Morgunblaðið - 03.08.1990, Side 1

56 SIÐUR B/C
174. tbl. 78. árg.
FOSTUDAGUR 3. AGUST 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Mótspyrna í Kúvæt þrátt fyrir ofurefli íraska heraflans:
Trúbræður okkar o g allur
heimurinn eru með okkur
—segir forsætisráðherra Kúvæta í hvatningarávarpi frá leynilegri útvarpsstöð
Kúvæt-borg, London, Moskvu, Washington, New York, Woody Creek í Colorado. Reuter, dpa.
EGYPSKA fréttastofan MENA skýrði frá því í gærkvöldi að haldinn
yrði leiðtogafundur arabaríkja vegna innrásar íraska hersins í Ku-
væt. Verður fundurinn að líkindum í Kaíró á laugardag eða sunnu-
dag. Innrásin hefur verið fordæmd um allan heim. Forsætisráðherra
Kúvæts, sem enn er sagður vera í landinu, hvatti menn ákaft til að
gefast ekki upp, þeir myndu fá aðstoð. „Hraustir bræður okkar munu
hrinda þessari árás, arabískir bræður okkur eru með okkur. Múslim-
skir bræður okkar styðja okkur, allur lieimurinn er með okkur,“ sagði
hann í útvarpsávarpi. Talið er að um fimm hundruð manns hafi fallið
í átökunum en tekið var að draga úr þeim seint í gærkvöldi og
skothríð heyrðist ekki lengur í höfuðborginni. Olíuverð hækkaði um
15% á heimsmarkaði er fréttist um innrás íraka. Hún hófst um klukk-
an 23 að íslenskum tíma og tólf stundum síðar réðu írakar öllum
mikilvægum stöðum. Verð á Bandaríkjadollara og gulli hækkaði einn-
ig mikið vegna óvissunnar en um fjórðungur af olíu á heimsmarkaði
kemur frá Persaflóaríkjunum.
íraskir hermenn skýla sér á bak
við brynvagn í Salmya-hverfinu
í Kúvætborg. Hörð átök voru í
borginni og víðar í landinu
fram á kvöld en liðsmunurinn
var mikill þar sem Irakar hafa
milljón manns undir vopnum,
Kúvætar aðeins um 20 þúsund.
Fjölmiðlar í ríkjum við Persa-
flóa létu fyrst í stað hjá líða
að skýra frá innrásinni og virð-
ist hræðsla við Iraka hafa lam-
að leiðtoga landanna.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
kom saman á neyðarfund í gær-
morgun og samþykkti samhjjóða
harðorða yfirlýsingu þar sem írök-
um var gert að hafa sig skilyrðis-
laust á brott frá Kúvæt. George
Bush Bandaríkjaforseti og Margar-
et Thatcher, forsætisráðherra Bret-
lands, ræddust við í Colorado í
gærkvöldi og hvöttu til alþjóðlegrar
samstöðu til að binda enda á her-
ferð íraka. James Baker, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, er var
staddur í Mongólíu, ákvað að
fljúga til Moskvu í dag, föstudag.
Gert er ráð fyrir að hann fái so-
véskan starfsbróður sinn, Edúard
Shevardnadze, til að standa að sam-
eiginlegri yfirlýsingu um innrásina.
Sovétmenn hafa hvatt íraka, er
þeir hafa stutt með vopnasendingum
um árabil, til að halda með her sinn
frá Kúvæt og semja um ágreining
ríkjanna. Jafnframt hafa þeir stöðv-
að frekari vopnasölu til Iraks.
írösku hersveitimar, alls um 100
þúsund manns, réðu fljótlega nið-
urlögum hers Kúvæta sem höfðu
aðeins um 20.000 undir vopnum.
Þjóðhöfðingi landsins, sheikh Jaber
al-Ahmed al-Sabah fursti, slapp úr
landi til Saudi-Arabíu. Yngri bróðir
hans, Fahd, er sagður hafa fallið er
íraskar þotur gerðu loftárás á eina
af höllum furstans. Arftaki þjóð-
höfðingjans, sheikh Saad al-Abd-
ullah ál-Sabah, sem gegnir stöðu
forsætisráðherra, mun fara huldu
höfði í Kúvæt. í útvarpsávarpi
sínu til þjóðarinnar hvatti hann til
„heilags stríðs" gegn árásarmönn-
unum. Sendingarnar vom á bylgju-
lengd ríkisútvarps landsins en
komu ekki frá aðalstöðvunum í
Kúvæt-borg.
Fyrstu opinberu viðbrögð flestra
arabaríkja hafa verið þau að segja
sem fæst um málið og virðast leið-
togar margra þeirra ráðþrota. Flest
studdu þau íraka í Persaflóastríð-
inu en nú er ljóst að Saddam Hus-
sein íraksforseti, er ræður yfir vold-
ugasta herafla arabaríkja, telur sig
geta farið sínu fram. Sýrlendingar
lögðu strax til að leiðtogar ara-
baríkja kæmu saman til að ræða
ástandið og utanríkisráðherrar
landanna funduðu í Kaíró. Fulltrú-
ar Kúvæta kröfðust þess að sendur
yrði sérstakur herafli arabaríkja til
að reka Iraka á brott. Iranar hafa
fordæmt innrásina.
