Morgunblaðið - 28.06.1990, Page 25

Morgunblaðið - 28.06.1990, Page 25
24 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JUNI 1990 + MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JUNÍ 1990 25 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri Árvakur, Reykjavík HaraldurSveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift- argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið. V erðbólguhætta Veruleg hætta er á, að verð- bólga aukist á ný á næstu mánuðum af tveimur ástæðum fyrst og fremst. Hin fyrri er sú, að fjölmargir aðilar í viðskiptum og þjónustu eru áreiðanlega um þessar mundir að leita að rök- semdum fyrir verðhækkunum, sem þessir aðilar telja óhjá- kvæmilegar. Síðari ástæðan er sú, að nýtt góðæri í sjávarút- vegi, sem virðist vera í uppsigl- ingu, getur orðið til þess að auka spennu í efnahags- og atvinnulífi, ef ekki er rétt á haldið. Á fyrstu þremur mánuðum eftir að kjarasamningar voru undirritaðir í febrúar voru verð- hækkanir innan þeirra marka, sem gert var ráð fyrir. Nú hafa bæði aðilar samningsins og ríkisstjórnin lýst áhyggjum yfir því, að verðhækkanir fari yfir þessi mörk á næstu mánuðum og til umræðu eru ráðstafanir til þess að koma í veg fyrir það. Spyija má hins vegar, hvort aðilar kjarasamningsins og ríkisstjórn geri sér fyllilega grein fyrir þeim mikla þrýst- ingi, sem er á verðhækkanir hér og þar í viðskiptalífinu, í stórum fyrirtækjum og smáum. Ein helzta röksemdin, sem færð er fram fyrir hugsanlegum hækkunum, eru breytingar á gengi erlendra gjaldmiðla vegna innbyrðis breytinga á gengi þeirra og verðhækkanir erlend- is. Önnur röksemd fyrir hækk- unum er sú, að opinberir aðilar hafi ekki sýnt gott fordæmi en þess i stað hækkað margvíslega þjónustu hjá sér. Einkafyrirtæki hafa á und- anförnum misserum unnið markvisst að því að draga úr rekstrarkostnaði og mörg þeirra hafa náð miklum árangri í þeim efnum. En auðvitað getur svig- rúm þeirra verið takmarkað og ekki er hægt að skera kostnað niður endalaust. Það á ekki sízt við um smærri fyrirtækin, sem hafa minni möguleika á slíkum niðurskurði en þau stærri. Á hinn bóginri hljóta þeir, sem nú leita leiða til þess að hækka verð á vöru og þjónustu, að gera sér grein fyrir afleiðing- unum. Þær verða óhjákvæmi- lega þær, að verðbólga eykst á ný. Launþegar, sem hafa orðið að þola gífurlega kjaraskerð- ingu á síðustu tveimur árum og féllust á síðustu kjarasamninga, þótt þeir fælu í sér sáralitla kjarabót allt fram á haustið 1991, hlusta ekki á tal atvinnu- rekenda um launamál, ef verð- bólgustíflan brestur af völdum þeirra, sem stunda viðskipti og þjónustu. Ný og alvarleg tilraun til þess að hemja verðbólguna verður þá ekki gerð næstu árin. Aukinni verðbólgu fylgir um- talsverð hækkun raunvaxta og lán hækka á ný frá mánuði til mánaðar svo nemur verulegum upphæðum. Víxlhækkanir kaupgjalds og verðlags hefjast af fullum krafti og það þjóðfé- lagsástand skapast á ný, sem við þekkjum öll frá fyrri tíð. Vilja menn kalla það ástand yfir sig aftur? Vilja atvinnurek- endur kalla þetta ástand yfir sig aftur? Þegar þessir kostir eru metnir hlýtur niðurstaða for- ráðamanna fyrirtækjanna, stórra og smárra, að vera sú, að betri kostur sé að draga enn úr útgjöldum, minnka umsvif og gera aðrar þær ráðstafanir sem duga, fremur en að hækka verð. Eins og mál hafa þróazt