Morgunblaðið - 12.03.1989, Blaðsíða 22

22 C
MORGUNBLAÐIÐ FJOLMIÐLAR SUNNUDAGUR 12. MARZ 1989
}l Ig&V i ** J
David B. Kolbrún Ingibjörg
Þrjú heilsutímarít á markaðnum:
Heilsan í sókn
Á ÍSLANDI eru nú gefín út þrjú
tímarit sem Qalla um heilsurækt
og hollt mataræði. Samtals eru
gefín út 75.000 eintök árlega af
tímaritunum, samanlagt eitt
heilsutimarit á mánuði. Ritstjórar
tímaritanna eru sammála um að
mikill áhugi sé á öllu sem varði
heilsuna og sá áhugi fari sífellt
vaxandi. Markaður sé fyrir fleiri
en eitt tímarit af þessu tagi, en
samkeppnin sé hörð.
Stærst tímaritanna þriggja er
Heilsurækt og næring, sem tók
við af Líkamsrækt og næringu á
síðasta ári. Það er gefið út í 8.000
eintökum, sex sinnum á ári. Við
tímaritið eru fimm fastráðnir starfs-
menn. David B. Haralds ritstjóri
segir tímaritið bera sig í dag, en það
hafi vissulega verið erfitt að byggja
það upp. í dag séu gerðar miklar
Um hvað eru
heilsutímaritin?
Til að gera lesendum grein
fyrir um hvað þessi þijú heils-
utímarit eru og muninum á
þeim, er rétt að tæpa á efni
sfðustu tölublaða.
Heilsuvemd
- Viðtal við danskennara.
- Grein um sykur.
- Viðtal við eiganda heilsubúðar.
- Spumingum um liðagigt svarað.
Heilsurækt og næring
- Grein um morgunverð.
- Litið inn á nuddnámskeið
- Grein um vatnsrúm.
- Bjallað um hvort stærðin skipti
máli.
Hollefhi og heilsurækt
- Grein um makróbíótík og krabba-
mein.
- Fj'allað um smáskammtalækningar.
- Grein um náttúrulyf í Hollandi.
- Grein um áhrif hláturs.
kröfur til þeírra sem gefi tímaritin
út, en það sé alltaf markaður fyrir
gott heilsutímarit.
David segir markmiðið með út-
gáfunni fyrst og fremst vera að
stuðla að aukinni þekkingu á líkam-
anum, á næringu og áhrifum fæð-
unnar á andlega og líkamlega líðan.
Það sem greini tímaritið frá öðrum
sem íjalli um svipuð málefni sé upp-
setning blaðsins. „Við leggjum
áherslu á að ná athyglinni með fjölda
mynda, útlitsteiknun blaðsins og
suttum greinum.“
Náttúrulækningafélag íslands
hefur gefið út tímaritið Heilsuvemd
í 43 ár. Fyrir um ári voru gerðar á
þvi miklar breytingar og það fært
til nútímalegra horfs. Nýr ritstjóri,
Kolbrún Sveinsdóttir, segist munu
leita uppi hinn gullna meðalveg,
hvað varðar útlit blaðsins. Það er
nú gefið út ársfjórðungslega í 5.000
eintökum, að stórum hluta til áskrif-
enda. Kolbrún segir tímaritið ætlað
þeim sem áhuga hafi á öllu því sem
varði heilsuvemd. „Við fjöllum um
mataræði, hreyfingu og fyrirbyggj-
andi aðgerðir gegn sjúkdómum.
Markmið NLFÍ er að stuðla að
bættri heilsu og blaðið er boðberi
þess."
Heilsuhringurinn í Kópavogi hefur
gefið Hollefni og heilsurækt út í ell-
efu ár. Það kemur út tvisvar á ári
í 3.500 eintökum, til áskrifenda ein-
göngu. Markmiðið með því er að
fræða fólk um heilsufarsiega val-
kosti og kynna það sem er framar-
lega á því sviði erlendis, að sögn
Ingibjargar Sigfúsdóttur, sem á
sæti í stjóm samtakanna og átti
sæti í ritstjóminni til fjölda ára.
