Morgunblaðið - 12.03.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ VEROLD/HLAÐVARPINN SUNNUDAGUR 12. MARZ 1989
„ _ MorKunblaðið/Stefán Úlfarsson
ALLIR I BIO — Biðin fyrir framan kvikmyndahúsið er hafin
og á innfelldu myndinni eru menn loksins komnir inn í hlýjuna.
Þaðmá
alltaf legaja
milli mynda
Ýmiss konar vaftn
Mér er sagt að ég sé að miklum hluta úr vatni. Og ekki sæti ég
hér við tölvuna mína með ka£Gð til að halda mér gangandi ef
ég hefði ekki sett vatn á kafRvélina og látið það streyma í gegn-
um þann brúna mulning sem Islendingum er seldur sem „úrval-
skaffi“. Kaffi þykir mér af einhveijum sökum alltaf miklu betra
í útlöndum en hérna heima. Ekki aðeins espresso eða capuccino,
sem að vísu er fáanlegt á stöku stað í Reykjavík, heldur líka
venjulegt uppáhellt kaffi.
sigá
KINA — keisaraveldi í Qögur
þúsund ár, kommúnískt í íjörutíu
ár. Hvað er svo að segja af
kínverskri menningu í dag?
Frá Stefóni ----
Fyrir skömmu var haldin í Peking
fimmta þjóðarráðstefna
kínverska listastofnana. Á annað
þúsund frammámenn á sviði bók-
mennta, myndlistar og tónlistar
komu saman og ræddu um menning-
una, hvaða breytingum hún hefði
tekið síðan ráðstefnan var síðast
haldin árið 1979 eftir að menningar-
byltingunni hafði endanlega verið
lýst sem mistökum og umbætur voru
hafnar; og einnig var skyggnst inn
í framtíðina.
Allir voru sammála um að Mao
hefði haft rangt fyrir sér þegar hann
sagði að listin ætti að þjóna stjórn-
málunum. Hinsvegar voru menn hik-
andi þegar þeir reyndu að skilgreina
hlutverk listarinnar nánar. Á blaða-
mannafundi, daginn áður en ráð-
stefnan hófst, héldu listamenn fram
íiauðsyn þess að sem mest frelsi ríkti
til sjálfstæðrar listsköpunar. En eftir
setningu ráðstefnunnar, þegar full-
trúi stjórnvalda hafði flutt ávarp sitt
og hvatt til virkrar þátttöku í umbót-
unum í þjóðfélaginu — „lofið hið
hetjulega, komið upp um það ljóta“
— varð sú skoðun ofan á að lista-
menn ættu að axla „samfélagslega
ábyrgð í hinum stórkostlegu efna-
hagslegu, stórnmálalegu og menn-
ingarlegu breytingu sem nú ætti sér
stað í Kína“.
Síðar fór að bera á gagnrýni á
ungdóminn — að hann hefði engan
áhuga á gömlum og góðum kínversk-
um siðum, heldur hlypi blindur í fla-
sið á vestrænni menningu. Einn ráð-
Stefnugestur lagði til að ríkið léti
taka saman safn leiðbeininga um
menningarlega hegðun svo veijast
mætti þessari óheillaþróun. Höfund-
ur hinnar vel rómuðu skáldsögu,
„Qiao forstjóri tekur við stjórn fyrir-
tækis“, benti hins vegar aftur á að
þrátt fyrir réttmæta kröfu um ábyrgð
þá mætti ekki rugla henni við það
sem Mao sagði um hlutverk listarinn-
ar.
Ég hef ekki verið svo latur við að
stunda menningarlífið í Peking — ég
hef t.d. oft farið í bíó.
