Morgunblaðið - 20.06.1989, Side 57

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 1989
57
Minning:
*
Olafíir Þorsteinsson
fyrrv. yfírlæknir
„Verði þinn vilji“ eru orð sem
hafa verið í brennidepli í kirkjunni
hér vestan hafs og reyndar um all-
an heim að undanförnu. Þessi orð
eru yfirskrift fundar Alkirkjuráðs-
ins, sem íjallar um kristniboð í
heimi nútímans.
Ég hafði tekið þátt í setningar-
guðsþjónustu þingsins, ásamt full-
trúum frá yfir 120 þjóðlöndum. Þar
ríkti svo sannarlega friður, þegar
kirkjugestir sungu hinn fagra sálm
„Dona nobis pacem“. Að lokinni
guðsþjónustu fannst mér sem ég
þyrfti að hringja heim í fjölskyld-
una, en heim þetta árið er Beheley
í Kaliforníu vegna námsdvalar
minnar þar, og þá voru mér færðar
þær fréttir að þann dag hefði Ólaf-
ur Þorsteinsson, fyrrv. yfirlæknir í
Siglufirði, látist. Mér fannst um
stund sem friðurinn sem ég fékk
að reyna í guðsþjónustunni stuttu
áður væri horfinn. Ég, sem var ein-
mitt svo ánægður með það að taka
þátt í þessari guðsþjónustu og þing-
inu fyrir hönd íslenzku kirkjunnar.
Mér fannst að nú, einmitt nú, þyrfti
ég að vera heima í mínu presta-
kalli, Siglufirði, við hlið þeirrar
konu, frú Kristine Þorsteinsson,
sem hefur reynzt mér og fjölskyldu
minni, sem og kirkjunni í Siglu-
firði, svo vel á margan hátt. Ég
hugsaði til hennar og bað fyrir
henni og fjölskyldu hennar.
Ég heyrði hann segja að „allt
undir sólinni" hefði sinn tíma, og
það eina sem við getum sagt, þegar
að fullvissa trúarinnar er til staðar,
er „verði þinn vilji“.
Það var mikið lán fyrir Siglufjörð
þegar Ólafur Þorsteinsson réðst
þangað. Hann hafði þá stundað nám
á erlendri grund, lokið sémámi í
skurðlækningum. Á þessum tíma
voru ekki margir, sem áttu slkt nám
að baki, þannig að margir vildu fá
Ólaf til starfa, ekki sízt þegar ljóst
var eftir nokkurt starf hans í Siglu-
fírði, að til staðar var einstök kunn-
átta og hæfni. Oft reyndi mikið á
hann í starfi, aðstæður í gamla
sjúkrahúsinu ekki upp á það bezta.
Ólafur var sérstaklega ósérhlífinn
og vann í raun margra manna
starf, ekki sízt á síldarárunum, þeg-
ar silfur hafsins gerði Siglufjörð að
„heimsborg" og um leið að stærri
kaupstöðum landsins.
Það verk, sem Ólafur vann á
þeim árum, sem og reyndar síðar,
var í raun hreint kraftaverk. Marg-
ir ungir læknar, sem hafa starfað
í Siglufírði síðustu árin, segjast eiga
erfítt með að skilja hve miklu hann
kom í verk og ekki síður, hve vel,
og af hve mikilli vandvirkni hann
vann sitt starf. Hann fórnaði sér
fyrir starfið, hvorki stundir né dag-
ar voru taldir.
Eftir að hafa starfað um tíma í
Siglufirði varð honum ljóst að stað-
urinn þurfti að eignast nýtt sjúkra-
hús. Fyrir því barðist hann, sem
og mörgu öðru, og vann sigur. Sigl-
fírðingar eignuðust eitt fullkomn-
asta sjúkrahús á landsbyggðinni.
Enn í dag er það talið vera gott
sjúkrahús og vel búið tækjum. Sú
staðreynd að staðurinn átti gott og
vel búið sjúkrahús og bjó að einstök-
um lækni, sem ávallt var til staðar,
hvenær sem var sólarhringsins,
hefur án efa átt sinn stóra þátt í
því, að viðhalda blómlegri byggð
og menningarlífí í nyrzta kaupstað
þessa lands.
Siglfirðingar eru í mikilli þakkar-
skuld við Ólaf Þorsteinsson. Öllum,
sem þar búa við hið yzta haf, er
ljóst, að starf hans starf hans —
oft unnið við erfiðar aðstæður —
verður aldrei fullþakkað. Það ríkti
því mikill einhugur í bæjarstjóm,
þegar Ólafur var gerður að heiðurs-
borgara Sigluij'arðarkaupstaðar.
