Morgunblaðið - 03.08.1990, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. ÁGÚST 1990
29
Hallgrímur Sig-
tryggsson - Kveðja
Fæddur 3. júlí 1894
Dáinn 26. júní 1990
Elsku afi er látinn.
Hallgrímur Sigtryggsson, eða afi
á Hringbraut eins og við sögðum
alltaf, var einn af þeim lánsömu
að fá langa og tiltölulega heilsu-
góða ævi. Hann fæddist 3. júlí 1894
og varð því nærri 96 ára. Kominn
hátt á tíræðisaldur og eftir síðasta
áfallið, trúi ég að hann hafi verið
hvíldinni feginn. En ég veit að elsku
amma, Kristín Sigurðardóttir, sem
sjálf er komin yfir nírætt, á nú um
sárt að binda. Það hlýtur að vera
erfitt að kveðja lífsförunaut sinn,
ekki síst eftir svo óvenju langa sam-
fylgd. Guð gefi þér styrk á þessari
stundu elsku amma mín. Ég mun
alltaf minnast afa með miklu stolti
og gleði. Afi var stór og mikill
maður. Hann gat verið þrjóskur og
fámáll, farið sínar eigin leiðir, en
hann hafði skemmtilegt skopskyn
og svo fróður og minnugur var
hann að undrun vakti. Afi var sér-
deilis blíður og mikil barnagæla.
Hann hafði alltaf tíma og ég minn-
ist þess aldrei að honum hafi fund-
ist ég vera fyrir þó ég væri með
nefið ofan í öllu sem hann tók sér
fyrir hendur þegar ég dvaldi hjá
honum og ömmu. En þær voru
margar stundirnar sem ég átti með
þeim í æsku. Það var alltaf eitthvað
um að vera á þeim bæ. Eitt af því
sem mér er minnistæðast var þegar
afi byggði stóra dúkkuhúsið handa
okkur systrunum. Hann smíðaði
það í bílskúrnum sínum og reyndi
að halda því leyndu fyrir okkur.
En þar sem pabbi kom stundum til
að aðstoða afa og við systurnar
mættum líka, þá reyndist erfitt að
halda forvitnum andlitum frá rifum
á gluggunum. Gleðin sem afi veitti
okkur með þessu fína alvöru húsi
var ein af mörgum sem komu frá
honum. Afi kunni ótal skemmtileg-
ar sögur og söng mikið fyrir mig.
Þar skorti afa ekki hæfileika, enda
landsfrægur fyrir sína miklu rödd.
Sem vitni um sönghæfileikana var
sagt að hann hafi á sínum yngri
árum sprengt tónskala píanósins í
báða enda.
Alla vega var afi mikill bassi og
heiðursfélagi Karlakórs Reykjavík-
ur. Með fráfalli hans hverfur nú
síðasti eftirlifandi stofnandi kórs-
ins. Margar eru sögurnar til af afa
og flestar mjög skoplegar. Afi varð
með árunum mjög heyrnarsljór en
þijóskaðist fram á síðustu ár við
að nota heyrnartæki. Það varð oft
tilefni hláturs hvernig afi gat mis-
heyrt það sem sagt var. Amma var
ekki alltaf jafn ánægð yfir að þurfa
stundum að kalla mörgum sinnum
áður en afi heyrði og vildi meina
að karlinn hann afi heyrði það sem
hann vildi heyra. Því laumaðist nú
bros fram hjá ömmu þegar afi
blandaði sér í umræður sem hann
átti raunverulega ekki að heyra.
Elskulega móðir mín, Ragnhildur
heitin, sem lést árið 1985, hafði
mikið dálæti á afa. Hún og afi áttu
stundum í miklum rökræðum og
glettni þeirra fór saman. Ef einhver
gat fengið afa til að skipta um skoð-
un J)á var það hún.
Eg veit að hjá henni sem og hjá
fjölmörgum öðrum fær hann nú
hlýjar móttökur. Afi var kraftakarl
mikill og sem ungui' iðkaði hann
íþróttir m.a. glímu. Hann veigraði
ekkert erfiði fyrir sér og hefur sjálf-
sagt stundum lagt of hart að sér.
