Morgunblaðið - 21.12.1989, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 1989
Samið við sveitarfélög
um skiptingu kostnaðar
Sjálfstæðismenn segja skilyrðum fyrir greiðu þinghaldi fullnægt
RIKISSTJÓRNIN hefur g-ert samkomulag við Samband íslenskra sveit-
arfélaga um kostnaðarskiptingu vegna skólatannlækninga á næsta
ári. Þá hefur ríkisstjórnin lýst því yfir að rekstrarkostnaður Borg-
arspítalans í Reykjavík falli á ríkissjóð og afgreiðslu írumvarps um
heilbrigðisþjónustu verði frestað þar til þing kemur aftur saman. Sjálf-
stæðismenn segja að með þessu hafi skilyrðum þeirra, fyrir að greiða
fyrir málum á Alþingi fyrir jól, verið íullnægt. I gær undirrituðu for-
sætisráðherra og þingflokksformaður sjálfstæðismanna samkomulag
um afgreiðslu þingmála fyrir jól. Meðal þeirra mála eru frumvörp um
tekjustofna sveitarfélaga, virðisaukaskatt, tekju- og eignaskatt, láns-
fjárlög, fjárlög og fjáraukalög.
Morgunblaðið/EBB
Steingrímur Hermannsson, forsætisráðherra, og Davíð Oddsson,
borgarsljóri, við upphaf fundarins í gærmorgun.
Ríkisstjórnin hafði ákveðið að
kostnaður við skólatannlækningar
skiptist til helminga milli ríkis og
sveitarfélaga á næsta ári, 346 millj-
ónir á hvorn aðila. Nú hefur, að
sögn Sigurgeirs Sigurðssonar for-
manns Sambands sveitarfélaga,
náðst samkomulag um að sveitarfé-
lögin greiði 250 milljónir á næsta
ári vegna skólatannlækninga, eða
þriðjung heildarkostnaðar í stað
helmings. Jafnframt mun ríkis-
stjórnin bæta 20 milljónum við upp-
gjörið við sveitarfélögin vegna
verkaskiptingarinnar. Loks verða
greiddar 40 milljónir í Jöfnunarsjóð
sveitarfélaga fyrir yfirstandandi ár,
Hannes Hlífar hafði svart í skák-
inni og upp kom sjaldgæft afbrigði
af sikileyjarvörn. Er kom fram í
miðtafl kom upp flókín staða og
báðir keppendur komust í tíma-
þröng. Þá náði Frakkinn sókn og
er Hannes Hlífar varð að velja á
milli þess að tapa hrók eða verða
ella mát gafst hann upp..
Staðan á mótinu er sú að í 1.-5.
sæti með tvo vinninga eru Sovét-
mennirnir Dreev og Serper, Aust-
ur-Þjóðverjinn Luther, Englending-
urinn Agnos og Frakkinn Degra-
eve. Hannes Hlífar er í 9.-22. sæti
sem deila á út til þeirra sveitarfélaga
sem verst standa. Útgjaldaauki
ríkissjóðs vegna þessa samkomulags
er því alls 160 milljónir og útgjöld
sveitarfélaga að sama skapi lægri.
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra og Davíð Oddsson
borgarstjóri ræddu í gærmorgun um
bréf það, sem forsætisráðherra sendi
borgarstjóra á þriðjudag. Niðurstað-
an varð samkomulag sem felst í
því, að við samþykkt fjárlaga fyrir
árið 1990 verði spítalinn afgreiddur
eins og lög um verkaskiptingu ríkis
og sveitarfélaga gera ráð fyrir. Það
þýðir að rekstrarkostnaður verður
greiddur að fullu úr ríkissjóði.
með einn vinning.
Englendingurinn Nigel Short og
Hollendingurinn Jan Timman luku
í gær sex skáka sjónvarpseinvígi
sem haldið er í Hollandi árlega.
Gerðu þeir kappar jafntefli í síðustu
skákinni og varð því jafntefli í ein-
víginu 3-3.
Einvígið hefur verið heldur illa
teflt og Timman þarf að tefla mun
betur eigi hann að eiga sigurlíkur
í einvíginu á móti Anatolíj Karpov
um réttinn til að skora á Garrí
Kasparov heimsmeistara en ein-
vígið fer fram snemma á næsta ári.
Þá hefur verið ákveðið að fresta
afgreiðslu lagafrumvarps um heil-
brigðisþjónustu þar til þing kemur
saman á ný seinni hluta janúar. Tek-
ið er fram að afstaða ríkisstjórnar-
innar til skipunar stjórna sjúkrahúsa
er óbreytt. Samkvæmt frumvarpinu
um heilbrigðisþjónustu starfa stjórn-
ir sjúkrahúsa á ábyrgð heilbrigðis-
ráðherra sem skipar jafnframt
stjórnarformann. Borgarstjóri hefur
hafnað því að stjórn Borgarspítalans
verði breytt.
