Morgunblaðið - 04.02.1990, Page 34

MORGUNBI^Ðff^ M1NNII\í€ABb3í
IR 4. FEBRÚAR, ia90
ValdimarJ. Auðuns-
son — Grenstanga
Valdimar J. Auðunsson fæddist
í Dalsseli undir yestur-Eyjafjöllum
11. des. 1914. Ólst hann þar upp
í stórum systkinahóp. í Dalsseli,
æskuheimili Valdimars, var bæði
verslun og barnaskóli. Var því bær-
inn nokkurs konar miðpunktur í
sveitinni. Voru meðal annars haldn-
ir dansleikir þar. Ekki mun Valdi-
mar hafa verið gamall þegar hann
fór að fikta við harmonikku sem
Leifur bróðir hans átti. Náði hann
fljótt góðum tökum á hljóðfærinu,
þó ekki lærði hann að lesa nótur.
Honum var tónlistin einfaldlega í
blóð borin. Fjórtán ára gamall- spil-
aði hann á sínum fyrsta dansleik
og var það upphafið að ævilöngum
ferli hans að leika fyrir dansi. Tón-
listin var mjög ríkjandi hjá þeim
Dalsselssystkinum og spiluðu þau
fjögur á harmonikku. Urðu þau
þekktir spilarar. Fyrst sem systkin-
in frá Dalsseli, síðar Dalsselsbræð-
ur, þeir Leifur og Valdimar. Margir
eru þeir hljóðfæraleikarar sem
Valdimar átti samstarf með gegn-
um árin. í hópi þeirra má finna
landsþekkta harmonikkuleikara
meðal annars. Fjölmargir eru stað-
irnir þar sem hann þandi nikkuna
og létti lund allra sem á hlýddu.
Eftir að hafa starfað um langt
skeið sem leigubílstjóri og harmon-
ikkuleikari í Reykjavík, flutti Valdi-
mar aftur í Rangárþing með fjöl-
skylduna. Stofnuðu þau nýbýli sem
þau kölluðu Grenstanga og byggðu
þar upp.
Lagasmiður var Valdimar góður.
Verðlaun fékk hann fyrir lög sín
og munu þau lifa á komandi tímum.
Eftirlifandi kona Valdimars er
Þuríður Ingjaldsdóttir. Eignuðust
þau átta börn. Mikil samheldni hef-
ur einkennt þessa fjölskyldu og þar
er hlutur eiginkonunnar ekki
minnstur. Böm og bamabörn Valdi-
mars erfðu þá náðargáfu sem hann
hafi í svo ríkum mæli og hafa fylgt
honum dyggilega í hljóðfæraleik og
söng.
Eftir að Valdimar fluttist austur
og farið var að stofna harmonikku-
félög víða um land, fór hann að ala
með sér þann draum að Rangæing-
ar stofnuðu sitt eigið félag. Á sjö-
tugs afmæli Valdimars voru fyrstu
drögin að slíku félagi lögð. 14. apríl
1985 var félagið stofnað í Gunnars-
hólma.
Valdimar var kosinn fyrsti for-
maður félagsins og var það til
haustsins J989. Þá var hann gerður
að fyrsta heiðursfélaga félagsins.
Valdimar starfaði af lífi og sál í
félaginu. Harmonikkan var honum
hjartans mál og hann átti mjög
auðvelt að hrífa aðra með sér með
sinni alkunnu Ijúfmennsku og léttri
lund. Undir styrkri stjóm Valdimars
óx og dafnaði félagið. Félögunum
hefur það fært ótal ánægjustundir
og vegur harmonikkunnar í Rang-
árþingi hefur aukist mjög. Harmon-
ikkufélagar þakka af alhug allan
þann kraft og þá lífsgleði sem hann
Blómastofa
Friöfutns
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öti kvöid
tíl ki. 22,- einnig um heigar.
Skreytingar við öil tilefni.
Gjafavörur.
m
gaf okkur. Við kveðjum nú ljúfan
og kæran félaga með söknuði og
trega.
Fjölskyldu hans sendum við inni-
legar samúðarkveðjur.