Þeirri ákvörðun fögnuðu allir Sigl-
fírðingar, bæði þeir sem bjuggu í
Siglufírði og þeir, sem voru brott-
fluttir, en höfðu haft kynni af Ólafi
sem lækni og samborgara. En öll-
um, sem til þekktu, var ljóst, að
verkin öll, sem Ólafur vann, hefðu
naumast orðið það sem þau urðu
eða gagnast svo, sem þau gerðu,
ef ekki hefði staðið við hlið hans
eiginkona, sem á engan sinn líka.
Ég gleymi seint þeirri stundu er
ég hitti þau hjón í fyrsta sinni á
heimili þeirra, sem hefur yfir sér
sérstakan menningarblæ, norræn-
an, enda húsmóðirinn fædd og upp-
alin í Noregi. Ég og kona mín heim-
sóttum Sigluijörð þá, þar sem
prestakallið var laust til umsóknar.
Það eitt að hitta þau hjón á heim-
ili þeirra hefði nægt til ákvörðunar-
töku, sem leiddi til búsetu í Siglu-
Mikill öndvegisdrengur, Jón Tómas
Markússon fyrrum trilluskipstjóri og
vélstjóri í Vestmannaeyjum, er fall-
inn frá. Utför hans verður gerð frá
Víðistaðakirkju í Hafnarfírði í dag
kl.15. Jón Markússon var einn af
hinum svipmiklu trillukörlum Vest-
mannaeyja um nær 20 ára skeið og
þegar hann hvarf af þeim vettvangi
varð stemmningin fátæklegri á
heimaslóðinni við Eyjar.
Jón Tómas Markússon fæddist
30.mars 1915 á Sæbóli í Aðalvík .
Hann sleit barnsskónum á Vestfjörð-
um þar sem markviss vinna, náttúru-
far og kjarnmikið mannlíf markaði
manninn. Móðir hans veiktist þegar
hann var 14 ára gamall og dó þrem-
ur árum síðar, en þá var heimilið
leyst upp og systkynin sjö fóru hvert
sína leið. 5 þeirra eru enn á lífi. Jón
Tómas sneri sér fljótt að sjómennsku
og vann einnig ýmis störf önnur um
árabil á ýmsum stöðum. Til Vest-
mannaeyja flutti hann 25 ára gam-
all og fann sér skjótt leið að áhuga-
sviði sem hann hafði ræktað með sér
og hugsað mikið um, vélavörslu og
meðferð véla, því skömmu eftir að
hann flutti til Eyja tók hann vél-
stjórapróf og upp frá því var hann
Minning:
Fædd 26. júlí 1893
Dáin 22. maí 1989
Þótt kveðji vinur einn og einn
og aðrir týnist mér,
ég á þann vin, sem ekki bregst
og aldrei burtu fer.
(Margrét Jónsdóttir)
Nú er óðum að hverfa af sjónar-
sviðinu aldamótakynslóðin, sem vann
hörðum höndum fyrir lífsviðurværi
sér og sínum til handa. Það var ekki
hugsað um lengd vinnudagsins né
krafist launa að kvöldi, heldur að
koma sem mestu í verk þann og
þann daginn, því morgundagurinn
bauð alltaf upp á óþijótandi verkefni.
í þá daga þóttist hver sæll og
heppinn sem ekki þurfti að leysa upp
heimilið, eða koma einhverju af börn-
unum í fóstur til vandalausra, vegna
þeirra fátæktar sem víða ríkti. Það
var enginn uppgjafartónn í þessari
kynslóð þó illa áraði, því það trúði á
land og þjóð og von um betri tíma.
Við eigum öldruðum því skuld að
gjalda, það bjó í haginn fyrir okkur,
með atorku sinni og þolgæði. Það
er því okkar sök ef við höfum ekki
lialdið rétt á spilunum.
Með örfáum orðum viljum við
minnast frænku okkar Margrétar 111-
ugadóttur á Syðri-Hömrum í Ása-
hreppi, en við vorum systkinabörn.
Hún fæddist á Laugum í Hraungerð-
ishreppi í Árnessýslu, dóttir hjónanna
Guðbjargar Gísladóttur og Illuga
firði síðustu tólf árin. í Siglufirði
var og er fólk, sem gerir byggðar-
vélstjóri á ýmsum bátum, traustur
sjómaður og vinsæll. I Vestmanna-
eyjum kynntist hann eftirlifandi eig-
inkonu sinni, Kjartaníu Vilhjálms-
dóttur, borinni og barnfæddri Eyja-
stelpu. Þau eignuðust 6 böm og
bamabömin eru orðin mörg. Jón
Markússon var eins og hann átti kyn
til harðduglegur og ákveðinn maður,
en hann var skemmtilega listrænn í
lífsmeiningu sinni og það naut sín
oft vel hjá honum í rólegu fasi hans
og spjalli, ekki síst í trillubúskapnum.
