Morgunblaðið - 08.07.1989, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. JULI 1989.
HEIMSOKN SPÆNSKU KONUNGSHJONANNA LAUK I GÆR
Jóhann Karl konung'ur var
fljótur að átta sig á gang-
tegundum íslenska hestsins
klukkustund. Undir lokin afhenti
Gunnar Dungal konungi bók með
ljósmyndum Sigurgeirs Siguijóns-
sonar af íslenskum hestum. Konung-
ur tók þegar að fletta bókinni og
spyrja út í myndirnar svo að Soffía
drottning þurfti að áminna hann um
þetta gæti hann skoðað heima.
Smellt af gufiistrókum
Ekið var nýja veginn yfir Mosfells-
heiði að Nesjavallavirkjun, þar sem
sagt var frá virkjuninni. Gestirnir
yfirgáfu langferðabifreiðarnar ör-
skamma stund til að virða fyrir sér
VÉL spænska flughersins lyfti sér af Keflavíkurflugvelli klukkan sext-
án í gærdag með Spánarkonung, drottningu og fylgdarlið þeirra innan-
borðs. Þar með lauk þriggja daga opinberri heimsókn spænsku hátign-
anna hingað til lands. Gestirnir skoðuðu í gær íslenska hesta, Nesja-
vallavirkjun, komu á Þingvelli og sátu boð forsætisráðherra þar áður
en flogið var til Madrid.
Langferðabifreið flutti spænsku
konungshjóriin og föruneyti þeirra,
forseta íslands og ýmsa embættis-
menn til Þingvalla í gær. Lagt var
af stað klukkan tíu að morgni frá
Hótel Sögu þar sem konungshjónin
gistu meðan á heimsókninni stóð.
Lögreglubílar fylgdu bifreið fyrir-
mennanna og lestina ráku tvær hóp-
ferðabifreiðar með fréttamenn.
Fyrst var numið staðar við tamn-
ingastöðina Dal í Mosfellssveit. Þar
biðu gestanna knapar með sjö gæð-
inga og fóru nokkra hringi á skeið-
vellinum. Gunnar Dungal, sem er
eigandi hestanna, skýrði konungs-
hjónunum frá mismunandi gangteg-
undum íslenska hestsins. Jóhann
Karl konungur var að sögn Gunnars
afar fljótur að átta sig og þekkja í
sundur ólíkar gangtegundir.
Prinsessan mikil hestakona
Konungur sagði að ein dætra sinna
væri mikil hestakona og fjölskyldan
ætti nokkra „paso fino“ tölthesta frá
Suður-Ameríku. Sér þætti íslensku
hestarnir aþekkir þeim, en færu þo
hraðar yfír. Þá spurði konungur um
hrossarækt hérlendis og kvaðst hissa
á hve hestarnir væru kynhreinir.
í Dal skoðuðu gestirnir líka folöld
og Spánardrottning gat ekki stillt sig
um að klappa þeim. Þegar konungur
og fylgdarlið hans var að kveðja kom
nokkurt írafár á menn þar sem
drottningin sást hvergi. Jóhann Karl
hélt þó ró sinni og sagði kíminn að
hún hefði líklega farið í útreiðartúr.
Drottningin fundin
Soffía drottning reyndist hafa
brugðið sér inn í hesthús ásamt
Þórdísi Sigurðardóttur, húsfreyju í
Dallandi, og Kristjönu Samper, eigin-
konu Baltasars, en hann var fylgdar-
maður konungs í ferðinni. Drottning-
in spurði margs um hestana og
kvaðst vera sérlega hrifin af
steingráa litnum á hryssunni Grósku.
Gert hafði verið ráð fyrir að stoppa
í sjö mínútur í Dal, en konungs-
hjónin höfðu gaman af hestunum og
heimsóknin teygðist upp undir hálfa
Konungshjónin höfðu mikinn áhuga á gæðingunum í tamningastöðinni Dal í Mosfellssveit og heimsókn-
in þangað varð lengri en áætlað var. A myndinni virða þau fyrir sér hestana Soffía Spánardrottning
og Jóhann Karl konungur, Baltasar Samper og Gunnar Dungal, eigandi tamningastöðvarinnar.
bandaríska hersins. Spænski herinn
var í lykilaðstöðu, yfirmenn flota,
landhers og flughers voru jafnframt
ráðherrar og skrifstofur herjanna
ráðuneyti. Á þessu varð ekki breyting
fyrr en lýðræði var komið á í landinu.
Með þetta í huga og eins þá stað-
reynd að meginhlutverk hersins um
árabil var að hafa hemil á þjóðinni
er ekkert undarlegt þótt hann njóti
takmarkaðra vinsælda og málefni
hans séu sjaldnast ofarlega á baugi.
Sósíalistar hafa í stjórnartíð sinni
beitt sér fyrir fækkun hermanna og
þá fyrst og fremst foringja, sömuleið-
is var reglum um stöðuhækkanir inn-
an hersins breytt á þann veg að
starfsaldur einn ræður ekki. Þessar
aðgerðir hafa ekki mælst vel fyrir
hjá þeim sem muna Frankó og vilja
ekki gleyma honum en virðast ann-
ars vera vinsælar. Flug- og sjóher
eru sæmilega vopnum búnir en land-
herinn síður. Jafnframt áðurnefndum
aðgerðum hafa stjórnvöld beitt ser
fyrir betri nýtingu fjármagns og efl-
ingu innlends hergagnaiðnaðar.
