Morgunblaðið - 21.12.1989, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 1989
33
4Við mótmælum því að
• rekstrarleg og fjárhagsleg
ábyrgð fari ekki saman. Svo hefur
ávallt verið. Þessu til stuðnings
skal bent á álit lagastofnunar
Háskóla íslands þar sem skýrt
kemur fram að breyting á fjár-
mögnun rekstrarkostnaðar hefur
engin áhrif á réttarstöðu sjúkra-
húsa. Aðeins er verið að greiða
fyrir umsamda þjónustu sem
sjúkrahúsin veita. Við mótmælum
því að sveitarfélagið skuli á ger-
ræðislegan hátt svipt forræði
eigna sinna. Þetta er í bága við
stjórnarskrá íslenska lýðveldisins
og kallað eignaupptaka.
5Við mótmælum því að Al-
• þingi setji lög sem gera alla
starfsmenn að ríkisstarfsmönnum
án alls samráðs við starfsmenn
og aðra sem málið varðar. Ef
áform þessi ná fram að ganga er
ekkert vitað hvernig farið verður
með launa- og lífeyrismál og ýmis
önnur réttindamál. Loðnar og
óljósar yfirlýsingar duga þar
skammt.
[OTMÆLUM
KÐLEGA
2Í lok síðasta mánaðar lagði
• heilbrigðisráðherra fram
frumvarp á Alþingi um breytingu
á heilbrigðislögum. Ekki er víst
að allir geri sér í raun fulla grein
fyrir efnislegri þýðingu þeirra
lagabreytinga er frumvarpið fjall-
ar um, en í stuttu máli má segja
að í því felist stórkostleg aukning
miðstýringar á öllum sviðum heil-
brigðisþjónustunnar. Þannig ætl-
ar ríkið sér nánast algjört forræði
í allri heilbrigðisþjónustu lands-
manna. Ef tekið er mið af reynslu
annarra þjóða á þessu sviði er
augljóst að slík miðstýring mun
einungis leiða til lélegri og dýrari
þjónustu þegar fram í sækir.
Sannast þar sem fyrr að við eigum
erfitt með að læra af misfökum
annarra þjóða fyrr en við höfum
gert þau sjálf.
3Fram komið frumvarp er í
• raun aðeins einn liður í þeirri
þróun sem orðið hefur á undanf-
örnum árum um síaukna forræðis-
hyggju ríkisvaldsins í nánast öll-
um málefnum landsmanna. Nægir
þar að nefna m.a. yfirtöku ríkisins
á allri löggæslu. Við teljum mjög
brýnt að það komi fram að ríkis-
valdinu sé í raun ekki treystandi
fyrir því að hafa algjört forræði
um undirstöðumálefni almenn-
ings, svo sem í heilbrigðisþjón-
ustu, löggæslu og skólamálum svo
eitthvað sé nefnt. Þvert á móti
er þróunin alls staðar í nágranna-
löndunum sú að sveitarfélögum
og landshlutasamtökum er tryggt
forræði í slíkri þjónustu, með auk-
inni valddreifingu og að horfið sé'
frá úreltum miðstýrðum þjónustu-
kerfum.
6Við mótmælum þvi að fella
• á niður ákvæði laga um
samningsumboð til handa ráð-
herra um rekstur annarra sjúkra-
húsa en ríkisspítala. Þetta er
áformað á. sama tíma og allar
nágrannaþjóðir okkar draga úr
miðstýringu og færa valdið nær
fólkinu.
7Við mótmælum þeim vinnu-
• brögðum sem viðhöfð hafa
verið. Engin samráð voru höfð við
Samband íslenskra sveitarfélaga.
Enginn tími er gefinn til að fjalla
sómasamlega um málið. Eðlilegt
hefði verið að ræða slíkar grund-
vallarbreytingar í heilbrigðiskerf-
inu á breiðum grunni og taka í
það góðan tíma. Við mótmælum
því að ríkið yfirtaki allan sjúkra-
húsrekstur landsmanna.
8Við skorum á stjórnvöld,
• borgarfulltrúa og þingmenn,
hvar í flokki sem þeir standa, að
sporna gegn þessari sívaxandi
forsjárhyggju ríkisins í heilbrigð-
ismálum. Það verður best gert
með því að tryggja óbreytt for-
ræði Reykjavíkurborgar á Borg-
arspítalanum. Ef ríkið yfirtekur
stjórnun Borgarspítalans mun hið
sama ganga yfir öll önnur sveitar-
stjórnarsjúkrahús og sjálfseignar-
stofnanir.
