Morgunblaðið - 12.03.1989, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MAIMMLIFSSTRAUHflAR SUNNUDAGUR 12. MARZ 1989
C 11
LÆKNISFRÆÐI/Dýr? leikfang eba dýrmcett lækningatcekif
banka til að lána útlendum aðilum
í erlendri mynt, og heimild fyrir
fyrirtæki til að geyma gjaldeyris-
tekjur tímabundið á erlendum
reikningi. Loks er lagt til að við-
skipti með erlend verðbréf verði
heimiluð og að erlendum aðilum
verði heimiluð kaup á hlutabréfum
í innlendum fyrirtækjum. Telur
norræna ráðherranefndin að ríða
beri net upplýsinga milli hlutabréfa-
markaða Norðurlandanna og tengja
þá þannig saman.
Enda þótt hér sé um umfangs-
miklar breytingar að ræða tekur
ráðherranefndin fram, að þær séu
lágmark þess sem gera eigi. Aform-
ar nefndin að taka út stöðu mála
áður en næsta ár er á enda og
hugsanlega bæta við þessa upptaln-
ingu.
Efnahagsáætlun Norðurlanda
1989—1992 gerir jafnframt ráð
fyrir auknu fijálsræði á sviði fjár-
málaþjónustu. í áætluninni kemur
fram að ráðherranefndin telur að
markmiðið í því efni eigi að vera
að fjármálafyrirtæki frá löndum
OECD hafi rétt til að starfa á Norð-
urlöndum. Álítur ráðherranefndin
að löggjöf á Norðurlöndum eigi að
taka mið af reglum Evrópubanda-
lagsins á þessu sviði.
Undirbúningur Norðurlandanna
að auknu fijálsræði á sviði fjár-
magnshreyfinga og fjármálaþjón-
ustu er mislangt á veg kominn.
Danir hafa þegar fellt brott öll höft
á gjaldeyrisviðskipti og heimilað
erlendum fjármálastofnunum að
starfa í Danmörku. Að undanförnu
hefur mikil hreyfing verið á þessum
málum í Svíþjóð, og í janúar á þessu
ári tilkynntu sænsk yfirvöld að afn-
umdar yrðu hömlur á beinum fjár-
festingum erlendra aðila í Svíþjóð
jafnframt því sem framvegis stæði
ekkert í vegi fyrir viðskiptum með
hlutabréf. Ennfremur mega sænsk
fyrirtæki nú kaupa fasteignir á er-
lendri grundu. Gera má því skóna
að Norðmenn og Finnar hugsi sér
brátt til hreyfings í kjölfar aðgerða
Svía.
Enda þótt ýmis skref hafi verið
stigin í átt til aukins fijálsræðis í
gjaldeyrismálum hér á jandi á und-
anförnum árum sker ísland sig æ
meira frá öðrum Evrópuþjóðum á
þessu sviði. ísland er eina landið
innan OECD sem gerir enn almenn-
an fyrirvara við samþykkt samtak-
anna um frelsi í fjármagnsviðskipt-
um. Tyrkir felldu niður slíkan fyrir-
vara af sinni hálfu fyrir þremur
árum. Það er því löngu orðið tíma-
bært fyrir íslendinga að ijúfa ein-
angrunina í þessum efnum.
verið í samræmi við byggingasam-
þykktir. Þá kom fram undir rekstri
málsins að verslunareigandi í
næsta húsi við veitingastaðinn
hafði vakið athygli umsjónar-
manns hússins á þeirri hættu sem
af klakastykkinu kynni að stafa
áður en slysið varð. Þess ber og
að geta að eigandi hússins var
erlendis þegar þessir atburðir
gerðust.
Héraðsdómarinn fór varlega í
sakirnar og vildi sennilega passa
upp á að fordæmisgildi dómsins
yrði ekki of mikið og sagði: „Líta
verður svo á, eins og öllum kring-
umstæðum var háttað í þetta
skipti, að sú vanræksla að fjar-
lægja ekki klakann af húsinu felli
á stefnda (húseigandann) bóta-
skyldu á því tjóni, sem stefnandi
varð fyrir.“ Niðurstaða héraðs-
dóms var staðfest í Hæstirétti með
þessum orðum. „Stafaði af því
(klakastykkinu) mikil hætta fyrir
vegfarendur. Maður sá sem um-
sjón hafði með húsinu í fjarveru
áfrýjanda (eigandans), var látinn
vita. .. um hættuna, sem stafaði
af klakahruni af húsinu. Hann
hafði þó ekki gert viðhlítandi ráð-
stafanir til að bijóta klakastykki
þetta niður eða koma með öðrum
hætti í veg fyrir þann háska, sem
af því stafaði, er það féll niður . . .
Dómur þessi ætti að vera hús-
eigendum til áminningar um að
gæta að grýlukertunum sem
hanga niður af þakbrúnum hú-
sanna. Reikningurinn vegna þeirra
gæti auðveldlega orðið all miklu
hærri en raun varð á í þessu máli.