„Við skrifum um náttúrulækningar,
valkostalækningar, um manneskj-
una og umhverfið, raunar allt sem
heilsuna varðar. Það sem greinir
okkur frá hinum tímaritunum er að
við vinnum allt í sjálfboðavinnu.
Þannig ber tímaritið sig, þó með
harmkvælum sé. Áhuginn virðist
vera geysilegur því um 100-200
áskrifendur bætast við í hvert sinn
sem það kemur út.“
AFSAKIÐHLÉ
m Um tækniklaufa og tæknilega óstjóm
á íslenskum sjónvarpsstöðvum
Það heyrir til ánægjulegra undantekninga hér á landi að lylgj-
ast með í sjónvarpi beinum og Qölþættum útsendingum án þess
að tæknileg mistök einhvers konar eigi sér stað. Sjónvarpsáhorf-
endur kannast mjög vel við þessi mistök, sem oftast koma sjón-
varpsandlitum í vandræðalega aðstöðu. Sem dæmi má nefíia þeg-
ar myndefíii er ekki i samræmi við kynningu, — þegar beðið er
eftir innskotum eða pistlum, — þegar bakskjár sýnir eitthvað
allt annað en það sem um er verið að fjalla, — þegar upptekið
efíii kemur ofan í hálfkláraðar beinar útsendingar, — þegar sent
er út af rangri upptökuvél og þulur virðist stara út í loftið, —
þegar myndramminn er kolvitlaust stilltur og andlitum viðmæl-
enda klaufalega troðið upp í efri horn skjásins en 2h myndflatar-
ins eru fölleit borðspjöld fyrir framan þá og svo mætti lengi
te\ja. Til þess að særa engan þá má að sjálfsögðu kalla sumar
ástæður þessa mannleg mistök í stað klaufaskapar, — það skiptir
ekki öllu í þessu samhengi því framkvæmdin er alltaf í höndum
manna sem hættir mismikið til mistaka. Það sem skiptir máli er
að til eru skipulags- og stjómunarlegar leiðir til þess að draga
úr mistökum. Spurningin er hvort þeir sem ráða á íslenskum sjón-
varpsstöðvum geri sér grein fyrir þessum leiðum eða sjái bara
yfirleitt ekki ástæðu tíl þess að auka tæknileg gæði íslensks sjón-
varps sem án efa em minni en í nálægum Evrópulöndum.
þulum hvað varðar áhrif. Þeir sjá
um að allir þættir falli saman og
á þeirra herðum hvílir sú ábyrgð
að útsendingar séu hnökralausar.
Hér á landi hefur ekki skapast
sú hefð að útsendingarstjórar séu
af þessari gráðu og e.t.v. er það
skýringin á því að flest tæknimi-
stökin eru gerð vegna þess að
þeir sem hlut eiga að máli eru
ekki stilltir rétt saman.
íslenskir útsendingarstjórar
eru oft eins konar yfiraðstoðar-
menn eða súperskriftur, sem hafa
hvorki nægjanlega reynslu eða
völd til þess að stilla saman
strengina. Að þessu leyti hafa
stjómendur íslenskra sjónvarps-
stöðva brugðist. Annað hvort hef-
ur þeim ekki tekist að skapa þessa
stöðu eða það sem verra er að
þeir hafa ekki komið auga á þörf-
ina.
Gott sjónvarp ræðst jafnt af
formi og innihaldi, — efni og úr-
BAKSVIÐ
eftir Ásgeir Fribgeirssort
Þegar þessi mál ber á góma
er viðkvæðið gjaman það að
skiptin á tæknimönnum séu það
ör að erfitt reynist að gera miíclar
kröfur. Þetta getur e.t.v. talist
ástæða en alls ekki afsökun því í
rekstri nútímafýrirtækja, og
skiptir þá ekki máli hvort þau em
í einka- eða ríkiseign, þá teljast
óeðlilega tíð mannaskipti til
vandamála sem stjómendur bera
ábyrgð á og vitna því fyrst og
fremst um bága stjómun. Hér
skulu nefnd tvö atriði sem sýna
sinnuleysi og skipulagsleysi í
þessum málum. Þegar minnst
hefur verið á tæknileg mistök í
áheym margra sjónvarpsmanna
hafa viðbrögðin einkennst af
undmn yfír því að á þetta skuli
vera minnst og umburðarlyndi af
þeirri gerð sem skýlir og fæðir
af sér meðalmennsku. Með öðmm
orðum þá em mistökin talin eðli-
ieg.
