Morgunblaðið - 30.03.1990, Síða 1

64 SIÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
75. tbl. 78. árg.
FOSTUDAGUR 30. MARZ 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Brazilía:
Allt sparifé í
landinu firyst
Daily Telegraph.
RIO de Janeiro, næststærsta borg
í Brazilíu, er að verða gjaldþrota
og á ekki fyrir launagreiðslum í
næstu viku. Kennir borgarstjórinn
nýkjörnum forseta, Ferdinand
Collor de Mello, um ástandið en
hann hefur fryst allt sparifé í
bönkum í von um, að þannig megi
ná tökum á gífurlegri verðbólgu.
Peningar liggja því ekki á lausu
í Brazilíu um þessar mundir.
Verðbólga í Brazilíu var 1.765% á
síðasta ári og nýi forsetinn hafði
varla lokið við að lesa eiðstafinn við
embættistökuna þegar hann til-
kynnti, að allt sparifé yrði fryst í
átta mánuði og opinberum starfs-
mönnum fækkað um 80.000. í fyrra-
dag var síðan tilkynnt, að þegar
spariféð yrði greitt út, jafnvirði 115
milljarða dollara, yrði það að mestu
í ríkisskuldabréfum.
Hafa þessar aðgerðir valdið mikl-
um erfiðleikum og í Rio de Janeiro,
sem horfist í augu við gjaldþrot,
hefur meðal annars verið gripið til
þess að loka mötuneytum í skólum
og hætta nauðsynlegu viðhaldi á
sjúkrahúsum og öðrum opinberum
byggingum.
Sjá um eftiahagsaðgerðirnar
í Brasilíu á bls. 21.
Noregur:
Hug'myndir um að
leggja togaraflotan-
um vegna aflaleysis
Meðalþorskkvóti á togara er aðeins 280 tonn
Tromsö. Frá blaöamanni Morgunblaösins, Hirti Gíslasyni.
Verkamannaflokkurinn í Tromsfylki hefur samþykkt ályktun
þess efnis að réttast sé að leggja öllum togurum landsmanna vegna
þess hve lítið af þorski er talið mögulegt að veiða í ár og allra
næstu ár. Með þessu hyggjast fiilltrúar flokksins bæta stöðu hefð-
bundinna strandveiða og vinnslu í landi. Tillaga þessi hefúr feng-
ið mjög misjafhar undirtektir.
Reuter
Þúsundir manna söftiuðust saman í austur-þýskum borgum í gær til
að kreíjast þess, að hugsanleg tengsl sumra þingmanna við Stasi,
öryggislögreglu kommúnista, verði könnuð til hlítar. Hér ganga
Austur-Berlínarbúar undir mynd af Stalín en á spjaldinu er vitnað
í kínverskan orðskvið, sem segir, að reynslan kenni mönnum hveij-
ir séu vinir í raun.
Leyfilegur þorskafli á þessu ári
er aðeins 113.000 tonn en af því
hefur togaraflotinn fjórðunginn
eða 28.000 tonn. Með því að leggja
öllum norsku togurunum munu
veiðiheimildir þeirra færast yfir á
bátaflotann, sem stundar veiðar á
grunnslóðinni, og með því verður
betur hægt að tryggja atvinnu
þeirra, sem búa við ströndina, að
mati fulltrúa Verkamannaflokks-
ins. Hafa undirtektir undir tillög-
una verið misjafnar eins og fyrr
segir og minnstar hjá togarasjó-
mönnum eins og líklegt er.
Stefiit að stórri samsteypu-
stj órn í Austur-Þýskalandi
Austur-þýski seðlabankinn segir frá efiiahagsglundroða kommúnismans
Austur-Berlín, Bonn, Reuter.
KRISTILEGIR demókratar og
jaftiaðarmenn hófu í gær formleg-
ar viðræður um myndun ríkis-
stjórnar í Austur-Þýskalandi og
kváðust vissir um, að ný stjórn
gæti tekið við fyrir miðjan apríl.
Arsskýrsla austur-þýska seðla-
bankans var birt í gær og er þar
að finna ófagra lýsingu á þeim
efnahagslega glundroða, sem
kommúnisminn hefur leitt yfir
landið. Er þetta í fyrsta sinn, sem
skýrglan er birt opinberlega en
hingað til hefúr hún talist til ríkis-
leyndarmála.
Stjórnarmyndunarviðræðurnar
eru haldnar í skugga ásakana um
að sumir nýkjörinna þingmanna hafi
verið á mála hjá Stasi, öryggislög-
reglu kommúnista, og í gær efndu
tugþúsundir manna til funda í ýms-
um borgum Austur-Þýskalands til
að kréfjast þess, að fortíð hvers ein-
asta þingmanns yrði athuguð.
Nokkru áður höfðu formenn þing-
flokkanna 12 reyndar ákveðið, að
skipuð yrði þingnefnd til kanna hugs-
anleg tengsl þingmanna og Stasi.
Lothar de Maiziere, formaður
Kristilega demókrataflokksins, CDU,
kvaðst í gær viss um, að ný stjórn
tæki við innan hálfs mánaðar og
undir það tók Markus Meckel, starf-
andi I formaður Jafnaðarmanna-
flokksins, SPD. Sögðu þeir, að við-
ræður flokkanna hefðu verið „ein-
staklega vinsamlegar og árang-
ursríkar".
