Morgunblaðið - 03.05.1989, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 03.05.1989, Blaðsíða 30
30 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 1989 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 1989 31 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri Árvakur, Reykjavík HaraldurSveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið. Nýir kjara- samningar Nú hafa verið gerðir kjara- samningar á hinum almenna vinnumarkaði, sem atvinnuvegirn- ir hafa ekki efni á að gera og munu ekki leiða til aukins kaup- máttar heldur aukinnar verðbólgu. Þetta eru áþekkir samningar þeim, sem ríkið gerði við BSRB á dögun- um. Þá sagði Ólafur Ragnar Grímsson, fjármálaráðherra, að ríkið hefði gert samninga við sína starfsmenn, sem væru innan þeirra marka, sem ríkið hefði efni á, nú væri komið að atvinnulífinu að gera samninga, sem samræmd- ust getu fyrirtækjanna. Þetta var auðvitað fáránleg yfiriýsing hjá íjármálaráðherra. Ríkið getur lagt á skatta til þess að standa undir sínum útgjöldum, en atvinnufyrirtækin geta það ekki. Þrátt fyrir þá augljósu stað- reynd, að atvinnuvegirnir geta ekki staðið undir þeim kauphækk- unum, sem nú hefur verið samið um, skrifuðu atvinnurekendur undir. Hvers vegna? Það er spurn- ing, sem þeir verða að svara. Til þess að auðvelda atvinnu- vegunum að standa undir þessum samningum, hefur ríkisstjórnin gefið alls konar loforð um lækkun skatta á fyrirtækjum. Nú lofa þeir að lækka eða afnema skatta, sem þeir settu á í haust! Hvað á þessi hringavitleysa að ganga lengi? Morgunblaðið fagnar því að sjálf- sögðu, að ríkisstjórnin lækkar skatta á fyrirtækjunum, en þessi hringsnúningur sýnir bezt, að þessir menn vita ekki sitt ijúkandi ráð. Ríkisstjórnin hefur jafnframt gefið verkalýðsfélögunum ýmis konar loforð til þess að fá þau til að skrifa undir. Að mati forsætis- ráðherra kosta þessar aðgerðir ríkissjóð um einn milljarð króna. Hvaðan koma þeir peningar? Með hallarekstri ríkissjóðs, sem ýtir undir vaxtahækkun á sama tíma og ríkisstjómin lofar vaxtalækk- un? Með nýjum sköttum á sama tíma og ríkisstjómin lofar að lækka og afnema skatta? Það er auðvitað augljóst, að ríkisstjómin hefur gefíð sjávarút- veginum til kynna, að gengi krón- unnar muni lækka eitthvað í sum- ar. Þar með verða teknar aftur þær kauphækkanir, sem nú hefur verið samið um við ASI og BSRB. Þótt sjávarútvegur og fisk- vinnslufyrirtæki telji sig geta stað- ið undir þessum samningum með gengisbreytingum í sumar er Ijóst, að fyrirtæki í verzlun og þjónustu eru nú í þeirri stöðu, að þau eiga erfitt með að velta þessum kaup- hækkunum út í verðlagið. Staðan á markaðnum er þannig, að það er erfiðara en oft áður. Hækkun á verðlagi getur valdið því, að við- skipti minnka. Þess vegna getur vel farið svo, að eina leið þessara fyrirtækja til þess að standa undir kauphækkunum sé sú að segja upp starfsfólki. Þá hafa þessir kjara- samningar orðið ti! þess, að fólk missir vinnu. Er einhver skynsemi í því fyrir verkalýðsfélög og vinnu- veitendur að gera slíkan samning? Með samningunum við BSRB gerði þessi ríkisstjórn meiriháttar mistök. Þótt hún hafi að vísu haft litla möguleika á að ná árangri áður en þeir voru gerðir má segja, að nú sé fullvíst, að saga hennar verður sú, að hún hrekst úr einu vígi í annað. Hún hefur