önnur öxlin á afa var lægri en hin.
Mér var sagt það stafaði af því að
eitt sinn hafi hann lyft vörubifreið,
sem hálfvegis fór útaf í snjóbyl,
aftur upp á veginn og notaði til
þess öxlina. En stóru kraftalegu
hendurnar hans afa voru alltaf hlýj-
ar og mjúkar. Þær gátu líka nuddað
líf í kuldabláa fingur og tær á lítilli
stúlku.
Oftast var það með ömmu sem
ég fór rúnt með strætó, en það var
ekki síður ferðunum með afa að
þakka að ég rataði vel um bæinn
5 ára gömul. Afi átti forláta Chevr-
olet sem hann keyrði langt fram
eftir aldri. Það var gaman að fara
með afa og ömmu upp í kartöflu-
garð, upp í sveit í beijamó eða til
Hveragerðis að skoða himinháu
trén sem afi hafði eitt sinn plantað
við bústaðinn sinn. Mér fannst ekk-
ert síðra að fara í göngutúra með
afa eftir að hann lagði ökuskírtein-
ið á hilluna, því undir það síðasta
var ég orðin dálítið smeyk í bíl með
afa og grúfði mig gjarna niður í
baksætinu.
Þó afi tæki að eldast og fætur
hans voru oft þreyttir af að bera
þennan þunga líkama lét hann það
ekki aftra sér í að ferðast um allan
bæ. Hann var ekki fyrir að biðja
um aðstoð og fannst óþarfi að
ómaka aðra út af smámunum, eins
og hann sagði gjarna. Það var oft
sem bæði ég og aðrir mættum afa
á ferð, hvort heldur var að sumri
eða vetri. Jafnvel í umferðinni að
vetri fékk afi fólk til að brosa.
Stundum urðu ökumenn i mið-
bæjarumferðinni varir við göngu-
staf sem birtist milli snjóskafla og
að sjálfsögðu stöðvuðust bifreiðarn-
ar. Þar var afi kominn, þreyttur á
að bíða eftir að komast yfir svo
hann stöðvaði umferðina með stafn-
um og gekk síðan þungum en ör-
uggum skrefum sína leið. Allir sem
þekkja til afa kunna frá einhveiju
skemmtilegu að segja um hann.
Frægust er sennilega sagan af
söngferðalagi Karlakórsins til
Kanada. í miðju lagi byijaði fluga
að sveima í kringum afa og þar sem
hann stóð með galopinn munn flaug
hún upp í hann. En rólegheitamað-
urinn Hallgrímui' lét það ekki trufla
tónleikana, heldur kyngdi einu sinni
og hélt síðan áfram að syngja. Já,
svona held ég að allir minnist afa.
Sem rólegs, hlýs, fróðs, skondins
og yndislegs athafnamanhs.
Þegar tröppurnar á Hringbraut-
inni urðu afa og ömmu of erfiðar
og amma hafði lærbrotnað, festu
þau sér íbúð á neðri hæð í sama
húsi og Þorsteinn sonur þeirra í
Nökkvavogi. Það gerði þeim kleift
að halda eigið heimili fram yfir
nírætt. En þá féll amma aftur og
afi fékk áfall við að bardúsa í vaska-
húsinu. Þessar framúrskarandi
duglegu og yndislegu mannverur
fluttu síðan eftir nokkra sjúkralegu
inn á Skjól.
Eftir að afi og amma fluttu af
Hringbrautinni urðu heimsóknir
mínar til þeirra því miður frekar
stopular, en alltaf mætti ég sömu
yndislegu hlýjunni. Þó amma gæti
varla gengið var það með herkjum
að ég fékk að laga kaffið. Og þó
afi ætti erfitt með að tjá sig eftir
áfallið þá veit ég hann skynjaði
samt töluvert. Og þegar ég heim-
sótti hann á sjúkrahúsið gerðist
merkilegur atburður í mínum aug-
um. Afi hafði ekkert getað tjáð sig
fram að þessu, en þar sem ég sat
og nuddaði á honum hendurnar eins
og hann hafði áður gert við mig,
þá héldum við uppi skýrum sam-
ræðum í nærri klukkustund og þeg-
ar ég kvaddi afa, þá var það með
trega. Þetta reyndust verða okkar
síðustu alvöru samræður. Hafi
elsku afi minn bestu þakkir fyrir
allt sem hann hefur kennt mér og
gefið af sínu lífi. Guð blessi hann
og varðveiti alla tíð.
