Morgunblaðið - 06.12.1989, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 1989
25
Morgunblaðið/Bjarni
íar kirkjunnar og framkvæmdastjóri kynna söfnunarátakið „Brauð handa
íi Gunnarsson stjórnarformaður, Haraidur Olafsson, Sigríður Guðmunds-
•björn Hlynaur Arnason og séra Ulfar Guðmundsson.
nar hafin:
•annindan í Eþí
og á Indlandi
þess sem Alþingi hefur ályktað
að yrði árlega.
í fyrra söfnuðust um 20 milljón-
ir króna í söfnunarátakinu. „Við
vonumst til að fá meira nú, ef vel
tekst til,“ segir Sigríður. Hún seg-
ir að Hjálparstofnun miði starf
sitt við smærri verkefni, sem hún
ráði vel við. Sem dæmi nefnir
Sigríður að á Indlandi eru 130
böm styrkt til náms. Þar þarf um
500 krónur á mánuði til að kosta
hvert barn, að meðtöldum klæð-
um, mat og skólagjöldum. Af þess-
um 130 börnum styrkir Kaupþing
hf. 100 til náms.
Þá eru einnig styrkt vangefin
böm á Indlandi, en þau fá enga
aðhlynningu án hjálpar líknar-
stofnana. Namibía fær sjálfstæði
á næstunni og þar þarf að lyfta
grettistaki í menntamálum, þar
sem hrikalegur skortur er á skól-
um í landinu. Hjálparstofnanir
kirknanna á Norðurlöndunum
hafa tekið höndum saman um að
reisa kennslustofur í landinu og
kaupa kennslugögn.
Sigríður segir að í Eþíópíu sé
mjög ótryggt ástand nú, samfara
óeirðum er uppskerabrestur, um
lynda-
áru-urn 1985 og 1986 voru liðlega
eitt þúsund fleiri sæti í kvikmynda-
húsunum. A síðasta ári voru að
meðaltali 569 bíósýningar á viku
allt árið. Alls voru frumsýndar 186
erlendar kvikmyndir, sem er tölu-
vert minna en til dæmis á árinu
1985 þegar 229 myndir voru frum-
sýndar. Á árunum 1987 og 1988
voru um 200 sýningar á íslenskum
kvikmyndum, en tvö ár þar á und-
an voru liðlega 600 sýningar á
íslenskum myndum.
80% uppskerunnar bregst. Hjálp-
arstofnun mun taka þátt í hjálpar-
störfum þar.
Sigríður segir stofnuninni oft
berast veglegar gjafir og nefndi
hún að á þessu ári hefur stofnun-
inni tæmst arfur, ásamt öðrum
líknarfélögum, frá Birni Björns-
syni magister, sem lengi var kenn-
ari við Gagnfræðaskóla Austur-
bæjar. Hlaut Hjálparstofnun um
tvær milljónir króna af þeim arfi.
Þá lét Vilhjálmur Þorsteinsson,
verkamaður hjá Reykjavíkurborg,
eftir sig stóran arf til fjögurra
líknarstofnana, þar á meðal Hjálp-
arstofnunar kirkjunnar, og komu
um fjórar milljónir króna í hlut
hverrar stofnunar. Sigríður Guð-
mundsdóttir segir þessi framlög
vera ómetanleg og styrkja starfið
mikið.
Árni Gunnarsson segir það vera
til háborinnar skammar hve lítið
stjórnvöld láta af hendi rakná til
hjálparstarfs. Framlög ríkisins á
næsta ári eiga samkvæmt fjárlög-
um að nema um 0,062% af vergri
þjóðarframleiðslu, en það er innan
við tíundi hluti þess, sem Alþingi
ályktaði árið 1985 að skyldi renna
til þróunarmála og hjálparstarfs.
í ályktuninni segir að 0,7% skuli
renna til þessara mála af hálfu
ríkisins. Árni segir þetta framlag
varla gera meira en að bjarga
samningsbundnum verkefnum
fyrir horn. Hann segir þessa söfn-
un skipta lang mestu máli í fjáröfl-
un stofnunarinnar og alltaf hafi
gengið vel að safna framlögum á
aðventunni, jafnvel þó illa ári í
þjóðfélaginu, þá sé engu líkara en
fólk sé reiðubúið til að láta meira
af hendi rakna.
Nú er verið að dreifa gíróseðlum
fyrir söfnunina „Brauð handa
hungruðum heimi“ inn á öll heim-
ili i landinu, ásamt með söfnunar-
baukum. Framlögum er hægt að
koma til skila í öllum bönkum,
sparisjóðum og pósthúsum, til
sóknarpresta og á skrifstofu
Hjálparstofnunar kirkjunnar. Á
Þorláksmessu verða kirkjur opnar
klukkan 15-18 og tekið á móti
söfnunarbaukum.