bersýni- lega engan metnað til þess að vinna að raunverulegum umbótum í þjóðarbúskap okkar íslendinga. Það er hægt að skapa þau skil- yrði í sjávarútvegi og fiskvinnslu, að þessi fyrirtæki geti borgað hærra kaup án þess að í kjölfarið fylgi gengislækkun og verðbólga. Það verður gert með því að fækka skipum og vinnslustöðvum og auka þannig hagnað í undirstöðu- atvinnuvegi þjóðarinnar. Það er líka hægt að auka kaupmátt launafólks án þess að semja um kauphækkanir, sem enginn grund- völlur er fyrir. Það verður gert með því að lækka margvíslegan þjónustukostnað með stóraukinni samkeppni. Með því að stuðla að verulega aukinni samkeppni inn- anlands og frá útlöndum er hægt að knýja fýrirtækin til hagkvæm- ari reksturs og draga úr sóun og óhófseyðslu. En rikisstjórnir koma og fara án þess að nokkur þeirra hafi metnað til þess að hefja raun- veruleg átök við þennan grundvall- arvanda í þjóðarbúi okkar. Þörfín á nýrri umbótastjórn á við Við- reisnarstjórnina er orðin brýn. Þótt nýgerðir kjarasamningar valdi áhyggjum af augljósum ástæðum er ástandið ekki síður alvarlegt á vettvangi þeirra opin- beru starfsmanna, sem nú hafa verið í verkfalli á fjórðu viku. Skólastarf er í rúst og mikill fjöldi unglinga í fullkominni óvissu um framtíðina. Mikil truflun er orðin á viðskiptum vegna þessa verk- falls. Þetta er að verða einhver alvarlegasta vinnudeila síðari ára. Fjármálaráðherra virðist ekki vera í miklu talsambandi við háskóla- menntaða starfsmenn ríkisins, eins og sjá mátti á fundi hans með kennurum í gær. Launþegar þurfa ekki á að halda kauphækkunum, sem leiða til aukinnar verðbólgu. Launþegar þurfa á að halda auknum kaup- mætti. Hann mun ekki aukast með þeim kjarasamningumn, sem nú hafa verið gerðir og Olafur Ragn- ar Grímsson ber mesta ábyrgð á. VINNUVEITENDUR UNDIRRITA KJARASAMNING VIÐ ALÞÝÐUSAMBAND ÍSLANDS Aðilar þokkalega ánægðir með niðurstöðu samninga Ríkisstjórnin jafti ráðalaus nú og hún hefur verið, segir Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisfiokksins „Eftir atvikum og miðað við þá samninga sem búið var að gera held ég að þetta hafí verið góðir samningar fyrir báða aðila,“ sagði Gunnar J. Friðriksson, formaður Vinnuveitendasambands íslands í samtali við Morgunblaðið aðspurður um kjarasamningana við Alþýðusamband Is- lands sem undirritaðir voru aðfararnótt 1. maí. Ásmundur Stefánsson, forseti Alþýðusambands íslands, sagði þessa samninga raunhæfa, en stærsti gallinn við þá væri að ekki væri í þeim tryggingarákvæði þann- ig að kaupmátturinn á samningstímanum yrði mjög háður því hvemig stjórnvöld taka á málum. „Ég vil í því sambandi leggja sér- staka áherslu á að það tókst að forða að kæmi til átaka á mjög viðkvæmum tíma, þ.e.a.s í upphafí ferðamannat- ímans", sagði Gunnar J. Friðriks- son. „Það hefði haft mjög alvarlegar afleiðingar fyrir þá atvinnugrein ef komið hefði til verkfalla þegar fólk erlendis er að ákveða sín sumar- leyfi," sagði Gunnar ennfremur. Hann sagði að það væri mjög mikils virði að búið væri að tryggja vinnufrið út árið fyrir þessar atvinnu- greinar. Erfiðleikarnir væru nógu miklir fyrir, þó ekki bættust við harðvítug átök. Vinnuveitendur bindu vonir við þá yfírlýsingu ríkiss- tjónarinnar að atvinnuvegunum yrðu sköpuð skilyrði til þess að • starfa eðlilega og