Morgunblaðið - 10.05.1989, Page 36

36
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. MAÍ 1989
Minning:
Hólmfríður Guð-
mundsdóttir
Fædd 19. nóvember 1903
Dáin 2. mai 1989
Þann 2. maí sl. lauk ævidögum
Hólmfríðar Guðmundsdóttur frá
Patreksfirði.
Hólmfríður fæddist 19. nóvember
1903 í Laugardal í Tálknafirði.
Foreldrar hennar voru Margrét Ein-
arsdóttir og Guðmundur Hallsson
sem lengst af bjuggu á Ytri Sveins-
eyri í Tálknafirði og þar ólst Hólm-
fríður upp.
Árið 1927 giftist hún Jóhanni
Magnússyni frá Patreksfirði. Jó-
hann var sonur Magnúsar Jfianns-
sonar kaupmanns þar og konu hans,
Þóru Vigfúsdóttur. Hólmfríður og
Jóhann þjuggu öll sín bestu ár á
Patreksfirði eða allt til ársins 1955
þegar þau fluttu til Reykjavíkur.
Börn þeirra eru íjögur: Magnús,
Hjördís, Álfhildur og Guðmundur.
Minningin um Hólmfríði er sam-
runnin minningum frá æsku minni.
Þegar mér barst andlátsfregn
hennar sá ég í huga mér mynd frá
þessum dögum: Ég geng upp tröpp-
umar á Strandgötu 7 til þess að
spyija eftir vinkonum mínum
Hjördísi og Álfhildi, og til dyra
kemur þessi hlýja og góða kona,
Hólmfríður móðir þeirra.
Það er sólskin, fjörðurinn er eins
og spegill og í flæðarmálinu, rétt
fyrir neðan húsið þeirra, flýtur bát-
urinn hans Jóhanns.
Það var alltaf gott að koma til
Hólmfríðar og Jóhanns, og ég minn-
ist margra góðra stunda í eldhúsinu
hennar Hólmfríðar. Ég finn ennþá
ilminn sem mér fannst alltaf vera
þar. Ilm af nýbökuðu brauði og
kökum.
Ég minnist þess hve gaman var
að hlusta á Hólmfríði segja frá og
fara með sögur og kvæði. Hún
kunni urmul af kvæðum og fór
ákaflega vel með þau, enda las hún
mikið og fyigdist vel með.
Árið 1970 dó dóttursonur Hólm-
fríðar, Jóhann, aðeins tæpra 15 ára
gamall. Hann þótti mikið mannsefni
og var ömmu sinni mjög kær. Slíkur
harmur var þetta Hólmfríði að hún
gat aldrei um það rætt. Aðeins einu
ári seinna missti hún mann sinn.
Eftir þessi áföll var Hólmfríður
aldrei sama manneskja og áður.
Síðustu ár ævi sinnar átti Hólm-
fríður við vaxandi vanheilsu að
stríða. Þegar svo er komið að lífið
er aðeins þjáning er dauðinn líkn.
Ema Aradóttir
Ljúf og góð kona er horfin yfir
móðuna miklu. Langar mig til að
minnast hennar með fáeinum orð-
um.
Hólmfríður Guðmundsdóttir var
fædd í Laugardal í Tálknafirði. Var
hún eina dóttir af átta bömum
Guðmundar Hallssonar og Margrét-
ar Einarsdóttur á Steinhúsum í
Tálknafirði. Lifa þrír bræður systur
sína. í Tálknafirði sleit hún bams-
skónum. Minntist hún oft á það við
mig, þegar hún sem barn og ungl-
ingur var tekin úr skóla, til að hugsa
um heimilið, þegar móðir hennar,
sem var annáluð matreiðslukona á
þeim tímum, var fengin til að sjá
um brúðkaup eða önnur veisluhöld
hjá sveitungum sínum. í þá daga
þótti sjálfsagt að piltarnir héldu
áfram námi, en stúlkumar skyldu
vinna heimilisstörf. Hólmfríður gift-
ist Jóhanni Magnússyni, Jóhanns-
sonar kaupmanns á Patreksfirði og
konu hans Þóm Vigfúsdóttur.
