Morgunblaðið - 12.08.1990, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. ÁGÚST 1990
Allt stefnir í aö nýtt álver
verÖi reist hér á landi á nœstu árum. íbúarþriggja héraöa bíöa
í ofvœni eftirþví, hvar nýja stóriÖjan veröur reist. Þarsem henni verÖur valinn staÖur
á eftir aö veröa breyting á lífi fólks; búast má við aukinni atvinnu, þenslu ogframkvœmdum, en einnig ótt-
ast margir umhverfisáhrif og aðra ókosti stóriðju. Að sögn Jóns Sigurðssonar iðnaðarráÖherra er stefnt aö því
aÖ gengið veröi frá staöarvalinu um miðjan september eða fyrr. Stundin nálgástþví óöum, og um fátt er
meira rœtt íEyjafirÖi, á Suðurnesjum og á Austurlandi. Morgunblaðiö rœddi viÖ íbúa
íArnarneshreppi í Eyjafirði, Vogum á Vatnsleysuströnd og á ReyÖarfirði og innti
þá eftir viðhorfum þeirra til álvers í sinni
heimabyggð.
Fjárhagskg rök ífyrirrúmi
VOGAR
A VATNSLEYSUSTRON
Ómar Jónsson: Afskipti stjórn- Helga Ragnarsdóttir: Umræðan
valda er alvarlegur hlutur. hefur verið mjög einhliða.
Jón Gunnarsson og Jóhanna Reynisdóttir: Álver við Keilisnes er
tvímælalaust hagkvæmasti kosturinn.
Viðar Pétursson: Álver mun
breyta öllum lífsháttum hér.
texti Friðrik Indriðason/myndir Árni Sæberg
IBUAR í Vogum á Vatnsleysuströnd horfa með vonaraugum á jörðina
Plekkuvík við Keilisnes sem næsta stóriðjustað á landinu. Varla er
hægt að finna nokkurn í þorpinu sem mælir því í mót að fyrirhugað
álver verði reist á þessum stað. Helst er að einhverjir séu heggja blands
vegna hugsanlegrar mengunarhættu. Stór hluti íbúanna sækjir vinnu
sína út fyrir þorpið, í nærliggjandi sveitarfélög. Sökum þess hve lítill
atvinnurekstur er í Vogum hefur hreppurinn litlar tekjur af aðstöðu-
gjöldum sem aftur gerir það að verkum að meðaltekjur eru með því
lægsta sem gerist á Suðurnesjum og munu raunar undir landsmeðal-
tali. Með tilkomu álvers myndi þetta breyfast.
Jón Gunnar'sson oddviti í Vog-
um segir að það að liggi á
borðinu að þjóðhagsleg rök
geri Keilisnes hagkvæmasta
staðinn fyrir þá erlendu aðila sem
hyggjast reisa álver hérlendis. Það
liggur fyrir að íbúafjöldi á Suðurnesj-
um er fullnægjandi og hvað mengun
varðar uppfyllir Keilisnes öll skilyrð-
im,“ segir Jón. „Hvað okkur hér í
Vogum varðar, og raunar öll Suður-
nesin, veitir okkur ekkert af að fá
fjölbreyttari atvinnutækifæri. Sjáv-
arútvegurinn hefur hrunið hér á und-
anförnum árum, nýráðningar Varn-
arliðsins eru engar og allir vita stöð-
una í fiskeldinu.“
Jóhanna Reynisdóttir sveitarstjóri
í Vogum segir að ástandið í Vogum
sé slæmt að því leyti að meirihluti
íbúa sæki vinnu sína í önnur byggða-
lög og einkum upp á Keflavíkurvöll.
Sökum þess að lítið sé um atvinnu-
rekstur á staðnum sjálfum eru að-
stöðugjöld lág og meðaltekjur á
mann þær lægstu á Suðumesjum,
raunar munu þær undir landsmeðal-
tali.