Starfsfólk
Borgarspítalans
Ályktun fundar starfs-
manna Borgarspítalans
Á fúndi starfsmanna Borg-
arspítalans í gær var samþykkt
eftirfarandi ályktun:
„Sameiginlegur fundur starfs-
manna Borgarspítalans mótmælir
harðlega framkomnu frumvaipi
um breytingar á heilbrigðislögum,
og sérstaklega þeim þætti er lýtur
að sviptingu forræðis Reykjavík-
urborgar yfir Borgarspítalanum.
Fundurinn lýsir eindreginni and-
stöðu sinni við þau miðstýringar-
áform sem fram koma í frum-
varpinu. Ljóst er, að þau munu
einungis leiða til verri og dýrari
þjónustu þegar fram í sækir, ef
mið er tekið af reynslu annarra
þjóða í þessum efnum.
Fundurinn áréttar nauðsyn
þess að saman fari fjárhagsleg
og rekstrarleg ábyrgð, en leggur
áherslu á að þrátt fyrir að ríkið
kaupi þjónustu af spítalanum,
réttlæti það ekki nauðsyn eignar-
aðildar eða forræðis. Engin fjár-
hagsleg rök eru fyrir yfirtöku
ríkisins á spítalanum, enda hefur
mjög vel tekist til um rekstur
spítalans á undanförnum árum.
Fundurinn vekur athygli á því
að framkomnar hugmyndir um
breytingu á forræði spítalans eru
í ósamræmi við það samkomulag
sem ríki og sveitarfélög gerðu á
síðastliðnu vori, þar sem kveðið
var á um að forræði spítala í eigu
sveitarfélaga breyttistekki frá því
sem nú er. Komi til breytinga á
rekstrarforsjá spítalans og starfs-
menn hans gerðir að ríkisstarfs-
mönnum, vill fundurinn vekja sér-
staka athygli á því að algjör óvissa
ríkir um kaup og kjör starfsfólks,
þ.m.t yfirfærslu á áunnum lífeyr-
isréttindum.
Starfsfólk Borgarspítalans
stendur einhuga að baki borgar-
stjórnar Reykjavíkur í þessu máli.
Fundurinn hvetur þingmenn til
þess að koma í veg fyrir áform
þess efnis að ríkið öðlist algjört
forræði heilbrigðisþjónustu lands-
manná, en efli þess í stað sjálfs-
ákvörðunarrétt Reykjavíkurborg-
ar og tryggi óbreytta stjórn henn-
ar á Borgarspítalanum, enda er
spítalinn eign Reykvíkinga.
Lýðræði er ekki
fyrir letingja!
eftirSólveigu
Pétursdóttur
Það hefur verið haft á orði að
lýðræði væri ekki fyrir letingja.
Þessi orð komu upp í huga mér
nú nýverið er fjármálaráðherra
lýsti því yfir að það væri ekki
merkilegra en stormur í tebolla,
þegar Davið Oddsson hafnaði yfir-
töku ríkisins á Borgarspítalanum
og taldi það brot á samkomulagi
um verkaskiptingu ríkis og sveit-
arfélaga.
Virðingarleysi gagnvart
Reykvíkingum
Reyndar var þessi yfirlýsing
fjármálaráðherra alfarið í takt við
framkomu hans í alltof mörgum
málum, þar sem málefnaleg rök
skipta ekki máli, aðeins vilji Ólafs
Ragnars Grímssonar. í þessum
sjónvarpsþætti kaus fjármálaráð-
herra að likja borgarstjóra
Reykjavíkur við götustrák. Þessi
orð sýna e.t.v. best virðingarleysi
þess fyrrnefnda gagnvart lýðræð-
inu og kjósendum sem falið hafa
borgarstjóra og borgarfulltrúum
að gæta hagsmuna Reykvíkinga.
Þegar svo er komið að fulltrúar
fólksins þurfa að sæta slíkum
ávirðingum er þeir gæta trúnaðar
umbjóðenda sinna, þá er eitthvað
mikið að. Ólafur Ragnar hefur
reynt að slá ryki í augu fólks með
því að halda því fram að þetta
mál um Borgarspítalinn snúist ein-
göngu um það atriði, að rekstrar-
leg stjórnun og fjárhagsleg ábyrgð
verði að fara saman. Þessi regla
er að sjálfsögðu í góðu gildi, en
hún er ekki mergur málsins hvað
snertir yfirtöku Borgarspitalans.
Fyrirhugnð yfírtaka
Borgarspítalans
Fjölmörg rök hafa víða komið
fram gegn þeirri ætlun ríkisins að
breyta yfirstjórn Borgarspítalans.