hvílir ábyrgðin á atvinnulífinu að þessu Ieyti. Ríkisstjórnin hefur með framferði sínu ýtt undir kæru- leysi í þessum efnum. Ríkis- stjórnin hefur ekki gért neitt stórt átak til þess að draga úr umsvifum og útgjöldum ríkisins. Hvað hefur ríkinu tekizt að spara mikið með minni yfir- vinnu? Hvað hefur ríkinu tekizt að spara mikið með aðhaldi í mannaráðningum? Hvað hefur ríkinu tekizt að spara mikið í óhóflegum ferðakostnaði opin- berra starfsmanna? Hvað hefur ríkinu tekizt að spara mikið í óhóflegum risnukostnaði hins opinbera? Það er tímabært að ríkisstjórnin svari þessum spurningum. Með aðgerðum eða aðgerðaleysi skapar ríkisstjórn- in það andrúm, sem getur skipt sköpum. Það eru batamerki í efna- hagslífinu en þess verður líka vart, að hinn almenni launþegi tali um, að sá bati sé fyrst og fremst í fjölmiðlum en ekki hans eigin buddu. Og þetta er rétt. Og það sem meira er: batinn getur ekki komið fram í buddu launþegans fyrr en ráðrúm hef- ur gefizt til að borga niður skuldir fyrirtækjanna og ríkis- ins. Þegar fyrsti afrakstur þess góðæris, sem er í aðsigi, kemur í kassann verður hann að fara til þess að greiða niður skuldir þjóðarinnar. Þá fyrst, þegar það hefur verið gert, geta launþegar búizt við því að batinn segi til sín hjá þeim. Þeir hafa hins vegar ekki þolinmæði til þess að bíða eftir því, ef þeir sjá aðra aðila, eins og atvinnurek- endur í viðskiptum og þjónustu, hækka verð á vörum og þjón- ustu af minnsta tilefni. HEIMSOKN ELISABETAR II. BRETADROTTNINGAR Gufiimökkur var drottningu og hertoga til trafala BRETADROTTNING og eiginmaður hennar kynntust duttlungum íslenskrar náttúru með óvæntum hætti í skoðunarferð um hvera- svæðið í Krísuvík í gær. Þegar Elísabet II., Filippus prins, frú Vigdís Finnbogadóttir forseti og fylgdarlið þeirra ætluðu að snúa aftur til bifreiða sinna snerist vindur skyndilega til austlægrar átt- ar svo gufustrók og vatnsúða lagði yfir gestina. Drottningin og hertoginn vöknuðu nokkuð, en hennar hátign virtist skemmt yfir þessu óvænta atviki. Drottning, hertogi og forseti komu til Krísuvíkur í blíðskapar- veðri, um kl. 11.45, stundarfjórð- ungi á undan áætlun. Þau gáfu sér góðan tíma til að skoða svæðið í fylgd' forseta. Drottningarhjónin spurðu auðheyrilega margs, véku af göngustignum, gaumgæfðu leir- inn og hita vatnsins. Sérstaka at- hygli vakti þó gufustrókur frá bor- holu á svæðinu sem blæs stöðugt af firnakrafti. Eftir rúman stundarfjórðung ætluðu gestirnir að snúa aftur til bifreiðanna, sem biðu þess að flytja drottninguna, hertogann og fylgd- arlið þeirra til Keflavíkui’flugvall- ar. Þá breyttist vindáttin. Gufu- strókur úr borholunni lagðist yfir hina tignu gesti og hamlaði för. Filippus prins, sem klæddur var dökkum jakkafötum, tók þó af skarið. Hann braust gegnum brennisteinsmettaðan vatnsúðann í fylgd Helga Ágústssonar sendi- herra og komu þeir votir út úr mekkinum. Meðan á þessu stóð sóttu íslensku öryggisverðirnir einnota regnkápur handa drottningunni, forseta íslands og föruneyti þeirra. Elísabet II. og frú Vigdís hlupu fremstar í flokki gegnum gufu- mökkinn og skýldu sér með svartri regnhlíf, en fylgdarlið þeirra gekk á eftir, með regnkápurnar á öxlum. Fylgdarliði drottningar var skemmt yfir þessu atviki og höfðu margir Bretanna á orði að þess hefði ekki verið getið í dag- skránni. Eftir um