Ég var fjarri þegar afi var til
moldar borinn, en hugur minn er
hjá ykkur á Islandi. Elsku amma,
pabbi, Doddi, Dísa, ,Siggi og aðrir
ættingjar. Við hér í Álaborg vottum
ykkur okkar dýpstu samúð og megi
góður Guð gefa ykkur styrk.
Kristín Sigtryggsdóttir
og fjölskylda, Alaborg.
Hallgrímur Sigtryggsson andað-
ist í Reykjavík 26. júní sl. og var
borinn til hinztu hvíldar frá Dóm
kirkjunni hér í borg þann 3. júlí;
þann dag hefði hann orðið níutíu
og sex ára, ef honum hefði enzt
líf, því fæddur var hann 3. júlí 1894
— að Gilsbakka í Hrafnagilshreppi
í Eyjafjarðarsýslu. Með Hallgrími
er horfinn af sjónarsviðinu sterkur
og óvenjulegur persónuleiki. Hann
mun ógleymanlegur hveijum þeim,
sem áttu með honum samleið um
lengri eða skemmri tíma. Vegferð
hans sjálfs spannaði næstum því
heila öld ög það var raunar öldin
þegar íslendingar stigu fram úr
rökkri fortíðarinnar inn í birtu nú-
tímans og hófu sig í leiðinni frá
örbirgð til bjargálna. Þótt ungur
væri að árum var Hallgrímur orðinn
liðsmaður í forystuliði samvinnu-
hreyfingarinnar fyrir 1920. Er það
trú mín að hann hafi hnigið síðast-
ur að velli úr þeirri vösku sveit, sem
árið 1920 flutti inn í nýbyggt Sam-
bandshúsið við Sölvhólsgötu.
Foreldrar Hallgríms voru Sig-
tryggur Þorsteinsson, lengi starfs-
maður hjá Kaupfélagi Eyfirðinga á
Akureyri, og fyrri kona hans,
Sigríður Stefánsdóttir. Hallgrímur
varð gagnfræðingur frá Akureyri
árið 1914; hann hóf störf hjá Kaup-
félagi Eyfirðinga árið 1915 og
starfaði þar til 1918. Um þessar
mundir eru miklar breytingar í
deiglunni hjá íslenzkum samvinnu-
mönnum. Vorið 1917 kemur Hall-
grímur Kristinsson heim frá Kaup-
mannahöfn til þess að undirbúa
opnun aðalskrifstofu Sambandsins
í Reykjavík. Sú skrifstofa var fyrst
tii húsa á Amtmannsstíg 5 og síðar
í húsi Nathan & Olsen í Austur-
stræti, unz starfsemin var flutt í
Sambandshúsið við Sölvhólsgötu
árið 1920 eins og áður var getið.
Að áeggjan Hallgríms Kristinsson-
ar, forstjóra Sambandsins, flytur
Hallgrímur Sigtryggsson suður yfir
heiðar árið 1918 og hefur störf á
nýstofnaðri aðalskrifstofu Sam-
bandsins í Reykjavík. Þar starfaði
hann allt til ársins 1965, er hann
hætti störfum fyrir aldurs sakir.
Frá 1918 til 1939 fékkst hann við
innkaup á erlendum vörum og sölu
á íslenzkum afurðum. Frá 1939 til
1955 starfaði Hallgrímur í bók-
haldsdeild Sambandsins, en síðan
við eftirlitsstörf og heimildasöfnun
að sögu sambandskaupfélaga.
Árin á milli stríða, þegar Hall-
grímur sinnti afurðasölu til útlanda
og innkaupum erlendis frá, voru
merkilegur tími í verzlunarsögu
þjóðarinnar. Það er ekki ofsagt, að
Islendingar hafi þá verið að hasla
sér völl á markaðstorgi heimsins.
