Morgunblaðið - 01.08.1989, Blaðsíða 38

MÖRGÚNBLAÐIÐ ÞKIÐJUDAGUR l.'ÁGÚST 1989
38
Mirming:
Guðrún Guðjóns-
dóttir rithöúindur
Fædd 24. desember 1903
Dáin 25. júlí 1989
Hvað er langlífi?
Lífsnautnin fijóva,
alefling andans
og athöfn þörf.
Þessar línur listaskáldsins góða
koma mér í hug, þegar ég kveð
góða vinkonu, Guðrúnu Guðjóns-
j dóttur, því að fáa veit ég hafa tek-
ið svo markvisst og ákveðið þá
lífsstefnu, sem í línum þessum felst.
Þetta átti ekki aðeins við um hin
virkari manndómsár, heldur og með
enn sérstæðari hætti eftir að hún
varð ekkja og aldurinn færðist yfir.
Öll hennar æviskeið voru virk og
fólu í vaxandi mæli í sér þá alefl-
ingu andans, sem skáldið kom orð-
um að.
Það er ekki ætlun mín að tíunda
æviatriði Guðrúnar, en þeim voru
gerð góð skil í danarfregn hér í
blaðinu 26. þ.m., heldur að minnast
með þakklæti kynna minna af þess-
ari mætu konu. Mér urðu það gæfu-
spor og mikill fengur að rekast á
Hreggvíð son hennar við skólasetn-
ingu Ingimarsskólans haustið 1942
og láta dragast með honum heim á
leið. Upp frá því urðum við óaðskilj-
anlegir til stúdentsprófs, og kostuðu
þrásetur mínar við samlestur og
annan félágsskap og gleðskap það
heimili margan bitann og sopann,
sem allt var ljúflega látið af sannri
íslenskri gestrisni og náungakær-
leika. Um leið og ekki síður auðgað-
ist ég af kynnum við þetta mann-
kostafólk og þá vini, er það sótti
heim. Vinskapurinn var raunar ekki
alveg nýr, því að Guðrún hafði forð-
um verið samstarfsstúlka móður
minnar á símstöðinni, meðan þeim
tækjum var enn stjómað af lifandi
taugum. Hafði hún með aldrinum
æ meira gaman af 'að rifja upp þá
góðu daga í hnni gömlu Reykjavík
og rekja ættarmót og ættlæg kynni.
Á hinn bóginn náði ég aldrei að
skyggnast um ættir hennar, utan
þess að hún var að hluta sunnan
með sjó. Mun ég hafa skynjað, að
kostir hennar væru svo almennt
mannlegir, að ættu rætur í þjóð-
djúpinu. Síðar varð mér æ meiri
spum, af hvaða lind vom sprottnir
allir þeir hæfileikar, er hún reyndist
búa yfir.
Fleira má segja af félagshrær-
ingum. Á öðm horni Mánagötu
handan Gunnarsbrautar var á sama
reki (nú séra) Árni Pálsson, af
Stóra-Hraunsætt og með álíka
magnaða kímnigáfu og Hreggviður
og við hann átti ég ættlæga vináttu
að rækja. Var því gráupplagt að
stofna félag okkar þriggja, nefnt
eftir megintilgangi sínum Splæs-
félagið, með formlegum samþykkt-
um og titlum á latínu og Hreggvið
að sjálfkjömum dúxi. Mæddi þessi
gustmikli félagsskapur óneitanlega
nokkuð á heimilum beggja megin
götunnar, en því var tekið af
stakasta góðlyndi og gamansemi
yfir tiltækjunum. Við vomm þó að
sjálfsögðu ekki eina fyrirbærið
þeirrar tegundar, þar sem í kjölfar-
ið komu „splæsfélög“ yngri bræðr-
anna Hrafnkels og Stefáns Más.