Þykir mér rétt að leggja áherslu
á tvennt í þessu sambandi.
1. Samkvæmt lögum um al-
mannatryggingar hafa sjúklingar
rétt á ókeypis sjúkrahúsvist. Þegar
ákveðið var að Borgarspítalinn
færi yfir á föst fjárlög i stað dag-
gjalda, þá fól það einungis í sér
breytingar á greiðslutilhögun.
Engin ákvörðun var tekin um
breytta yfirstjórn eða réttarstöðu
spítalans. Ríkið hélt því áfram,
rétt eins og áður, að kaupa lög-
bundna þjónustu af spítalanum.
2. Síðastliðið vor samþykkti
Alþingi lög um breytta verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga. Þessi
lög byggðust á mjög víðtæku sam-
komulagi og náðu til margra þátta,
t.d. heilbrigðismála. í viðræðum
fulltrúa ríkis og sveitarfélaga var
m.a. ákveðið að gera ekki breyt-
ingar á stjórnun sjúkrahúsa sveit-
arfélaga, enda þótt ríkið tæki að
sér að greiða þau 15% sem sveitar-
félögin höfðu áður innt af hendi.
Þess má reyndar geta að í staðinn
fyrir að borga beint til sjúkrahús-
anna hafa sveitarfélögin, meðal
annars borgarstjórn, greitt hærri
prósentuhlut af annarri þjónustu
sem sjúkrasamlögin greiða fyrir.
Þvert ofan í þetta samkomulag
leggur heilbrigðisráðherra nú ný-
verið fram frumvarp til laga um
breytingu á lögum um heilbrigðis-
þjónustu. Mörg atriði í þessu frum-
varpi hafa hlotið mikla gagnrýni,
þó ekki síst sú ætlan að færa yfir-
stjórn sjúkrahúsa sveitarfélag-
anna og þar með Borgarspítalans
til ráðherra og gera starfsmenn
þeirra allra að ríkisstarfsmönnum.
Ríkisvaldið virðist beinlinis hafa
Sólveig Pétursdóttir
„Þegar borgarstjóri
mótmælti þessari aðför
að Borgarspítalanum
fyrir hönd Reykvík-
inga, þá gerðist hið
ótrúlega. Eftir að fjár-
málaráðherra hafði far-
ið hamförum í fjölmiðl-
um með stóryrtum yfir-
lýsingum þá lét
Steingrímur Her-
mannsson, forsætisráð-
herra, sér það sæma að
beita hótunum í garð
Reykvíkinga.“
ætlað að yfirtaka þennan mála-
flokk án nokkurs samráðs við
sveitarfélögin og í óþökk þeirra.
Hótanir ríkisvaldsins
Þegar borgarstjóri mótmælti
þessari aðför að Borgarspítalanum
fyrir hönd Reykvíkinga, þá gerðist
hið ótrúlega. Eftir að fjármálaráð-
herra hafði farið hamförum í fjöl-
miðlum með stóryrtum yfirlýsing-
um þá lét Steingrímur Hermanns-
son, forsætisráðherra, sér það
sæma að beita hótunum í garð
Reykvíkinga. Þeir skyldu sko einir
fá að borga áfram þessi 15% af
kostnaðinum ellegar að frumvarp
um breytta yfirstjórn Borgarspít-
alans yrði knúið í gegn um þingið.
Með þessu rauf forsætisráðherra
ekki einungis hið víðtæka sam-
komulag um verkaskiptinu ríkis
og sveitarfélaga heldur einnig það
samkomulag, sem gert hafði verið
við þingmenn stjórnarandstöðu-
flpkkanna, sem m.a. fólst í því að
frumvarp heilbrigðisráðherra yrði
látið bíða og lausnar leitað um
þetta mál.
Með þessu samkomulagsrofi -
var þingstörfum öllum stefnt í
fullkomna óvissu nú rétt fyrir jól-
afrí. Hlýtur það að teljast alvar-
legt dómgreindarleysi af forráða-
mönnum þessarar ríkisstjórnar að
vilja heldur troða ímyndaðar ill-
sakir við Davíð Oddsson en að
sinna þjóðarhag, enda þótt hræðsl-
an geti verið máttugt afl.
Mér þykir það sannast af þessu
máli að lýðræði er ekki fyrir let-
ingja, því að svo mikið er víst að
á meðan Olafur Ragnar Grímsson,
fjármálaráðherra og talsmaður
þessarar ríkisstjórnar, fær að
halda uppteknum hætti, þá er at-
hafna þörf.
Höfiindur er varaþingmaður
Sjilfstæðisflokksins í
Reykjavíkurkjördæmi.