Loks er ríkisstjórnin reiðubúin til
að hefja viðræður við Reykjavíkur-
borg um uppgjör á stofnkostnaði
vegna sjúkrastofnana þar sem borg-
in ein hefur borið allan stofnkostn-
að. Er þama aðallega um að ræða
Grensásdeild.
Á mánudagskvöldið var talið að
samkomulag hefði náðst um þing-
störfin, m.a. á þeirri forsendu að
ríkisstjórnin hefði fallið frá hug-
myndum um að láta Reykjavíkur-
borg greiða hluta rekstrarkostnaðar
Borgarspítalans. Þegar Steingrímur
Hermannsson var spurður hvort
þetta væri ekki í raun sama sam-
komulagið og áður lá fyrir, svaraði
hann, að nánast hefði legið fyrir
samkomulag um þingstörfin á föstu-
dagskvöldið. Á mánudag hefði Ólaf-
ur G. Einarsson formaður þingflokks
sjálfstæðismanna tilkynnt að málin
í tengslum við verkaskiptingu ríkis
og sveitarfélaga væru komin til við-
bótar.
„Það samþykkti ég aldrei. Það var
því misskilningur hjá Þorsteini Páls-
syni að það hafi verið samkomulag
á mánudagskvöld. Það er rétt, að
það lá í loftinu að fresta málinu um
Borgarspítalann, en ég var aldrei
búinn að gefa það formlega út. Nú
hefur verið fallist á að fresta því
máli og að auki liggur fyrir sam-
komulag við sveitarfélögin um tann-
læknakostnaðinn," sagði Steingrím-
ur Hermannsson.
Gengið að öllum skilyrðum
sjálfstæðismanna
Þorsteinn Pálsson formaður Sjálf-
stæðisflokksins sagði málið vera
mjög einfalt, að ríkisstjórnin hefði
gengið að öllum þeim skilyrðum sem
sjálfstæðismenn settu fyrir að greiða
fyrir þingstörfum og framgangi
helstu mála ríkisstjórnarinnar.
„Það var einvörðungu þessi uppá-
koma sem fjármálaráðherra stjórn-
aði, þar sem hann var að gera lítið
úr samráðherrum sínum, sem hefur
valdið þessari töf á þingstörfum
síðustu daga,“ sagði Þorsteinn.
— Forsætisráðherra segir það
vera misskilning hjá þér að sam-
komulag um þinghaldið hafi legið
fyrir á mánudagskvöld?
„Það lá fyrir af okkar hálfu, um
hvað hægt væri að semja, og ríkis-
stjórninni var það ljóst. Það töldu
allir að það væri nánast komið á
samkomulag en fjármálaráðherrann
hleypti því máli í bál og brand og
plataði forsætisráðherra til þess að
skrifa bréf til borgarstjórans- í
Reykjavík til að reyna að draga at-
hyglina frá aðalatriði málsins. Þetta
virðist raunar vera eitthvað leynibréf
því forsætisráðherra þorir ekki að
birta efni þess. En það er aukaat-
riði. Aðalatriðið er að ríkisstjórnin
vissi um okkar skilyrði og hefur nú
gengið að þeim,“ sagði Þorsteinn
Pálsson.
Hugmyndir starfsfólks
skoðaðar
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra sagði við Morgun-
blaðið, að ekki væri hægt að fallast
á óskir stjórnarandstöðu, sem hefðu
beinlínis áhrif á fjárlagafrumvarpið
sjálft og tekjustofna ríkisins. Þegar
Morgunblaðið spurði hann í gær,
hvort ríkisstjórnin hefði nú fallist á
þessar óskir, sagði Ólafur Ragnar
að sér hefði ekki verið nákvæmlega
ljóst hver skilyrði Sjálfstæðisflokks-
ins voru.
„Við settum hins vegar, fjórir
ráðherrar, fram þá ósk við sveitarfé-
lögin fyrir viku, að tannlæknakostn-
aðurinn yrði ræddur í framhaldi af
viðræðum í september og október.
Það hljóp nú einhver baklás í það
mál, af hálfu Sambands íslenskra
sveitarfélaga, fyrstu dagana, en á
þriðjudagskvöld var bytjað að ræða
þau mál óformlega við forstöðumenn
Sambands íslenskra sveitarfélaga og
þróuð ákveðin hugmynd að sam-
komulagi sem sambandið samþykkti
á miðvikudag. Þetta var því beint
framhald af þeirri ósk sem við sett-
um fram fyrir löngu.
