-
búnaðarafurða og dreifíngu?
Kjúklingar eru orðnir ótrúlega
dýrir hér miðað við það, sem
tíðkast annars staðar. Hvað
veldur? Jafnvel fiskur er ekki
lengur ódýr matur á íslandi.
Nú þegar umrót er að kom-
ast á íaunamál og fjölskyldur
benda á, að heimili séu rekin
með halla ekki síður en fyrir-
tækin, er áreiðanlega ástæða
til að beina einhverjum af
starfskröftum ríkisins í það
verkefni á næstu vikum að
kanna þennan mismun á mat-
arverði á íslandi og í nálægum
löndum.
ur voru gjafir frá guðunum sem átti
að skipta réttlátlega niður milli borg-
aranna, en voru ekki ætlaðar útvöld-
um einum. Protagóras minnir Sókrat-
es á þetta með því að rifja upp gamla
goðsögn — en Sókrates gefur ekkert
útá það.
Aþeningar höfðu rétt til að stjórna
sér sjálfir án útvalinna leiðtoga; án
fyrirhyggjusams hirðis sem á betur
við í trúarlegum útleggingum og
líkindaboðskap en pólitískri úttekt á
veraldlegri stjómun. Aþeningar voru
ekki dæmdir til þess af guðunum að
hlíta „þeim sem veit“, einsog Sókrates
boðaði, heldur þeim sem þeir kusu
sjálfir, hvað sem Sókrates og læri-
sveinum hans leið.
Grímur Thomsen snaraði
•grískum skáldskap yfir á
íslenzku og það er gott til þess að
vita, hve hann þýddi mörg af ljóðum
Pindars með fomeskjulegu ívafi gam-
als andrúms. Grímur líkir Pindar við
örn með hvassa sjón; hann er talinn
mesta skáld Grikkja eftir Hómer og
hátindur griskrar ljóðlistar framað
klassísku leikritunum, en þar hafnaði
ljóðlistin að mestu í rúmgóðu sam-
félagi Períklesar. Aldrei hefur jafnfá-
mennt samfélag ræktað upp jafn-
mikla menningu á jafnskömmum tíma
— og mætti það vera okkur íhugunar-
efni öðru fremur.
Pindar var ekkert að skafa utanaf
því. í einu ljóða sinna óskar hann
þess að harpa hans sé fræg um allt
Grikkland og talar við harðstjóra ein-
sog hirðskáld. Á öðrum stað, eða í
Annarri ólympísku drápunni, til Þer-
ons í Akragas, útaf vagnsigri, bendir
hann á þessi sannindi sem falla full-
komlega að hugsun okkar og hug-
myndum.
Eitt er, sem að sjálfur tímans kraptur,
sjálfur megnar eigi allra faðir,
gjöra það, sem gjört var, ógjört aptur,
ott hvort eður illt þú afrekaðir.
meðlætinu mæðan þó að gleymist,
meinið eins og fræ í djúpi geymist.
Grikkir ortu um íþróttamenn, jafn-
vel þung kvæði; það þótti tilheyra svo
merku samfélagi. Nú hefðu fáir áhuga
á slíku; hetjudáðin og poppið eiga
samleið. Munurinn á Grikkjum og
okkur er kannski ekki nema brekku-
munur. Við göpum uppí dægurflug-
una, þeir bönduðu henni frá sér.
M.
(meira næsta sunnudag)

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjörnJóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst IngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. f lausasölu 80 kr. eintakið.
Laun og matur
Nú hefur fyrsta félag opin-
berra starfsmanna boðað
verkfall og viðræður eru að
hefjast milli ríkisstjórnar og
Alþýðusambands íslands.
Jafnframt stendur yfir at-
kvæðagreiðsla hjá félögum
kennara og fleiri opinberra
starfsmanna um verkfallsað-
gerðir. Það er því ljóst, að
kjaramál eru að komast í
brennidepil.