Það var nánast samdóma álit
þeirra sem rætt var við að þegjandi
samkomulag hafi verið um það á
milli Spánveija og NATO að aðild
væri ekki til umræðu á meðan
Frankó væri við völd. En strax árið
1981 var gengið formlega frá um-
sókn um aðild án nokkurra fyrirvara
af hálfu Spánveija. Sósíalistar voru
fra'upphafi andvígir aðild og ýmis-
legt bendir til þess að þeir hafi ekki
áttað sig á afstöðu annarra sósíal-
istaflokka í álfunni til aðildar að
NATO. Fyrrverandi fastafulltrúi
Spánveija hjá NATO í Brussel sagði
að hann grunaði að þeir hefðu geng-
ið að því sem vísu að allir sósíalistar
væru andvígir NATO, annað átti þó
eftir að koma á daginn.
Umsókn Spánveija um aðild að
Atlantshafsbandalaginu var fyrst og
fremst beiðni um inngöngu í hina
evrópsku fyölskyldu og þess vegna
liður í viðleitni þeirra til að tryggja
lýðræðið í landinu. Þeir höfðu staðið
utan við báðar heimsstyijaldirnar og
sovéska ógnin var þeim Ijarlæg.
Sendiherra Spánveija hjá Atlants-
hafsbandalaginu ber afstöðu þeirra
saman við afstöðu íslendinga og
bendir á að báðar séu þjóðirnar á
Evrópska fjölskyldan
endurheimtír týndan son
eftir Kristófer
Má Kristinsson
„Spánveijar eru ekki í nokkrum
vafa um að þeir eru og vilja vera
Evrópumenn og taka þátt í mótun
nýrrar Evrópu,“ var samdóma álit
þeirra Spánveija sem ræddu við hóp
blaðamanna er ferðaðist um Spán
fyrir skömmu. Tilgangurinn var að
kynnast viðhorfum Spánveija í ör-
yggis- og varnarmálum og samskipt-
um þeirra við önnur Evrópuríki. Þeim
er alltaf mikið í mun að útskýra fjar-
veru Spánveija úr samfélagi Evrópu-
ríkja í 200 ár.
Þrennt ber þar hæst. Márar réðu
ríkjum á Spáni fram á 15. öld. Þeg-
ar Spánveijar höfðu rekið síðustu
Márana af höndum sér hófst landa-
funda- og nýlendutímabil þeirra vest-
anhafs. Vegna hagsmuna sinna hin-
um megin Atlantshafsins beindust
augu Spánveija ekki að Evrópu held-
ur til Ameríku, mál þeirra og menn-
ing hefur sett sterkan svip á álfuna
og þó helst Suður- og Mið-Ameríku,
sömuleiðis hafa Spánveijar alla tíð
átt mikilla hagsmuna að gæta í Norð-
ur-Afríku. í þriðja lagi var það opin-
ber stefna Frankós einræðisherra að
halda þjóðinni einangraðri og þá
helst frá fijálslyndum viðhorfum
annarra Evrópumanna. í rauninni
hafa „Spánveijar verið tortryggnir
gagnvart Evrópu allt frá Napól-
eonstríðunum, segja þeir sjálfir.
Vamaráætlanir miðuðust við það
fram yfír miðja þessa öld að veijast
innrás frá Frakklandi. Það virðist
hins vegar Ijóst að með aðild sinni
að Evrópubandalaginu þykir Spán-
veijum sem þeir hafí endanlega unn-
ið sér þegnrétt í samfélagi lýðræðis-
þjóða Evrópu.
Fyrsta skrefið
aðildin að NATO
Það vakti athygli blaðamanna að
viðhorf þeirra sem rætt var við vora
nánast þau sömu þegar fjallað var
um samskiptin við Atlantshafs-
bandalagið (NATO) og Evrópu-
bandalagið (EB), enginn umtalsverð-
ur munur á hægri og vinstri mönnum
í því efni, að öfgamönnum til beggja
handa undanskildum. Leiðsögu-
manni okkar, gömlum höfuðsmanni
líklegast frá Frankótímanum, • var
meira í mun að sýna okkur hergagna-
verksmiðjur af ýmsu tagi en koma á
stefnumóti við stjórnmálamenn. í
þijá daga voru blaðamenn leiddir úr
einni verksmiðju í aðra, samvisku-
samlega leystir út með pennum og
hálsbindum á hveijum stað. Spán-
veijum þótti það liggja í augum uppi
að blaðamenn sem starfa í tengslum
við Atlantshafsbandalagið skrifuðu
meira um hergögn en annað, það var
ekki sársaukalaust að leiðrétta þenn-
an misskilning og augljóslega var
stolt hins virðulega höfuðsmanns
sært. NATO snýst nefnilega meira
urn pólitík en vopn.
Á þeim tíma sem eftir lifði sjö
daga heimsóknar var ferðast milli
ráðuneyta og hlustað á viðhorf
stjómmálamanna og embættis-
manna um stöðu og áherslur Spán-
veija í utanríkismálum.
Lýðræðið er fjörcgg Spánar enda
velja Spánveijar sér félagsskap með
öðrum þjóðum sem er líklegur til að
tryggja það.
Árið 1953 gerði Frankóstjórnin
vamarsamning við Bandaríkjamenn
sem tryggði þeim aðstöðu á Spáni
fyrir umtalsverðan herafla. Sósíal-
istar hafa orðað það svo að Frankó
hafi stjómað landinu með tilstyrk
Felipe Gonzalez, forsætisráðherra Spánar, hefur tekist vel að sam-
eina þjóð sína um nýja stefiiu í samskiptum við aðrar þjóðir. í kosn-
ingum til Evrópuþingsins nú fyrir skömmu treysti flokkur hans enn
stöðu sína.