Bæði Jón og Jóhanna eru mjög
hlynnt því að álver rísi í Flekkuvík
við Keilisnes og raunar telur Jón að
vart sé hægt að finna nokkurn í
Vogum sem mæli því í mót. Umræð-
an um málið er mikil manna á með-
al en ekki hefur verið efnt tii neinna
fundarhalda enn um þetta mál. Það
sem einkum þykir jákvætt við að
stóriðja rísi á þessum stað er að þá
þyrfti fólk ekki að sækja vinnu utan
sinnar heimabyggðar.
Staðsetning hér vænleg
Ómar Jónsson býr í Vogum en
vinnur á Keflavíkurflugvelli. Hann
er mjög meðmæltur álveri við Keilis-
nes og teiur marga aðra á staðnum
svo vera. „Ég hef alltaf sagt að stað-
setning álvers hér sé mjög vænlegur
kostur enda kom staðurinn til álita
þegar ÍSAL var í deiglunni,“ segir
Ómar. Hann er hinsvegar sáróán-
ægður með hlut stjórnvalda í málinu
fram að þessu. „Það er alvarlegur
hlutur hvemig afskipti stjórnvalda
hafa verið af þessu máli. Þau hafa
att saman landshlutum og látið þá
bítast um þennan bita í stað þess
að ákveða eina staðsetningu frá upp-
hafi. Þetta hefur að sjálfsögðu skap-
að mikla óvissu meðal fólks á við-
komandi stöðum," segir Ómar.
Ómar telur að aðalatriðið við
rekstur álvers við Keilisnes verði að
umhverfismálaþáttarins verði gætt
eins og unnt er og ekkert ætti að
vera því til fyrirstöðu. Hann segir
að málið í heild hafi ekki verið tekið
formlega fyrir í hreppsnefndinni né
fólki á staðnum kynnt það og vill
hann að slíkt verði gert hið fyrsta.
„Við hér á Suðurnesjum stöndum
einir í okkar baráttu fyrir því að ál-
ver verði reist hér. Allir landsbyggða-
þingmennirnir eru á móti okkur og
gjöldum við þar þess hve nátengdir
við erum höfuðborgarsvæðinu. Það
er því hörð barátta framundan en
eins og við gjöldum þess hvar við
erum staðsettir njótum við þess líka
að staðurinn er best til þess falinn
af þeim sem til greina koma að álver
rísi á honum,“ segir Ómar.
Mengun áhyggjuefni
Sesselja Sigurðardóttir starfsmað-
ur í Nesbúi segir að hún sé ekkert
sérstaklega hlynnt því að álver rísi
við Keilisnes sökum hugsanlegrar
mengunar af þess völdum. Þetta er
henni áhyggjuefni þar sem hún er
búsett á Ströndinni og því yrði álve-
rið við túnfót hennar. „Ég veit hins-
vegar að álver yrði góður hlutur fyr-
ir byggðaiagið og það er þýðingar-
meira en mínar áhyggjur," segir
hún. „Ég mun ekki flytja á brott
þótt álver verði reist hérna, ég er
orðin of hagvön hér til að fara að
gera það enda held ég að álver muni
ekki raska mínum högum of mikið."
Helga Ragnarsdóttir starfsmaður
hjá Vogalax hefur einnig áhyggjur
af mengunarmálum og henni líst illa
á álverið af þeim sökum. „Annað er
að þótt þetta hafi verið dáldið í um-
ræðu manna á meðal hér er sú um-
ræða mjög einhliða. Flestir telja að
þetta muni bjarga öllu hér og ef ein-
hver er á móti er hann sussaður nið-
ur. Mér finnst sem margir séu komn-
ir með einhver dollaramerki í augun
vegna þessa máls,“ segir Helga. Hún,
segir einnig að álver muni ekki hafa
nein áhrif á hennar líf ef það kemur
til en hún veit að ýmsir hafa hætt
við að reyna að selja hús sín og
ætla að bíða og sjá til hvernig málin
þróast.