Ofbeldi í Reykjavík
Borgarráð:
4 til 6 lögreglumenn sinna mið-
borginni að næturlagi um helgar
TILLAGA um að taka upp við-
ræður við lögreglu- og dórasyfir-
völd um tafarlausar úrbætur
vegna síendurtekinna ofbeldis-
verka í miðborg Reykjavíkur var
samþykkt í borgarráði í gær. í
greinargerð Böðvars Bragason-
ar Iögreglustjóra vegna fyrir-
spurnar Elínar Olafsdóttur,
Kvennalista, kemur fram að lög-
reglumönnum hefur fækkað um
tíu, úr 63 á vakt á fostudags-
kvöldum árið 1988 í 53 á vakt
árið 1989 og á laugardagskvöld-
um einnig um tíu, úr 58 á vakt
árið 1988 í 48 á vakt árið 1989.
Þar af eru um fjórir til sex lög-
reglumenn, sem sinna sérstak-
lega miðborginni að næturlagi
um helgar en til að mæta því
ástandi, sem þar er, þyrfti að
fjölga lögreglumönnum um 14
til 16.
I greinargerð með tillögu Sigur-
jóns Péturssonar, Alþýðubanda-
lagi, um ofbeldisverk í miðborg
Reykjavíkur segir að, tæplega líði
sú helgi að ekki berist fréttir af
líkamsárásum. „Þessar árásir
verða síféllt hrottafengnari, og full
ástæða er til að óttast að mjög
alvarleg slys muni hljótast af, verði
ekki gripið til ráðstafana, til að
stöðva ofbeldismennina. Löggæsla
er Iítil sem engin einmitt á þeim
tímum, sem mest þörf er fyrir hana,
og lögreglan lýsir því jafnvel yfir
í fjölmiðlum að hún fari ekki um
mestu hættusvæðin af ótta við ár-
ásir.
Borgaryfirvöld geta ekki sætt
sig við það að lítiii hópur ofbeldis-
manna haldi miðborginni í heljar-
greipum, helgi' eftir helgi. Það er
heldur ekki hægt að sætta sig við
löggæslu, sem forðast að vera á
þeim stöðum, sem hennar er þörf,
af ótta um eigið öryggi. Borgaiyfir-
völd ganga til þessara viðræðna
við lögreglu- og dómsyfnvöld til
að tryggja að þessari skálmöld
ljúki, og þau munu einskis láta
ófreystað til að svo megi verða sem
fyrst.“
í svari lögreglustjóra kemur enn
fremur fram, að þrátt fyrir fækkun
lögregluþjóna hafi lögreglan í
Reykjavík tekið yfir löggæslu á
Seltjarnarnesi, Mosfellsbæ og í
Kjósar- og Kjalameshreppi. Sýnt
„Einstaklingar koma í vaxandi
mæli til okkar með áverka eftir
eggvopn, eða þá að þeir eru með
áverka eftir flöskubrot. 35% af at-
vikunum eiga sér stað klukkan tvö
til fímm að morgni," sagði Gunnar
Þór.
Gunnar Þór sagði að 75% af
þeim sem verða fyrir ofbeldi séu
karlmenn. 40% af ofbeldisverkun-
um eiga sér stað á skemmtistöðum
eða fyrir utan þá. 25% þeirra sem
koma á slysadeild eru konur. 40%
af þeim verða fyrir ofbeldi í heima-
húsum.
2000 sjúklingar komu á slysa-
deildina 1988 vegna ofbeldisverka,
eða að meðaltali sex sjúklingar á
dag. „Við emm tilbúin að taka á
móti þessum sjúklingum. Það hefur
ekki íþyngt deildinni svo mikið á
undanfömu í vaxandi öldu ofbeldis-
verka.
Þegar að er gáð þá eru flest
hafi verið fram á að samdráttur á
árinu 1988 hafi dregið alvarlega
úr getu lögreglunnar og að fjölga
þyrfti um 20 stöður á fjárlagaárinu
1990. í fjárlögunum væri hins veg-
ar gert ráð fyrir að fjölga um fimm
ný stöðugildi. Þá kemur fram að
yfivinna hafi verið skorin niður um
71.000 greiddar stundir milli ár-
anna 1987 til 1989 og er það vinnu-
framlagekki undir 60 stöðugildum.
ofbeldisverkin framin á litlu svæði
í miðbæ Reykjavíkur, þar sem sjö
til átta krár eru. Umferðin er gífur-
leg um helgar í kringum þessa
staði, en aftur er löggæslan ekki
nægileg af sama skapi. Yngra fólk
er byijað að vafra um miðbæinn.
Átján ára unglingar fá kostninga-
rétt og fá að gifta sig, en aftur á
móti fá þau ekki að kaupa sér bjór-
glas á krá fyrr en þau eru orðin
tuttugu ára. Það veldur reiði og
pirringi hjá þeim að fá ekki aðgang
að kránum.