Annað atriði þessu skylt sem
segir dulitla sögu er það hversu
útsendingarstjórar, eða pródús-
entar svokallaðir, gegna viðalitlu
hlutverki á báðum sjónvarps-
Tæknivinna í íslensku sjónvarpi — skjól fyrir meðalmennsku?
stöðvunum. þetta á raunar ekki
við um tvo eða þijá reynslumikla
einstaklinga sem hafa þekkingu,
áræðni og völd og njóta virðingar
á við það sem þekkist erlendis.
Útsendingarstjórar frétta, svo
eitthvað sé nefnt, í sjónvarps-
stöðvum erlendis em ótvíræðir
herforingjar og standa fyllilega
jafnfætis fréttastjómm og frétta-
vinnslu. í hvert skipti sem tækni-
mistök verða missir inntakið
marks. Sjónvarpsfólk má ekki slá
þessu upp í grín og það verður
að hætta faðmlögum við meðal-
mennskuna og fækka tæknimis-
tökum. Áskrifendur Stöðvar 2 og
greiðendur afnotagjalda eiga ekki
annað skilið, — þeir em ekki að
borga fyrir tæknimgl.
Ruddalegirfréttamenn -
óskaböm stjómmdlamanna?
íðustu árin hafa fjöl-
miðlamir íslensku orð-
,ið pólitískt sjálfstæð-
ari. Áður níddu flokksblöð
andstæðinga, en núna virð-
ast margir flölmiðlamenn
telja skyldu sína að veita
stjómmálamönnum aðhald
og að þá beri að umgangast
af nokkm virðingarleysi.
Víðast á Vesturlöndum er
litið svo á, að fjölmiðlamir
gegni mjög mikilvægu hlut-
verki í stjómmálum. Þeim
beri bæði að gefa stjóm-
málamönnum og öðmm
áhugamönnum um þjóðmál
tækifæri til þess að viðra
sjónarmið sín. í vaxandi
mæli hafa margir Qölmiðlar
einnig litið á sig sem eins
konar varðhunda almenn-
ings, þeim beri að Qalla um
stjómmál og stjómmála-
menn á gagnrýninn hátt.
Þannig eigi flölmiðlamir t.a.
að gæta þess að stjómmála-
menn komist ekki upp með
það að segja eitt í dag og
annað á morgun án þess að
þurfa a.m.k. að gera ræki-
lega grein fyrir sinnaskiptum
sínum. Sömuleiðis eigi flöl-
miðlar að skýra frá ámælis-
verðum athöfnum stjóm-
málamanna, svo ekki sé talað
um lögbrot. Frægasta dæmið
um rannsóknarblaða-
mennsku af þessu tagi er
vafalaust Watergate-málið.
Síðustu árin hefur grimmd
Qölmiðla í garð stjómmála-
manna raunar vaxið mjög í
Bandaríkjunum og mörgum
þeirra verið „slátrað" fyrir
vammir sem í mörgum lönd-
um teldust til einkamála (eða
kosta), svo sem kvennafar.
Hér á landi hafa fjölmiðlar
blessunarlega að mestu látið
éinkalíf stjómmálamanna í
friði, nema þeir þá sjálfir
hafi viljað básúna það í
glansmyndaviðtölum. Hins
vegar er greinilegt að marg-
ir fjölmiðlamenn telja að
þeim beri að veita stjóm-
málamönnum málefnalegt
aðhald. Það er af hinu góða,
því það er plagsiður í þessu
landi að stjómmálamenn
geta sagt hvað sem er; þeir
þurfa sjaldnast að bera
ábyrgð á orðum sínum og
gerðum. Dæmin um að þeir
hafí þurft að segja af sér
vegna mistaka era sjálfsagt
teljandi á fíngram annarrar
handar. Mistökin eru það því
miður ekki.