F.h. Harmonikkufélags Rang-
æinga.
Sigrún Bjarnadóttir
Það stóðu þrír graðhestar bundnir
við hornið á félagsheimili Fáks, eig-
andinn var inni í kaffi. Það var á
þeim árum þegar hægt var að
spretta úr spori á Bústaðaveginum
og Fossvogshverfið var enn óbyggt.
Seinna kom í ljós að eigandi þessara
hesta átti eftir að verða tengdafaðir
minn. Þannig minnist ég hans fyrst,
í stórri úlpu á útreiðum í Reykjavík
með marga til reiðar, oft graðhesta.
Þá bjuggu þau Þura og valdimar
á Fossvogsbletti 45, ásamt stómm
bamahópi. Við Auðunn, elsti sonur
þeirra, vorum þá orðnir góðir vinir
og fljótlega kynntist ég elstu dóttur-
inni, Kristjönu Unni, konunni minni.
Brátt fór ég svo að aka annarri leigu-
bifreiða Valdimars og ók ég fýrir
hann í tæp sjö ár.
í Fossvoginum voru oft mörg
hross á fóðrum, allt upp í fímmtán
í einu, þegar mest var. Það var því
ekki furða þó þau flyttu sig um set
þegar þrengja tók að þeim í Fossvog-
inum og byggðin þéttist, enda tog-
aði sveitalífið alltaf í þau. Þau tóku
sig því upp og fluttust alfarið austur
í Landeyjar árið 1973. Þar höfðu
þau reist nýbýlið Grenstanga með
miklum dugnaði, þar sem bóndinn
var nú kominn af léttasta skeiði,
orðinn rúmlega fímmtugur þegar
þau byijuðu á uppbyggingunni.
Þarna var hægt að hleypa um
grónar grundir, vítt til allra átta og
útsýni hið fegursta. í Grenstanga
höfum við fjölskyldan átt gott at-
hvarf. Öll sumur hafa barnabömin
fengið að njóta samvista við afa og
ömmu í Grenstanga. Þau voru með
afbrigðum gestrisin og fannst gam-
an að hafa margt fólk í kringum
sig. Það var því oft margt um mann-
inn, fólk kom þangað til að skrafa
eða hlusta á harmonikkuleik og
syngja. Hann þreyttist aldrei við að
spila á nikkuna sína og jafnan hafði
hann það til siðs að spila nokkur lög
í lok dags eftir heyvinnuna á sumrin.
En tengdabömum og barnaböm-
um fjölgaði eftir því sem árin liðu
og ekki var endalaust hægt að liggja
upp á þeim hjónum heilu sumrin.
Það varð því úr að hann bauð okkur
að reisa sumarbústað á landinu. Það
risu því tveir sumarbústaðir á
landinu árið 1980, annar í eigu Auð-
Fæddur 24. apríl 1935
Dáinn 13. janúar 1990
Það voru dapurlegar fréttir sem
biðu heimkomu minnar til landsins
þann 14. janúar síðastliðinn. Björg-
vin vinur minn var látinn eftir nokk-
urra mánaða erfiða sjúkdómslegu.
Þegar einhveiju er lokið fer gjarnan
fram uppgjör og mitt uppgjör felst
í minningunni um góðan vin. Björg-
vin fékk sjálfur gott ráðrúm í veik-
indum sínum til þess að gera upp
sitt lífshlaup og var sáttur við allt
og alla þegar hann skildi við. Við
ræddum oft í gegnum árin um
ýmislegt sem tengdist lífinu og til-
verunni og ég veit að viðhorf Björg-
vins til dauðans var að dauðinn
væri jafneðlilegur hlutur í gangi
lífsins og fæðingin sjálf, sem kemur
best fram í því að þrátt fyrir að
hann væri helsjúkur gerði hann allt
til þess að láta lífið ganga sinn
vanagang og lét hveijum degi
nægja sína þjáningu.