hálftíma viðdvöl í Krísuvík stigu gestirnir inn í bif- reiðirnar og héldu til Keflavíkur- flugvallar. Vigdís forseti og Elísabet drottning fengu lánaðar regnhlífar og plastkápur til að verjast úðanuni í Krísuvík. HHmbmí Morgunblaðiö/Árni Sæberg Gestirnir ánægðir með heimsóknina: Vatnsúði sakar ekki á svona fallegnm morgni - sagði Bretadrottning á ílugvellinum „HEIMSÓKNIN var frábær og kom ekki að sök að fá dálítinn vatnsúða í Krísuvík á svona fallegum morgni," sagði Bretadrottning við íslenska ráðamenn þegar hún kvaddi þá á Keflavíkurflugvelli í gær. Heimsókn Elísabetar II. og Filippusar hertoga af Edinborg lauk skömmu eftir hádegið. Ferð drottningar var heitið til Kanada með vél úr flughernum þar í landi. Filippus prins settist hins vegar sjálfur við stýrið á lítilli flugvél og tók steftiuna á England. Drottningin og maður hennar héldu frá borði snekkjunnar Britt- aníu um tíuleytið í gærmorgun. Fyrst var ekið í Fossvogskirkjugarð og þaðan að Bessastöðum. Sáu drottningu sína í fyrsta sinn - á Islandi A bílastæðinu við Bessastaði biðu um 260 Bretar, Þjóðveijar og Hol- Iendingar komu hinna tignu gesta. Þetta voru farþegar rússneska skemmtiferðaskipsins Karelya, sem í gær lá í Reykjavíkurhöfn. Hópurinn var af tilviljun staddur við Bessa- staði á sama tíma og Bretadrottning. Flestir ferðamennirnir voru komnir af léttasta skeiði og margir hinna bresku himinlifandi yfir að sjá nú drottningu sína í fyrsta sinn. Forseti íslands heilsaði drottningu og Filippusi prins utan við Bessa- staðastofu. Ekki var farið inn þar sem endurbætur standa nú yfir á húsinu. Þess í stað benti Vigdís gest- unum á fjallasýn frá Bessastöðum og gekk því næst með þeim til kirkj- unnar. Þar beið á tröppunum herra Ólafur Skúlason biskup íslands. „Þið einfaldlega verðið að sjá kirkjuna," sagði biskup við bresku gestina, sem heyrt höfðu um Bessastaðakirkju kvöldið áður. Þegar inn var komið las biskup nokkur vers úr Davíðssálmum, ávarpaði hópinn og flutti stutta bæn. Hann kvaðst að lokum hafa blessað gesti á íslensku. Að helgistundinni í kirkjunni lokinni var ekið áleiðis til Keflavíkurflugvallar, með viðkomu í Krísuvík. Á Keflavíkurflugvelli beið ellefu manna heiðursvörður við flugvél kanadíska hersins sem flutti drottn- ingu yfir hafið. Bresku gestina kvöddu Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands, Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra og Edda Guð- mundsdóttir, Jón Sigurðsson við- skiptaráðherra og Laufey Þorbjörns- dóttir. Einnig kvöddu gestina Jpn H. Bergs ræðismaður Kanada á ís- landi og Gyða Thorsteinsson Bergs, auk Grahams og Mary Mitchell sendiherrahjóna Kanada á Islandi, sem aðsetur hafa í Ósló. Hertoginn settist við stýri vélarinnar Filippus prins kvaddi fyrst og skundaði síðan til flugvélar sinnar annars staðar á vellinum. Þar settist hann sjálfur við stýri að sögn lög- reglu og lagði þegar af stað til síns heima. Með hertoganum flugu meðal annars varautanríkisráðherra Bret- lands og einkaritarar þeirra beggja. Eftir að Elísabet II. hafði kvatt gestgjafa sína á flugvellinum í gær gekk hún upp í flugvélina og veifaði af efstu tröppu. Ferð hennar hátign- ar var heitið til Calgary í Kanada. Hún heimsækir Alberta-fylki þar í landi og kemur á heimleið á sunnu- dag við í Ottawa-borg. Morgunblaðið/Ámi Sæberg Elísabet II veifar í kveðjuskyni