Morgunblaðið - 12.03.1989, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. MARZ 1989
G 7.
eftir Friðriku Benónýsdóttur
TJÖRNUR í leikarastétt tengjast
sennilega Hollywood í hugum
flestra og íslenskir leikarar hafa
hingað til ekki verið mældir með
sömu stikum og „alvöru“ stjörnur í
útlöndum. Með tilkomu íslenskra
sjónvarpsmynda og kvikmynda
kann þetta þó að vera að breytast.
Tveir ungir menn, þeir Valdimar
Örn Flygenring og Helgi Björnsson,
hafa verið áberandi í leiklistinni
undanfarin misseri og eru í hópi
þeirra ungu leikara sem geta kallast íslenskar
sljörnur.
Valdimar Örn Flygenring vakti feikna athygli strax
í Nemendaleikhúsinu og þá einkum í hlutverki
töffarans Teddys í Hvenær kemurðu aftur rauðhærði
riddari? Síðan má segja að Valdimar hafí verið
erkitöffari íslenskrar leiklistar. Hann lék Reyni í
Degi vonar, Ponna í Síldin er komin, Laertes í
Hamlet og nú síðast Örlyg bónda í Sveitasinfóníu hjá
LR, Kidda í kvikmyndinni Foxtrot og Djáknann í
samnefndri sjónvarpsmynd.
Helgi Björnsson er ámóta þekktur sem poppsöngvari
og leikari söng fyrst með hljómsveitinni Grafík og
eftir það með Síðan skein sól. í leikhúsinu höfúm við
oftast séð hann í hlutverki ungra manna sem eru í
andstöðu við umhverfið, góðra drengja sem ekki eru
metnir að verðleikum. Meðal hlutverka hans eru
Amgrímur í kvikmyndinni Atómstöðin, Danni í
Djöflaeyjunni, Strákurinn í Hremmingu og Robert í
Maraþondansinum hjá LR, Jakob í Jakob og
meistarínn og Hólmgeir í Láttu ekki deigan síga
Guðmundur hjá Stúdentaleikhúsinu og fljótlega
munum við sjá hann aftur á hvíta tjaldinu því hann
verður í einu aðalhlutverkinu í kvikmyndinni Meffi.
I fögrum
villidýragarði
í fyrsta sinn sem ég sá Helga Björnsson stóð hann í glimmergalla
á sviði Alþýðuhússins á ísafirði og söng með miklum tilþrífúm.
Unglingur að leika poppstjörnu í söngleiknum Sabínu, sem Litli
leikklúbburinn á ísafirði setti upp. Mér hefúr oft flogið þessi
sýning í hug, eftir að Helgi varð þekktur bæði sem poppsöngvari
og leikari og þrátt fyrir það skilyrði Helga að við ættum ekki
að tala um fortiðina,„hvaðan ertu og hverra manna og allt það“,
get ég ekki á mér setið að spyija hann hvort hlutverkið í Sabínu
hafi verið fyrirboði þess sem koma skyldi. Kannski kveikt á
draumum um frægð og frama í leikhúsinu og poppheiminum?
Neeei, það held ég ekki. Ég
var svo ungur þá,“ segir
Helgi og brosir útí annað.
„Jú, sennilega kveikti það
áhugann á leiklistinni, söng-
urinn kom til miklu fyrr.“
Hvenær?
„Þegar ég var smápúki, argandi
og gargandi uppi á háalofti í for-
eldrahúsum.“ Helgi sýpur á kaffinu
og starir út um gluggann á Borg-
inni. Mér er hætt að lítast á blik-
una, æðar maðurinn að svara öllum
mínum spurningum með einni setn-
ingu? „Þú ert leikari, söngvari og
textahöfundur" segi ég, „málarðu
kannski líka?“
Hann hiær. „Já, hús. Þau eru það
eina sem ég hef málað, ég fæ næga
útrás í því.“
Mér hefur oft fundist undarlegt
ósamræmi í textunum þínum og
sviðsframkomunni. Þeir svona við-
kvæmnislegir ogjafnvel rómantískir
og þú í kyntáknsham „á la Jagger“
á sviðinu . . .