skattalækkanimar væru einnig mikilvægar. Fyrir samkeppni- siðnaðinn væri mikilvægt að fá hækkunina á jöfnunargjaldinu og þó það væri útlátalítið fyrir ríkið að fella niður lántökugjald af erlendum lán- um, væri það mat vinnuveitenda að það væri mikilvægt þar sem það myndi stuðla að vaxtalækkun til at- vinnuvegana. Aðspurður um hvemig atvinnuve- gimir væra í stakk búnir til þess að mæta þessu launahækkunum miðað við aðgerðir ríkisstjórnarinnar, sagði Gunnar að samningarnir kæmu til framkvæmda á í áföngum á árinu. „Við verðum að gera ráð fyrir að það verði gripið til einhverra ráðstaf- ana sem gera atvinnuvegunum kleift að starfa hallalaust. Á það á eftir að reyna að sjálfsögðu, en ég held það hljóti að vera skylda allra stjórn- valda að tryggja að eðlileg efnahags- starfsemi eigi sér stað og menn lifí ekki bara á lántökum og halla- rekstri. Ég held að menn verði að horfast í augu við að það verða erfið- leikar fram eftir þessu ári. Það mun taka nokkurn tíma að snúa þessum hallarekstri við og það gildir orðið um flesta atvinnustarfsemi í landinu að hún er rekin með halla. Maður hlýtur hins vegar að vona að það takist að forða alvarlegu atvinnu- leysi, því það er það versta sem gæti hent okkur, þó ekki sé ástæða til þess að tala um það eins og er,“ sagði Gunnar. Skynsamlegt að gera Jiessa kjarasamninga „Eg held að það hafi verið skyn- samlegt að gera þessa kjarasamn- inga,“ sagði Ásmundur Stefáns- son forseti Alþýðusambands ís- lands um nýgerða kjarasamninga. „Ég tel að þeir séu raunhæfir og að það hefði verið óraunsæi að stefna hér í átök sem hefðu orðið öllum aðilum dýr. Stærsti gallinn við samninginn er auðvitað að ekki skuli vera í honum tryggingará- kvæði þannig að kaupmátturinn á samningstímanum verður mjög háður því hvernig stjórnvöld taka á málum á þeim tíma.“ Ásmundur sagði að ríkisstjórnin hafi gefið mikilvæg loforð til að liðka fyrir samningum, einkum um atvinnu- og verðlagsmál. „Auðvitað hljótum við í hvert skipti sem við vinnum að samninga- gerð að meta það hvort við teljum að átök séu betri kostur en að gera þann samning sem við getum náð án átaka" segir Ásmundur. „Það mat er í mínum huga mjög auðvelt við þessar aðstæður, ég tel að þau átök sem við hefðum orðið að ganga til ef við ekki hefðum gert þessa samninga hefðu orðið mjög hörð og þau hefðu orðið öllum aðilum sem að þeim stóðu mjög dýr og þess vegna finnst mér skynsam- legra að velja friðinn en ófriðinn við þær aðstæður. Auðvitað viljum við ná meiru heim, en það mál snýst ekki bara um að hækka krónutölu kaupsins, það sem hlýtur að vera okkur meginmálið er að tryggja að kaupmátturinn verði sem bestur og þess vegna er ekki síður mikilvægt að tryggja það að verðlagið rjúki ekki upp. Áð því leyti er málið kannski ekki nema hálfnað, þvi það ræðst af framkvæmdinni á samn- ingstímabilinu hvemig þeim endan- um reiðir af.“ Ásmundur sagði að mikilvæg- ustu loforð ríkissljómarinnar vera um atvinnumál og verðlagsmál. „Þar eru auðvitað ákveðin loforð um verðlagsmál, en hins vegar eru þar ekki nein loforð um að ríkis- stjórnin gangi í ábyrgð fyrir verð- lagsþróuninni til dæmis ef verðlag færi yfir ákveðin mörk að niður- greiðslur yrðu þá auknar eða ein- hveijar aðrar aðgerðir gerðar til þess að vega það upp ef það gerð- ist og það er heldur ekki í okkar samningum við atvinnurekendur nein tryggingarákvæði um að laun verði tekin til endurskoðunar ef verðlag fer yfir ákveðin mörk. Þarna eru auðvitað fleiri atriði sem skipta máli, það stærsta er að okk- ar mati að við fáum loforð um það, að fjallað verði sérstaklega um at- vinnumálin á samningstímanum.