Ársskýrsla austur-þýska seðla-
bankans hefur verið birt opinberlega
í fyrsta sinn í 40 ár og er hún ná-
kvæm lýsing á því efnahagslega öng-
þveiti, sem kommúnistar skilja eftir
sig. Framleiðsla og framleiðni hafa
verið að minnka og var svo komið,
að til að fjármagna miðstýrt efna-
hagslífið þurfti 468,5 milljarða
austur-þýskra marka á sama tíma
og verg þjóðarframleiðsla var aðeins
353 milljarðar marka. Erlendar
skuldir hafa því aukist jafnt og þétt
og nema nú 18,5 milljörðum dollara.
Er búist við, að vestur-þýski seðla-
bankinn taki við þessari skuld þegar
myntbandalag ríkjanna verður að
raunveruleika.
•Meðalkvóti togaranna er um
280 tonn en á bátana er hann
miklum mun minni eða aðeins 32
tonn af þorski á 200 tonna bát.
Sem dæmi um hve samdrátturinn
I þorskafla hefur komið niður á
byggðarlögum í Norður-Noregi
má nefna bæjarfélagið Sommaröy
en þar hafa þorskaflaheimildir
dregist saman um 85% frá því í
fyrra.
Kare Ludviksen er skipstjóri í
Sommaröy og gerir út 200 tonna
bát þaðan. I fyrra var þorskafli
hans 192 tonn en er 32 tonn núna.
Annar skipstjóri frá sama stað,
Ingi Nordheim, þurfti aðeins 11
daga til að taka þorskkvótann
sinn.
Heimildir til veiða á öðrum teg-
undum eru takmarkaðar og því
aðgerðarleysi framundan hjá Kára
og Inga.
Joakim Johansen, frystihús-
stjóri á Sommaröy, segir að ýmsar
leiðir hafi verið reyndar til að afla
aukins hráefnis, m.a. hafi verið
leitað til íslenskra útgerða en því
miður borgi fiskmarkaðirnir í
Bretlandi og Þýskalandi það mikið
fyrir fiskinn, að Norðmenn séu
ekki samkeppnishæfir.
Litháar leita til norrænna ríkja um að halda sáttafimd í deilunni við Sovétsljórnina:
Mjög þakklátir fyrir viðbrögð Islendinga
- segir Algirdas Saudaugas, utanríkisráðherra Litháens, 1 samtali við Morgunblaðið
„VIÐ erum mjög þakklátir fyrir slík viðbrögð," sagði Algirdas Saud-
augas, utanríkisráðherra Litháens, í símasamtali við Morgunblaðið
í gær, þegar hann var spurður um tilboð íslenskra stjórnvalda um
að samningaviðræður Sovétstjórnarinnar og Litháa yrðu haldnar í
Reykjavík. í máli ráðherrans kom fram að hann hefði upplýsingar
um að Island væri næst því allra ríkja að viðurkenna sjálfstæði
Litháens.
Sendinefnd frá ríkisstjórn Lithá-
ens er nú á ferð um Norðurlönd,
var í gær í Kaupmannahöfn og fer
í dag til Svíþjóðar í boði Stens
Anderssons utanríkisráðherra. Á
miðvikudag hitti hún norsk stjórn-
völd og gekk ennfremur á fund
Haralds Kröyers, sendiherra Is-
lands í Ósló, og kom á framfæri
fyrirspurnum um hvort ríkisstjórn
íslands vildi bjóða fundarstað á
íslandi fyrir samningaviðræður
milli litháískra stjórnvalda og
stjórnvalda Sovétríkjanna. Svipuð-
um skilaboðum hefur verið komið
til stjórnvalda í Noregi og Dan-
mörku. í gær'ákváðu íslensk stjórn-
völd að bjóða Reykjavík sem fund-
arstað óskuðu báðir aðilar eftir því
og norska og danska ríkisstjórnin
hafa tekið með svipuðum hætti á
málinu. Finnski utanríkisráðher-
rann sendi frá sér yfirlýsingu í vik-
unni þar sem lögð er áhersla á
sjálfsákvörðunarrétt Litháa. Jafn-
framt eru báðir aðilar hvattir til
að sýna varfærni. Finnar muni
ekki taka formlega afstöðu til sjálf-
stæðis Litháens fyrr en samninga-
viðræður séu byijaðar.
Þegar Morgunblaðið ræddi við
Saudaugas í gær hafði hann ekki
enn fengið vitneskju um tilboð ís-
lendinga. Þegar það var lesið fyrir
Reuter
Stjórnvöld í Litliáen eru sjálf
farin að veita erlendum ríkis-
borgurum vegabréfsáritanir og
féll sú fyrsta í skaut Bretanum
Edward Lucas.
hann sagðist hann fagna því mjög.
Saudaugas var ekki reiðubúinn að
tjá sig um hvenær slíkar viðræður
myndu eiga sér stað. „Við skulum
bíða og sjá til í nokkra daga.“
Hann sagði að Litháen myndi
ganga til slíkra viðræðna á jafn-
réttisgrundvelli við Sovétríkin. „Við
erum reiðubúin að skoða ýmsar
hugmyndir en sjálfstæðið er ekki
eitt af samningsatriðunum. Við
lítum á okkur sem fullvalda ríki
og sá er viiji kjósenda — vilji þjóðar-
innar.1*
Þegar ráðherrann var spurður
hvort hann hefði vitneskju um að
viðurkenning á sjálfstæði Litháens
væri til umræðu í íslenska þinginu
svaraði hann:_ „Við höfum upplýs-
ingar um að íslendingar séu næst
því alira þjóða að viðurkenna sjálf-
stæði Litháens."
Sjá ennfremur fréttir á bls.
4, 27 og baksíðu og forystugrein
á miðopnu.