„Ég er karlmaður, ég breyti því
ekki. Og mér finnst karlmaður hafa
fullt leyfi til að vera tilfinningavera
án þess að það dragi úr karl-
mennsku hans. Annars er ég ekki
meðvitað að reyna að taka mig út
sem kyntákn á sviðinu. Aðaiatriðið
í sviðsframkomunni er„ecstasía“,
maður fer í einhvem ham. Rokktón-
leikar eru eins og helgiathöfn frum-
þjóðar, ganga út á það að magna
upp seið. Nútímamaðurinn upplifir
rokktónleika á svipaðan hátt og trú-
aður maður ferð í musterið. Þeir eru
andleg hreinsun."
Og söngvarinn þá æðstiprestur?
„Söngvarinn ræður „sitúasjón-
inni“ hveiju sinni, þetta er alltaf
spuni. Á leiksviðinu ertu milliliður
fyrir skoðanir einhvers annars, en
rokksöngvarinn hefur engan nema
sjálfan sig að treysta á. Það mynd-
ast raunar miklu nánara samband
við áhorfendur á tónleikum, leik-
húsið skortir slíkt samband. En um
leið ertu berskjaldaðri, gagnrýni á
sviðsframkomu þína er gagnrýni á
þinn karakter."
En er rokksöngvarinn ekki ákveð-
in rulla líka?
„Jú, að vissu leyti. En þú hefur
tök á að móta hana eftir þínu höfði,
breyta hlutverkinu. Það er að vísu
erfitt og gerist ekki í neinum stór-
stökkum, en það er gaman að reyna.
Hluti af því er að slá saman rokki
og tilfinningaþrungnum textum,
það er ekkert lögmál að rokktextar
eigi að fjalla um vín og víf. Mann-
eskja sem vill læra að lifa í sátt við
sjálfa sig og umhverfið verður að
skynja bæði það smáa og stóra í
sjálfri sér. Viðurkenna að þú ert
pínulítill en iíka „einn af þessum
fáu“. Við erum öll sérstök á okkar
hátt og maður sér það í augunum
á því fóiki sem náð hefur að skynja
sína stærð hvað það býr yfir mikilli
sálarró.“
Ert þú „einn af þessum fáu“?
„Ég er að reyna. Reyna að sjá í
gegnum þetta geðveika samkeppn-
isþjóðfélag okkar þar sem allt er
keppni um að komast áfram. Ég
veit að þetta er gamall frasi en
hann á alltaf betur og betur við.“
En er ekki sú samkeppni einna
harðvítugust innan leikhúsheimsins?
„Leikhúsheimurinn er villidýra-
garður, en um leið ákaflega fagur.
Hann verður óvægnari en flestir
aðrir „heimar“ vegna þess að þú
hefur svo lítið til að veija þig með,
þú ert alltaf að sýna sjálfan þig
nakir.n og þá er svo auðvelt að
höggva á veika bletti. Hvemig mað-
ur kemst áfram innan leikhúsanna?
Ja, ég held að besta leiðin sé að
vinna vel og trúa á það sem þú ert
að gera og ætlar að gera. Auðvitað
er þetta líka heppni. Flestir fá eitt-
hvert tækifæri en heppnin ræður
hvemig það tækifæri er. Jú, jú, það
er oft nauðsynlegt að þekkja rétta
menn á réttum stöðum og maður
þarf oft að gefa mikið eftir af
„prinsippum" sínum, bæði í sam-
skiptum við fólk og leikverk."
Hefur „frægðin" breytt þér?