Bjuggu þau Jóhann á Patreks-
firði en fluttu til Reykjavíkur árið
1955. Þau eignuðust fjögur born,
Magnús, Hjördísi, Álfhildi og Guð-
mund, öll búsett í Reykjavík. Jó-
hann lést fyrir átján ámm.
Hólmfríður tilheyrði þeirri kyn-
slóð kvenna, sem vann sitt ævistarf
innan veggja heimilisins og helgaði
líf sitt manni, bömum og síðar
bamabömum.
Ég kynntist Hólmfríði og fjöl-
skyldu hennar fyrir tæpum þijátíu
ámm og man ég hversu hógvær
og ljúf þessi kona var í umgengni
við sitt samferðafólk alla tíð.
Hólmfríður var mikil hannyrða-
kona og prýða verk hennar heimili
bama og vina. Hún var og vel lesin
kona, hafði mikið yndi af ljóðum
og kunni ógrynni af kvæðum. Átti
hún því bágt með að sætta sig við,
þegar minnið minnkaði og þrekið
þvarr við veikindi síðustu ára. Hafa
dætumar sýnt elskulegri móður
mikla umhyggju, litið til hennar
daglega, önnur hvor eða báðar, hin
síðari ár. Einnig naut hún tíðra
heimsókna mágkonu sinnar Heiðu,
auk sona sinna.
Hólmfríður er nú horfin til Hans,
sem býr okkur öllum bústað að lok-
um. Þar gengur hún léttum skrefum
til móts við eiginmann, dótturson
og fjölda ættingja, sem farnir em
á undan.
Eftirlifandi ættingjum votta ég
dýpstu samúð.
Drottinn gefi dánum ró en hinum
líkn, sem lifa.
Lilja Huld
í dag kveðjum við hana Fíu
ömmu, sem lést í Landspítalanum
þann 2. maí síðastliðinn. Amma
háði erfiða sjúkralegu, en hún
kvartaði ekki, heldur stóð sig eins
og hetja þar til yfir lauk.
Fía amma fæddist í Laugardal í
Tálknafirði þann 19. nóvember árið
1903, en fluttist ung að árum með
foreldrum sínum að Steinhúsum á
Ytri-Sveinseyri og ólst þar upp.
Þann 29. september 1927 giftist
hún afa mínum, Jóhanni Magnús-
syni, sjómanni frá Patreksfirði, og
hófu þau búskap þar. Afa og ömmu
varð fjögurra barna auðið. Þau eru:
Magnús, Álfhildur, Hjördís og Guð-
mundur.
Afi og amma fluttust til Reykja-
víkur árið 1956 þar sem þau bjuggu
til æviloka, en Jóhann afí lést í júlí
árið 1971.
Ég minnist hennar ömmu minnar
fyrst þegar ég var 5 ára. Þá bjó
hún ásamt afa mínum á Kapla-
skjólsveginum og þær voru margar
ánægjustundirnar sem ég átti með
Fíu ömmu, því hún var víðlesin og
kunni margar vísur og sögur að
segja sem eru mér í fersku minni
enn í dag. *
Þær voru ófáar lopapeysurnar
sem hún pijónaði á okkur systurnar
enda var hún myndarleg í öllu því
sem hún tók sér fyrir hendur, hvort
sem var handavinna eða matargerð.
Síðustu 10 ár ævi sinnar bjó Fía
amma á Dalbraut 27. Þá var heilsu
hennar farið að hraka, en sárast
þótti henni þó hvað minnið brást
henni.
Jafnvel þó að á síðustu ævidögum
hennar væri vitað að hveiju dró,
þá er söknuðurinn mikill, en eftir
lifa minningarnar um hana Fífu
ömmu sem öllum var svo góð.
Elsku ömmu minni þakka ég fyr-
ir alla þá ástúð og hlýju sem hún
gaf mér.
Blessuð sé minning hennar.
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn,
og allt er orðið rótt,
nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
(V. Briem)
Olga Björk Guðmundsdóttir
Nú er enn ein af aldamótakyn-
slóðinni horfin af sjónarsviðinu.
