Morgunblaðið - 11.05.1989, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 1989
Hvers vegna eru
kennarar í verkfalli?
Djúpur skilningur —
eða hvað?
eftirEgilJ.
Stardal
Ritstjórar Morgunblaðsins hafa
a.m.k. i tvígang frá því verkfall HIK
og fleiri aðilja kom til umræðu eða
hófst, séð ástæðu til að taka verk-
fall kennara til sérdeilis umfjöllunar
í ritstjórnargreinum. Hinn 11. mars
birtist leiðari undir fyrirsögninni
Kennaraverkfall? Þar býsnast höf-
undur yfir því að kennarar hafi boð-
að verkfall að vori til, þegar komið
sé að prófi hjá nemendum og bendir
á að réttara væri að hefja það að
hausti svo að nemendur geti verið
lengur á vinnumarkaði!
Nú getur það sjálfsagt verið
spurning hvort heppilegra sé að starf
tefjist við upphaf þess eða endi. En
fram gægist sú spurning við lesn-
ingu þessa leiðara hvort höfundi
hans hafi ekki legið í sinni sú fróma
ósk að ef kennarar hæfu verkfall,
skyldu þeir helst velja sér tíma til
þess t.a.m. í jólafríi eða sumarleyfi
svo að verkfallið skaðaði helst engan
nema þá sjálfa!! Þessi tímasetningar-
hugmynd sýnir dálítið skrítinn skiln-
ing ritstjóra á því hvers konar að-
gerð verkfall er. Ritstjórinn slær
reyndar talsvert í og úr í grein sinni,
kemst m.a. að því við nánari athug-
un að þegar allt kemur til alls séu
kennarar illa launaðir en starf
þeirra sé svo þýðingarmikið að það
geti skipt sköpum fyrir nemendur
hver kennari hans er — kennarar
geti haft ótrúlega mótandi áhrif á
æskufólk sem þeir taka að sér að
leiðbeina, — allir sem hafa orðið
þeirrar gæfu aðnjótandi að læra
undir handaijaðri góðs kennara vita
hversu mikilvægt það er þegar
fram í sækir, — reiði kennara yfir
lélegum launakjörum sé skiljanleg.
Þetta er nú kannski ekki alveg
ný speki en gott til að vita að mál-
gagn fyrrverandi menntamálaráð-
herra hafi loks vaknað, öðrum þræði
a.m.k. til skiinings á þessum sann-
leik sem flestum mönnum hefur
líklega verið ljós frá upphafi sið-
menningar í heiminum. En svo virð-
ist sem skilningur þessa ágæta
manns risti þó ekki í þessu efni of
djúpt. í næstu klausu kemur nefni-
lega sú fullyrðing að kjarabarátta
kennara sé eitt og hagsmunir nem-
enda annað.
Ritstjóri Morgunblaðsins virðist
því miður hafa aðeins takmarkaðan
skilning á lögmáli, sem hlýtur að
gilda í lýðræðislegu þjóðfélagi — þar
sem fijáls samkeppni er heimil en
framboð og eftirspurn ráða mark-
aðsverði og er þannig, að við þær
aðstæður verður starf aldrei
meira virði, þegar til lengdar læt-
ur, en greitt er fyrir það. Ef stefnt
skal að því að búa við lélegt eða
óhæft menntakerfi — eins og virðist
vera stefna þriggja síðustu mennta-
málaráðherra og láta íslensku þjóð-
ina dragast enn meir aftur úr menn-
ingarþjóðum Vesturlanda en orðið
er, þá er ekki önnur aðferð fljótvirk-
ara en búa kennarastéttinni sem lök-
ust kjör, þeim mönnum sem eiga
að skila siðmenningunni, — helst
í bættri mynd í hendur næstu kyn-
slóðar. Þá mun hratt og örugglega
síast úr þessum stéttum þróttmestu
hæfileikamennirnir, sæti þeirra skip-
ast mönnum úr botnfalli íslenska
menntaheimsins, hæfnislitlum, rétt-
indalausum mönnum með takmark-
aða eða alls ónóga kunnáttu til þess
að gegna því mikilvæga starfi sem
kennara- og uppalendastarf á að
vera. Hvernig má það vefjast fyrir
í huga ritstjórans — boðbera fijálsr-
ar samkeppni og svo nefndrar fijáls-
hyggju, hversu þetta hangir óijúfan-
lega saman. Væri ekki rétt fyrir rit-
stjórann að hugleiða þá staðreynd
að nú heyrir það nær til undantekn-
inga að dugmestu og greindustu
námsmenn Islendinga snúi sér að
námi með kennslustarf fyrir augum
og ef einhveijir slíkir villast inn á
þá braut, hverfa þeir af hólmi við
fyrsta tækifæri í önnur og betur
launuð störf. Hvers vegna? Kennsla
er jú Iofsvert hugsjónastarf. Þetta
er slagorð sem pólitískir kjaftaskúm-
ar slefa oft út úr sér í umræðum.