Miðað við þá almennu vel-
megun, sem hér ríkir, eiga
margir erfítt með að skilja
hvað valdi því, að fólk eigi svo
erfitt með að láta enda ná sam-
an, eins og raun ber vitni. Þeg-
ar litið er á grunnkostnað, sem
fylgir framfærslu venjulegrar
fjölskyldu annars vegar og
umsamin laun hins vegar,
verður auðvitað ljóst, að undir
þessum kostnaði verður ekki
staðið nema með mikilli yfír-
vinnu og tekjuöflun tveggja
einstaklinga í hverri fjölskyldu.
Þegar samdráttur verður eins
og nú og yfirvinna fer minnk-
andi harðnar enn á dalnum hjá
fólki.
Islendingar, sem búa í ná-
lægum löndum, bæði í Evrópu
og í Bandaríkjunum, eru sam-
mála um að einn kostnaðarlið-
ur í daglegu lífi fólks skeri sig
úr hér samanborið við t.d. Bret-
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 11. marz
SL. ÞRIÐJUDAGSKVÖLD
urðu tvö alvarleg sjóslys
fyrir sunnan land og vest-
an. Björgun tókst ótrúlega
vel. Áf 15 skipverjum á
bátunum tveimur björguð-
ust 14. Eins og jafnan,
þegar slík slys verða, beinist athygli manna
að björgunarbúnaði skipanna og hvemig
hann reynist. Fróðlegt er því að kynnast
reynslu skipbrotsmanna í þeim efnum.
í Morgunblaðinu í gær, föstudag, birt-
ust viðtöl við skipveijana á Sæborgu, sem
fórst á Breiðafirði. Þeir komust allir af
nema skipstjórinn, sem fór síðastur frá
skipi sínu. I samtali við blaðamann Morg-
unblaðsins varð þeim tíðrætt um vinnufiot-
gallana, sem hingað til hafa ekki flokkast
undir öryggisbúnað. Um þessa flotgalla
segja skipveijarnir: „Aðeins tveir okkar,
Sigurður matsveinn og Eymundur stýri-
maður, vom í slíkum göllum og þeir voru
líka þeir einu, sem gátu athafnað sig með
góðu móti í gúmbjörgunarbátnum. Við
hinir vorum svo kaldir, að við gátum varla
hreyft okkur. Ef við hefðum verið lengur
í sjónum er hæpið, að við hefðum lifað
það af. Það ætti að vera skylda, að allir
sjómenn klæddust slíkum göllum, en þá
verða yfirvöld líka að hætta að leggja á
þá alls konar tolla og gjöld. Þetta er örygg-
isbúnaður og hann á að vera sem ódýrast-
ur, svo allir geti eignast hann. Það voru
átta sérstakir flotgallar um borð, en það
er ekki alltaf, sem menn hafa tíma til að
klæðast þeim." Einn skipveijanna bætti
því við, að hann væri ósyndur, en hann
hefði fundið hversu öruggur hann var í
vinnuflotgallanum.
Þessi umsögn hinna ungu sjómanna,
sem björguðust úr miklum sjávarháska,
ætti að nægja til þess, að opinber gjöld
verði afnumin af vinnuflotgöllum. Þetta
er í annað sinn á stuttum tíma, sem í ljós
kemur, að þeir eiga mikinn þátt í að bjarga
lífi sjómanna.
Sjómennirnir af Sæborgu hafa ýmislegt
að segja um gúmbjörgunarbáta. Sá þeirra,
sem fyrstur komst í björgunarbátinn, Sig-
urður Hafsteinsson, matsveinn, segist hafa
lent í vandræðum með að ná félögum
sínum um borð í bátinn. Hann sagði í sam-
tali við Morgunblaðið: „Ég leitaði eftir stig-
um, sem eiga að liggja út úr honum, en
þeir voru bundnir saman í miðjum bát og
voru þar frekar til vandræða en hitt.“ Síðan
segir í frásögn blaðamanns Morgunblaðs-
ins: „Félagar hans segja, að þeir hafi átt
erfitt með að athafna sig í bátnum, þar
sem neyðarljós í honum hafi verið alltof
dauft, svo þeir sáu varla handa sinna skil.