“ Ásmundur segir mikils vænst af nefnd þeirri sem á að fjalla um atvinnumálin, þótt ekki sé vænst tiltekinna niðurstaðna. „Nefndin er sett til að fjalla um málið og setja fram hugmyndir um hvernig eigi að taka á því þannig að ekki er fyrirfram gefin niðurstaða af nefnd- arstörfunum." Hann segir þessa athugun mikilvæga í ljósi þeirrar stöðu sem hefur verið að þróast í mjög langan tíma. „Það er ljóst að miklar fjárfestingar undangeng- inna ára hafa ekki nýst sem skyldi til atvinnuuppbyggingar, það er ljóst að við búum svo núna við meira óöryggi en hefur verið um langt árabil í atvinnumálum og þess vegna er þetta mál sérstaklega mikilvægt nú.“ Ásmundur segir að ákvæði í lof- orðum ríkisstjórnarinnar um réttar- stöðu starfsfólks við gjaldþrot fyrir- tækja, þar sem rætt er um að setja reglur um veitingu atvinnuleyfa til að girða fyrir misnotkun, séu ann- ars vegar sett til að tryggja rétt starfsfólks í þeim tilvikum er fyrir- Morgunblaðið/Einar Falur Kjarasamningarnir undirritaðir eftir tæplega tyeggja sólarhringa fundarhöld. Taldir fr'á vinstri Örn Friðriksson og Ragna Bergmann, vara- forsetar ASÍ, Ásmundur Stefánsson, forseti ASÍ, Guðlaugur Þorvaldsson, ríkissáttasemjari, Gunnar J. Friðriksson, formaður VSÍ, og Þórar- inn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri VSÍ. Spáð í stöðuna. Forsvarsmenn ASÍ og VSÍ í þungum þönkum. tæki verða gjaldþrota, fólk á inni laun og stofnað er nýtt fyrirtæki á rústum hins gamla, laust allra mála hins gjaldþrota fyrirtækis. „Hins vegar fer mjög í vöxt og hefur farið í vöxt núna síðustu misserin að fólk sé í bókstaflegri merkingu ráð- ið til starfa undir því fororði að það sé verktakar hjá því fyrirtæki sem það er að vinna hjá. Það er mál sem við teljum líka að þurfi að taka föstum tökum. Fólk áttar sig ekki alltaf á því að hveiju það gengur, því að það stendur svo oft uppi réttindalaust.“ „Hvað kostnað varðar er þessi samningur eins og við höfum áður sagt á hærri nótum heldur en skyn- samlegt er,“ sagði Þórarinn V. Þórarinsson framkvæmdastjóri Vinnuveitendasambands íslands. Hann kvaðst ekki hafa handbærar Yfírlýsing ríkisstiórnarinnar: Staða útflutningsatvinnu- veganna verði viðunandi Skattlagning lífeyrisiðgjalda könnuð með tilliti til tvísköttunar meðal annars I yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar vegna kjarasamninga Alþýðusambands- ins og vinnuveitenda segir að ríkisstjórnin muni beita sér fyrir að staða útflutningsgreina verði viðunandi á samningstímanum. Niðurfelling verðbóta á freðfisk í þrepum fram til áramóta verður bætt frystiiðnað- inum með einum eða öðrum hætti verði ekki breyting til batnaðar á ytri skilyrðum greinarinnar á næstunni. Sama gildir um sérstaka niður- greiðslu söluskatts. sakttur kemur til framkvæmda. Skattur á verslunar- og skrifstofu- húsnæði verður lækkaður úr 2,2% í 1,5%. Ákvæði laga um stimpilgjöld verða athuguð. Ríkisstjórnin mun taka skattlagn- ingu fyrirtækja til endurskoðunar með tilíiti til samkeppnisstöðu þeirra gagnvart erlendum keppinautum. Sérstaklega verður tekið mið af þeim breytingum sem verða innan Evrópu- bandalagsins. Ríkisstjórnin mun hafa samráð við samtök atvinnurekenda um þessa endurskoðun. Ríkisstjórnin mun við heildarendurskoðun eigna- skattsálagningar taka til athugunar álagningu eignaskatts á atvinnufyr- irtæki. Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir Ákveðið er að fella niður skatt á erlendar lántökur frá og með 1. júlí næstkomandi. Þá mun ríkisstjórnin beita sér fyrir breytingum á lögum um vöragjald í tengslum við upptöku á virðisaukaskatti um næstu áramót með það að markmiði að styrkja samkeppnishæfni innlendrar fram- leiðslu. Stefnt er að því að sem fyrst verði fellt niður vöragjald af öllu vörum sem framleiddar era hér á landi í mikilli samkeppni við innflutn- ing og ekki síðar en 1. september verði fellt niður vöragjald af fram- leiðsluvörum húsgagna-, tijávöra- og málmiðnaðar og aðföngum til þeirra. Jöfnunargjald af innfluttum vörum verður hækkað tímabundið úr 3 í 5% og felldur niður þegar virðisauka- því að tryggð verði fjármögnun á uppsöfnuðum vaxta og geymslu- kostnaði vegna birgða sauðfjára- furða vegna framleiðslu ársins 1988. Þá mun ríkisstjómin beita sér fyrir því að bankakerfið fjármagni með fullnægjandi hætti með veitingu rekstrar og afurðalána framleiðslu sauðfjárafurða samkvæmt bókun ríkisstjórnar 28. nóvember 1986. Þá mun ríkisstjómin skipa sér- staka nefnd skipaða fulltrúum vinnu- markaðarins til þess að fjalia um ástand og horfur í atvinnumálum. Á yfírstandandi þingi mun hún beita sér fyrir breytingu á lögum þannig að heimilt sé að lengja tímabil at- vinnuleysisbóta úr 180 í 260 daga. Þá lýsir ríkisstjómin því yfir að reynt verði að spoma eins og frekast er unnt við verðhækkunum á næstu misseram. Verðlagning opinberrar þjónustu miðast við forsendur fjár- laga 1989 og ríkisstjórnin beitir sér fyrir aðhaldi að verðákvörðunum ein- okunar- og markaðsráðandi fyrir- tækja. 500-600 milljónum króna verður varið til aukinna niður- greiðslna á verði landbúnaðarvara, þannig að þær verði óbreyttar í verði út árið eða gripið verður til annarra jafngildra aðgerða og ríkisstjórnin mun beita sér fyrir sérstakri lækkun dilkakjöts. Ennfremur heitir ríkisstjórnin því að hafa samráð við samtök launa- fólks um úrbætur í skattamálum og könnuð verður skattlagning lífeyris- iðgjalda neð tiliti til tvísköttunar. Samráð verður haft við samtök launafólks um undirbúning og fram- kvæmd virðisaukaskattsins um næstu áramót, meðal annars um hugsanleg tvo þrep í skattinum. Varðandi vaxtamálin mun ríkis- stjórnin beita sér fyrir áframhaldandi lækkun raunvaxta á verðtryggðum lánum og þjónustugjöldum banka verður veitt aðhald. Þá mun hún beita sér fyrir sérstöku átaki í félags- legum íbúðarbyggingum, þannig að á síðari hluta þessa árs verði hafnar framkvæmdir við að minnsta kosti 200 nýjar íbúðir í félagslega kerfínu. Lög um eftirlaun til aldraðra verða framlengd og bætur almannatrygg- inga hækkaðar í samræmi við al- mennar launahækkanir. Þá er einnig að finna ákvæði um réttarstöðu starfsmanna við gjaldþrot fyrirtækja, áframhaldandi uppbyggingu starfs- menntunar, ahugun á fæðingaror- lofi, þannig að konur hvar sem þær eru í starfi njóti jafnréttis varðandi það og að frumvarp til laga um Fé- lagsmálaskóla alþýðu verði lögfest á yfírstandandi þingi. krónutölur um kostnaðinn, en hann samsvari 10% til 12% kostnaðar- auka fyrir atvinnulífið frá uppþafí til loka samningstímabilsins. „Og það er meira heldur en er skynsam- legt. Það kostar óhjákvæmilega meiri verðbólgu heldur en við mát- um að þörf væri á.