Vissulega er þetta rétt að mörgu
leyti. Margir hafa köllun til þessa
starfs og meðfædda hæfileika. En
því miður, jafnvel heitasti hugsjóna--
eldur virðist einatt fölna og löngun
til að vinna jákvætt starf, láta gott
af sér leiða, minnka við of ömurleg
kynni af raunveruleikanum. Það er
ekki hvetjandi að vita til þess að
hæstu laun háskólamenntaðs fram-
haldskólakennara, skuli eftir 20-30
ára starf vera 15-20 % lægri en
byijunarlaun venjulegs tæknifræð-
ings í einkageira atvinnulífsins fyrir
að teikna t.a.m. skolplagnir og að
laun venjulegs skólakrakka að sumri
til skuli lögð að jöfnu við byijenda-
laun þess manns, sem hefur varið
meir en tug æsku- og ungdómsára
sinna til undirbúnings þess starfs,
að viðhalda og auka menningu þjóð-
ar sinnar. Af hveiju stafar t.d. þessi
gífurlega ásókn úrvals nemenda Is-
lendinga.ár hvert að námi í lækna-
vísindum. Hún er slík að barist er
með kjafti og klóm um hvert sæti á
þeim vettvangi og Háskólinn verður
að beita harðræðum til þess að loka
úti jafnvel hæfasta fólk frá námi í
greininni. Er það einungis glaður
hugsjónaeldurinn eða — pínulítil von
— um kjör þau sem læknastétt lands-
ins hefur tryggt sér undanfarna ára-
tugi með glöðu samþykki stjórn-
valda. Ekki skal úr því dregið hér
að heilsugæslan er ein mikilvægasta
starfsemi hverrar menningarþjóðar
og góður læknir vinnur ómetanlegt
starf. En skýtur ekki nokkuð skökku
við ef forystumenn íslensku þjóðar-
innar telja það heppilegt til lengdar,
að þeim mönnum sem eiga að sjá
um líkamlega velferð hennar skuli
greidd laun fyrir störf sín, auk hvers
kyns hlunninda, sem eru fimm til
tífalt hærri en þeirra sem er trúað
fyrir andlegri og menningarlegri
framtíð hennar?
Hverjir munu hafa
forystu um að bjarga
íslenskri tungu?
í fjölmiðlum, blöðum, útvarpi og
í umræðum manna í millum hefur
kveðið við undanfarið — og ekki að
ástæðulausu — látlaus söngur um
framtíð móðurmálsins, ótti um
ótrygga varðveislu tungunnar sem
þó ein veitir okkur þann rétt og styrk
sem er forsenda þess að við getum
kallast sjálfstæð þjóð. Mörgum er
loksins orðið ljóst að íslensk tunga
er, sakir legu landsins, ístöðuleysis
all mikils hluta þjóðarinnar og ógn-
vekjandi ásóknar fjölmiðlunar úr öll-
um áttum erlendis frá, stödd í gífur-
legum ólgusjó. Enn eru ekki liðin
þau tvö hundruð ár sem R. Chr.
Rask sagði á sínum tíma að það
tæki íslendinga að týna máli sínu,
væri ekki að gert. Hans forsendur
voru þó aðeins áhrif og samband við
danska kotríkið á 19. öld. Hveiju
myndi hann spá ef hann mætti nú
upprísa á þeirri 20. og sjá ísland
mitt í hvirfli gjörningaveðurs á
ensk-ameríska áhrifasvæðinu og
íslensk yfirvöld stefna að því
skipulega að stefiia móðurmáls-
kennslu sem annarri menntun í
landinu í beinan voða með furðu-
legu úrræða- og skilningsleysi.