A laugardagskvöldum, áður en
sýningar hefjast, er mikið líf fyrir
framan hlið kvikmyndahúsanna:
Fólk mætir snemma til að tryggja
sér miða. Síðan setjast margir inn á
næstu ölstofu til að ylja sér eða til
að fá sér hressingu. Aðrir þramma
á milli markaðspallanna og freistast
jafnvel til að kaupa heitar eggjakök-
ur eða grillaða fleskbita á teini. Enn
aðrir — þeir sem koma seinastir —
líta skimandi í kringum sig eftir
skuggalegum náungum sem selja
miða á svörtum. Inn í þessa traffík
blandast svo straumur þeirra sem
eru á leið heim úr vinnu og koma við
í verslunum og á mörkuðunum til
að kaupa í kvöldmatinn. Flutninga-
bílar, strætisvagnar og asnakerrur
silast eftir götunum; en til hliðar
renna hjólin — pabbinn hjólar,
mamma situr á bögglaberanum og
krakkinn á stönginni og dillar sér í
takt við rokktónlist sem berst frá
rakarastofum og öðrum stöðum sem
! keppa um athygli unga fólksins. ís-
lendingi, sem tekur þátt í öllu þessu
lífi, fínnst gjarnan sem hann sé dott-
inn inn í einhveija ævintýramynd.
Klukkan sjö hefjast sýningamar.
Oft eru sýndar þrjár myndir, hver á
eftir annarri, svo best er að koma
sér vel fyrir og ekki sakar að taka
með sér teppi og púða. Aðeins er
hægt að standa upp þegar sýningar-
vélamar bila (eins og gerist nokkmm
sinnum á hverri sýningu). Þá rýkur
fólk upp úr sætunum og fagnar
ákaft og gerir grín að sýningarstjór-
anum.
Myndirnar sem boðið er upp á eru
af ýmsu tagi. Þær erlendu eru oft
gamlar svart/hvítar, allt frá fjórða
eða fimmta áratugnum. Þannig hef
ég bæði séð úrvals sovéskar kvik-
myndir byggðar á verkum skáld-
jöfranna rússnesku og einnig nokkur
meistarastykki frá gömlu Hollywood.
Auðvitað flæðir innan um rusl eins
og t.d. algerlega misheppnaðar aust-
ur-evrópskar hasarmyndir.
Kínversku myndirnar eru nýlegar en
því miður oftast lélegar. Það er eins
og sú óvissa sem rfkt hefur í menn-
ingarmálum síðustu áratugi hafí leitt
kvikmyndagerðarmennina út í algera
vitleysu — eins og þeir hafí gefist
upp á því að fylgja eftir hinum flökt-
andi pólitísku og siðferðilegu vel-
sæmismörkum. Annað hvort eru verk
j þeirra svo uppskúfuð að enginn skil-
! ur um hvað þau fjalla, eða þá að þau
j eru aðeins endurtekningar á gömlu
i saklausu gríni sem enginn hlær að
! lengur. Það er því ágætt ef kínversk
j mynd er í miðjunni — þá getur mað-
ur lagt sig eftir fyrstu myndina og
horft hress á þá síðustu.
Milli klukkan tólf og eitt lýkur
sýningum. Þá fyllast götumar aftur
í nokkrar mínútur; en svo verður
allt hljótt.
Það er ótrúleg lífsbót að ganga
inn á kaffisölur í borgum
Þýskalands, þar sem maður fær
einn bolla af kaffi fyrir einhveija
smáaura, stendur við hátt borð
stundarkorn og skolar niður þess-
um svaladrykk og gengur endur-
nærður út í mannþröngina. Þetta
er svo bragðgott! Og laumist mað-
ur með einn og einn pakka af kaffí
með sér heim frá útlandinu sparar j
maður það og notar það aðeins á !
hátíðum og tyllidögum. Svona lag- j
að fæst ekki héma heima. Ég skil j
ekki af hveiju. Nema það sé vegna
þess að ég held að viðhorf íslend-
inga til kaffís sé að þetta sé heit-
ur, brúnleitur drykkur, punktur! í
gamalli uppskrift að kaffí las ég
að sjóða skyldi tvo lítra af vatni,
setja eina matskeið af muldu kaffí
og dálítinn hluta af exportplötu í
könnupokann. Hella svo soðnu
vatninu yfír þetta. Trúlega hefur
enginn getað fundið af þessu
glundri kaffibragð. Og þama var
bætt við; „Það drýgir kaffíð að
sjóða korginn í kaffivatninu.“(!)