Vinátta okkar Björgvins var
bundin traustum böndum strax frá
uns og Grétu og hinn í eigu okkar
Kristjönu. Sumarbústaðirnir urðu til
þess að stundirnar að Grenstanga
urðu enn fleiri og þau hjón lögðu
sig fram við að hjálpa okur við að
koma upp tijábeltum í kring, enda
bæði vel að sér í þeim málum, annað
eins og þau eru búin að rækta í
kringum Grenstanga.
En við áttum önnur sameiginleg
áhugamál, það voru hrossin. Hann
átti margt góðra hrossa, og höfum
við fjölskyldan eignast margan góð-
an reiðhestinn ættaðan frá Grens-
tanga. Auðvi.tað vorum við ekki allt-
af sammála þegar hrossarækt bar á
góma, en við skildum alltaf sáttir.
Hann lét ekki troða sér um tær
og var meinilla við öll höft og skerð-
ingar. Hann gerði sér far um að
skilja þau mál til hlítar sem hann
var að fást við og oft sást Jónsbók
á náttborðinu hans. Hann var einnig
með eindæmum handlaginn við véla-
viðgerðir. Hann hætti ekki fyrr en
vélarnar fóru í gang, hvort sem það
voru bílar, þvottavélar eða heyvinnu-
vélamar. Mér er sérstaklega minni-
stæð dráttarvél, eins strokks Deutz
sem knúði fyrst rafmótor fyrir íbúð-
arhúsið, meðan það var í byggingu.
Síðan hélt hann þessari dráttarvél
gangandi og notaði við heyvinnu í
mörg ár.
Já, þær eru margar minningarnar
sem sækja á. Mörg voru ferðalögin
sem við nutum saman með honum,
bæði innanlands og utan og alltaf
var harmonikkan með. Það er ljúft
að hugsa til ógleymanlegra sam-
verustunda. Fyrir þær allar vill fjöl-
skylda mín þakka.
Guð blessi minningu hans.
Snorri Þór Tómasson
Mig langar í fáeinum orðum að
minnast frænda míns, Valdimars J.
Auðunssonar frá Dalsseli, sem lést
fyrstu kynnum okkar og aldrei kom
brestur í þrátt fyrir að langt væri
á milli okkar um tíma. Hann var
vinur sem ég gat leitað til og treyst
þegar því var að skipta. Við áttum
margar góðar stundir saman sem
ég minnist nú með bros á vör, enda
vildi hann að við minntumst sín
brosandi, því hann þoldi aldrei vol
og víl.
Björgvin fæddist á Siglufirði.
Hann var sonur hjónanna Kornelíu
Jóhannsdóttur og Angantýs Einars-
sonar. Þau áttu 7 böm og var Björg-
vin þriðji í röðinni. Stórt skarð hef-
ur verið höggvið í systkinahópinn
og eftir lifa nú 4 systkini ásamt
móður sinni sem nú dvelur á Hrafn-
istu í Reykjavík. Eftirlifandi eigin-
kona hans er Guðbjörg Bryndís Sig-
urðardóttir. Björgvin lætur eftir sig
2 böm: Friðrik sem býr í Vest-
mannaeyjum og á 2 börn og Stellu.
Einnig lætur Björgvin eftir sig fóst-
urson, Sveinberg Þór Birgisson, 13
ára, sem varyndi hans ogeftirlæti.
Björgvin starfaði meginhluta ævi
sinnar við sjómennsku, bæði á
þann 23. janúar síðastliðinn.
Frá því ég man fyrst eftir í upp-
vexti mínum í Reykjavík og Garðabæ
svo og síðar minnist ég Valdimars
sem glaðlegs og skemmtilegs móður-
bróður. Oft dvöldumst við Guðlaug
systir um tíma á Fossvogsbletti 45
í góðu yfirlæti í glöðum hópi barna
þeirra Valdimars og Þuríðar. Þá var
margt brallað og farið í leiki vítt og
breitt um fijálslegan og stijálbyggð-
an Fossvogsdalinn. Frá þessum
ámm minnist ég þess ekki að hafa
haft mikil samskipti við Valdimar
og stafar það eflaust af því að hann
var mikið að heiman við vinnu sína,
akstur leigubifreiða. Það er helst að
ég muni eftir Valdimar frá þessum
árum í tengslum við hestamennsku
hans, bræðra hans, sonar hans Auð-
uns og vina þeirra. Víst er að ungur
drengur hafi litið upp til þessara
hásætu manna sem líktust svo mjög
þeim hetjum sem sá hinn sami piltur
sá stundum þeysa um sléttur Vest-
ursins á hvíta tjaldinu í Nýja bíói,
Austurbæjarbíói eða Stjömubíói.