Hómfríður Guðmundsddottir, föð-
ursystir mín, lést í Landspítalanum
þriðjudaginn 2. maí, 85 ára að aldri.
Hún var fædd og uppalin á bæn-
um Ytri-Sveinseyri í Tálknafirði,
þar sem hún var eina stúlkan í
hópi sjö bræðra. Foreldrar hennar
voru hjónin Margrét Einarsdóttir
og Guðmundur Hallsson, sem ásamt
fleiri skyldimennum höfðu flust
búferlum til Vestfjarða alla leið frá
Hornafirði og hasíað sér völl í nýju
byggðarlagi aldamótaárið 1900.
Patreksfjörður er næsti íjörður
fyrir sunnan Tálknaijörð og þar bjó
Hólmfríður lengst af ásamt eigin-
manni sínum, Jóhanni Magnússyni,
sjómanni. Þar fæddust börnin
þeirra fjögur: Magnús, Hjördís, Álf-
hildur og Guðmundur.
Framboð á menntun var af
skornum skammti á Patreksfírði,
en allt var til „fyrir sunnan“. Brátt
lá leiðin því til Reykjavíkur og upp
úr 1950 höfðu þijú elstu systkinin
flust þangað. Hólmfríður, Jóhann
og yngsta barnið, Guðmundur, voru
orðin ein í stóra húsinu á Patreks-
firði. Árið 1955 fluttust þau líka
suður. Lengst af bjuggu þau Hólm-
fríður og Jóhann í fallegri íbúð, sem
þau höfðu keypt á Kaplaskjólsvegi.
En þá veiktist Jóhann og dó árið
1971.
Þar bjó Hólmfríður svo áfram.
Móður sína Margréti, sem þá var
orðin öldruð, tók hún til sin, og
hlúði með afbrigðum vel að henni
þau síðustu ár sem Margrét lifði. í
Olafiir Haukur
Olafsson
Fæddurl9. febrúarl930
Dáinn28. apríl 1989
Gott eiga þeir, sem djúpum svefni sofa
sýsli og vanda, stund og eyktum fjarri.
Ekkert sem kallar, einskis þarf ad bíða.
Augu mín þreytast, höfuð fyllist dofa
falla um mig bylgjur pium landsins stærri.
Fer ekki tíminn senn að byija að líða.
(Olafur Haukur Olafsson)
Tíminn, hver er hann, er hann
ekki hluti af eilífðinni? Tíminn er
fljótur að líða, en eilífðin varir.
Það eru 50 ár, hálf öld, frá því
að við Oli Haukur hittumst í fyrsta
skipti uppi á Landakotstúni, for-
eldrar hans bjuggu þar í túnfætin-
um. Hann bar skrautlega grímu,
sem ég sá ekki í gegnum þá. Það
'eru aðeins nokkrar vikur síðan ég
minnti Óla Hauk á þessa grímu og
hann svaraði mér með brosi sínu,
þessu kankvísa, glettna brosi, sem
við bekkjarsystkinin í Menntaskól-
anum í Reykjavík kynntumst svo
vel.
Óli Haukur bar að vissu leyti
grímu, kannske allt sitt líf, en und-
ir þessari grímu var líka hlýja, sem
§ölskylda hans þekkti best og kom
- Kveðja
einnig fram í ljóðum hans.
Ólafur Haukur fæddist í
Reykjavík og voru foreldrar hans
Ólafur Haukur Ólafsson, stórkaup-
maður, og kona hans, Súsanna Lilly
Bjamadóttir, góðir borgarar í
Reykjavík. Ólafur Haukur varð
stúdent frá MR 1949 og læknanámi
lauk hann frá Háskóla íslands
1957.
Ólafur starfaði sem læknir bæði
erlendis og hér á landi, m.a. á Borg-
arspítalanum, en þó lengst af er-
lendis, í Svíþjóð, þar sem hann
starfaði um tíma sem yfírlæknir á
sjúkrahúsi í Gállavare. Einnig starf-
aði Ólafur sem sérfræðingur í fæð-
ingar- og kvensjúkdómum í Saudi-
Arabíu.