Örðugra en þó að mörgu leyti
ánægjulegra fmmbýlingsára var að
minnast. Ódeig gekk hin unga
kaupstaðarstúlka inn í búskap
manns síns, Stefáns Jakobssonar,
á föðurleifð hans að Galtafelli við
giftingu þeirra 1926, en þau urðu
af heilsufarsástæðum hans að
hætta búskap árið eftir. Sneri Stef-
án sér þá að múraraiðn, um það
leyti sem kreppan fór í hönd, og
var þá oft þröngt í búi, en samhent
tókust þau á við þá erfiðleika og
yfirunnu þá. Við tók stríðið með
uppgangi og miklum umsvifum og
samskiptum við fólk, sem settu að
sínu leyti svip sinn á heimilið. Þeg-
ar mig bar að garði, höfðu þau
komið sér vel fyrir að Mánagötu
18, en byggðu upp úr því framtíðar-
heimilið á Háteigsvegi 30,
Það var að vonum, að fólk með
þessa reynslu vildi byggja betri og
ömggari heim, og tóku þau hjónin
stefnu á félagshyggju og jafnaðar-
stefnu. Þau höfðu bæði mikinn fé-
lagsþroska til að bera en Guðrún
hafði meira aflögu til beinnar fé-
lagsþátttöku. Einkum var hún virk
í félagsstarfi KRON, þar sem hún
var í stjórn um nærfellt aldarfjórð-
ungs skeið. Var gestkvæmt af for-
ystumönnum þaðan, sem mynduðu
traustan vinahóp, og margt rætt
um félagsleg, hagræn og menning-
arleg efni, m.a. yfir spilum og veig-
um, en jafnan var þar gengið hægt
um gleðinnar dyr. Guðrún fór ekki
alltaf troðnar slóðir í þessu félags-
starfí, setti til dæmis upp slopp og
svuntu og vann sjálfboðastarf í
verslunum KRON við frágang á
viðkvæmum mat o.fl. til fordæmis
og leiðbeiningar. „Það liggur í
reynslu minni sem husmóður að
varðveita mat frá skemmdum og
því get ég miðlað yngra og óreynd-
ara fólki,“ sagði hún. Félagsrekstur
gengi sjálfsagt betur en reyndin er,
ef þetta viðhorf væri almennara.
Guðrún lagði einnig hug og hönd
að náttúrufræði og nattúrulækn-
ingum og hjá henni var borðuð
mikil krúska. Eldlegur áhugi henn-
ar á þessum efnum avann henni
góðlátlegar uppnefningar okkar
strákanna, og hafði hún einskært
gaman af.
Guðrún stóð á sextugu, þegar
Stefán féll frá, og synimir upp-
komnir. Hún tók þá hina einörðu
lífsstefnu, sem að framan er getið,
að þroska alla hæfileika sína til
menningar og listsköpunar og njóta
þeirrar lífsfyllingar, sem auðið yrði.
Þær urðu margar listgreinarnar,
sem hún lagði hug. og hönd að, en
kunnust varð hún fyrir ljóðagerð,
þýðingar og upplestur í útvarp.
Heim að sækja átti hún jafnan
myndvefnað og sjálfhannað pijón-
les að sýna og miðla, allt listilega
og stórvandlega unnið, og á slíkum
verkum hélt hún nokkrar sýningar.
Einnig var ánægjulegt að koma til
hennar á Þjóðminjasafnið, þar sem
hún annaðist gæslu um árabil og
naut þess að sýna persónutengda
listmuni og hannyrðir þess.
Guðrún var opin og jákvæð í
andlegum efnum og þótti stundum
gott um að ræða, en geisaði lítt í
þeim efnum og fullyrti fátt, heldur
beið þolgóð og full trausts þess, er
verða vildi. Hún ávaxtaði vel sitt
pund, og það var þróskuð og hrein
sál, sem leystist úr viðjum jarðlífs-
ins, sólskinssál upp úr sudda og
drunga, reiðubúin til æðra andlegs
samfélags. Blessuð sér minning
hennar og blessun skíni yfir hennar
andans brautir.
Bjarni Bragi Jónsson
Með örfáum orðum langar mig
til að minnast ástkærrar ömmu
minnar, Guðrúnar Guðjónsdóttur,
sem lést á Borgarspítalanum þann
25. júlí sl.
Það eina í lífinu sem við vitum
fyrir víst er að einhvern tímann
deyjum við öll. í amstri hversdags-
ins leiðum við ekki svo oft hugann
að því og þá er sárt að standa
skyndilega frammi fyrir þeirri stað-
reynd að ástvinur sé ekki lengur á
meðal okkar. Við finnum til þess
hve lítils megnug við erum og skilj-
um að við verðum að beygja okkur
undir vald þess sem öllu ræður.
