Morgunblaðið - 26.04.1989, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. APRIL 1989
21
Kína:
Stjórnvöld hóta há-
skólanemum öllu illu
Peking. Reuter.
OPINBERIR Qölmiðlar í Kína
íjölluðu í gær um stúdentaóeirð-
imar sem geisað hafa í landinu
undanfarna daga og hvöttu al-
menning til að fylkja liði gegn
stúdentum og fylgismönnum
þeirra er krafist hafa víðtækra
lýðræðisumbóta. I grein sem birt-
ast á í Dagblaði alþýðunnarí dag,
miðvikudag, en flutt áður í út-
varpi og sjónvarpi, er sagt að
lítill minnihlutahópur notfæri sér
stúdonta og hafi skipulagt sam-
særi er hafi það að markmiði að
kollvarpa stjórn kommúnista og
efha til til ringulreiðar í Iandinu.
Hætti samsærismenn ekki iðju
sinni verði þeim refsað harðlega.
Noboru Takshita
Noboru Takeshita, forsætisráðherra Japans:
Fjórði forsætisráðherrann
sem fellur vegna mútumáls
Tókýó. Reuter.
NOBORU Takeshita er Qórði japanski forsætisráðherrann eftir stríð,
sem neyðist til að segja af sér vegna pólitísks hneykslis. Hann er jafn-
framt sá þeirra, sem skemmst hefúr setið sl. 30 ár.
Almennt hafði verið búist við, að
Takeshita reyndi að þrauka lengur
en þegar óvinsældir hans voru orðn-
ar slíkar, að hann naut aðeins stuðn-
ings 3,9% kjósenda, og þegar framtíð
sjálfs stjórnarflokksins, Frjálslynda
lýðræðisflokksins, virtist í húfi þá
ákvað hann að taka af skarið og
fara að dæmi þriggja samráðherra
sinna.
í tilkynningu sinni sagði Takes-
hita, að hann ætlaði að segja af sér
embætti þegar fjárlögin væru í höfn
en vegna Recruit-hneykslisins svo-
kallaða hefur stjómarandstaðan á
þingi komið í veg fyrir afgreiðslu
þeirra frá því snemma í mars. Er
nú búist við, að þau verði afgreidd
um miðjan maí.
Recruit-hneykslið snýst um mútur,
sem samnefnt fyrirtæki hefur borið
á tugi frammámanna í japönsku
þjóðlífi og þar á meðal á flesta for-
ystumenn stjórnarflokksins. Fjár-
málahneyksli eru að vísu ekki ný af
nálinni í Japan en að þessu sinni virð-
ist sem steininn hafi tekið úr. Al-
mennir kjósendur Fijálslynda lýð-
ræðisflokksins eru í uppreisnarhug;
ungu þingmennirnir, sem óttast um
sæti sín í næstu kosningum, hafa í
hótunum við forystuna og utanríkis-
stefna stjómarinnar er í molum.
Takeshita átti því ekki annars úr-
kosta.
Af fyrri hneykslismálum er Loek-
heed-málið einna kunnast en vegna
þess varð Kakuei Tanaka að segja
af sér sem forsætisráðherra árið
1974. Var hann sakaður um að hafa
þegið tvær milljónir dollara í mútur
frá Lockheed og var síðar dæmdur
fyrir fjármálamisferli.
Ortega ræðir við Delors:
Fær ekki aukna aðstoð
Brussel. Reuter.
JACQUES Delors, forseti framkvæmdastjórnar Evrópubandalagsins
(EB) segir að Nicaragua fái enga sérmeðhöndlun með tilliti til Qár-
hagsaðstoðar.
Þetta kom fram á fundi hans
með Daniel Ortega, forseta Nic-
aragua, á mánudagskvöld en forset-
inn er á ferðalagi um Vestur-
Evrópu. Fjárhagur Nicaragua er í
kaldakoli og sagði forsetinn Delors
að aðstoð EB væri afar mikilvæg.