áður en hún stígur inn í flugvélina, sem flutti hana til Kanada. Drottningin fljót að sjá spaugilegn hliðina * - segir Vigdís Finnbogadóttir forseti Islands „BRETADROTTNING sér fljótt spaugilegu hliðina á málunum. Þótt hún sé alin upp til þess að verða drottning, býr sitthvað undir áferðar- prúðu yfírborði," segir Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands um kynni sín af Elísabetu II. Bretadrottningu. Forsetinn hefur hitt Bretadrottn- ingu nokkrum sinnuin og var henni málkunnug fyrir heimsóknina hing- að til lands. „Drottningin er mikil sómakona,“ segir Vigdís, „skemmtileg og við- ræðugóð. Það er fjarska gaman að ræða við hana í næði og greinilegt að hún er ákaflega vel upplýst um atburði líðandi stundar. En drottningin og Filippus prins eiga sitthvað fleira sameiginlegt. Þau eru bæði gamansöm og sérstaklega lagin við að brydda upp á samtölum. Það heyrði ég vel þegar ég fylgdi þeim milli staða í heimsókninni. Þau virtust ákaflega óþvinguð meðan á dvölinni hér stóð og fólk sem fylgdi þeim hafði orð á að hér væri ekkert í umhverfinu sem þjakaði." Blaðamaður spurði Vigdísi Finn- bogadóttur loks hvort drottningin væri þá ekki eins fjarlæg og stillt og oft virtist. Hún svaraði því til að vitaskuld væri reisn yfir Bretadrottn- ingu, en öll værum við mannlegar verur. „Það var létt yfir drottningunni," segir Vigdís. „Hún hafði gert sér í hugarlund að sumt væri hér öðru vísi en raun ber vitni. Þegar við kom- um í reitinn sem nefndur hefur verið Vinaskógur, leit drottning í kringum sig og spurði mig hvar skógurinn væri. Ég sagði henni að hann kæmi með tímanum og við stilltum okkur ekkert um að hlæja.“ Brezkir flölmiðlar: * Islandsferðar drottningar varla getið Lögðu blómsveig að minnismerki um fallna hermenn FYRSTI viðkomustaður Bretadrottningar og hertogans af Edinborg á miðvikudagsmorgun var breski grafreiturinn í Fossvogskirkju- garði. Elísabet II. og Filippus prins skoðuðu legsteina í grafreitnum og lögðu blómsveig að minnismerki um fallna hermenn. Séra Arngrím- ur Jónsson, prestur í Háteigskirkju, flutti stutta bæn á ensku. Ásbjörn Björnsson forstjóri Kirkjugarða Reykjavíkur tók á móti drottningu og manni hennar við komuna í Fossvog. Pjöldi manna stóð beggja vegna gangstígsins nið- ur að grafreitnum. Börn úr Heyrn- leysingjaskólanum í Öskjuhlíð, sem veifuðu breskum fánum, og starfs- fólk kirkjugarðanna, voru í hópi áhorfenda. Filippus prins veitti unglingunum sem starfa í kirkju- garðinum í sumar sérstaka athygli. Hann spurði hversvegna þau væru ekki í skóla og fræddist um sumar- vinnu íslenskra ungmenna. Þá heilsuðu drottningin og her- toginn Brian Holt ræðismanni sem kynnti þau fyrir breskum og íslenskum ríkisborgurum sem börð- ust í síðari heimsstyijöldinni. Við- staddir voru einnig íslenskir ríkis- borgarar sem sæmdir hafa verið heiðursmerkjum bresku krúnunnar. „Þau voru ákaflega þægileg í viðmóti og umgengni,“ sagði Ás- björn aðspurður um hvernig drottn- ingin og hertoginn hefðu verið í viðkynningu. Hann sagði að hinir tignu gestir hefðu lýst ánægju sinni með þú rækt sem lögð væri við umhirðu grafreitsins. Elísabet II. og Filippus prins gengu með Ásbirni og Richard R. Best sendiherra stundarkorn um grafreitinn og lásu á legsteinana. Veitti drottning því sérstaka at- hygli að nöfn norskra og sovéskra manna voru letruð á nokkra