Hvað Borgarspítalann snertir,
vildum við að það væri skýrt, áður
en fjárlagafrumvarpið verður af-
greitt, hvort borgarstjórinn í
Reykjavík vildi að borgin tæki þátt
í rekstrarkostnaði spítalans og þá
yrði stjórnarform spítalans óbreytt
á næsta ári. Bréf forsætisráðherra
á þriðjudag var skrifað til að fá þetta
á hreint, og á miðvikudagsmorgun
lá fyrir að hann vildi ekki að
Reykjavíkurborg tæki þátt í þessum
kostnaði. Þar með lá fyrir að sú leið
sem ríkisstjórnin hefur mótað, yrði
óbreytt áfram.“
— Er þá stjórnarform sjúkrahús-
anna ekki samningsatriði?
„Það liggur ljóst fyrir að það verð-
ur mótað af þinginu þegar frum-
varpið um heilbrigðisþjónustu verður
afgreitt. Ég átti hins vegar fund
með starfsfólki Borgarspítalans þar
sem starfsfólkið setti fram ákveðnar
hugmyndir um aukna íhlutun starfs-
fólksins í stjórninni og það kemur
til greina að skoða það,“ sagði Ólaf-
ur Ragnar.
Evrópumót unglinga í skák:
Hannes Hlífar tap-
aði í annarri umferð
Arnhem. Frá Þráni Vigfiíssyni, fréttarilara Morgunblaðsins.
HANNES Hlífar Stefánsson tapaði skák sinni í gær á móti Frakkan-
um Jean Marie Degraeve í 32 leikjum í 2. umferð 8. Evrópumóts
unglinga 20 ára og yngri sem haldið er í borginni Arnhem í Hoilandi.
Reglur um kostnað við
rekstur sjúkrahúsa
DEILUR UM stjórnun og kostnað við rekstur Borgarspítalans
virðast hafa verið settar niður með samkomulagi því sem náðist
í gær milli Steingríms Hermannssonar forsætisráðherra og Davíðs
Oddssonar borgarstjóra Reykjavíkur. Samkvæmt lögum um
verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga átti ríkið að taka við rekstr-
arkostnaði heilbrigðiskerfisins, þar á meðal sjúkrahúsa, um ára-
mót. Frumvarp um heilbrigðismál gerði ráð fyrir að rikið fengi
um leið mann í stjórn sjúkrastofnana sem ríkið greiðir rekstrar-
kostnað af. Deilurnar stóðu meðal annars um það, hvort réttlætan-
legt væri, að ríkið fengi mann í stjórn Borgarspítalans gegn því
að greiða allan rekstrarkostnaðinn. Hér á eftir verður litið á
hvernig reglur um kostnað við rekstur sjúkrahúsa og annarra
þátta heilbrigðiskerfisins hafa þróast á síðustu árum.
Samkvæmt lögum um al-
mannatryggingar eru allir íslend-
ingar sjúkratryggðir og þeir skulu
tryggðir í sjúkrasamlagi. Sjúkra-
samlögin verða lögð niður um
næstu áramót og Sjúkratrygging-
ar taka við þeirra hlutverki. I lög-
unum segir að kostnaður vegna
sjúkrasamlaganna skuli skiptast
í hlutföllunum 85%, sem ríkissjóð-
ur greiði, og 15% sem sveitarfélög
greiði. Orðrétt segir í lögunum:
„Framlagi sveitarsjóða skal
Tryggingastofnun ríkisins jafna
niður á sveitarfélög samlagssvæð-
isins í réttu hlutfalli við fjölda
íbúa 16 ára og eldri miðað við
síðasta manntal."
Árið 1977 voru Ríkisspítalar
færðir af svokölluðu daggjalda-
kerfi, sem hafði verið fjármagnað
í gegn um sjúkrasamlögin, yfir á
föst fjárlög. Þetta minnkaði ekki
hlut sveitarfélaga í þessum
sjúkrasjóði landsmanna, heldur
var þetta breyting á fjármögnun,
þannig að eftir það greiddi ríkis-
sjóður 100% rekstrarkostnaðar
Ríkisspítala. Hinir þættirnir sem
eftir voru, það eru öll önnur
sjúkrahús, tannlæknaþjónusta,
lyfjakostnaður, sérfræðingaþjón-
usta, heimilislæknar og svo fram-
vegis, voru að stærri hluta en
áður greiddir af sveitarfélögun-
um, til að vega upp það sem þau
voru leyst undan að greiða í
rekstri Ríkisspítala.
1983 fara Fjórðungssjúkrahú-
sið á Akureyri og St. Jósefsspít-
ali, Landakoti, af daggjaldakerfi
yfir á föst fjárlög. Aftur gerist
það um leið, að kostnaðarhlutur
sveitarfélaga í þeim þáttum sem
eftir verða hækkar.