“ Hann segir þennan kjarasamning vera alfarið á ábyrgð ríkisvaldsins. „Við mátum það svo,“ sagði Þór- arinn, „að það væri skilningur á því hjá launþegum á almennum vinnumarkaði, svo sem bæði í fram- leiðslu og þjónustufyrirtækjunum, að það væra ekki efni til að sækja stórar launahækkanir um þessar mundir og alveg klárlega ekki efni til að sækja kaupmáttaraukningu. Þannig að þessi samningur er fram- kvæmd þeirrar launastefnu sem ríkisvaldið hafði forgöngu um að marka og hann er gerður á grund- velli og á ábyrgð ríkisvaldsins, eins og yfirlýsingamar sem honum fylgja bera glöggt með sér. Við metum það sem jákvæðan punkt að hafa náð fram nokkrum breytingum á skattastefnu ríkis- stjómarinnar að því er varðar lán- tökuskatt, skatt á verslunar og skrifstofuhúsnæði og álagningu vörugjaldsins. I því liggur viður- kenning á því að breytingin á vöru- gjaldslögunum hafi verið mistök.“ Þórarinn sagði að lykillinn að þessum kjarasamningi væri loforð ríkisstjórnarinnar um að beita sér fyrir að samkeppnisstaða útflutn- ingsgreina verði viðunandi á samn- ingstímanum. „Með þeirri yfirlýs- ingu gengst ríkisstjórnin í ábyrgð fyrir þessum þætti, hvernig hún leysir þau mál verður síðan að koma í ljós. Tryggingar fyrir því að við þetta verði staðið eru út af fyrir sig með ýmsum hætti. Mikilvægast er augljóslega það að ríkisstjórn sem kveðst ætla að sitja áfram, hún kemur ekki til með að gera það án þess að atvinnulífið gangi. Það er auðvitað stærsta tryggingin, því að enginn deilir lengur um það að staða útflutningsatvinnuveganna er mjög bágborin og þar hljóta menn að verða að söðla um.“ Þórarinn var spurður hvort að- gerðir ríkisstjórnarinnar dygðu til að vega upp á móti kostnaðarauka útflutningsgreinanna, eins og fisk- iðnaðarins. „Ríkisstjórnin gengst í ábyrgð fyrir þessa samninga,“ sagði hann. Hann sagði aðgerðir ríkisstjórn- arinnar að öðru leyti vinna skammt upp í kostnaðarauka vegna samn- inganna. „Það er um nokkur hundr- uð milljónir að tefla, sem er kannski frekar táknræn aðgerð um það að ríkisvaldið sé ekki í stríði við at- vinnulífið og sýnir viðurkenningu á því að menn hafa farið offari í skattaálögum á atvinnureksturinn fyrr á þessu ári.“ Þórarinn var spurður hvort hann teldi, í ljósi fyrri yfirlýsinga um að engin skilyrði væru til launahækk- ana, að þessir samningar væru þá ekki annað en ávísun á tilsvarandi verðbólgu. „Það er alveg ljóst að árið 1989 verður í takt þessara ára sem liggja í verðbólguþróun ein- hvers staðar í kring um 25% til 30% verðbólgu, það er engin spurning um það. Við höfum enn einu sinni tekið ákvörðun um það í þessu þjóð- félagi að vera með verðbólgu miklu meiri en í samkeppnislöndunum og á því þarf að verða breyting, við getum ekki haldið áfram að lifa svona, það grefur undan efna- hagslífinu og möguleikum okkar á að byggja upp lífskjör hér í landinu. Árið 1990 verður að vera með öðr- um hætti, sagði Þórarinn." Tapið eykst Víglundur Þorsteinsson, for- maður Félags íslenskra