Skólabróðir okkar, Benedikt Sig-
valdsson skólastjóri, hefur þetta um
Ólaf skrifað: „Gáfur hans voru
skarpar, það duldist engum og
næmleiki hans fyrir máli, einkum
bundnu máli, var óvenjulegur."
Ólafur var gott skáld, það vissu
þeir sem lásu skólablað MR fyrir
rúmum 40 árum.
Hann var vinsæll í skóla, oft
skemmtilega glettinn. Úr skólablaði
MR 1946.
Einar Magg: „Lestu hærra."
Óli Haukur: ;,Komdu nær.“
Þannig var Óli Haukur, sem nú
er horfinn til síns skapara, Guð
blessi hann.
Óli Haukur var frábær brids-
maður. Stefán Guðjohnsen skrifar
í brids-þætti í DV:
„Ólafur var ákaflega skemmti-
legur og hugmyndaríkur brids-
meistari og hafði yndi af spilinu.
Hann var sókndjarfur spilari og
átti til að villa um fyrir andstæðing-
um sínum með hugmyndaríkum
blekkisögnum.“
Árið 1956 var Ólafur í brids-
sveit með Stefáni, sem þá vann ís-
landsmeistaratitilinn. Ölafur var
einnig góður skákmaður, um það
getur Friðrik Ólafsson borið.
Árið 1949 kvæntist Ólafur Ásdísi
Kristjánsdóttur verkstjóra í
Reykjavík Benediktssonar og konu
hans, Láru Stefánsdóttur. Ólafur
og Ásdís áttu 5 börn, en þau eru:
Ólafur Haukur viðskiptafræðing-
ur, maki: Sigurbjörg Halldórsdóttir
Gröndal. Einar Benedikt, doktor í
sjávarlíffræði í Lundi, Svíþjóð,
maki: Eva Christina Haettner, dokt-
or í bókmenntafræði. Kristján Már.
Ásdís Katrín, skurðhjúkrunarfræð-
ingur í Ósló, maki: Pál O. Borgen,
læknir. Sigríður Edda, útstillingar-
hönnuður, maki: Magnús Jón Sig-
urðsson, kerfisfræðingur.
Við í MR-árganginum 1949 send-
um samúðarkveðjur til Ásdísar, sem
af mikilli fórnfýsi hefur hlynnt svo
vel að manni sínum í veikindum
hans í meira en áratug. Einnig
sendum við samúðarkveðjur til
barna þeirra.
í kvæðinu Ástin mín, sem Óli
Haukur orti til Ásdísar, segir hann
m.a.:
„Astin mín, þótt allar tungur kynni
ég orðum gæti ei bundið huga minn
að þakka að broti brot af sælu minni
við barminn þinn.
En þegar ég svo kossa þinna kenni
og kærleiksorð ég heyri af vörum þér
þá finnst mér eins og heilar borgir brenni
á bijósti mér.
Svo lengi sem ég lífs og þín má njóta,
þótt laun mín reynist misjöfn, gengi valt
þú verður Ijóð mitt lampi minna fóta
og líf mitt allt.
Jón Magnússon
nokkur ár þar á eftir héldu þær
heimili saman á Kaplaskjólsvegin-
um mæðgurnar Hólmfríður og
Hjördís, en þar kom að heilsuleysi
knúði Hólmfríði til að flytjast á
dvalarheimilið á Dalbraut. í 10 ár
bjó hún þar þangað til kallið kom.
Það var unun að heimsækja
þessa yndislegu konu á öllum tímum
lífsskeiðs hennar. Enda þótt þrótt-
urinn væri farinn að dvina, gat hún
samt unnið við handavinnu, og lengi
vel lét hún ekkert aftra sér frá því
að taka þátt í föndrinu sem boðið
er upp á á Dalbraut. Það var gam-
an að skoða alla þá fallegu handa-
vinnu sem hún hafði unnið. Á æsku-
heimili Hólmfríðar hafði mikið verið
kveðið og farið með vísur og kunni
hún ógrynnin öll af ljóðum. Og enda
þótt skammtímaminnið væri orðið
dyntótt, þurfti hún ekki mikið að
hafa fyrir því að rifja upp vísur og
kvæði sem hún hafði lært ung.
