Morgunblaðið - 08.04.1989, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. APRÍL 1989
ísraelar vilja kosningar
á hernumdu svæðunum
Palestínumenn vísa kosningum alfarið á bug
Jerúsalem, Washington. Keuter.
YITZHAK Shamir, forsætísráð-
herra ísraels, sagði eflir fyrsta
furul sinn með George Bush
Bandaríkjaforseta í Hvíta húsinu
á fimmtudag að Israelar legðu
tíl að frjálsar lýðræðislegar
kosningar færu fram á hern-
umdu svæðunum, en kanna
þyrfti betur hvernig standa bæri
að þeim. George Bush Banda-
ríkjaforseti lýstí því yfir að hann
styddi tíllögur Shamirs.
Burundi:
P.W. Botha.
Fulltrúar
Líbýu rekn-
ir úr iandi
Bujumbura. Reuter.
STJÓRN Burundi hefur skipað
öllum líbýskum stjórnarerind-
rekum og skyldmennum þeirra
að koma sér úr landi. Jafnframt
hafa fulltrúar Burundi í Líbýu
verið kvaddir heim. Að sögn
embættismanna hafa líbýsku
fulltrúamir reynt að grafa und-
an ríkisstjóm Bumndi, en það
var ekki útskýrt frekar. Líbýu-
stjóm skaut skjólshúsi yfir Je-
an-Baptiste Bagaza, sem steypt
var af forsetastóli i Bumndi í
fyrra.
Botha boðar
þingrof
Hðfðaborg. Reuter.
P. W. Botha,
forseti Suður-
Afríku, sagðist
á fimmtudag
myndu rjúfa
þing í maí og
boða til kosn-
inga í haust.
Hann hélt sína
fyrstu þing-
ræðu á
fimmtudag frá því hann fékk
hjartaáfall í janúar sl. Botha gaf
til kynna að hann myndi ekki
sækjast eftir endurkjöri sem for-
seti. Flokkur hans ákvað í marz
að tilnefna F. W. de Klerk,
flokksleiðtoga, sem forseta-
frambjóðanda í stað Botha, sem
er 73 ára og hefur verið þjóð-
höfðingi í Suður-Afríku í áratug.
Vestur-Þýskaland:
Flóttamönnum
Qölgar frá
fyrraári
Bonn. Reuter.
NÆSTUM helmingi fleiri flótta-
menn hafa beiðst hælis í Vest-
ur-Þýskalandi á þremur fyrstu
mánuðum þessa árs miðað við
sama tímabil í fyrra, segir í yfír-
lýsingu frá vestur-þýska inn-
anríkisráðuneytinu. Þar segir að
34.812 flóttamenn hafi beiðst
hælis á fyrstu þremur mánuðum
þessa árs en á sama tímabiii í
fyrra voru þeir 18.527. 103.000
flóttamenn komu til landsins
árið 1988. Flóttamennimir eru
flestir frá Júgóslavíu og Pól-
landi. Stjómvöld segja að um
90% flóttamanna hafi það eitt í
hyggju að bæta lífskjör sín og
af þeim sökum eigi þeir ekki
rétt á dvalarleyfí í Vestur-
Þýskalandi.
„Til þess að hefla pólitískar
samningaumleitanir leggjum við til
að frarn fari fijálsar lýðræðislegar
kosningar, sem lausar yrðu við of-
beldisaðgerðir PLO og hryðjuverk
og ögranir Palestínuaraba í Júdeu
og Samaríu og á Gaza-svæðinu,“
sagði Shamir við fréttamenn eftir
fundinn í Hvíta húsinu. Hann sagði
að kjömir yrðu fulltrúar Palestínu-
manna, sem semja myndu um
„sjálfstæða stjóm Palestínumanna
um ákveðinn reynslutíma". Hann
lagði þó áherslu á að ræða þyrfti
betur hvemig standa bæri að kosn-
ingunum.
Imad Shakour, ráðgjafí Yassers
Arafats, leiðtoga PLO, í málefnum
ísraels, sagði í viðtali við dagblaðið
al-Ittihad í Sameinuðu arabísku
furstadæmunum, að tillögur Sham-
irs væm sýndarleikur einn. „Tillög-
ur ísraela um kosningar á her-
numdu svæðunum eru ekki friðar-
tillögur. Með þeim vilja ísraelar láta
sem þeir búi yfír friðarvilja,“ sagði
Sahkour.