Ég veit þó dæmi þess að fólki
hafí ekki líkað þunnt nærbuxna-
skólp, meðal annars má nefna kon-
una sem sagði eitthvað á þessa-
leið:„Ja, það var nú heldur ónýtt
kaffið hjá henni frú Guðrúnu. Þetta
var, held ég, aðallega vatn.“
Við íslendingar höfum lengi
gumað af því að eiga hreinasta og
ferskasta og besta vatn í heimi.
Samt hefur einhvem veginn aldrei
gengið almennilega að koma þess-
um lífsdrykk á markað erlendis,
þar sem vatn er víða ódrekkandi
nema það sem keypt er á flöskum
í búð. Mér skilst að þeir sem mest
hafa barist fyrir því að gera vatn-
ið að útflutningsvöru hafí ekki
gert annað en að reka sig á veggi
og tappa í kerfinu.
Yfírvöld em nú farin að trúa
því að vatn af ákveðinni gerð geti
aflað þjóðarbúinu fjár svo um
munar. Þetta er það vatn sem með
humlum, sykri og geri er búið að
breyta í öl. Þetta veikasta stig
áfengis hefur af einhveijum óút-
skýranlegum sökum verið bann-
vara hér á landi áratugum saman.
Hér hefur verið talið mun hollara
að belgja sig út af spíra en að
drekka dauft öl. Að vísu hefur
verið heimilt að bergja á einhveiju
vatnsglundri, oft með sápubragði,
sem kallað hefur verið pilsner og
ekki mun hægt að framleiða án
þess að búa fyrst til venjulegt öl
og hella svo miklu vatni út í.
En bjórtalið síðustu vikurnar er
undarlegt. Talað er um bjórinn sem
„nýtt áfengi“ þó að allir viti að
flestir sem hafa viljað neyta hans
hafa gert það þótt hann fengist
ekki í Ríkinu. Löglegur og ólögleg-
ur innflutningur hefur verið gríðar-
lega mikill og auk þess hafa Islend-
ingar bruggað bjór í stórum stíl
heima. Hráefnið hefur verið selt á
fijálsum markaði í tilbúnum
skömmtum og á pakkana prentað-
ar nákvæmar upplýsingar um það
sem alls ekki má gera, og allir
gera, vitanlega. Bjór er engin nýj-
ung og hann verður ekki sú viðbót
við áfengisneyslu landsmanna sem
álitið er.
Margir ætla að græða á bjórn-
um. Fregnir að sunnan herma að
í miðborg Reykjavíkur sé hægt að
teygja sig á milli ölstofanna. Eftir
því sem mér er fortalið fara Akur-
eyringar sér hægt í þessum sökum.
Ekki mun hafa verið sóst eftir
nýjum leyfum til áfengissölu, enda
telja veitingamenn hér lítinn hag
af væntanlegri bjórsölu.
En hvernig er það annars? Ætli
allar þessar bjórfréttir sem dynja
á okkur þessar vikurnar séu ekki
í raun og veru ólöglegar, dulbúnar
auglýsingar?
Á Annaburg að standa eða falla?
ÚTLENDAR konur sem giftast Svisslendingum fyrir næstu ára-
mót eru svo lánsamar að verða svissneskir ríkisborgarar sjálf-
krafa. Eftir það mun jafíirétti kynjanna ríkja og þær verða að
sækja um ríkisborgararétt eins og útlendir karlar sem kvænast
svissneskum konum hafa alltaf þurft að gera ef þeir vilja fá
rauða vegabréfið með hvíta krossinum. Eg er í hópi hinna lán-
sömu. Passinn skiptir reyndar litlu máli (sá blái er ágætur) en
um daginn bárust mér fyrstu svissnesku kjörgögnin. Þá fannst
mér gaman. Það er hroðalegt að hafa ekki kosningarétt i landi
þar sem kosið er þrisvar til Qórum sinnum á ári um allt milli
himins og jarðar.
Kosningamar að þessu sinni
eru reyndar heldur óspenn-
andi. Það er engin þjóðaratkvæða-
greiðsla heldur bara kosið um
málefni kantónunnar og borgar-
innar. Þrír kjörseðlar eru með
nöfnum frambjóðenda sem ég hef
aldrei heyrt nefnda í embætti
(skólaeftirlit, héraðslögmenn og
eitthvert umdæmisráðj sem ég hef
aldrei velt fyrir mér. Eg get strik-
að yfír þá sem ég er á móti og
skrifað mína menn inn. Ég læt
þá standa óbreytta í þetta sinn.