Þá voru í mótun vinnubrögð og
vinnuaðferðir, sem hafa enzt okkur
frám á þennan dag. Samvinnumenn
voru fljótir að koma auga á þýðingu
þess að hafa fasta aðstöðu í mark-
aðslöndunum. Skrifstofui' Sam-
bandsins í Kaupmannahöfn og
Leith gegndu lykilhlutverki í af:
urðasölu jafnt sem innkaupum. í
öllu þessu merkilega starfi var
Hallgrímur Sigtryggsson beinn
þátttakandi. Hann fór margar ferð-
ir til útlanda á þessum árum. Þá
var öldin önnur hvað snerti farar-
tæki og farartíma. Þá voru ferðirn-
ar mældar í jafnmörgum vikum og
nú mundi til fórnað í dögum. Ein-
hvern tíma á þessum árum kom
Hallgrímur tii Kaupmannahafnat'
úr siglingu til Spánar og höfðu
þeir hreppt veður svo ströng á út-
leið, að út tók mann af skipinu og
náðist ekki aftur. Á Sambandsskrif-
stofunni í Kaupmannahöfn er Hall-
grími tjáð, að Islandsskip sé í brottu
og ekki um aðra siglingu að ræða
fyrr en að tveim mánuðum liðnum.
Hallgrímur vann þá á Kaupmanna-
hafnarskrifstofu þessa tvo mánuði
en steig að þeim tíma liðnum á
skipsfjöl og náði heim til Reykjavík-
ur nokkru fyrir jól. Þetta brot úr
löngu liðinni ferðasögu hef ég eftir
góðri heimild. Það segir okkur hvert
regindjúp er staðfest á milli þeirrar
aðstöðu sem við búum við í dag og
þeirra skilyrða sem búin voru frum-
heijunum í íslenzkum utanríkisvið-
skiptum.
Störf Hallgríms að málefnum
samvinnumanna voru ekki bundin
við Kf. Eyfirðinga og Sambandið.
Hann lét sér mjög annt um málefni
Kaupfélags Reykjavíkur og ná-
grennis og sat í stjórn þess félags
í þijá áratugi, frá 1950 til 1980.
Frá 1951 og fram á allra síðustu
ár var hann fulltrúi KRON á aðal-
fundum Sambandsins. Þá bar það
jafnan við, er fundarstjóri hafði slit-
ið aðalfundi með hefðbundnum árn-
aðaróskum til fundarmanna, að
Hallgrímur steig fram, hóf upp sína
djúpu og fögru bassarödd og bar
fram góðar óskir fundarmanna til
fundarstjórans. Ég hef alltaf talið
víst að þessi fagri siður mundi upp-
runninn fyrir norðan.
Hallgrírnur Sigtryggsson var
einn af stofnendum Karlakórs
Reykjavíkur, félagj í kórnum um
áratugi og í stjórn hans um langt
skeið. Hann tók þátt í hinum miklu
söngferðum kórsins, sem lengi
verða í annálum hafðar, svo sem
Ameríkuför 1946 og Miðjarðarhafs-
siglingu 1953. Þeim, sem voru í
Dómkirkjunni í Reykjavík hinn
sólfagra þriðjudag 3. júlí 1990, mun
seint úr minni líða undurfagur söng-
ur Karlakórsfélaga með Guðmund
Jónsson í broddi fylkingar. Ég sagði
við konu mína, þegar við gengum
frá kirkju að athöfninni lokinni:
ísland er líklega eina landið í heim-
inum, þar sem jarðarför getur snú-
izt upp í konsert á heimsmæli-
kvarða.
Ljóst er, að orðsins list hefur
alla tíð verið Hallgrími mjög hug-
leikin. Hann var prýðilega hag-
mæltur, og þegar vinir hans minnt-
ust hátíðlegra stunda, átti hann það
tii að setja saman kvæði þeim til
heiðurs. Sem ungur maður var hann
einn af stofnendum Leikfélags Ak-
ureyrar og þess var áður getið að
á efri árum sinnti hann söfnun
heimilda um sögu samvinnufélag-
annaj svo og ritstörfum. Árangur-
inn af þessu var m.a. afmælisrit
um Kaupfélag Svalbarðseyrar 70
ára, útg. 1959; þá mun og mikið
af óbirtu efni liggja eftir Hallgrím
á þessum vettvangi. Þegar aðai-
fundur Sambandsins 1951 tók sér
fyrir hendur að velja nafn á mennta-
og fundasetur samvinnumanna við
Hreðavatn í Borgarfirði, kom Hall-
grímur fram með tillögu um nafnið
Bifröst, sem strax festist við stað-
inn.