„Já, ég er ekki eins afslappaður
og ég var: Maður verður var við
forvitin augu hvert sem maður fer
og það verður til þess að maður
setur upp einhveija grímu, á alltaf
von á einhveiju áreiti. Þetta er kom-
ið upp í vana, gríman farin að gróa
föst.“
Gengstu upp í „stjömuímynd-
inni“?
„Nei, það geri ég ekki. Ég geri
aiit sem ég get til þess að vinna á
móti því og þar hjálpar mikið að
vera í leikhúsinu. Þú verður að hafa
tóm til að finna það viðkvæma í
sjálfum þér. Poppheimurinn er harð-
ur, ósjálfrátt fer maður að reyna
að öðlast ímynd rokkarans og töf-
farastælar sem því fylgja eru oft
vöm gegn áreitum umhverfisins."
Þú talaðir um vín og víf í rokk-
textum áðan, það hefur lengi verið
ríkjandi skoðun að „hið ljúfa líf“
væri meira stundað af poppurum
og leikurum en venjulegum meðal-
jónum . . .
„Ég hef ekki orðið var við það,
held að sá lifnaður sé aðallega í
hugum annars fólks . . . “
En freistingarnar, elta stelpumar
þig ekki á röndum, hringja heim til
þín, skrifa þér . . . ?
„Það kemur fyrir, en það vita
allir að ég á konu og böm svo senni-
HEL6IBJÖRNSSON
lega hef ég sloppið betur við það
en margir aðrir. Hins vegar hringir
oft í mig alls konar fólk til að þakka
fyrir sig. Eftir tónleika, eftir útkomu
plötu, eftir sýningar. Og það er fólk
á öllum aldri, allt frá krökkum uppí
eldra fólk. Mér þykir mjög vænt um
þessar upphringingar, það em oft
stærstu launin að finna að maður
getur hrifið fólk með sér, snert fólk.
Og það em æðislega göfug laun.“
Hér þagnar Helgi og byijar aftur
að stara út um gluggann. En áður
en mér gefst ráðrúm til að punda
á hann fleiri spumingum segir hann:
„Stjama er ekki til á íslandi, í það
minnsta ekki á sama mælikvarða
og úti í heimi. Hér þýðir það að
vera þekktur bara að þú hverfur
ekki í fjöldann, það þekkja þig allir
og það er fylgst með því sem þú
gerir. Ég þarf ekki að breyta mínum
lífsvenjum neitt þótt ég sé þekktur,
ég geri allt sem allir aðrir gera; fer
í sund, fer í strætó, fer út í búð að
kaupa í matinn. Og smám saman
hættir maður að taka eftir þeirri
athygli sem maður vekur, það verð-
ur hluti af tilverunni."
Verður fólk þá ekki háð þessari
athygli?
„Að vissu leyti. Athyglin sem þú
vekur er mælikvarði á þínar vin-
sældir, hvort það sem þú ert að
gera hefur skilað sér til fólksins.
Ef allir hætta að taka eftir þér er
hætt við að það sem þú hefur verið
að gera hafi ekki verið nógu gott,
ekki hrifið áhorfendur eða heyrend-
ur.“
Þú sagðir að gríman væri farin
að gróa föst, ertu hættur að gefa
þér tóm til að vera þú sjálfur?
„Jú, ég gef mér alltof sjaldan tíma
til að vera til. Ég hef verið í íþrótt-
um síðan ég var strákur og er alltaf
að reyna að komast í fasta tíma I
einhvers konar líkamsrækt, en það
fokkast alltaf upp, fyrr en varir er
maður kominn á kaf í vinnu aftur
og gefur sér engan tíma til annars.
Það kemst aldrei nein rútína á lífið,
aldrei hægt að taka frá tíma fyrir
sjálfan sig eða fjölskylduna. Það
kemur alltaf eitthvað uppá: spilun,
æfingar, sýningar og alls kyns redd-
ingar á öllum tímum sólarhringsins.
Það þarf oft að stela sér stundum
og ég er meira að segja farinn að
minna sjálfan mig á þegar ég er
ákveðinn í að gera ekkert nema
vera heima, þá fer ég úr gallanum
og í náttföt."