Leiðtogar Palestínumanna á her-
teknu svæðunum höfnuðu tillögun-
um alfarið í gær. „Hvaða maður
með réttu ráði á herteknu svæðun-
um myndi fallast á að ganga til
kosninga," sagði Elias Freij, borg-
arstjóri í Betlehem sem Israelar
hafa hingað til talið hófsemdar-
mann. Freij sagði ennfremur að til-
lögur ísraela miðuðu að því að beina
athygli frá meginvandamálinu;
sjálfsákvörðunarrétti Palestínu-
manna.
Til átaka kom við al-Aqsa mosk-
una í Jerúsalem í gær, á öðrum
degi í föstumánuði múhameðstrúar-
manna. Mörg hundruð Palestínu-
menn réðust til atlögu gegn lög-
reglumönnum sem beittu táragasi
til að dreifa fjöldanum. Um 15.000
múhameðstrúarmenn höfðu safnast
við al-Aqsa moskuna sem er þriðja
helgasta moska múhameðstrúar-
manna.
George Bush Bandaríkjaforsetí kveður Yitzhak Shamir, forsætísráð-
herra ísraels, fyrir utan Hvíta húsið að loknum viðræðum þeirra á
fimmtudag.
Mengunarslysið í Alaska;
Getur haft alvarlegar af-
leiðingar um allan heim
Washington. Reuter.
Bandaríkjastjórn hefur
ákveðið að taka að sér björgun-
ar- og hreinsunarstarfið í Suð-
ur-Alaska en nú eru tvær vikur
liðnar síðan þar varð mesta
mengunarslys í sögu Norður-
Ameríku. Hefúr það vakið upp
mikla gagnrýni á stóru olíufé-
lögin og segja sérfræðingar, að
afleiðingamar getí orðið mjög
alvarlegar fyrir þau, bandarískt
efnahagslíf og alls heimsins
raunar.
Ríkisstjómin í Alaska hefur
beðið bandarísk stjómvöld að
senda hermenn á vettvang til að
aðstoða við hreinsunina en margir
hafa á orði, að með núverandi
vinnubrögðum tæki hún meira en
þijú ár. Aætla sumir, að hreinsun-
in kosti allt að 200 milljónum doll-
ara en hún kostar nú Exxon-olíu-
félagið eina milljón daglega. Raun-
ar er því ekki lagalega skylt að
bæta skaðann nema upp að 14
milljónum dollara en búist er við,
að það muni leggja fram nokkur
hundruð milljóna dollara vegna
hreinsunarinnar og skaðans, sem
mengunin veldur.
Ýmsir orkumálasérfræðingar
telja, að mengunarslysið í Prins
William-sundi geti haft alvarlegar
afleiðingar fyrir bandaríska olíu-
iðnaðinn og auðveldað umhverfis-
verndarmönnum að koma í veg
fyrir nýtingu nýrra olíusvæða. Ef
svo færi hefði það áhrif um allan
heim. Bandaríkjamenn nota nú
60% alls bensíns, sem notað er í
iðnríkjunum, og flytja inn 45%
hráolíunotkunarinnar. Ef innflutn-
ingurinn ykist hefði það áhrif á
heimsmarkaðsverðið og yki einnig
viðskiptahallann í Bandaríkjunum.
Það yrði svo aftur til að auka á
óstöðugleika í efnahagslífinu um
allan heim.
Bandarísku olíufélögin höfðu á
pijónunum að opna nýtt olíusvæði
í Norður-Alaska, svæði, sem talið
er geyma 10 milljarða olíufata, en
nú þegar fyrri staðhæfingar þeirra
um fullkomið öryggi eru roknar
ut í veður og vind er óvíst hvort
af því verður í bráð.
Bush Bandaríkjaforseti hefur
beðið um skýrslu um mengunar-
slysið og hugsanlegar afleiðingar
þess innan mánaðar og búist er
við miklum viðbrögðum meðal
þingmanna. Er nú þegar komin
fram tillaga um að stofna 500
milljón dollara sjóð vegna hugsan-
legra mengunarslysa síðar og
einnig, að olíufélögin verði sektuð
um 250 dollara fyrir hvert olíufat,
sem fer niður, ef um einhvers
konar vanrækslu er að ræða.
Reglugerð um sjónvarp
í undirbúningi hjá EB
Samræmdar regliir um auglýsingatíma
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morg^unblaðsins.