Þegar þeim hafði loks tekizt að finna hníf,
svo þeir gætu skorið bátinn iausan frá
sökkvandi skipinu, reyndist hnífurinn nær
bitlaus. „Þetta er einhver járnþynna, sem
bítur tæpast á jafn sterka taug og þar að
auki kengbognaði hann við átak,“ sögðu
þeir. „Við óttuðumst mjög að báturinn
drægist niður með skipinu, en sem betur
fór tókst okkur að skera á taugina.“ Það
gekk þó ekki þrautalaust að tryggja, að
báturinn færi ekki með skipinu niður. „Það
lágu ýmsar taugar frá gúmbjörgunarbátn-
um, en þær eru allar eins, svo við vissum
ekki hvetja átti að skera. Til vonar og
vara sörguðum við í sundur alla spotta,
sem lágu út 'frá bátnum. Þannig vorum
við nærri búnir að skera á taugina, sem
Erik náði taki á. Þessar taugar eiga auðvit-
að að vera mismunandi á litinn og í neon-
litum, svo þær sjáist í sjó.“ Þriðja atriðið,
sem þeir félagar nefndu, var hversu lítið
sjómenn almennt vita um notkun gúm-
björgunarbáta.„Ég hef verið mörg ár á
sjó, en vissi ekkert hvernig ég ætti að
bera mig að við bátinn," sagði Vagn. Fé-
lagar hans sögðu, að þeir hefðu flestir
aldrei séð uppblásinn gúmbát. „Við sjáum
bátana bara í hylkjum um borð og einu
sinni á ári eru hylkin send suður til skoðun-
ar. Það ætti að skoða bátana hér og allir
sem fara á sjó í fyrsta sinn ættu að vera
fræddir um notkun þeirra," sögðu þeir.“
Þetta er frásögn blaðamanns Morgun-
blaðsins af samtali við skipveijana, sem
komust lífs af á Breiðafirði sl. þriðjudags-
kvöld. Lýsing þeirra á aðstæðum er skýr
og skilmerkileg. Hún kallar óhjákvæmilega
á, að yfirvöld taki þessar ábendingar til
meðferðar og komi þeim í framkvæmd.
Það er ómetanlegt að fá slíka lýsingu
manna, sem lent hafa í sjávarháska. Með
því að bregðast skjótt við er hægt að
bjarga mannslífum í framtíðinni. Sjóslysin
nú sýna, að þrátt fyrir fullkomnari báta
og góðan búnað, verða þau enn við ís-
lands strendur.
viðræður um
Danir no* virí n#a kJ'arasamn-
uamr og vio inga eru að hefjast
um þessar mundir
og ljóst að það verða opinberir starfs-
menn, sem hafa forystu að þessu sinni.
Morgunblaðið lýsti fyrir nokkru þeirri
skoðun í forystugrein, að ekki væri grund-
völlur fyrir nokkrum kjarabótum að þessu
sinni. Við íslendingar erum ekki eina þjóð-
in í okkar heimshluta, sem þannig er stödd.
Hið sama má segja um frændur okkar
Dani.
Viðræður um nýja kjarasamninga hafa
staðið yfir þar í landi. Búizt er við samning-
um um minnstu kauphækkun í þijá ára-
tugi. Poui Schluter, forsætisráðherra Dan-
merkur, lýsti þeirri skoðun sinni, að samn-
ingamenn ættu að stefna að 10% lækkun
launa og að fallið yrði frá fyrirhugaðri
styttingu vinnutíma um hálfa klukkustund
á þessu ári og hálfa klukkustund á næsta
ári.
Danski Seðlabankinn hefur lýst því sjón-
armiði, að óhjákvæmilegt væri að lækka
laun, til þess að komast hjá enn meira
atvinnuleysi og of hægum hagvexti. Þjóð-
arframleiðsla Dana hefur farið minnkandi
síðustu tvö árin. Búizt er við, að hún
aukizt um 1% á þessu ári og 1,5% á næsta
ári. Atvinnuleysi nemur nú um 8,5% af
vinnuafli, sem þætti gífurlegt og óviðun-
andi hér og búizt er við að atvinnuleysi
nemi um 10% á næstu misserum.. Við-
skiptahalli hefur komizt upp í rúm 5% á
undanförnum árum og erlendar skuldir
Dana nema nú um 40% af þjóðarfram-
leiðslu. Vaxtagreiðslur Dana af þessum
erlendu skuldum nema nú um 13% af gjald-
eyristekjum.