Eins og það var gæfa Hallgríms
að fá á ungum aldri tækifæri til
þess að sinna tímamótaverkefnum
í sögu þjóðarinnar, svo var hann
og mikill gæfumaður í einkalífi sínu.
Eftirlifandi kona hans er Kristín,
fædd 30. ágúst 1897, dóttir Sigurð-
ar Jónssonar, ráðherra og bónda
að Yztafelli í Köldukinn í Suður-
Þingeyjarsýslu, og konu hans,
Kristbjargar Marteinsdóttur. Hall-
grímur og Kristín gengu I hjóna-
band 22. maí 1927. Varð þeim fjög-
urra barna auðið, sem öll eru á iífi.
Þau eru, talin í aldursröð: Sigurð-
ur, verkfræðingur, búsettur í Kenýa
í Afríku, kona hans er Aranka Bug-
atsch sem ættuð er frá Færeyjum,
þau eiga tvo syni; Sigtryggur, verzl-
unarmaður í Reykjavík, kona hans,
Ragnhildur Jónsdóttir, lézt árið
1985, börn þeirra eru sex og barna-
börnin sjö; Vigdís, menntaskóla-
kennari, búsett í Svíþjóð, hennar
maður er Lars Gustav Nilson,
menntaskólakennari, og eiga þau
einn son; og Þorsteinn, verkfræð-
ingur í Reykjavík, kvæntur Mar-
gréti Ásólfsdóttur og eiga þau tvö
börn.
Ég naut þess að kynnast Hall-
grími Sigtryggssyni persónulega á
fyrstu starfsárum mínum hjá Sam-
bandinu, 1951 og síðar. Hann var
mikill að vallarsýn, handtakið traust
og hlýtt, framkoman gædd ljúf-
mennsku og léttleika, en undir niðri
skap og festa. Tungutak hans var
fágurt og vandað, borið uppi af
óvenjulega djúpri og fagurri bassa-
rödd.
Á langri ævi vann Hallgrímur
Sigtryggsson íslenzkum samvinnu-
málum allt er hann mátti. Að leiðar-
lokum þökkum við honum langa og
gifturíka samfylgd um leið og við
biðjum blessunar eftirlifandi konu
hans, börnum og allri fjölskyldu.
Sigurður Markússon
stjórnarformaður Sambands
ísl. samvinnufélaga.
+
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir, systir og
frænka,
ÓLÖF JÖRGENSEN DEVANEY,
Suðurvöllum 2,
Keflavík,
andaðist á Landspítalanum að kvöldi 1. ágúst.
John Devaney,
Kaj Devaney,
Elizabeth Devaney,
David Devaney, Carol Devaney,
Deirdre Devaney,
Guðrún Jörgensen,
Carsten Kristinsson, Bryndís Bragadóttir,
Snorri Snorrason,
Sigrún Snorradóttir,
Stefanía Snorradóttir.
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu okkur samúð og hlýhug
við fráfall og útför móður minnar, tengdamóður og ömmu,
HELGU S. ÁSMUNDSDÓTTUR,
Grettisgötu 11,
Reykjavík.
Vignir Á. Jónsson, Petrína Benediktsdóttir,
Kristín Helga Vignisdóttir, Þorkell Sigurlaugsson,
Heiða Björk Vignisdóttir, Gunnar Gunnarsson.
+
Þökkum auðsýnda samúð og hlýhug við útför
SIGRÍÐAR EYJÓLFSDÓTTUR
kaupkonu,
Suðurbraut 6,
Hafnarfirði.
Sérstakar þakkir til starfsfólks 4. hæðar Sólvangs.
Fyrir hönd aðstandenda,
Elísabet Böðvarsdóttir.