Verðbólga fór upp í 30.000% á
síðasta ári og þjóðarframleiðsla
minnkaði um 10%. EB hefur veitt
Nicaragua 279 milljónir Banda-
ríkjadala (1500 milljónir ísl.kr.) í
aðstoð frá 1979 en sumar aðildar-
þjóðimar, einkum Bretar, em van-
trúaðar á það að Sandinistastjórnin
geri pólitískar umbætur í landinu
og veiti sljórnarandstöðu leyfi til
að starfa með eðlilegum hætti.
Kosningar eru fyrirhugaðar í Nic-
aragua í febrúar 1990.
„Ef áframhald verður á upplausn-
arástandinu," segir í greininni,
„munu tilraunir okkar til að vinna
bug á verðbólgu og spillingu opin-
berra embættismanna verða til
einskis...árangri tíu ára umbóta-
starfs verður kastað á glæ.“ Greinar-
höfundur, sem er ónafngreindur,
ræðst á undirróðursmenn sem stofn-
að hafi ólögleg samtök, reyni að
breiða út óánægju hjá verkamönnum
og smábændum auk þess sem ein-
stakir leiðtogar landsins séu gagn-
rýndir. Stúdentar hafa hengt upp
teikningar af Li Peng forsætisráð-
herra í líki svíns og snigils sem ekki
„þorir að skríða út úr skelinni og
horfast í augu við stúdenta,“ eins
og segir í texta myndanna. Deng
Xiaoping, valdamesti maður landsins
síðustu tíu árin, hefur einnig verið
harkalega gagnrýndur fyrir linkind
gagnvart kreddutrúarmönnum.
Stúdentar hafa m.a. krafist þess
að komið verði á prentfrelsi, skýrt
verði frá eignum og tekjum ein-
stakra leiðtoga, verðbólga verði
kveðin niður, spilling embættis-
manna upprætt og jafnframt að fjöl-
miðlar skýri heiðarlega frá mót-
mælaaðgerðunum og lýsi kröfum
stúdentanna. Á sumum kröfuspjöld-
um hafa verið bomar fram kröfur
um að einræði kommúnistaflokksins
verði afnumið. Flestir námsmenn við
háskólana í Peking hafa neitað að
sækja tíma frá því á mánudag.
Fréttaskýrendur telja að áður-
nefnd grein geti verið upphafið að
harkalegum aðgerðum stjórnvalda
gegn stúdentum og líkurnar á því
að fulltrúar yfirvalda muni ræða við
stúdenta og uppfylla þannig meg-
inkröfu þeirra hafi minnkað.. Stúd-
entar brugðust reiðir við ásökunum
greinarhöfundar Dagblaðs alþýð-
unnar og sögðust ekkert ólöglegt
hafa aðhafst. Á íjöldafundi á há-
skólalóðinni í gær krafðist einn
ræðumanna að greinarhöfundur
kæmi fram úr skúmaskoti sínu og
ræddi við stúdenta augliti til auglitis.
Hryðjuverka-
maður hlaut
dauðadóm
Seoul. Reuter.
Dómstóll í Suður-Kóreu
dæmdi í gær 27 ára gamla
konu frá Norður-Kóreu, Kim
Hyun-hui, til dauða fyrir aðild
að sprengjutilræði við suður-
kóreska farþegaþotu árið
1987. 115 manns létu lífið í
tilræðinu og hefur Kim játað
að hafa ásamt samstarfsmanni
sínum komið sprengju fyrir í
þotunni að undirlagi sonar ein-
ræðisherra Norður-Kóreu,
Kim Il-sungs. Markmiðið var
að veikja traust manna á ör-
yggisráðstöfunum Suður-
Kóreustjómar fyrir Ólympíu-
leikana í Seoul 1988.
Samningar EB
við Rúmena
lagðir á hilluna
Lúxemborg. Reuter.
Evrópubandalagið (EB) ák-
vað á mánudag að hætta við-
ræðum við Rúmena um aðstoð
og samstarf í efnahagsmálum
í mótmælaskyni við mannrétt-
indabrot stjómar Nicolai Ce-
ausescu. Ákvörðun þessi var
tekin á fundi utanríkisráðherra
bandalagsins. Ráðherramir
ákváðu hins vegar að bjóða
Pólveijum efnahagsaðstoð og
samvinnu á breiðum gmnd-
velli vegna pólitískra umbóta
þar í landi að undanförnu.