Vel er mér minnisstætt þegar
Valdimar og Auðunn komu stundum
á laugardögum með tvo til reiðar í
heimsókn til okkar í Aratúni 25 í
Garðabæ. Ég gleymi aldrei gleði-
svipnum á móður minni, Guðrúnu
Auðunsdóttur (Donnu), þegar hún
var að gæla við og klappa hestum
Valdimars og gefa þeim brauð. Þá
var hellt upp á kaffi og pönnukökur
bakaðar. Systkinin töluðu þá gjam-
an um gömlu góðu dagana í Dalss-
eli undir Eyjafjöllum. Þá sat ungur
drengur við sama borð með hönd
undir kinn og hlýddi hugfanginn á
glaðlegar samræður hinna fullorðnu
— ég á góðar minningar frá þessum
stundum.
Tónlist, ekki síður en hesta-
mennskan, átti ætíð hug Valdimars
allan. Faðir minn, Konráð Bjama-
son, hefur leyft mér að heyra viðtal
sem hann átti við Valdimar og var
hljóðritað á segulband er hann varð
sjötugur. Þar kemur m.a. fram að
Valdimar hafi verið um 6 ára gam-
all þegar hann í skóla stalst til að
æfa sig á harmoníku í frímínútum.
Seinna, um fermingu, byijaði Valdi-
mar að hvíla harmoníkuleikara á
sveitaböllum og talað er um að að-
eins hafi grillt í glókollinn á honum
upp fyrir hljóðfærið. Valdimar segir
frá dansleik á Krossi í Austur-
Landeyjum þar sem hann lék einn
fyrir dansi í 13 klukkustundir. Að
sögn hans er það lengsta ball sem
hann man eftir að hafa leikið á. Þar
sem undirritaður hefur fengist við
sömu iðju og Valdimar, að leika í
hljómsveitum fyrir dansi, getur hann
fullyrt að slík spilamennska er þrek-
virki. Víst er að óbilandi áhugi Valdi-
mars og elja við hljóðfærið hafí gef-
ið honum þá orku sem þurfti við
slík tækifæri.
í þessu sama viðtali greinir Valdi-
mar frá þeim vanda að ná í lög til
að leika á dansleikjum, því ekki hafði
fraktskipum og fiskiskipum. Björg-
vin þótti listfengur og var laginn
við að lagfæra hvaðeina sem aflaga
fór eða þarfnaðist viðhalds. Björg-
vin var mesti rólyndismaður sem
auðgaði umhverfí sitt með glaðværð
og léttleika en var þó fastur fyrir
ef því var að skipta og þegar hann
gaf loforð, var hægt að treysta því
að þau stæðu eins og stafur á bók.
Frístundum sínum þótti Björgvin
best varið í að dytta að einhveiju
sem viðhalds þyrfti við eða við lest-
ur góðra bóka.
Björgvin Angan-
týsson - Minning
hann lært að lesa nótur. Þá kom
útvarpið til skjalanna. Hann lagði
það á sig á árunum milli 1930 og
1940 að hlusta á enskar útvarps-
stöðvar, einkum BBC og Lundúna-
útvarpið. Hann keypti sér sínar eig-
in rafhlöður til að þurfa ekki að
eyða rafmagni frá Auðuni föður
sínum. Hann lá því oft langt fram
á nætur með eyrað fast við viðtækið
og nam nýjustu danslögin frá Evr-
ópu og lærði að leika þau eftir eyr-
anu, mörg hver eftir að hafa heyrt
þau aðeins einu sinni. Segja má með
sanni að með þessari aðferð hafi
Valdimar verið fljótari að tileinka
sér vinsælustu dans- og dægurlögin
utan úr heimi en aðrir sem þurftu
að bíða eftir að nótur eða hljómplöt-
ur bærust til landsins. Ekki er laust
við að þessi aðferð hans minni þann
sem þetta ritar á þá daga þegar
hann lá sjálfur með eyrað við við-
tækið og hlustaði á nýjustu bítla-
og popplögin sem leikin voru í bresk-
um og bandarískum útvarpsstöðv-
um. Tilgangurinn var sá sami, að
vera fyrstur að ná vinsælustu lögun-
um utan úr heimi, æfa þau og spila
í hljómsveit fyrir dansi.