Amma var mjög sérstök kona.
Hún hafði ákveðnar skoðanir á
flestum málum og fór ekki dult
með þær. Hún lét sig öll félagsleg
mál miklu varða og vildi réttlæti
öllum til handa. Það kom glöggt í
ljós er hún talaði um menn og
málefni. Þá áttu augun til að lýsa
af ákveðni en ávallt. var þó stutt í
kátínuna hjá henni, en hin sérstaka
kímnigáfa ömmu var einmitt eitt
helsta einkenni hennar og fleytti
henni yfir marga erfiðleika.
Amma var mikil listakona og það
bókstaflga lék allt í höndunum á
henni. Hún fékkst á árum áður
mikið við listvefnað og óf eftir
myndum sem hún sjálf hafði teikn-
að. Hún málaði á leður og gerði
fjöldann allan af vatnslitamyndum
og blýantsteikningum. Hún hafði
alltaf yndi af því að pijóna og hann-
aði allt sem hún gerði sjálf. Það
var ótrúlegt hversu hugmyndarík
hún var. Það var alltaf svo gaman
þegar hún birtist með flík til að
gefa, því að allt sem hún gerði var
sérstaklega gert fyrir hvern og einn.
Hún sagði manni söguna sem
munstrið átti að segja og allt varð
svo sérstakt fyrir vikið. Hjá ömmu
hafði allt sína þýðingu og hver hlut-
ur sagði sína sögu. Nákvæm var
hún svo að engu mátti skeika og
hætti aldrei fyrr en hún varð full-
komlega ánægð með verkið.
Nú hin síðari ár fékkst hún einn-
ig mikið við ritstörf. Hún gaf út
bama- og unglingasögur sem hún
bæði samdi og þýddi. Hún orti fyöld-
ann allan af ljóðum og komu út
eftir hana tvær ljóðabækur. Það var
alltaf tilhlökkunarefni að fá að
heyra ljóðið um nýjasta fjölskyldu-
meðliminn; ljóðin vom öll svo falleg
því henni tókst alltaf að fínna það
besta í fari allra. Hún var alltaf
óróleg ef veikindi hömluðu henni
að skrifa og aldrei leið á löngu þar
til dugnaðurinn og atorkan komu
henni aftur að verki.
Það er erfitt til þess að hugsa
að við fáum ekki að njóta nærveru
hennar lengur. Tómarúmið sem hún
skilur eftir sig verður seint fyllt.
En það sem hún boðaði og kenndi
mun lifa með okkur og hið sama
munum við kenna afkomendum
okkar. Þannig mun minning hennar
lifa í hjörtum okkar allra, minning
sem verður ljúf og falleg þegar
sárasti sviðinn er horfinn.
Guð blessi elsku ömmu um alla
eilífð.
Kristín Stefánsdóttir
Mig langar til að minnast vin-
konu minnar Guðrúnar Guðjóns-
dóttur með nokkmm orðum. Henni
og manni hennar Stefáni Jakobs-
syni kynntist ég árið 1951 á sól-
björtum sumardögum, er við hjónin
dvöldum í sumarfríi ásamt þeim og
fleira fólki við hinn fagra stað
Hítarvatn á Mýmm. Það vom dýrð-
legir dagar sem aldrei gleymast.
Ég fann það strax við fyrstu
kynni mín af Guðrúnu að þar fór
mikilhæf og sérstæð kona, sem ég
vildi halda áfram að þekkja og síðán
höfum við ætíð haldið kunnings-
skap. Það hefir verið mér mikils
virði gegnum árin að hafa samband
við hana, það var ætíð fróðlegt og
skemmtilegt að tala við hana, hún
var listakona á mörgum sviðum,
hugmyndarík og uppörvandi.
Á miðjum aldri fór hún að skrifa
bækur. Fyrsta bókin hennar, bama-
bók, kom út árið 1972, síðan komu
margar fleiri barna- og ungl-
ingabækur, bæði fmmsamdar og
þýddar, mjög góðar að mínum dómi
og 2 ljóðabækur gaf hún út. Ljóða-
bókin „Opnir gluggar", sem kom
út árið 1976 var hennar stærsta
bók og hefir hún að geyma mörg
gullfalleg ljóð bæði fmmsamin og
þýdd og vildi ég benda þeim sem
hafa gaman af ljóðum á hana, en
ritdómarar hafa, að mér finnst, of
lítið um bækur hennar fjallað.