En ógleymanlegar eru mér minn-
ingarnar um Hólmfríði föðursystur
mína frá þeim tíma sem hún bjó á
Patreksfirði. Starf hennar var mik-
ilvægt, hún var myndarleg húsmóð-
ir og lagði mikla alúð við það að
hugsa vel um fjölskyldu sína og
heimili. Þetta var stórt heimili á
tveimur hæðum, alltaf erilsamt og
mikið að gera.
Síðan ég sjálf varð fullorðin og
eignaðist heimili og börn, hafa þær
alltaf verið mér hulin ráðgáta þess-
ar stórkostlegu móttökur sem ég
fékk, þegar ég sem krakki var að
koma í heimsókn á heimili Hólm-
fríðar og Jóhanns á Patreksfírði.
Það kom oftsinnis fyrir í byrjun
sumars að ég fékk að gista hjá
þeim á Patreksfirði þegar ég,
Reykjavíkurkrakkinn, var á leið í
sveit til ömmu og afa í Tálknafirði.
Hjá Hólmfríði beið mín ævinlega
uppbúið rúm í stofunni. Og um
morguninn, þegar ég vakna, kemur
hún sjálf inn með morgunmatinn á
bakka: mjólk, brauð og heimabak-
aðar kökur. Hvílíkur lúxus fyrir 10
ára gamlan krakka að láta stjana
svona við sig, láta færa sér í rúmið.
Þetta var gert af elsku, hlýju og
látleysi, eins og væri þetta eðlileg-
asti hlutur í heimi.
Með Hólmfríði er horfin yndisleg
kona, gædd miklum mannkostum.
En hún lifír í hugum okkar allra
sem þekktum hana. Innilega samúð
votta ég börnum hennar og tengda-
bömum, bamabömum, og bræðmm
hennar þremur sem eftir lifa, Ein-
ari, Magnúsi og Jóhanni, og þeirra
fjölskyldum.
Sigrún Helgadóttir
í dag verður til moldar borin
amma mín, Hólmfríður Guðmunds-
dóttir, sem hin síðustu ár var til
heimilis á Dalbraut 27 í Reykjavík.
Fyrstu sjö ár ævi minnar bjó ég
í næsta húsi við ömmu mína og þar
sem báðir foreldrar mínir unnu úti
sá hún um að sjá mér farborða
meðan þeir vom í vinnunni.
Á þessum tíma snerist líf okkar
strákanna um knattspyrnu frá
morgni til kvölds og ósjaldan fór
ég með félaga mína í kaffi heim til
ömmu minnar. Þar var þeim ekki
í kot vísað og ekki gerður manna-
munur á þeim og öðrum gestum
sem komu í heimsókn. Enn þann
dag í dag segjast þeir ekki hafa
komist í tæri við jafn góðar kleinur
og voru þar á boðstólum.
Eitt var það sem hijáði ömmu
mína á meðan ég hafði af henni
kynni, en það var liðakölkun í báð-
um hnjám. Oft var hún sárþjáð en
kvartaði ekki og vann sín verk
meðan kraftar leyfðu. Þannig var
hún alla tíð, vildi ekkert láta fyrir
sér hafa en vildi hinsvegar allt fyr-
ir aðra gera.
Eftir því sem árin liðu hrakaði
heilsu ömmu minnar mjög og það
ásamt hárri elli dró hana að lokum
til dauða. Allan þann tíma reyndust
börn hennar fjögur, Guðmundur,
Álfhildur, Hjördís og Magnús, henni
einstaklega vel og sáu svo um að
aldrei kæmi sá dagur að eitthvert
þeirra liti ekki inn til hennar.
Sé eitthvað líf á eftir þessu lífi
þá veit ég að hún amma mín er á
góðum stað og vona ég að sú full-
vissa geri sorgina léttbærari fyrir
nánustu aðstandendur.
Barnabarn