iðnrekenda, sagði að málið væri ekki flókið. Útflutnings- og samkeppnisgreinar hefðu verið að semja um launa- breytingar eftir að ríkisstjórnin hefði markað launastefnuna í samn- ingum við BSRB. „Þessar greinar vora í tapi áður en var samið og það mun aukast við þessa samn- inga. Við getum ekkert annað gert en að treysta á yfirlýsingu ríkis- stjórnarinnar um að hún muni fryggja að afkoma útflutnings- greina verði viðunandi á þessu ári. Að okkar mati getur það ekki þýtt annað en að greinarnar séu komnar í plús. Það verður síðan verkefni ríkisstjórnarinnar að finna leiðir sem duga til þess,“ sagði Víglundur. Uppgjöf stjórnarinnar Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði að í sjálfu sér væri ekki mikið um þessa kjarasamninga að segja. Það hefði alltaf verið stefnan á almennum vinnumarkaði að greiða sambæri- legar launahækkanir og ríkið hefði ákveðið að greiða opinberum starfs- mönnum. „Tvennt vekur þó athygli. í fyrsta lagi viðurkenning ríkisstjórnarinnar á að hún fór offari í skattamálunum í vetur og að gagnrýni stjórnarand- stöðunar var á rökum reist hvað þær snerti. f öðru lagi kemur enn í ljós að ríkisstjórnin hefur engar úrlausnir til að bæta rekstrarstöðu útflutningsatvinnuvegana. Menn væntu þeirra fyrst eftir að ríkis- stjórnin tók við og forsætisráðherra mætti á neyðarfundi Sölumiðstöðv- arinnar að gripið yrði til ráðstaf- ana, en það gerðist ekki. Þá væntu menn aðgerða í febrúar en þær breyttu engu. Það er augljóst að ríkisstjómin er jafn ráðalaus nú og hún hefur verið. Þannig verður halli frystingarinnar tvöfalt meiri í haust en hann var síðastliðið haust verði ekkert að gert. Forsætisráð- herra staðfesti þessa uppgjöf ríkis- stjórnarinnar á Alþingi í dag (í gær). Loðnar yfirlýsingar um geng- issig til að mæta vaxandi verðbólgu breyta ekki fyrirliggjandi stað- reyndum í þessu dæmi. • Þetta er kjarni málsins að ríkisstjórnin kemst ekki að neinni niðurstöðu um hvemig á að rétta við halla útflutn- ingsframleiðslunnar. Við munum því hjakka í sama farinu að þessu leyti og í vaxandi verðbólgu," sagði Þorsteinn. Varnarsamning-ar Björn Þórhallsson, formaður Landssambands íslenskra verslun- armanna, sagði að sér fyndist þess- ir samningar eftir atvikum eðlilegir miðað við þjóðfélagsástand og þær fyrirmyndir sem væru fyrir hendi um samninga nú. „Það er ekki ver- ið að sækja betri stöðu, heldur er leitast við að veija þá stöðu sem við höfum. Þetta þróast fram til áramótana og það sem mestu ræður um hvetju þetta skilar er hvemig gengur í þjóðfélaginu í heild. Það eru engar tryggingar í þessum samningi og við yonum bara að ríkisstjórninni takist að stilla svo til að atvinnurekstur geti gengið og verði fær um að greiða kaup,“ sagði Björn. Hann sagði að ekki hefði verið um annað að ræða í stöðunni og verkafólk ætti að geta verið sátt við niðurstöðuna. Pétur Sigurðsson, forseti Al- þýðusambands Vestfjarða, sagði að Alþýðusambandinu hefði borið gæfu til þess að halda samstöð- unni, sem lagt hefði verið upp með, þrátt fyrir skiptar skoðanir á stund- um á þessu tímabili sem samning- arnir hefðu staðið yfir. „Að mínu viti hefur okkur tekist að skipta þessu nokkuð réttlátlega niður, þannig að þau eftirköst þurfa ekki að vera eftir þessa samninga að menn séu að öfundast út í hvem annan. Það er mikill