Egill J. Stardal
„ Ritstjóragreinar
Morgnnblaðsins sem
urðu tilefiii þessa
greinarstúfs undirrit-
aðs hljóta að koma
hverjum sem les þær til
að álykta í þá veru að
með þeim sé Morgun-
blaðið gengið undir
áraburð núverandi
ríkisstjórnar.“
Hagmunir nemenda
og kennara þeirra
fara saman
Góð menntun og þekking er dýr
en það er fjárfesting sem borgar
sig. Eins og nú háttar í vestrænum
heimi er mannvit og þekking nær
hið eina sem í askana verður látið,
— og á þeim vettvangi eru hæfustu
kennarar og góðir skólar burðarstoð-
irnar. Vilji skynsamir menn hugleiða
þetta í fullri alvöru munu þeir ná
áttum í moldviðri því sem fjölmiðlar
og pólitískir vandræðamenn hafa
rótað upp um verkfall kennara þessa
dagana — og sjá það ljósa samhengi
KR. 1.000.000
11623
AUKAVINNINGAR KR. 50.000
11622 11624
KR. 200.000
13453 44218 48079
KR. 50.000
6065 18780 22291 38019 41192 53714
9551 21184 29552 38766 50287 54974
14251 21666 30831 40904 51586
KR. 20. 000 553 2515 12249 15957 20841 23843 29641 34601 39906 46769 51846 55012
1527 3426 12366 16175 2110/ 24510 32459 34970 43330 47503 52447 55493
1578 6079 12758 16212 21488 25571 33369 35752 44158 47922 52642 58646
2086 6598 14567 17787 22205 27534 33861 36711 45133 48293 52706 59137
2189 11657 14956 19100 23199 28890 34180 37798 45722 50017 53630
2191 12213 15601 20285 23596 28940 34553 38740 46475 50136 54547
I
HAPPDRÆTTI
HÁSKÖLA ÍSLANDS
vænlegast til vinnings
HR. 10. 000
119 4534 8802 13314 17772 21997 25785
201 4567 8854 13331 17838 22089 25824
300 4568 8890 13343 17855 22109 25920
398 4644 8914 13348 17866 22171 25942
467 4830 8985 13382 17935 22261 26099
497 4947 9012 13465 18034 22329 26107
513 4998 9013 13506 18090 22464 26171
728 5030 9197 13537 18098 22491 26189
833 5039 9205 13570 18150 22541 26248
842 5107 9315 13656 18192 22584 26274
905 5112 9327 13677 18226 22670 26294
939 5121 9416 13764 18247 22678 26336
1078 5144 9419 13802 18255 22762 26360
1084 5178 9512 13864 18265 22975 26398
1124 5183 9642 13905 18511 22976 26477
1243 5189 9706 14029 18558 23005 26581
1249 5281 9733 14305 18581 23247 26616
1318 5327 9781 14317 18666 23326 26733
1326 535B 9872 14325 18669 23327 26877
1345 5390 9918 14391 18790 23397 26927
1365 5467 9950 14437 18808 23447 27041
1483 5526 10137 14442 18810 23465 27063
1507 5561 10157 14502 18813 23530 27068
1547 6071 10389 14562 18952 23639 27118
1552 6099 10479 14657 18996 23B09 27217
1604 6111 10480 14703 19012 23831 27271
1658 6123 10591 14705 19013 23859 27354
1705 6199 10609 14720 19074 23890 27463
1759 6232 10686 14780 19129 23892 27467
1818 6296 ÍOBOO 14885 19167 23926 27548
2127 6300 10809 14903 19370 23936 27745
2235 6352 10822 14952 19387 23940 27785
2245 6369 10915 15017 19607 24044 27856
2274 6505 11042 15036 19661 24057 27891
2295 6508 11073 15089 19730 24105 28065
2306 6597 11149 15220 19796 24120 28118
2401 6734 11162 15280 19819 24139 28174
2407 6742 11182 15287 19833 24174 28189
2471 6791 11211 15322 19938 24218 28266
2556 6821 11261 15362 20046 24228 28300
2591 6850 11283 15389 20058 24262 28313
2598 6878 11314 15417 20098 24276 28343
2614 6968 11396 15666 20183 24286 28376
2623 7235 11421 15677 20201 24352 28406
2664 7352 11442 15679 20276 24399 28440
2780 7358 11542 15867 20296 24465 28465
2786 7374 11578 15959 20320 24503 28514
2822 7467 11594 16067 20327 24506 28686
2837 7501 11638 16119 20366 24590 28800
2877 7506 11728 16209 20370 24591 28901
2965 7508 11844 16220 20374 24747 29055
2981 7573 11860 16343 20704 24796 29081
3051 7624 11902 16386 20735 24843 29335
3063 7645 12096 16409 20753 24B99 29348
3242 7733 12262 16439 20809 24906 29361