Hann var ráðagóður þótt hann væri
ekkert að trana sér fram, en það kom
svo oft í ljós á þeim vettvangi sem
hann vann á að menn gættu að hvað
hann gerði og sáu sér leik á borði
að fara að dæmi hans. Það var
skemmtilegt að koma í trilluna hans
og spjalla við hann. Hann tók okkur
peyjunum vel. Aram síðar sá maður
betur að hann var einn af þessum
dæmigerðu sjálfstæðu útvegsbænd-
um. Það var ekki bátsstærðin sem
skipti máli, það vora gæðin, það var
andinn í hversdagslífinu og Jón
Markússon hafði næman skilning á
lífsins kómidí. Hann átti vissulega
mikið skap, en kunni því hóf og
stundum var rósemi hans ótrúleg.
Jóhannssonar, ættuðum að norðan
úr Bárðardal. Þeim var sex barna
auðið, fjögurra dætra og tveggja
sona, var Margrét sú fjórða í röð-
inni. Af þessum hóp er ein systir á
lífí, Jóhanna, á Gautlöndum í Mý-
vatnssveit, en þar var hún húsmóðir
íáratugi.
Ekki var auður í garði á Laugum
frekar en víða annars staðar á þeim
áram. Var því að ráði að Margrét
færi í fóstur til móðurafa síns Gísla
Guðmundssonar í Bitra í Hraungerð-
ishreppi og seinni konu hans Ingveld-
ar Eiríksdóttur. Ekki hefur það verið
sársaukalaus ákvörðun fyrir foreldra
Margrétar, því síður hefur ríkt gleði
í hjarta litlu stúlkunnar, sem aðeins
var fímm ára gömul. En hún var
lánsamari en margur annar, því vel
var gert við hana á nýja heimilinu
svo sem kostur var. Ekki er að efa
að hún mun oft hafa horft löngunar-
augum til þess heimilis sem hún steig
sín fyrstu spor, þar sem foreldrar
og systkini voru, rétt hinu megin við
hæðina.
Við andlát Gísla afa okkar í Bitra
1911 fluttist hún að Vilingaholti með
Ástgeiri móðurbróður sínum og átti
þar sitt þriðja heimili næstu sjö árin.
- Og enn verða þáttaskil í lífi Marg-
rétar, þegar foreldrar okkar heíja
búskap á Syðri-Hömram í Ása-
hreppi. Falast hún þá eftir að mega
eiga heimili hjá þeim, því slíku ást-
fóstri hafði hún tekið við föður okkar
lagið að menningarstað og söfnuð-
inn virkan í starfi. Fólk, sem vinnur
vel að sínum málum, ann byggð
sinni og kirkju.
Þegar Ólafur lét af störfum fyrir
nokkrum árum bjó hann enn yfir
slíkum starfskrafti, að honum
fannst að hann yrði að halda starf-
inu áfram, þó að hann hefði svo
sannarlega skilað sínu á langri
starfsævi. Hann hélt áfram að reka
læknastofu á heimili sínu, allt fram
á síðasta dag. Fjölmargir héldu.
áfram að leita til hans. Hann þekkti
hvar skórinn kreppti að og gat þess
vegna oft veitt þá hjálp, sem leitað
var eftir. Það er stór kostur þegar
læknir þekkir sjúklinga sína, sem
hann gerði. Auðvitað dugar það þó
ekki eingöngu, heldur kom jafn-
framt til mikil fagþekking og ómet-
anleg starfsreynsla. Hann þekkti
sitt fag út 'i yztu æsar.
Starfið gaf ekki mjkla möguleika
til tómstundaiðju. Ólafur tók þó
virkan þátt í starfi Rotaryklúbbs
Þegar ég fór í fyrsta skipti í Súlna-
sker í egg skömmu eftir fermingu,
fóram við með Jóni Markússyni.Okk-
ur seinkaði um 8 tíma úr Skerinu
og Jón beið. Þegar við stukkum loks
um borð aftur sagði hann:“ Það er
frá bernskuáranum í Bitra og síðan
í Villingaholti, að í návist hans vildi
hún helst vera.
Að Syðri-Hömram kom hún 1918
og átti þar heimili æ síðan eða í 71
ár. Öll sín störf vann hún af stakri
trúmennsku og vjldi heimilinu allt
það besta sem hún gat í té látið.
Þegar við systkinin voram uppkomin
fór hún um nokkurra ára skeið í
vinnu á ýmsum bæjum í grenndinni
eftir því sem hún sjálf vildi. Ekki
giftist hún né átti börn, urðum við
og afkomendur okkar því aðnjótandi
allra hennar umhyggju og ástúðar.
Ekki var það háttur Margrétar að
olnboga sig áfram í lífinu. Hún var
hógvær og hlédræg kona, gladdist í
góðra vina hópi, gerði engar kröfur
Jón Tómas Markússon
vélsljóri - Minning
Margrét Illugadótt-
ir; Syðri-Hömrum
Siglufjarðar, en hann er næstelzti
Rotaryklúbbur landsins.