Það er erfitt að segja hvers
vegna þessi ofbeldisalda ríður yfir
einmitt núna. Þó er ekki hægt að
Ioka augunum fyrir því að meira-
er um framboð á kvikmyndum og
myndböndum um ofbeldi, en fyrir
fimm til sex árum. Frá þessum
myndum fær fólk fyrirmynd,"
sagði Gunnar Þór Jónsson.
Yfir helmingur ofbeld-
isverka er um helgar
Yfir helmingur af ofbeldisverkum í Reykjavík er framinn um
helgar og þá jafnt yfir árið. Flest. ofbeldisverkin eru framin á kvöld-
in eða að nóttu. Dr. Gunnar Þór Jónsson, yfirlæknir á slysadeild
Borgarspítalans, sagði í viðtali við Morgunblaðið í gærkvöldi, að
62% þeirra sem verða fyrir ofbeldi séu á aldurinum 15-29 ára.
Engar tölulegar upplýsing-
ar til um afbrot hér á landi
HILDIGUNNUR Ólafsdóttir afbrotafræðingur segist hafa efasemdir
um að ofbeldisverkum hafi fjölgað hér á landi. Hins vegar eru eng-
ar tölfræðilegar upplýsingar til á íslandi um afbrot og því segir
hún að engin Ieið sé að sjá hvort um er að ræða aukningu eða
fækkun afbrota.
Hildigunnur sagði að á hagstof-
um annarra landa væru til tölfræði-
legar upplýsingar um allar kærur,
svo hægt er að bera saman allar
breytingar á milli ára. Hér væru
kærur hins vegar ekki skráðar að
öðru leiti en því að gerð er lögreglu-
skýrsla. Til þess að fá tölulegar
upplýsingar um afbrot hér á landi
þyrfti því að fletta í gegnum allar
lögregluskýrslur um kærur. Þess
vegna væri mjög erfitt að fullyrða
nokkuð um hvort breytingar hefðu
orðið á tíðni eða eðli ofbeldisverka
hér á landi.
Hún sagði að oft hefði komið til
tals að safna saman þessum upp-
lýsingum en það hefði hins vegar
ekki verið framkvæmt.
Kominn tími til að auka
öryggi leigubiíreiðastj óra
-segir Ingólfur M. Ingólfsson formaður Frama
UNDANFARIN tvö ár hefiir verið í athugun hjá Frama, félagi leigu-
bifreið;istjóra, hvað gera megi til að auka öryggi bifreiðastjóra.
Að sögn Ingólfs M. Ingólfssonar formanns félagsins hefur enn ekki
verið ákveðið hvað verður gert, en menn gera sér grein fyrir að
tími er kominn til að gera eitthvað í þessum málum því alltaf verða
leigubifreiðastjórar fyrir árásum af og til.
I öðrum löndum eru ýmsar að- hefur þann kost að sá sem er inni
ferðir notaðar til þess að auka ör-
yggi leigubifreiðastjóra. Ingólfur
segir að í Svíþjóð sé þeim bannað
að vera með mikla peninga á sér
og veit almenningur það. Ingólfur
sagði að hér á landi væru leigubif-
reiðasljórar hættir að hafa mikla
peninga með sér og ættu því erfið-
ara með að skipta ávísunum fyrir
farþega. Farþegar yrðu að skilja
að þetta gerðu bifreiðastjórarnir
einungis af öryggisástæðum.
í Bandaríkjunum er venjan að
láta taxa-merkið blikka til að gefa
til kynna að eitthvað sé að. Þetta
í bílnum sér ekki ef ljósið blikkar.
En það sem hefur gefið besta
raun er að setja hnapp í bílinn sem
bílstjórinn nær auðveldlega að ýta
á, en er ekki aðgengilegur fyrir
aðra í bílnum. Þegar ýtt er á hnapp-
inn blika öll ljós, flautan fer í gang
og einnig sírena sem komið er fyr-
ir undir vélarhlífinni. Til þess að
auka öryggið enn frekar kemur
merki inn á talstöðina þegar ýtt er
á hnappinn þannig að hægt er að
miða bílinn út ef svo vildi til að
hann væri ekki í alfaraleið. Taldi
Ingólfur líklegt að sá sem ráðist
hefur á bílstjórann forði sér. Auk
þess ætti það ekki að fara framhjá
neinum sem er í nágrenninu að
þarna er eitthvað um að vera.
Hann sagði að samkennd væri
mikil meðal leigubifreiðastjóra. Ef
þeir lentu í vandræðum, en kæ-
must í talstöðina, væru aðrir bif-
reiðastjórar komnir á vettvang á
augabragði og Iétu það ekki aftra
sér þótt þeir væru með farþega í
bílnum.
„Við höfum rætt þessi mál í
stjórn Frama því allir sjá í hvað
stefnir. Það er ekkert launungamál
að hér gengur um götur og torg
fullt af fólki sem er að leita sér
að peningum fyrir fíkniefnum. Það
er eins og menn vilji ekki trúa þessu
og engar ráðstafanir eru gerðar,“
sagði Ingólfur.