Dönum hefur tekizt að minnka við-
skiptahallann niður í 1,7% af þjóðarfram-
leiðslu en að öðru leyti er ástandið svart.
Gjaldþrot jukust um 45% á síðasta ári og
dönsku bankamir leggja nú fé til hliðar
til þess að eiga fyrir fyrirsjáanlegum töp-
um. Á síðasta ári fluttu 24 þúsund Danir
til annarra landa og þá ekki sízt ungt fólk.
Sumir eru að flýja skattana, sem nema
um og yfir 50% af tekjum manna.
Af þessu má sjá, að fleirum gengur
erfiðlega að hafa stjóm á efnahagsmálum
sínum en okkur íslendingum. Raunar höf-
um við verið í harðri keppni við Dani um
það síðustu árin að vera meðal skuldug-
ustu þjóða heims. En kannski er það nokk-
ur huggun fyrir fólk hér að vita af því,
að ekki gengur betur hjá öllum öðrum!
ÞÓTT ÞJÓÐFÉ-
lagsumræður hér
. snúizt að mestu um
Öryggl efnahagsmál og at-
vinnumál, beinast
þær umræður oftast að öðrum þáttum en
þeim, sem snerta fólk beint í daglegu lífi
þess. Þó hefur mikið áunnizt í þeim efn-
um. Velmegun er hér aúðvitað mikil, þótt
hún sé að sumu leyti fölsk. Verulegur
árangur hefur náðst í að sjá fyrir grund-
vallarþörfum fólks. Atvinnuleysi er fátítt
hér. Miklar framfarir hafa orðið í hús-
næðismálum. Félagslega kerfið svonefnda
hefur dugað mörgum vel og ljóst er, að
hið nýja húsnæðislánakerfi er bylting fyrir
Afkomu -

■
Morgunblaðið/Rúnar Þór
þá, sem á annað borð fá lán. Miklar um-
bætur hafa orðið í lífeyriskerfinu, þótt elzta
kynslóðin búi enn við skarðan hlut í þeim
efnum.
Hér skal þó vikið að einu atriði, sem
sjaldan er rætt um. Á hveiju ári missa svo
og svo mörg heimili fyrirvinnu. Menn deyja
enn ungir, annað hvort í siysum eða vegna
sjúkdóma. Eftir stendur eftirlifandi maki
með börn, oft á erfiðum aldri, húsnæðis-
skuldir, börn í kostnaðarsömu námi o.sv.
frv. Missir fyrirvinnu af einhveijum ástæð-
um getur í einu vetfangi kippt grundvellin-
um undan því lífi, sem fólk hefur byggt
upp. Slíkri röskun á stöðu og högum fylgja
ekki aðeins fjárhagsleg vandamál, heldur
margvísleg sálræn vandamál fyrir eftirlif-
andi maka og böm.
Opinbera tryggingakerfið kemur hér
lítið til hjálpar. Kjarasamningar duga hér
skammt, þótt vafalaust sé það algengt,
að t.d. einkafyrirtæki greiði eftirlifandi
maka laun einhvern tíma. Líftryggingar
hafa ekki verið algengar hér á íslandi og
hafa ekki náð mikilli útbreiðslu, þótt þær
séu þekktar í öðrum löndum og í mismun-
andi formum. Líftrygging getur hins vegar
skipt sköpum við aðstæður á borð við
þær, sem hér hefur verið lýst og vel flest-
ir lesendur þekkja áreiðanlega einhver
dæmi um í sínu nánasta umhverfi.