þeirra. Hertoginn furðaði sig einnig á því hversu margir hermannanna hefðu látist á sjúkrahúsi. Séra Arngrímur Jónsson flutti stutta bæn, en að því búnu lögðu drottningin og eiginmaður hennar blómsveig að minnismerki við graf- reitinn, sem er hár steinkross. Um 212 hermenn eru grafnir í Fossvogskirkjugarði, þar af 198 breskir. Þorri þeirra hvílir í breska grafreitnum, en um 40 nokkru vest- ar. í grafreitnum hvíla einnig norskir og nýsjálenskir hermenn, auk eins Sovétmanns. Að sögn Ás- bjarnar Björnssonar hefur stjórn kirkjugarðanna náið samstarf við breska sendiráðið um viðhald graf- reitsins. Velunnarar hans hittast ár hvert við stutta athöfn, á minn- ingardegi, 11. nóvember. St. Andrews. Frá Guðmundi II. Frímannssyni, frcttaritara Morgunblaðsins. íslandsferðar Elísabetar Eng- landsdrottningar hefur varla verið getið í brezkum fjölmiðlum. Tvcir útvarpsþættir voru þó um ísland á rás 2 í brezka ríkisútvarpinu, BBC. Breiðsíðudagblöðin, sem eru betri hluti brezkra blaða, hafa öll hirð- síður, þar sem getið er um helztu viðburði við hirðina þann daginn og hvað hafi átt sér stað daginn áður. Á þriðjudag var getið um það á hirðs- íðunum, að Elísabet, drottning, ásamt manni sínum, Filippusi Edin- borgarprinsi, hefði haldið með fríðu föruneyti í opinberar heimsóknir til íslands og Kanada. Eftir að hafa skoðað nánast öll dagblöð á þriðjudag og miðvikudag, þá er ljóst, að heimsóknar drottning- ar er hvergi annars staðar getið. Engin frétt er um heimsóknina og engar greinar skrifaðar. Þetta á bæði við um breiðsíðublöðin, The Times, The Guardian og önnur slík, og útbreiddari blöðin sem minni virð- ingar njóta The Sun, The Daily Ma- il, The Daily Mirror. Sömu sögu er að segja um fréttir útvarps og sjón- varps. Hvergi hefur fréttaritara tekizt að finna frétt um heimsókn- ina. Þó mun Magnús Magnússon hafa sagt frá ferðinni í útvarpi. Á þessu er ein mikilvæg undan- tekning. Á rás 2 brezka ríkisútvarps- ins, BBC, var fjögurra tíma dagskrá á mánudag og þriðjudag um Island í tengslum við ferð drottningar. John Dunn sér um fasta þætti milli 5 og 7 síðdegis á rás 2 alla virka daga. Báða daga sendi hann þætti sína beint frá Islandi. ' Á þessum fjórum tímum tókst honum að koma til skila miklum fróð- leik um land og þjóð, leika íslenzka dægurtónlist með annarri, og ræða við fjölmarga menn og konur um land og þjóð. Fyrri daginn ræddi hann til dæmis við Vigdísi Finnboga- dóttur, forseta íslands. Seinni daginn kom hann til Vestmannaeyja, í Svartsengi og ræddi við Þór White- head, prófessor, um Jón Sigurðsson og hlutverk hans. Vikið var að fjölda- mörgu öðru báða dagana. Það var þægileg tilbreyting, fyrir íslenzk eyru að minnsta kosti, að hlusta á karlakórinn Fóstbræður, Pálma Gunnarsson og Mezzoforte leika og syngja. íslandsferðin hefur orðið að víkja fyrir fréttum af sprengingunni í Carl- ton-klúbbnum, velgengni enska knattspyrnuliðsins, upphafi Wimble- don-tenniskeppninnar, leiðtogafund- inum í Dyflinni og áhyggjum af af- leiðingum átakanna í Kanada um Quebec á stöðu drottningar þar. Um síðustu helgi birti blaðið Yorkshire Evening Press, sem gefið er út í tæplega 55 þúsund eintökuin, umfjöllun um ísland í ferðablaði sínu. Á.I Frá minningarathöfti um brezka hermenn í Fossvogskirkjugarði. Morgunblaðið/Arni Sæberg

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.