Að sögn heimildarmanna í aðal-
stöðvum Atlantshafsbandalagsins í
Bmssel hefur Bush Bandaríkjafor-
seti beðið bandamenn sína að taka
þátt í að brjóta Iraka á bak aftur
með því að hætta að kaupa af þeim
olíu. Stjórnir Vesturveldanna hafa
fryst allar innistæður íraka í lönd-
um sínum, einnig innistæður Kú-
væts til að leppstjórn, sem írakar
segjast hafa komið 'á laggirnar,
geti ekki nýtt sér þær. Talið er að
Kúvætar, sem áratugum saman
hafa verið með ríkustu þjóðum, eigi
um 55 milljarða Bandaríkjadollara
í eignum og innistæðum í öðrum
löndum.
Átta bandarísk herskip voru fyr-
ir á Persaflóa. Flugvélamóður-
skipið Independence, sem var á Ind-
landshafi, stefnir nú til flóans
ásamt sex fylgdarskipum.
Sjá einnig fréttir á bls. 18 og 19.
Reuter
A
Islendingar í Kúvæt:
„Fyrsta hugsunin að skoll-
ið væri á þrumuveður“
TVÆR íslenskar Ijölskyldur búa í Kúvætborg. Þegar Morgunblaðið
ræddi við Gísla H. Sigurðsson lækni í gær hafði hann haldið sig
innan dyra ásamt eiginkonu sinni Birnu G. Hjaltadóttur. Þau búa á
sjöttu hæð í þrettán hæða háhýsi sem lék á reiðiskjálfi vegna
sprengjuárása íraka. Þrjú börn þeirra hjóna eru stödd á íslandi í
sumarleyfí. Kristín Kjartansdóttir er gift Palestínumanni sem er
háskólakennari og eiga þau hjón íjögur börn. Kristín hefur búið í
Kúvæt í sextán ár og sagði hún að spenna hefði vaxið í landinu að
undanförnu vegna spillingar furstaljölskyldunnar en hún efaðist um
að uppreisn hefði verið í aðsigi.
Gísli er yfirlæknir á háskóla-
sjúkrahúsi í Kúvæt. Hann sagðist
ekki hafa komist til vinnu í gær-
Baker og Shevardnadze:
Árangursríkur fundur í Irkútsk
Irkútsk. Reuter.
VIÐRÆÐUM utanríkisráðherra Sovétríkjanna og Bandaríkjanna,
Edúards Shevardnadses og James Bakers, lauk í Irkútsk i Síberíu
í gær með þeirri yfirlýsingu að Sovétmenn ætluðu að hætta fram-
leiðslu á kjarnorkuflugskeytum á járnbrautateinum en ekki náðist
samkomulag um Afganistan.
Baker sagði fréttamönnum að
hann fagnaði ákvörðun Sovét-
manna en að hún myndi ekki sjálf-
krafa breyta afstöðu Bandaríkja-
manna í samningaviðræðum utn
afvopnunarsáttmála. Shevardnad-
ze sagði að viðræðurnar hefðu
verið árangursríkar. Hann vísaði
sérstaklega til málefna Afganistan
og Kambódíu og sagði þetta vera
í fyrsta sinn sem stórveldin tvö
hefðu rætt um vandamál í Asíu
og við Kyrrahaf.
Utanríkisráðherrarnir gerðu
áætlun um tvíhliða og marghliða
fundi á komandi mánuðum til und-
irbúnings næsta leiðtogafundar.
Shevardnadze bauð Baker að
sitja fund viðskiptanefnda stór-
veldanna í Moskvu í september en
Sovétmönnum er mjög í mun að
tryggja ijarfestingar Vestur-
landabúa í Sovétríkjunum sem
myndu auðvelda efnahagsupp-
byggingu landsins.
Shevardnadze sagði að fram-
leiðsla langdrægra kjarnorkueld-
flauga á járnbrautateinum yrði
stöðvuð 1. janúar nk.
morgun vegna þess að skotið var á
þá sem hættu sér út úr húsi. Skrið-
drekar og hermenn eru á hveiju
strái og hafði íraski herinn tekið
nokkrar byggingar í nágrenninu á
sitt vald. Svo virtist sem þeim ætti
að breyta í fangelsi fyrir kúvæska
hermenn. Gísli bjóst alveg eins við
því að hann fengi ekki að fara úr
landi vegna þess að búast mætti
við því að hernámsstjórnin hleypti
læknum ekki burt.
Kristín sagði að það hefði verið
sín fyrsta hugsun þegar hún vakn-
aði um fimmleytið í fyrrinótt að
skollið væri á þrumuveður. Hún
sagði að umferð skriðdreka og her-
bíla hefði verið mikil í gær um há-
skólahverfið og eldflaugum hefði
rignt yfír æfingasvæði kúvæska
hersins sem þar er í nágrenninu.
Kristín sagðist telja að innrásin
þýddi að valdadagar furstafjöl-
skyldunnar væru taldir.
INNRASIN I KUVÆT
Abdullah Rukabi, kúvæskur
blaðamaður sem Morgunblaðið
ræddi við í gær, taldi fráleitt að
einhveijir Kúvætar hefðu ætlað að
steypa furstanum eins og írakar
héldu fram. Hann sagði að Kúvætar
hefðu bundið vonir við aðstoð frá
Bandaríkjamönnum en nú virtist
sem vinum þjóðarinnar færi fækk-
andi.
íslensk stjórnvöld hafa fordæmt
innrás Iraka og hvatt íslenska borg-
ara í Kúvæt til að leita liðsinnis
sendiráða Norðurlandanna.
Sjá viðtöl við íslendingana
og kúvæska blaðamanninn
á bls. 4.