Morgunblaðið - 22.07.1990, Blaðsíða 17

17
H-
MORGUNBLAÐIEl SUNNUDAGUR 22. JÚLÍ
E
vinnu sem eKKi er
gefin upp, gjaman kölluð svört
vinna. Þá vinnu án nauðsynlegra
leyfa og skiptivinnu. Nótulaus við-
skipti og þóknanir/greiðslur fyrir
þjónustu sem ekki eru gefnar upp
til skatts. Óuppgefna sölu á hei-
maunnum munum eða eigin fram-
leiðslu beint til neytenda eða kaup-
manna. Tekjur af okurstarfsemi og
smygl á hátollavörum svo sem
áfengi auk smygls/sölu á fíkniefn-
um. Suma af þessum þáttum er
engin leið að afla nákvæmra upplýs-
inga um eða nokkurra upplýsinga
yfirleitt. Á það til dæmis við um
fíkniefnamarkaðinn.
Að sögn Amars Jenssonar yfír-
manns fíkniefnalögreglunnar
treystir lögreglan sér ekki til að
leggja mat á umfang þessa markað-
ar hérlendis og hefur ætíð skort
alvörakannanir á þessu sviði hér-
lendis. Nú er hinsvegar ætlunin að
leggja meiri áherslu á þetta starf
og hefst sú vinna í haust hjá emb-
ættinu.
Hvað aðra þætti neðanjarðarhag-
kerfísins varðar er auðveldara að
geta sér til um umfang þeirra og
taldi nefndin sem vann fyrrgreinda
skýrslu 1985 sig komast nálægt
kjama málsins. En það er eitt að
koma upp um ólöglega starfsemi
og annað að bregðast við henni.
Embætti skattrannsóknarstjóra er
ætlað það hlutverk að upplýsa um
hverskonar skattsvik. Því er hins-
vegar alls ekki gert kleift að sinna
þessu hlutverki sem skyldi og má
þar nefna sem dæmi að árið 1984
vora 25 stöðugildi við embættið. í
dag era þau enn 25 talsins þótt
framteljendum hafí fjölgað um
13.000 á þeim tíma sem liðinn er.
Sömu forsendur í ár
og voru 1986
Þórður Friðjónsson forstjóri
Þjóðhagsstofnunar segir að engar
þær breytingar hafí orðið í þjóðfé-
laginu frá 1985 er breyti þeim for-
sendum sem fyrrgreind nefnd gekk
út frá. Vel megi notast við vinnu
hennar til að meta umfang neðan-
jarðarhagkerfísins í dag og það sé
ekkert sem bendi til að umfangið
sé meira, eða minna, í dag en það
var 1985. Það sé hinsvegar opin
spuming hvort skattkerfísbreyting-
in um áramót er virðisaukaskattur-
inn var tekinn upp skili meira en
gamla fyrirkomulagið. Þórður telur
að reikna megi með slíku þar sem
undanþágum í hinu nýja kerfí sé
haldið í lágmarki.
Méstar líkur á dulinni efnahags-
starfsemi og skattsvikum taldi
nefndin vera að fínna í byggiriga-
starfsemi. Þar á eftir kom persónu-
leg þjónustustarfsemi, iðnaður,
_ verslun og veitinga- og hótelrekst-
ur. •
Hvað varðar skil á söluskatti
komst nefndip að því að engar
óyggjandi leiðir væra til að áætla
söluskattsvik en samkvæpit þeirri
aðferð sem nefndin beitti til að
gefa mynd af umfangi þeirra mátti
gera ráð fyrir að umfang svikanna
væra 11% af skiluðum söluskatti.
‘ Söluskattur á árinu 1989 nam í
heild rúmum 34 milljörðum króna.
Samkvæmt þeim forsendum sem
nefndin gaf sér má áætla að sölu-
skattsvik á því ári hafi numið tæp-
um 4 milljörðum króna.
Ekki er hægt að nota þessa pró-
sentutölu til að meta svik á VSK.
Bæði er sá skattur ólíkur söluskatt-
inum og ekki er í honum að finna
jafnmikið af undanþáguákvæðum
sem tíðum vora misnotuð í sölu-
skattskerfinu. Hinsvegar er margt
sem bendir til að VSK hafí dregið
mjög úr því svindli sem viðgengst
í söluskattskerfinu. Jón Guðmunds-
son forstöðumaður gjaldadeildar
hjá ríkisskattsstjóra segir þannig
að margir hafi notað tækifærið til
að koma sínum málum í rétt horf
og tilkoma VSK hafi greinilega lag-
að mikið það slæma ástand sem
. orðið var. Og tölumar sem nú
gepð óf tílraun tjl
að skilgreina alla
þættj neðanjarðar-
hagjierfjsjns er um
auðugan garð að
gresja. Má þar
nefna þættj eins og