1986 fara sjúkrahúsið í Vest-
mannaeyjum og Sólvangur í
Hafnarfirði á föst fjárlög og enn
riðlast hlutfallslegur kostnaður
sveitarfélaganna eins og fyrr er
sagt.
1987 eru flest sjúkrahús í
landinu komin á föst fjárlög, þar
á meðal Borgarspítalinn í
Reykjavík. Á þessu ári var síðasta
breytingin gerð, þá fluttust meðal
annars Fæðingarheimili
Reykjavíkur og nokkrar aðrar
stofnanir á föst fjárlög.
Eftir síðustu breytinguna er
kostnaðarskiptingin orðin þannig
að ríkið greiðir allan rekstrar-
kostnað helstu sjúkrahúsa í
landinu, en sveitarfélögin greiða
um 32%, Reykjavík þó um 34%,
þeirra þátta sem sjúkrasamlögin
taka þátt í að greiða.
Edda Hermannsdóttir, skrif-
stofustjóri fjármálaskrifstofu
heilbrigðisráðuneytisins, segir
breytingarnar frá og með árinu
1986, þegar flest sjúkrahús lands-
ins voru flutt af daggjaldakerfi,
hafa orðið með samkomulagi og
samvinnu milli ríkis og sveitarfé-
laga. „Til dæmis breytingin stóra,
1987, þegar Borgarspítalinn og
öll önnur sjúkrahús sem eftir voru
fóru á föst fjárlög, þá var fulltrúi
sveitarfélaga í þeirri nefnd sem
undirbjó það. Það sama á við um
breytinguna 1989. Fulltrúi
sjúkrahúsanna vár líka í báðum
þessum nefndum, þannig að þetta
var allt gert í samkomulagi."
Fjármálaráðherra hefur varpað
fram þeirri hugmynd að
Reykjavíkurborg greiði aftur 15%
af rekstrarkostnaði Borgarspítal-
ans þar sem Davíð Oddsson borg-
arstjóri hafnaði hugmyndinni um
að ríkið fái fulltrúa í stjóm spítal-
ans. Hefði það verið gert, hefði
hlutdeild Reykjavíkurborgar í
rekstrarkostnaði annarra þátta
heilsugæslunnar sem sjúkrasam-
lagið greiðir nú lækkað, þannig
að heildarkostnaður yrði óbreytt-
ur, miðað við reglur þær sem gilda
til áramóta. „Nú verður hins veg-
ar sú breyting um áramótin, að
ríkið tekur yfir þennan kostnað
allan. Sjúkrasamlögin leggjast
niður, þetta fer allt saman inn í
Sjúkratryggingar og ríkissjóður
greiðirþetta að fullu,“ segirEdda.
Af þessu leiðir, að hefði tillaga
fjármálaráðherra orðið að veru-
leika, hefði ríkissjóður tekið yfir
allan rekstrarkostnað heilbrigðis-
kerfisins í Reykjavík sem sjúkra-
samlagið greiddi áður, eins og
verkaskiptalögin gera ráð fyrir,
en Borgarspítalinn þó verið und-
anskilinn.
Stjórnir sjúkrastofnana í eigu
ríkis og sveitarfélaga er nú skip-
aðar fimm mönnum, þremur frá
sveitarfélögum og tveimur frá
starfsmönnum. Breytingin á skip-
un stjórnanna samkvæmt frum-
varpi um heilbrigðisþjónustu mið-
aði við að ríkið fengi einn fulltrúa
í hveija stjórn í stað annars starfs-
mannafulltrúans.
Tæknilega séð, væri fram-
kvæmanlegt að undanskilja Borg-
arspítalann, þegar breytingarnar
verða um áramót, ef vilji stjóm-
valda stæði til þess. Vitað er hve
mikill kostnaður er áætlaður við
reksturinn á næsta ári og enn-
fremur er vitað nve stóran hluta
Reykjavík hefur borið undanfarin
ár. Borgin greiddi fram til 1987
á bilinu 12 til 13% af kostnaðin-
um. Ástæða þess að hluturinn er
undir 15% er sú, að samkvæmt
lögum bar ríkissjóði að greiða að
fullu kostnað vegna langlegu-
sjúklinga.
Á þessu ári stefnir í að
Reykjavíkurborg greiði um 900
milljónir króna í rekstur sjúkra-
samlaga, á næsta ári yrði hlut-
deild borgarinnar í rekstrarkostn-
aði Borgarspítalans 300 milljónir
króna. Til þess kemur þó ekki
samkvæmt samkomulagi því sem
náðist í gær og því heldur þróun-
in áfram, í þá átt að ríkið beri
kostnað af heilbrigðismálum og
sveitarfélögin taki við öðrum
kostnaðarþáttum í staðinn.