RÁÐHERRAR sem. fara með
málefiii innri markaðs EB sam-
þykktu nýlega uppkast að
Þingið samþykk-
ir umbæturnar
Varsjá. Reuter.
PÓLSKA þingið samþykkti í gær
samkomulag ríkisstjórnarinnar
og Samstöðu, hinna óháðu verka-
lýðsfélaga, sem undirritað var á
miðvikudag og felur í sér lýðræð-
isumbætur í Póllandi.
Umræður um samkomulagið
voru stuttar enda hafði stjórnin lagt
áherslu á skjóta afgreiðslu þess á
þingi í þeirri von að hið sögulega
samkomulag yrði til þess að leiða
þjóðina af braut stöðnunar og
kreppu.
A pólska þinginu sitja 460 menn
og samþykktu þeir öll ákvæði sam-
komulagsins. Flest mótatkvæði
féllu, eða 14, um ákvæði um frelsi
til að stofna pólitísk félög og sam-
tök. Sat 71 hjá í það skiptið. Laga-
breyting sem felur í sér að Sam-
staða fær leyfi til að starfa eftir
sjö ára bann var samþykkt með 339
atkvæðum gegn fjórum og 43 sátu
hjá.
Samkomulag Samstöðu og
stjórnarinnar felur í sér að komið
verði á auknu lýðræði í landinu, að
Samstaða verði leyfð með lögum
og stjómarandstaðan fái tiltekinn
sætaflölda í neðri deild þingsins og
kosið verði lýðræðislegum kosning-
um til efri deildar. Einnig að stjórn-
arandstaðan taki höndum saman
við stjómina í baráttunni við krepp-
una í efnahagslífinu.
reglugerð um sjónvarp innan
Evrópu. Gert er ráð fyrir því
að settar verði reglur um hlut-
deild evrópsks eftiis í útsendri
dagskrá og samræmdar reglur
um auglýsingatíma.
í uppkastinu er lagt til að aug-
lýsingar verði takmarkaðar við
ákveðið hlutfall af heildarútsend-
ingartíma á degi hveijum og
sömuleiðis að auglýsingar á klukk-
utíma fari ekki fram úr tólf mínút-
um. Þá féllust ráðherrarnir og á
að óheimilt skyldi vera að ijúfa
útsendingu á kvikmyndum oftar
en þrisvar sinnum. Ráðherramir
samþykktu jafnframt að a.m.k.
10% af útsendu dagskrárefni, þ.e.
efni sem ekki telst fréttir, íþróttir
eða almenn upplýsingamiðlun,
svokölluð teletext-þjónusta, skyldi
keypt af óháðum framleiðendum
í Evrópu. Þá skal og stefna að því
að evrópskt efni verði aldrei minna
en helmingur útsends efnis. Fyrir
flest aðildarríkin var samþykkt sú
viðmiðun að evrópskt efni megi
ekki verða minna næstu árin en
það var árið 1988.
Nokkur ágreiningur er um
framkvæmdaatriði, s.s. um hlut-
verk framkvæmdastjómar EB í
því að fylgja þessum reglum eftir,
sömuleiðis telja t.d. Belgar að ekki
sé tekið nægilegt tillit til sérstöðu
þeirra aðildarríkja sem hafa mörg
málsamfélög. Danir telja vafasamt
að framkvæmdastjórnin sé í stakk
búin til að framfylgja reglum um
barnavernd í sjónvarpi en uppkas-
tið gerir ráð fyrir því að heimilt
sé að hafna sjónvarpsefni frá öðm
Evrópuríki ef það telst óhollt börn-
um og unglingum. Framkvæmda-
stjórninni var falið að vinna að
tillögum um þessi efni í samráði
við fastafulltrúa aðildarríkjanna.
Framkvæmdasljómin hefur
boðað að hún muni flytja tillögu
um sjóð til að styrkja evrópska
dagskrárgerð fyrir næstu áramót.
Samstaða er um það innan EB að
freista þess að ná samkomulagi
um sjónvarp í Evrópu á vettvangi
Evrópuráðsins en innan þess eru
öll lýðræðisríki í Evrópu. Stefnt
er að því að undirrita sáttmála um
evrópskt sjónvarp í Strassborg í
maí nk. þegar 40 ára afmælis
Evrópuráðsins verður minnst þar.