Guðrún var listakona á fleiri svið-
um, hún pijónaði, saumaði, óf og
málaði. I mörg ár vann hún að list-
vefnaði, óf veggteppi, púða, borð-
dregla og myndir. Mér er minnis-
stæð mynd sem hún teiknaði af
sonardóttur sinni og óf síðan í vegg-
teppi. Allt var mjög vandvirknislega
gert er hún vann við. Það mætti
margt af henni segja í sambandi
hið hugmyndir hennar á listasvið-
inu, en þessar línur mínar áttu að-
eins að vera þakklætisvottur minn
fyrir góð og elskuleg kynni á leið
okkar í lífínu. Eftir að við vomm
báðar búnar að missa eiginmenn
okkar, styttum við okkur oft stund-
ir við að talá saman í síma, því
hvorug okkar hafði heilsu til ferða-
laga. En nú er hún farin og ég er
þakklát fyrir að hafa átt hana að
vinkonu og bið henni guðs blessun-
ar í nýjum heimi.
Fjölskyldu hennar sendi ég mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Rut Guðmundsdóttir
Blómastofa
Fnöfinm
Suöurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
til kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
t
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir, tengdadóttir
og amma,
SVEINFRIÐUR ALDA ÞORGEIRSDÓTTIR,
Smyrlahrauni 42,
Hafnarfirði,
verður jarðsungin frá Hafnarfjarðarkirkju miðvikudaginn 2. ágúst
kl. 13.30. Blóm og kransar afþakkaðir. Þeim sem vilja minnast
hennar er bent á Krabbameinsfélagið.
Vilhjálmur Sveinsson,
Ester Kristinsdóttir, Sigurður Bergsteinsson,
Þorgeir Vilhjálmsson, Björg Ingimundardóttir,
Sveinn Rúnar Vilhjálmsson, Helga Fjeidsted,
Sesselja U. Vilhjálmsdóttir, Valgeir Guðbjartsson,
Jóni'na Sigurbjörg Vilhjálmsdóttir,
Sveinn Guðmundsson
og barnabörn.
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim, sem sýndu okkur samúð
og vinarhug við andlát og útför
BJÖRNS STEFÁNSSONAR,
Mánagötu 9,
Reyðarfirði.
Anna Halldórsdóttir,
Stefán Björnsson, Hjördís Káradóttir,
Halldór Björnsson, Sigurjóna Scheving,
Þórhildur Björnsdóttir, Hafsteinn Larsen,
Ingileif Björnsdóttir, Jóhann P. Halldórsson,
Kristinn Björnsson, Sesilia Magnúsdóttir,
ívar Björnsson
og barnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og útför eigin-
konu minnar, móður okkar, tengdamóður og ömmu,
SVÖVU ÞÓRARINSDÓTTUR.
Guð geymi ykkur öll.
Valgeir G. Sveinsson,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Alúðarþakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og jarðar-
för eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
SVEINS ÍSLEIFSSONAR,
Hvolsvelli.
Gunnþórunn Sigurðardóttir,
Margrét Sveinsdóttir, Þórunn Grétarsdóttir,
Inga K. Sveinsdóttir, Rúnar Kristjánsson,
ísleifur Sveinsson, Ólöf E. Tómasdóttir,
barnabörn.
t
Þökkum innilega samúð og hlýhug við andlát og útför föður okk-
ar, tengdaföður, afa og langafa,
MAGNÚSAR KRISTJÁNSSONAR
frá Bíldudal.
Sérstaklega þökkum við starfsliði Heilsuverndarstöðvar Reykjavík-
ur fyrir ómetanlega aðstoð. Guð blessi ykkur öll.
Fyrir hönd ættingja og annarra vandamanna,
Friðrik Magnússon, Guðrún Þórarinsdóttir,
Ingibjörg Magnúsdóttir, Sigurd Evje Markússon,
barnabörn og barnabarnabörn.