áfangi hjá Alþýðusambandsfélögunum miðað við reynslu undanfarinna ára,“ sagði Pétur. Hann sagði að það væri ekki á vísan að róa hvað þær forsendur snerti sem þessi samningur væri gerður út frá. Það gæti brugðið til beggja vona hvað þær varðaði. Ef ytri aðstæður bötnuðu og verðlagi og vöxtum yrði haldið í skefíum væri von til þess að samningurinn héldi. Aðglatriðið væri að stjórnvöld gripu ekki til einhverra skyndiráð- stafana, sem röskuðu forsendunum. Gengisfelling á næstu vikum yrði reiðarslag fyrir þá sem voru að semja. Það væri teflt á tæpasta vað og mætti ekki mikið út af bregða hvað varðaði forsendur samnings- ins. Hins vegar hefði þörfin verið brín hjá fólki að fá lagfæringu á laununum. „Þessir samningar breyta engu um að það þarf að færa meira af peningum frá þjóðfélaginu í heild yfír til fiskvinnslunar. Það vantar tvo milljarða þangað í viðbót," sagði Pétur. Arnar Sigurmundsson, formað- ur Samtaka fiskvinnslustöðva, sagði að samtökin hefðu marglýst því yfír fyrir þessa samninga að fyrirtækin væru ekki í aðstöðu til þess að taka á sig kostnaðarauka. Forsvarmenn samtakana hefðu átt mörg og mikil samtök við ráðamenn og fund með fímm ráðherrum á sunnudag, „þar sem okkur voru gefnar nægar tryggingar fyrir því að fiskvinnslan gæti borið þessar kostnaðarhækkanir sem af kjara- samningunum stafa út samningst- ímann. Og fiskvinnslan fékk einnig tryggingar fyrir því að telcjutapið við lækkun á 5% verðjöfnunargjald- inu í áföngum og sérstökum sölu- skatti yrði mætt á annan hátt og því treystum við okkur til þess að skrifa undir kjarasamning," sagði Arnar. Hann sagði að til viðbótar þessu væra í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar ákvæði um að útflutningsgreinar- anr, þ.e.a.s. fiskvinnslan yrði ekki rekin undir núllinu á samningstí- manum. Þetta væri mikilsvert. Þó byggt yrði á útreikningum Þjóð- hagsstofnunar, sem miðaði yfirleitt við 6% ávöxtun stofnfjár. Vinnu- veitendur væru ekki alltaf sáttir við útreikninga Þjóðhagsstofnunar, en engu að síður fælist í þessu mikil trygging. „Okkur fannst aldrei koma til greina að skilja fiskvinnslufólk eftir með óbreytta launataxta á sama tíma og ríkið og þá væntanlega almenni markaðurinn hefði samið upp á 10% launahækkun. Eftir fundina með ríkisstjómina er ég alveg þokkalega sáttur um þessa niðurstöðu og sjálfsagt mun þetta skýrast betur á næstunni," sagði Amar. Hann sagði að samningamir þýddu strax um 1,5% útgjaldauka fyrir vinnsluna, en þegar þeir væru að fullu komnir fram væri útgjald- aukinn um 3%. Laun sérhæfðs fisk- vinnslumanns á fimm ára taxta hækkuðu um 10,8% á samningstí- manum. Fyiir væri tap, sem þeir mætu á 2-3% að meðaltali,_en Þjóð- hagsstofnun á tæpt 1%. Á síðasta ári og raunar þessu líka hefði fryst- ingin alltaf verið undir núllinu. Að vísu væri bæði verið að tala um frystingu og söltun saman, en kall- aði engu að síður á að um leið og til tekjuskerðingar kæmi vegna lækkunar á verðbótunum þyrftu að koma tekjur á móti annars staðar. Þó ekki væri alveg komið að þessu væri þetta sú trygging sem þeir hefðu verið að sækjast eftir. Þeir hefðu ekki sóttst eftir óbreyttum verðbótum, þar sem þær væru bráðabirgðafyrirbæri. Annað sem einnig skipti máli væru niðurfelling á 6% lántökuskatti.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.