Morgunblaðið - 03.05.1989, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3, MAÍ 1989
17
Gera náttúruft’æðingar gagn?
eftirStefán
Aðalsteinsson
354 náttúruíræðingar
hjá ríkinu
í apríl 1989 voru 354 náttúru-
fræðingar í starfi hjá 14 ríkisstofn-
unum. Flestir náttúrufræðingar
starfa hjá Rannsóknastofnun land-
búnaðarins (45). Landspítalanum
(44), Hafrannsóknastofnun (42),
Orkustofnun (41) og Veðurstofu
íslands (25).
Náttúrufræðingar fóru í verkfall
6. apríl og störf þeirra liggja niðri
á meðan. Skyldi ekki sumum verða
á að spyrja: Af hveiju eru náttúru-
fræðingar í verkfalli? Hvaða gagn
er að störfum þeirra?
Sömu laun og á al-
mennum markaði
Ástæðan fyrir verkfallinu er
deila um kaup og kjör við ríkið.
Meginkrafa náttúrufræðinga
eins og annarra félaga Bandalags
háskólamanna í ríkisþjónustu,
BHMR, er að fá sambærileg launa-
kjör hjá ríkinu við það sem greitt
er fyrir sambærileg störf á almenn-
um vinnumarkaði.
Náttúrufræðingar kalla þetta
sanngimiskröfu.
Náttúrufræðingur á fijálsum
markaði skilar niðurstöðum sínum
til eins aðila — fyrirtækisins sem
hann vinnur hjá.
Náttúmfræðingur hjá ríkinu
skilar afrakstri vinnu sinnar til
alls þjóðfélagsins. Á að refsa hon-
um fýrir það?
Fiskur úr sjó
Störfín sem náttúrufræðingar
vinna em margháttuð. Þeir vinna
til dæmis að flóknum rannsóknum
á lífríkinu í sjónum.
Framtíð fískveiða okkar byggist
á því að hafa sem allra besta þekk-
ingu á Hfínu í hafinu á öllum stig-
um, allt frá plöntu- og dýrasvifí
upp í stórfíska og hvali.
Náttúmfræðingar okkar afla í
starfí sínu þekkingar á því hvemig
lífíð sveiflast í sjónum og hvemig
einn lifír af öðmm. Þeirri þekkingu
er beitt til að móta fískveiðiráð-
gjöf. Á henni byggist vemdun og
nýting lífríkisins í sjónum til fram-
tíðar.
Gróður aflandi
Þjóðin sækir mikinn auð í gróð-
urþekju landsins. Þar fáum við
sumarbeit og vetrarfóður fyrir
nautgripi, hross og sauðfé. Við
höfum ræktað landið, ræst fram
mýrar, skipt um gróður, innleitt
áburðargjöf og breytt náttúrlegu
vistkerfi á margan hátt. Sumar
breytingarnar stofna villtu dýralífi
í hættu. Öðmm fylgir hætta á
mengun í ám, vötnum og grann-
vatni.
Náttúmfræðingar rannsaka bú-
skaparhætti og leiðbeina um nýt-
ingu landsins til búskapar og
ýmissa annarra nota.
Götótt gróðurþekja
Gróðurþekja landsins er götótt
eins og allir mega sjá. Víða er hún
í alvarlegri hættu. Gróðurþekjunni
og vistkerfi landsins í heild má
hvergi ofbjóða.
Náttúrafræðinga afla þekkingar
á orsökum landskemmda. Þeir leita
virkra leiða til að græða sárin.
Allir velviljaðir íslendingar standa
að baki þeim í viðleitninni til að
stemma stigu við frekari land-
skemmdum.
Náttúmfræðingar hafa for-
göngu um skógræktarstarf í
landinu.
Virlqanir, byggingar,
vegagerð
Náttúmfræðingar vinna gmnd-
vallarstörf við undirbúning allra
virkjana, bygginga og vegagerðar
í landinu. Þeir kanna jarðlög við
stíflugerð og virkjun fallvatna.
Þeir leggja á ráðin um gerð jarð-
gangna vegna virkjana og vega-
gerðar. Þeir era kvaddir til við
efnisval í stíflugerð, vegi og bygg-
ingar.
Nýi tíminn — fískeldi
Ævintýramennska er Islending-
um í blóð borin. Nýjasta ævintýrið
er fiskeldi í fersku vatni og í sjó.
Sumir fískeldismenn framleiða
gönguseiði í eigin ár til að auka í
þeim stangveiði. Aðrir sleppa seið-
um í hafbeit. Sumir ala seiðin til
slátmnar f sjókeijum á landi. Enn
aðrir ala þau í kvíum úti í sjó.
Það er sama hvaða leið menn
velja í fískeldinu. Alltaf er þörf á
þekkingu náttúrafræðinga. Ráð-
ERTU AÐ HUGSA
UMKÁPU?
þá liggur leiöin
tilokkar
gjöf getur fjallað um val á klak-
fiski, eldi á seiðum, rannsóknir á
sjúkdómum, og kýnbætur á fiski,
mengun frá fiskeldi eða erfðam-
engun í laxfískum og varnir gegn
henni.
Fleiri dæmi
Náttúrafræðingar leita uppi
erfðagalla í fólki og fylgja þeim
eftir í fjölskyldum. Þeir greina
erfðagalla á fósturstigi og leggja
þar með gmnn að erfðaráðgjöf.
Þeir vinna að bamsfaðemisrann-
sóknum. Margir náttúmfræðingar
vinna við eyðnirannsóknir.
Náttúmfræðingar rannsaka ör-
verar og ensím og beita erfða-
tækni til að nýta þessar rannsókn-
ir í verðmætasköpun í fiskvinnslu.
Þeir rannsaka gerlamagn í mat-
vælum til að fyrirbyggja að
skemmd vara fara á markað.
Náttúrafræðingar rannsaka alla
þætti lifandi og dauðrar náttúra í
„Islendingar byggja af-
komu sína í ríkum mæli
á beinni náttúrunýt-
ingu. Náttúrufræðing-
ar gegna þess vegna
lykilhlutverki í undir-
stöðugreinum þjóðlífs-
ins. Hefur þjóðin efiii á
að vanmeta störf
þeirra?“
landinu. Þeir hafa mikil ítök í
Náttúraverndarráði og leiðbeina
þar með stjómvöldum um öll mál
sem snerta náttúra lands og sjávar.
Auk alls sem að framan er talið
sinna náttúrafræðingar rannsókn-
um á lofthjúpnum yfír okkur og
gera hinar ómissandi veðurspár
fyrir allan landslýð.
Stefán Aðalsteinsson
Við lifúm af náttúrunni
Islendingar byggja afkomu sína
í ríkum mæli á beinni náttúranýt-
ingu. Náttúrafræðingar gegna
þess vegna lykilhlutverki í undir-
stöðugreinum þjóðlífsins. Hefur
þjóðin efni á að vanmeta störf
þeirra?
Höfundur er búfj&rfræðingur.
I ÞESSU HUSI
cqnÞ
TÉÉálhU
íí * J
■m
Húsgagna4iöllin
REYKJAVIK