3251 7998 12283 16569 20820 24947 29419
3328 8010 12297 16579 20846 24983 29459
3421 8042 12605 16582 20868 25082 29538
3422 8133 12664 16615 20943 25191 29570
3524 8162 12669 16622 20966 25211 29606
3756 8187 12701 16652 21139 25248 29636
3802 8256 12755 16846 21201 25312 29643
3820 8338 12766 17066 21251 25370 29701
3919 8378 12855 17125 21265 25433 29703
3935 8400 12920 17391 21335 25455 29786
3976 8416 12957 17498 21426 25486 29879
4104 8454 12959 17505 21452 25487 29900
4379 8492 12975 17520 21587 25503 30022
4444 8650 13020 17622 21605 25514 30146
4456 8737 13259 17696 21797 25546 30164
4478 8766 13297 17716 21843 25697 30292
30436 35246 39535 44476 47884 52489 57188
30562 35255 39594 44482 47937 52535 57204
30639 35313 39637 44513 47982 52545 57352
30641 35317 39640 44529 48123 52554 57429
30681 35550 39711 44532 48140 52606 57491
30701 35774 39722 44542 48217 52629 57504
30730 35819 39734 44563 48348 52757 57562
30928 35989 39931 44581 48361 52787 57624
31090 36000 399B4 44584 48541 52948 57631
31099 36085 40126 44605 48551 52964 57691
31154 36101 40250 44612 48591 52965 57746
31155 36202 40268 44669 48615 53134 57763
31209 36250 40289 44830 48697 53246 57771
31295 36352 40417 44930 48711 53304 57885
31299 36396 40420 44934 48724 53309 57912
31325 36429 40450 44981 48900 53338 57934
31558 36430 40493 45068 48948 53468 57951
31613 36442 40616 45083 48962 53473 57971
31643 36617 40619 45092 49036 53507 58057
31719 36655 40731 45107 49047 53509 58059
31726 36695 40850 45130 49249 53519 58103
31888 36712 40899 45165 49277 53559 58200
31936 36792 40930 45396 49281 53586 58213
32022 36801 40972 45425 49353 53747 58316
32156 36893 41007 45471 49425 53902 58366
32309 36968 41048 45550 49452 54031 58444
32447 37037 41060 45644 49544 54060 58638
32462 37056 41179 45680 49554 54268 58671
32497 37129 41196 45828 49607 54382 58685
32609 37221 41228 45839 49609 54446 5B686
32610 37364 41229 45899 49706 54543 58702
32753 37365 41236 45967 49869 54681 58721
32873 37387 41427 45968 49931 54690 58761
32941 37409 41463 46010 50068 54710 58816
32943 37414 41577 46020 50069 54787 58826
32955 37418 41693 46043 50075 54983 58898
33003 37452 41886 46066 50276 55002 58966
33031 37468 41942 46127 50322 55207 58989
33250 37492 41947 46161 50330 55463 59046
33432 37586 42006 46186 50422 55528 59209
33503 37587 42026 46242 50461 55530 59215
33507 37595 42224 46256 50555 55534 59232
33530 37627 42229 46269 50645 55614 59281
33554 37737 42258 46306 50674 55713 59378
33646 37823 42359 46331 50700 55756 59395
33828 37889 42404 46338 50753 55779 59414
33881 37991 4245B 46361 50756 55824 59420
34043 38057 42694 46400 50792 55951 59473
34078 38059 42764 46449 50843 55952 59505
34118 38233 42880 46455 50848 56024 59554
34163 38349 42888 46541 50919 56029 59577
34405 38406 42907 46657 50972 56065 59587
34475 38436 42940 46723 51042 56087 59600
34505 38447 42977 46827 51055 56111 59631
34596 38B46 42982 4691B 51075 56210 59634
34621 38849 43042 46952 51099 56248 59699
34658 38907 43189 47005 51112 56427 59808
34673 38921 43299 47025 51186 56481 59844
34677 38939 43303 47089 51210 56497 59876
34679 38994 43420 47164 51320 56648 59935
34769 39008 43470 47203 51354 56656
34852 39036 43502 47210 51368 56661
34952 39038 43552 47296 51620 56763
34985 39053 43700 47319 51624 56789
34986 39097 43725 47372 51627 56856
34993 39209 43819 47499 91689 56882
35017 39328 43931 47524 51690 56915
35039 39345 43939 47552 51705 56950
35077 39392 43946 47779 51944 56985
35087 39419 44085 47788 52009 57023
35225 39528 44213 47797 52385 57037