Ólafur Þorsteinsson er ekki leng-
ur á meðal okkar. Horfínn er af
sjónarsviðinu einstaklingur, sem
með starfi sínu og höfðingsskap
setti sterkan svip á allt mannlíf í
Siglufirði um áratugaskeið. Fyrir
allt hans góða starf, fyrir hans
líknarhönd, sem svo oft raðaði
„brotum“ saman svo heilt varð, er
þakkað nú, þegar brottför er stað-
reynd.
Megi hinnn lifandi Guð og faðir
hugga þá sem syrgja. Við minn-
umst ekkju hans, Kristine, í bænum
okkar, sonarins Hákonar og fjöl-
skyldu hans, sem og fjölskyldunnar
á Höllustöðum. Minningin um Ólaf
Þorsteinsson, yfírlækni, mun lifa,
þótt ár og dagur líði. Megi minning-
ingin sú, ljúf og hrein, vera huggun
harmi gegn.
Vigfús Þór Ámason
heitt kaffi á könnunni, strákar."
Annað var ekki sagt og þarna fékk
ég besta kaffi sem ég hef fengið um
ævina, að meðtöldu úrvalskaffi í
Brasilíu. Ketilkaffið hjá Jóni var ein-
stakt.I gosinu 1973 fluttu Jón og
Kjartanía frá Eyjum og áttu ekki
afturkvæmt. Hann hóf þá störf í
Lýsi og Mjöl í Hafnarfírði og brást
ekki fremur en fyrr sem góður og
traustur starfsmaður. Þar vann hann
til 67 ára aldurs , en þá tók hann
aftur til við trillubúskapinn, stundaði
grásleppu, skak og fann sig á ný í
frelsi trillusjómannsins. Það væri
hægt að fara mörgum orðum um líf
Jóns Markússonar, en hans stíll var
fyrst og fremst meitlaður. Hann var
mikill sjómaður, völundur á vélar og
öllum vélum kom hann í gang þótt
slasaðar væra. Honum fylgdi þrifn-
aður og vélarrúm hans vora rómuð
fyrir það hve allt var fínpússað og í
röð og reglu. Hann fór ekki hátt
með áhuga sinn á tónlist en hann
var liðtækur hljómlistamaður á
harmonikku, orgel og gítar, sérstak-
lega á yngri áram. I minningunni
lifír góður drengur sem skildi eftir
sig viðmiðun sem var hægt að læra
af, höfðingi trillunnar þar sem víðátt-
an var ómæld allt um kring. Megi
góður Guð gefa honum kögrað kjöl-
far á nýjum miðum. Eftirlifandi eig-
inkonu, bömum og barnabömum
votta ég innilega samúð.
Arni Johnsen.
fyrir sjálfa sig, en sleit líkamskröft-
um sínum í þágu annarra. Það hefði
veist henni létt að nema eitthvað á
sínum yngri áram hefði hún átt þess
kost, hún var vel greind og stálminn-
ug. Allgott bókasafn eignaðist hún,
og veitti það henni margar ánægju-
stundir þegar tími gafst til lestrar á
seinni áram.
Hún var heilsuhraust meginhluta
ævinnar, en varð þó að lúta í lægri
haldi um síðir. Síðustu 3 árin var
hún rúmföst fyrst heima en dvaldist
síðan um 2 ára skeið á hjúkranar-
heimilinu Ljósheimum á Selfossi þar
sem hún naut einstaklega góðrar
umönnunar og hlýju frá öllu starfs-
fólkinu. Fyrr það var hún afar þakk-
lát og við mátum það mikils að vita
af henni í svo góðum höndum. Þar
andaðist hún þrotin að kröftum enn
hélt andlegri heilsu fram undir það
síðasta, var ótrúlegt hve vel hún
fylgdist með högum vina sinna.
Lækkar lífdaga sól.
Löng er orðin mín ferð.
Fauk í faranda skjól,
fegin hvíldinni verð.
Guð minn, gefðu þinn frið,
gleddu og blessaðu þá,
sem að lögðu mér lið.
Ljósið kveiktu mér hjá.
(H. Andrésdóttir)
Nú er hún farin í sína síðustu ferð
til fegurri heima, þar sem vel hefur
verið tekið á móti henni. Hún var
borin til grafar að Kálfholtskirkju
29. maí í einu fegursta veðri sem
komið hefur á þessu sumri. Með
þakklæti í huga fyrir allar góðu sam-
verustundirnar kveðjum við frænku
okkar og minnumst alls þess sem
hún gerði fyrir okkur.
Við óskum henni fararheill til
lands eilífðarinnar.
Systkinin frá Syðri-Hömrum.