Vandinn er hins vegar sá,
að oftar en ekki hafa þessar
tilraunir fjölmiðla til að veita
stjómmálamönnum aðhald
rannið út í sandinn. Oft og
tíðum virðist það vera vegna
þess að fréttamenn ráði ekki
við að spyija ráðamenn
hvasst en kurteislega um
mikilvæg en oft flókin mál,
hvort sem þeir hafa einfald-
lega ekki burði til þess, eða
skortir tíma til að setja sig
inn í málefnin. Alltof oft birt-
ist hið gagnrýna viðhorf ein-
ungis í því, að fréttamaður
belgir sig út og spyr ráða-
manninn með þjósti að því
hvað hann hafí í laun, eða
hvort hann hafi bílastyrk!
Auðvitað má spyija um kjör
ráðamanna, en aðrir hlutir
skipta vitaskuld miklu meira
máli.
Sorgleg dæmi um þetta
ástand mála hafa birst á
Stöð 2 á síðustu vikum, þeg-
ar snöfurmannlegir frétta-
menn reyndu fyrst að ganga
í skrokk á Steingrími Her-
mannssyni og síðar Jóni
Baldvini Hannibalssyni.
Dæmin era sorgleg vegna
þess, að í bæði skiptin virt-
ust fréttamennimir vera að
reyna vitlegan og virðingar-
verðan hlut; nefnilega að láta
ráðherrana gera grein fyrir
þvi hvers vegna þeir hefðu
breytt um ýmsar grandvall-
aráherslur i stjórnmálum á
tiltölulega skömmum tíma.
Fréttamennimir höfðu
greinilega reynt að undirbúa
sig, m.a. flett upp í eldri
ræðum og stefnuskrám, sem
þeir vísuðu í.
Áhlaupið var hins vegar
gjörsamlega misheppnað.
Bæði var, að fréttamenn
hefðu getað undirbyggt
spumingar sínar betur, en
sennilega skipti þó sköpum,
að allt yfirbragð þeirra ein-
kenndist af yfirgangi og
frekju; þeir virtust ekki átta
sig á því hversu viðkvæmur
miðill sjónvarp er að þessu
leytinu. Aðgangsharkan virt-
ist einkum koma fram í
raddaskap og virðingarleysi
við ráðherrana. Enda varð
útkoman eftir því; báðir
þessir reyndu sljórnmála-
menn áttu í fullu tré við
spyijenduma, en svöraðu lítt
því sem þeir hefðu átt að
svara. En öllum þeim sem
horfðu á þessa þætti og ég
spurði álits bar saman um
það að framkoma frétta-
manna hefði verið fyrir neð-
an allar hellur — en stjóm-
málamennimir staðið sig
furðu vel! Þegar atlagan
gegn Jóni Baldvini átti að
vera hvað hörðust tókst hon-
um meira að segja að snupra
fréttamann fyrir þágufalls-
sýki.
Raunar vora ein orðaskipti
forsætisráðherra og frétta-
manns lýsandi um þá „upp-
lýstu“ umræðu sem okkur
Iq'ósendunum er boðið upp
á. Fréttamaður hafði lesið
skýrslu og vildi spyija ráð-
herra um hana. Efnislega
svaraði ráðherrann eitthvað
á þessa leið: í fyrsta lagi
hefurðu ekkert skilið í
skýrslunni! í öðra lagi er
komin ný skýrsla og ég skal
senda þér hana á morgun!
Og í þriðja lagi er ég héma
með nokkur einkar fróðleg
línurit um efnahagsþróun
sem við skulum skoða! — Og
þá hófst sýningin.
Ólafur Þ.
Harðarson