Skammdræg kjarnorkuvopn í Evrópu:
Arangurslaus fimdur V-Þjóð-
veija og Bandaríkjamanna
Washington. Reuter.
Á fúndi með fúlltrúum stjórnvalda í Vestur-Þýskalandi á mánudags-
kvöld ítrekuðu bandariskir embættismenn þá afstöðu ríkisstjórnar
George Bush Bandaríkjaforseta að ekki kæmi til greina að heQa
viðræður við Sovétríkin og bandamenn þeirra austan járntjaldsins
um fækkun skammdrægra kjarnorkuvopna í Evrópu. Ráðamenn í
Vestur-Þýskalandi hafa hvatt til þess að slíkar viðræður verði hafn-
ar og að ákvörðun varðandi endumýjun skammdrægara Lance-
kjarnorkueldflauga Atlantshafsbandalagsins (NATO) í Vestur- *
Evrópu verði slegið á frest. Hans-Dietrich Genscher, utanríkisráð-
herra Vestur-Þýskalands, sagði á blaðamannafúndi að ágreiningur
þessi yrði ræddur frekar og að bæði ríkin teldu nauðsynlegt að
leysa þennan vanda fyrir fúnd leiðtoga aðildarrílga NATO sem
fram fer eftir rúman mánuði í I
Þeir Gerhard Stoltenberg, vam-
armálaráðherra Vestur-Þýska-
lands, og Hans-Dietrich Genscher
gerðu fulltrúum Bandaríkjastjóm-
ar grein fyrir afstöðu Vestur-Þjóð-
veija en stjórnvöld þar í landi fóru
fram á fundinn í Washington með
mjög skömmum fyrirvara. Þeir
ræddu við Brent Scowcroft, örygg-
ismálaráðgjafa Bush Bandarílqa-
forseta, James Baker utanríkisráð-
herra og Dick Cheney varnarmála-
ráðherra og stóð fundur þeirra í
rúmar íjórar klukkustundir.
í tilkynningu, sem bandaríska
utanríkisráðuneytið birti að loknum
viðræðunum, sagði að bæði ríkin
hefðu skýrt afstöðu sína til við-
ræðna um fækkun skammdrægra
kjamorkuvopna í Evrópu. Fundur-
inn hefði verið bæði vinsamlegur
og gagnlegur. Genscher kvað
gagnkvæmt traust hafa einkennt
viðræðumar og sagðist vona að
1 Belgni.
samstaða myndi einkenna leið-
togafund Atlantshafsbandalagsins
í næsta mánuði. Genscher sagði i
Bonn í gærdag að sjónarmið Vest-
ur-Þjóðveija nytu almenns stuðn-
ings meðal NATO-ríkjanna á meg-
inlandi Evrópu. Talsmaður hol-
lenska utanríkisráðuneytisins sagði
á fundi með blaðamönnum í gær
að hollenska ríkisstjómin væri ekki
sammála vestur-þýskum ráða-
mönnum um nauðsyn þess að hafn-
ar yrði sérstakar viðræður við Var-
sjárbandalagsríkin um niðurskurð
skammdrægra vopna. Áður höfðu
Hollendingar lýst yfír stuðningi við
það sjónarmið ríkisstjórnar Kohls
kanslara að ráðlegt væri að fresta
endumýjun bandarísku Lance-eld-
flauganna.
Ljóst þykir að lítt eða ekkert
hafi miðað í samkomulagsátt á
fundinum í Washington. Talsmaður
bandaríska utanríkisráðúneytisins
minnti á að Baker utanríkisráð-
herra hefði þráfaldlega sagt að það
væru mikil mistök að hefja samn-
ingaviðræður um fækkun skamm-
drægra kjamorkuvopna. Cheney
vamarmálaráðherra sagði í ræðu
er hann flutti á mánudagskvöld að
hann væri öldungis sannfærður um
að slíkar viðræður myndu reynast
„alvarleg mistök“. Máli sínu til
stuðnings vísa bandarískir og bre-
skir embættismenn til yfírburða
Varsjárbandalagsríkjanna á sviði
efnavopna og hins hefðbundna her-
afla í Evrópu, sem yrðu mikilvæg-
ari en áður ef kjamorkuvopnum
yrði fækkað enn frekar í álfunni.