Nú þegar kjarasamningar standa fyrir
dyrum og augljóst, að ekki er svigrúm til
kjarabóta, má spyija hvort ekki sé tíma-
bært að verkalýðsfélögin kanni möguleika
á að tryggja öryggi félagsmanna sinna
að þessu leyti með því að vinna kerfís-
bundið að því, að líftryggingar verði þátt-
ur í kjarasamningum launþega. Þær kosta
auðvitað peninga, en er ekki hugsanlegt,
að á móti megi fella niður kostnaðarliði í
kjarasamningum, sem ekki eiga lengur við?
Okkur hefur tekizt að byggja upp mynd-
arlegt velferðarkerfi í þessu landi. Margir
eru þeirrar skoðunar, að hvorki við, né
nálægar þjóðir, höfum lengur efni á því
að halda þessu kerfi uppi. Hvað sem slíkum
skoðunum líður er það áreiðanlega vilji
meginþorra þjóðarinnar, að halda þessu
velferðarkerfi við. En jafnframt þarf að
fylla upp í ýmis göt, sem í því eru. Eitt
af þeim er sú mikla breyting, sem verður
á högum fólks við missi fyrirvinnu. Nú
má vel vera, að það megi gera með öðrum
hætti en þeim að efla líftryggingakerfið.
Verkalýðsfélögin hafa byggt upp digra
sjóði, sem hugsanlega geta komið að not-
um í þessum efnum. En menn verða að
átta sig á því, að það fólk, sem hér um
ræðir, ber harm sinn í hljóði og gerir lítið
af því að bera vandamál sín á torg.
ÞAÐ ER SAM-
dóma álit þeirra,
senj fylgjast með
o g deyfð þróun viðskipta- og
atvinnulífs, að sam-
dráttur og deyfð einkenni þessa þætti
Samdráttur
þjóðlífsins. Atvinnureksturinn á við áfram-
haldandi erfiðleika að glíma. Þær upplýs-
ingar Guðjóns. B. Ólafssonar, forstjóra
SIS, í útvarpsfréttum í gær, föstudag, að
samvinnufélögin í landinu hafi verið rekin
með tveggja milljarða tapi á sl. ári vekja
óhug. Eimskipafélag íslands er áreiðan-
lega eitt af bezt reknu fyrirtækjum í
landinu, en afkoma þess á sl. ári hefur
bersýnilega verið léleg. Hvaðanæva að
berast fréttir um vandamál fyrirtælcja í
sjávarútvegi.
Samdráttur í verzlun og þjónustu og
öðrum atvinnugreinum en sjávarútvegi
hefur komið nokkrum mánuðum og miss-
erum á eftir samdrætti í sjávarútvegi. En
sú þróun, sem við erum nú vitni að, sýnir
að kreppa í sjávarútvegi þýðir að lokum
kreppu í öðrum atvinnugreinum. Ef engin
breyting verður á stöðu sjávarútvegsins
mun enn harðna á dalnum hjá fyrirtækjum
í öðrum atvinnugreinum.
Fyrir einu ári voru menn sammála um
að nauðsynlegt væri að draga úr spemx-
unni í efnahagsmálum þjóðarinnar. Nú
má spyija, hvort samdrátturinn sé að verða
of mikill. Atvinnuleysi hefur að vísu ekki
orðið mjög víðtækt enn sem komið er, en
augljós hætta er á, að það geti farið vax-
andi með vorinu og þá horfir ekki vel um
atvinnu fyrir skólafólk. Það er tímabært
að ríkisstjórnin endurskoði afstöðu sína til
efnahags- og atvinnumálanna.
„Lýsingþeirraá
aðstæðum er skýr
og skilmerkileg-.
Hún kallar óhjá-
kvæmilega á, að
yfirvöld taki þess-
ar ábendingar til
meðferðar og
komi þeim í fram-
kvæmd. Það er
ómetanlegt að fá
slíka lýsingu
manna, sem lent
hafa í sjávar-
háska. Með því að
bregðast skjótt
við er hægt að
bjarga mannslíf-
um í framtíðinni.
Sjóslysin nú sýna,
að þrátt fyrir full-
komnari báta og
góðan búnað,
verða þau enn við
íslands strendur.“