Magaspeglun
Maginn var eitt þeirra líffæra sem
snemma komust á dagskrá rönt-
genfræðinnar eftir að skuggaefni
blönduðu sér í málið. Þa opnuðust
nýjar leiðir til sjúkdómsgreininga
og eftirlits; þær eru enn i fullu
gildi og aukin vitneskja safnast í
sarpinn.
eftir Þórarin
Guðnoson
En forvitni mannsins eru engin
takmörk sett og hann lét sér
ekki nægja að horfa á röntgen-
myndir af maganum en bjó sér til
sjónpípu, langa og mjóa en stífa, og
mmmmtmmmm var ekki á allra
færi að kyngja
slíku. Gagnið af
þessu verkfæri
varð því minna en
ýmsir höfðu gert
sér vonir um í
fyrstu.
g nú víkur sögunni
til Japans. Þar upp-
hófst mikið athafna- og framfara-
skeið um miðja öldina að lokinni
heimsstyijöld og ósigri. Eitt af mörg-
um furðuverkum iðnaðarins þar í
landi var myndavél svo pínulítil að
hún komst fyrir í endanum á mjórri
slöngu sem auðvelt var að renna nið-
ur í maga. Þegar myndasmiðurinn
var búinn að smella af hvað eftir
annað dró hann vélina upp úr sjúkl-
ingnum og sendi filmuna í framköll-
un. Þetta var nú gott og blessað, en
helsti ókosturinn var sá að torvelt
reyndist að beina vélinni að ákveðn-
um svæðum. Og japönsku völundarn-
ir létu ekki hér við sitja. Nokkrum
árum seinna smíðuðu þeir verkfæri
sem flesta magalækna hefur trúlega
verið búið að dreyma um í vöku og
svefni. Það var magakíkir eða maga-
sjá, ekki stíf og bein pípa heldur
grannur dröngull úr þjálu efni sem
sveigja mátti og beygja á ýmsa veg-
um. Nú var hægt að skoða magann
allan og skeifugörnina reyndar líka,
taka myndir af því sem fyrir augu
bar og sérstaka athygli vakti, og
ekki leið á löngu þar til við bættust
ýmiskonar tæki sem hægt var að
smeygja niður gegnum kíkinn, og
Magasjáin í líkani af vélinda,
maga og skeifugörn.
skiptir þar mestu töng til þess gerð
að klípa bita úr slímhúðinni, ef þörf
er talin á vefjarannsókn.
Magakvillar eru algengir og sumir
þeirra þess eðlis að ástæða er til að
komast að því fyrr en seinna hváð
einkennum valdi. Þau eru oft fremur
óljós, að minnsta kosti í upphafi, og
gjarnan nefnd meltingartruflanir:
Oþægindi fyrir bringspölum, sultar-
verkir, bijóstsviði eða nábítur og
fleira svipað mætti nefna. Sjúkling-
urinn nær sér væntanlega í vinsæl
og auðfengin magameðul en komi
þau ekki að tilætluðum notum þýðir
ekki að þijóskast. Læknir er spurður
ráða og má vera að hann mæli með
lyfjatöku enn um sinn, vilji jafnvel
reyna önnur lyf og þá með þeim fyrir-
vara að sjúklingurinn fari í rannsókn
ef heilsan fæst ekki til að skána á
næstu tveim eða þrem vikum. Og
læknirinn er líklegur til að ráðleggja
speglun; það sýnir best hvað hún
hefur unnið á í samkeppninni við
magamyndatökur á undanförnum
árum. Þó væri ósanngjarnt að tala
hér aðeins um samkeppni; þessar
tvær mjög svo öruggu rannsóknir
bæta iðulega hvor aðra upp. Því að
ekkert undir sólinni er alfullkomið. -
En af hveiju er speglunin í sókn?
Sennilega ekki síst vegna þess hve
margvíslegir möguleikar hafa siglt í
kjölfar magasjárinnar til greiningar
og meðferðar. Allar röntgenskoðanir
hafa líka geislun í för með sér og
þótt hún sé að vitrustu manna yfir-
sýn smávægileg og skaðlaus í flest-
um tilfellum er nútímafólk á verði.
Þeir sem oft þurfa að fara í mynda-
töku fá eins og nærri má geta við-
bótargeislaskammt hveiju sinni, og
safnast þegar saman kemur. Ungviði
og einkum fóstur í móðurkviði ber
að veija fyrir geislun eins og unnt
er, og ófrískar konur eru því ekki
sendar í slíkar rannsóknir. En lítil
hætta er á að röntgenstofnanir skorti
verkefni í náinni framtíð þótt óm-
skoðanir hafi að mestu tekið við
gallsteinaleit og japanski kíkirinn
gerist æ umsvifameiri í rannsóknum
á meltingarfærum. Geislamir hans
Röntgens eru sí og æ að finna ný
lönd og vinna nýja sigra, stuðla að
nýrri tækni og víkka sjóndeildar-
hringinn.
íslenskir læknar mega eiga það
að þeir eru yfirleitt fljótir til að færa
sér athyglisverðar nýjungar í nyt og
skömmu eftir að fréttir bárust af
tækjaþróun Japana höfðu nokkrir
sérfræðingar hér á landi orðið sér
úti um magasjá og nauðsynlega æf-
ingu í notkun hennar. Það var ein-
hvemtíma á þeim fmmbýlingsáram
magaspeglunar sem erlendur læknir
og ýmsum stéttarbræðram hér að
góðu kunnur flutti erindi í læknafé-
laginu. Hann miðlaði af reynslu sinni
í viðureign við sjúkdóma í maga og
skeifugöm, og að loknum fyrirlestri
gafst fundarmönnum kostur á að
varpa fram spumingum eða leggja
annað til mála. Hljóð kom úr horni
og spurt var: „Hvert er álit yðar á
magaspeglun og hvers má vænta af
þessari nýju japönsku magasjá?“
Svarið lét ekki á sér standa: „Hún
er rándýrt leikfang.“
Erfitt að spá eins og fyrri daginn.