Éftir að Valdimar og fjölskylda
hans fluttist austur að Grenstanga
og ég sjálfur lagðist í heimshorna-
flakk varð æ lengra á milli þess sem
ég hitti. frænda minn. Það var því
ekki fyrr en eftir að Valdimar veikt-
ist og þurfti reglulega að leita sér
læknishjálpar í Reykjavík að við hitt-
umst nokkuð oft. Þá komu Valdimar
og Þura gjaman í heimsókn til okk-
ar á Öldutúni 18. Við pabbi studdum
Valdimar þá upp brattar tröppurnar
og nikkan var jafnvel tekin upp.
Umræðuefnið var þá tónlist, gömul
lög og ný, útsetningar og upptökur.
Ekki var að finna á Valdimar að
hreyfihömlunin drægi úr kjarki hans
hvað þá áhuga hans á hugðarefninu,
tónlistinni. Mér virtist sem Valdimar
væri að kappkosta að ljúka við að
skila frá sér, ganga frá og festa á
blað eða hljóðband þeim verkum sem
hann hafði samið. Eftir hann liggja
mörg hljómþýð og falleg lög sem
munu varðveitast og vera leikin við
ýmis tækifæri. Fyrsta lagið sem ég
heyrði eftir Valdimar var „Stjama
lífs míns“, sem móðir mín söng oft
og ég spilaði undir á gítar eða faðir
minn á píanó.
Mér segir svo hugur að sá hinn
sami óbilandi tónlistaráhugi og elja
sem forðum gaf Valdimar þá orku
sem þurfti til að leika fyrir dansi í
13 klukkustundir hafi orðið honum
mjög til styrktar í veikindum sínum
ekki síður en samhent fjölskylda
hans.
Minningin um hinn síunga frænda
minn verður mér ætíð hugstæð.
Sverrir Hans Konráðsson
Fleiri greinar um Valdimar J.
Auðunsson verða birtar í Morgun-
blaðinu næstu daga.
Eitt af því sem Björgvin hélt
mikið upp á var málverk sem málað
var af honum á yngri árum af
manni sem þá var nýfluttur til
landsins og var með honum til sjós.
Þetta málverk mun vera það fýrsta,
eða að minnsta kosti eitt fyrsta
verk sem sá mikli listamaður
Baltazar málaði hérlendis.
Björgvin barðist við sjúkdóm sinn
af aðdáunarverðri stillingu og jafn-
vel þó að hann vissi að hveiju
stefndi gafst hann aldrei upp og
andlegt þrek hans hélst óskert alveg
til hinstu stundar. Hann naut í
gegnum veikindi sín umhyggju eig-
inkonu sinnar, móður minnar, og
ekki má gleyma Heiðu systur hans
og Bjarna manni hennar sem stóðu
við hlið þeirra beggja og gerðu
hvaðeina til þess að létta undir og
gera lífið sem bærilegast. Þeim
verður seint fullþakkað fyrir þá
miklu hlýju og aðstoð sem þau
veittu í veikindum Björgvins.
Nú er hann leystur þrautunum
frá og kominn yfir á æðra tilveru-
stig. Ég þakka þessum trygga og
góða vini mínum fyrir samfylgdina
og sendi móður minni svo og aldr-
aðri móður hans, börnum, systkin-
um, ættingjum og vinum mínar
innilegustu samúðarkveðjur. Okkar
allra er missirinn mikill. Bálför
Björgvins hefur farið fram í kyrrþey
að hans eigin ósk.
Rúnar Sig. Birgisson