NATO-ríkin eru á hinn bóginn
öll sammála um að yfirburðir Sov-
étmanna á þessu sviði kjamorku-
heraflans séu mikið áhyggjuefni.
Fram hefur komið að Sovétmenn
og bandamenn þeirra ráða yfir 16
skotpöllum fyrir skammdrægar
flaugar á möti hveijum einum í
eigu NATO. Talsmenn sovéskra
hernaðaryfirvalda hafa skýrt frá
því að ríkin ráði yfir 1.600 skot-
pöllum fyrir skammdrægar eld-
flaugar af gerðunum FROG, SCUD
og SS-21 í Evrópuhluta Sovétríkj-
anna vestan Úralfjalla. 1.200 þess-
ara eldflauga eru í vörslu sovéskra
hermanna. Atlantshafsbanda-
lagsríkin ráða hins vegar yfir 88
skotpöllum fyrir Lance-flaugarnar
bandarísku en tölur um fjölda
Reuter
Gerhard Stoltenberg (t.v.),
vamarmálaráðherra Vestur-
Þýskalands, og Hans-Dietrich
Genscher utanríkisráðherra.
kjamaodda í vopnabúrum austurs
og vesturs í Evrópu liggja ekki á
lausu.
Bretar og Bandaríkjamenn telja
nauðsynlegt að endumýja Lance-
flaugarnar og þær raddir hafa
heyrst að samningsstaða NATO
ríkjanna í hugsanlegum viðræðum
um niðurskurð þessara vopna yrði
augljóslega erfið. Genscher ut-
anrikisráðherra hefur á hinn bóg-
inn sagt að einmitt vegna yfirburða
Sovétmanna þjóni það öryggis-
hagsmunum lýðræðisríkjanna að
ná fram fækkun skammdrægra
kjamorkueldflauga. Ein meginnið-
urstaða fundar Kjamorkuáætlana-
nefndar NATO í síðustu viku var
sú að vísa ákvörðun um endumýjun
Lance-flauganna til leiðtogafund-
arins í næsta mánuði. Hafa tals-
menn Atlantshafsbandalagsins þ. á
m. Manfred Wömer framkvæmda-
stjóri hvatt til þess að deila þessi
verði leyst fyrir fundinn og minnt
á að skammur tími sé til stefnu.
Hillsborough:
Konungsflöl-
skyldan gagn-
rýnd harðlega
Liverpool. Reuter.
Elísabet Bretadrottning og
fjölskylda hennar sættu harðri
gagnrýni í gær er hún ákvað
að mæta ekki á minningarat-
höfn, sem fyrirhuguð er á
laugardag, um 95 fómarlömb
harmleiksins á Hillsborough-
-leikvanginum 15. apríl. Tals-
maður Bretadrottningar sagði
að hún sækti yfirleitt ekki
slíkar athafnir og við hæfi
væri að hertoginn af Kent, sem
er forseti enska knattspyrnu-
sambandsins, yrði viðstaddur
Grænlaud:
Mikill tap-
rekstur
í fiskvinnslu
Kaupmannahöfh. Frá N.J. Bruun,
fréttaritara Morgunbladsins.
Ríkisrekin fyrirtæki á
Grænlandi, sem næstum öll
fást við fiskvinnslu, voru rekin
með 380 milljón d. kr. (2,76
milljarða ísl. kr.) tapi á síðasta
ári. Ástæðurnar fyrir tap-
rekstrinum em hinar sömu og
hjá öðmm fiskveiðiþjóðum:
Verðlækkanir á heimsmarkaði
og of stór togarafloti með til-
liti til fiskveiðikvóta. Þetta
kemur fram í skýrslu hag-
fræðistofnunar fiskiðnaðarins
í Esbjerg í Danmörku.
-r—