Auk þessa emm við (!) borg-
arbúar spurðir álits á fjórum til-
lögum, tveimur frá borgarstjóm
og tveimur frá óbreyttum borgur-
um. Hugðarefni borgarbúa em
borin undir kjósendur ef þeir hafa
fengið ákveðinn fjölda undir-
skrifta með tillögum sínum.
Borgarstjóm spyr: Á að gera
útivistarsvæði við ána Limmat þar
sem járnbrautarlestir munu hætta
að fara um á næstunni? (Já); Á
að endurskipuleggja starf borgar-
ráðs og fækka þar um tvo, úr 9 í
7? (Já.)
íbúamir leggja til: Hættum að
nota kjamorku. (Nei, einhliða-
ákvörðun Zúrich-búa myndi ekki
leysa kjamorkuvandann.) Móttil-
laga borgarstjórnar: Ásetjum okk-
ur orkuspamað. (Nei, borgarbúar
geta gert það án þess að borgar-
stjóm sé að skipta sér af); íbúam-
ir leggja til: Björgum Annaburg.
(Nei.) - Önnuhöll þessi er gamalt
hús uppi á Uetliberg, fyalli borgar-
innar. Þangað liggja góðir
göngustígar og einnig er hægt
að komast þangað með lest en
bílaumferð er bönnuð. Það er vin-
sælt útivistarsvæði. Þar em tveir
veitingastaðir og borgarbúar vilja
að Önnuhöll bætist aftur í hóp
þeirra. Hún var reist 1876. Borg-
in keypti hana 1963 til að tryggja
að hótel- og veitingaþjónustu yrði
haldið áfram á þessurti indæla
stað. En húsinu var illa haldið við
og loks lokað. Meirihluti borgar-
stjórnar vill jafna það við jörðu.
Áhugafólk um Önnuhöll hefur
barist fyrir björgun byggingarinn-
ar undanfarin tíu ár. Það vonar
að kjósendur sýni nú svart á hvítu
að þeir vilja að borgin borgi brú-
sann fyrir að endurnýja húsið og
það verði opnað aftur. En eiga
skattgreiðendur að bjarga bygg-
ingu sem einkaframtakið lítur
ekki við? Ætti nafnið eitt að
nægja mér?
Það er einnig kosið um tvær
tillögur íbúa kantónunnar: Af-
nemum miðaskattinn og leggjum
til að bannað verði að aka um í
Sviss tólf sunnudaga á ári. Seinni
tillagan er út í hött. Það á ekki
að BANNA fólki að fara í sunnu-
dag3bíltúr. Það hlýtur að vera
hægt að draga úr óþarfa umferð
og mengun án þess að setja ströng
boð og bönn. Miðaskatturinn er
öllu flóknari. Kantónustjómin
leggur til á móti að miðaskatta-
lögunum verði breytt, hún vill
ekki verða af aurunum sem fást
af bíómiðum og öðm skemmtana-
haldi. Ætli ég kjósi ekki að láta
breyta lögunum, það hlýtur eitt-
hvað að vera bogið við þau.
Kjörgögnunum fylgja ítarlegar,
hlutlausar skýringar á tillögunum.
Eftir að hafa farið gaumgæfilega
yfír þær og fyllt út atkvæðas-
eðlana samviskusamlega — ég
má skila þeim á hverfisskrifstof-
una í vikunni fyrir kosningar og
á brautarstöðinni um helgina ef
ég kemst ekki á kjörstað sem er
bara opinn milli 10 og 12 á sunnu-
dagsmorgun — er ég dauðfegin
að þessu er aflokið. Eg skil betur
af hveiju þátttaka í svissneskum
kosningum er yfirleitt dræm, oft
ekki nema 40 til 50%. Svissurum
fínnst óþarfí að taka afstöðu með
eða á móti útivistargarði og kjör-
gögnin lenda í mslafötunni. Þeir
taka kosningaréttinn sem sjálf-
sagðan hlut og sleppa þess vegna
stundum að nýta sér hann. Skyldi
það eiga eftir að henda mig?