Finnst þér þú hafa verið settur í
einhveija afmarkaða skúffu í leik-
húsinu, fáir alltaf sams konar hlut-
verk?
„Ekki alveg. Oftast hef ég þó
leikið góða drengi sem hafa samúð-
ina sín megin, eru gegnheilir en eiga
bágt, eru undir að einhveiju leyti.“
Og hvort stendur þér nær, litli
góði drengurinn eða „Jagger-týp-
an“?
Helgi hlær: „Þeir eru báðir í
mér. Álíka sterkir held ég. Það hafa
allir margar hliðar og ég álít það
forréttindi að hafa aðstöðu til að
leyfa fleiri en einni hlið að njóta
sín. Ég er samt ekkert að velta mér
uppúr því hvað þetta sé gott og
gaman allt saman og hvað ég sé
æðislega fær, þú mátt ekki skilja
það þannig. Ég er aldrei sáttur við
það sem ég er að gera. Rétt búinn
að ná í skottið á því hvernig á að
snúa sér að því að verða leikari.
Ná valdi á þessu tæki sem er maður
sjálfur. í því er ég rétt svo búinn
að læra undirstöðuatriðin. Þetta er
spurning um að miðla öðrum fyrst
og fremst. Þó er ég ekkert að draga
úr því „kikki“ sem fylgir því að
vera þekktur. Ég sé ekkert róm-
antískt við það að týnast i fjöldann.
Allir hafa þörf fyrir að aðrir veiti
þeim og því sem þeir eru að gera
Morgunblaðið/Sverrir
athygli. Það er óþarfí að blekkja
sjálfan sig á því sviði.“
Mér hefur stundum fundist að
fólk líti ekki á það að vera leikari
eða söngvari sem atvinnu, er það
misskilningur hjá mér?
„Nei, ég er alltaf að hitta fólk
sem spyr hvað ég sé nú að fást við
þessa dagana. Og ég segist vera
að leika, vera á æfingum í leik-
húsinu, hljómsveitaræfingum, að
spila á kvöldin, í stúdíói. Já, ég veit
það, segir fólk, en hvað vinnurðu?
Það hafa margir svo skrýtnar hug-
myndir um starf leikarans, halda
að það eina sem til þurfí sé að kunna
textann og geta komið honum frá
sér og það sé bæði létt verk og löður-
mannlegt. Öll sú vinna sem liggur
að baki leiksýningu fer fyrir ofan
garð og neðan hjá áhorfandanum.
Það pirrar mann oft, en af hveiju
ætti fólk að skilja hvað við erum
að gera? Það eru svo mörg störf sem
eru vanmetin. Ekki veit ég neitt um
störf alþingismanna eða bifvéla-
virkja svo hví ættu þeir þá að skilja
mitt starf?“
Nú veit ég að það er ekkert útlit
fyrir að lát verði á vinnunni hjá þér
næsta árið að minnsta kosti, en ef
þú sæir fram á frí hvað vildirðu þá
helst gera?
„Fara í ferðalag til Karabíska
hafsins. Gleyma þessum heimi, loka
mig af og vera bara til fyrir mig.
Fá ráðnim til að vinda ofan af mér
°g hyggja að kjarnanum. Þetta
byggist allt á því að missa ekki sjón-
ar á sjálfum sér. Við erum öll litlar
einmana sálir og ef maður týnir því
þarf að fara að leita. Hvar? Ja, ef
til vill í eigin æsku eða í bömunum
sinum.“
Þegar talið berst að börnum
minnumst við þess bæði að klukkan
er orðin margt og tími til kominn
að halda heim. Kveðjumst og höld-
um út í myrkrið og hríðina sem
byrgir sýn til þeirra stjarna sem
Helgi segir vera þær einu sem ís-
lendingar geti átt.

iáliíII» - ^ % |;'f i 1 ^ %