Gott að geta sótt vinnu á
staðnum
Viðar Pétursson iðnaðarmaður hjá
Vogalax er mjög hlynntur því að
álver rísi við Keilisnes. „Sem iðnaðar-
maður sé ég ekki neina vinnu fram-
undan sem ég get stundað hér á
staðrium ef álver kemur ekki til,“
segir hann. Viðar segir að á þeim
30 árum sem liðin eru frá því að
hann lauk iðnnámi hafi hann ekki
getað stundað vinnu sína á þeim stað
sem hann er búsettur þar til hann
fékk vinnu hjá Vogalaxi fyrir þremur
árum síðan.
Þó Viðar hafi sem stendur vinnu
hjá Vogalax liggur fyrir að samdrátt-
ur er framundan í fiskeldinu og hann
sér, hvað sig varðar, ekki að annað
geti bjargað atvinnuástandi hjá iðn-
aðannönnum á svæðinu en álver.
„Mér heyrist á umræðu manna á
meðal hér að mikill meirihluti þeirra
sé hlynntur álveri en málið hefur
ekki verið kynnt eða rætt hér opin-
berlega og það finnst mér miður,“
segir hann.„Það liggur ljóst fyrir að
ef af álveri verður hér mun það
breyta öllum lífsháttum og því þarf
þessi umræða að komast upp á yfir-
borðið. Hvað mig sjálfan varðar hef
ég þurft að sækja mína vinnu tvist
og bast um Suðurnesin og það
væri því þægileg tilbreyting að geta
sótt vinnu á þeim stað sem maður
býr á.“
Mikil óvissa hefiir einkennt málið
EIGENDURjarðarinnar
Flekkuvíkur við Keilisnes segja
að það sem einkum hafi ein-
kennt þetta staðarvalsmál hing-
að til sé mikil óvissa og því
geti þeir í raun lítið tjáð sig
um það. Eigendur jarðarinnar
eru Finnur Gíslason verktaki
sem á helming jarðarinnar og
Pétur 0. Nikulásson sem á hinn
helminginn á móti mágkonu
sinni Margréti Kristinsdóttur.
Bæði Finni og Pétri þykir sárt
að sjá á eftir jörðinni. Finnur
er skráður ábúandi á henni og
hefur verið að byggja þar ein-
býlishús en vinna við húsið ligg-
ur niðri meðan að ekki fást
hreinar línur í þetta mál.
Flekkuvík er landnámsjörð og
á henni er rúnasteinn sem á er
letrað að þar hvíli Flekka, kona
sú sem fyrst nam jörðina.
- segjaeigendur
Flekkuvíkur,
þeir Finnur
Gíslason og Pét-
ur O. Nikulásson
Finnur Gíslason segir að hann
vilji selja alla jörðina en ekki
part úr henni, hann sé ekki til
viðræðu um annað. „Afi minn og
amma áttu þessa jörð og ég er
langt kominn með að byggja á
henni einbýlishús enda ætlaði ég
mér að eiga heima þarna í framt-
íðinni. Því er ég ekki sáttur við
að láta jörðina af hendi en geri
það af illri nauðsyn ef til kemur,“
segir hann en hann keypti sinn
hlut í jörðinni fyrir 15 árum.
Pétur 0. Nikulásson er
óánægður með hve málið allt er
óljóst því hann hefur heyrt að
fleiri jarðir en Flekkuvík komi til
greina. Ef svo skyldi fara að
Flekkuvík verður fyrir valinu
sættir hann sig við að láta jörðina
af hendþenda ekki um annað að
ræða. „Ég hef að vísu ákveðnar
taugar til þessarar jarðar því fað-
ir minn, sem var togaraskipstjóri,
keypti jörðina á stríðsárunum og
ætlaði með því að flytja fjölskyldu
sína þangað og af hættusvæði ef
til þyrfti að koma. Svo varð ekki,“
segir Pétur. í máli hans kemur
fram að jörðin er. ekki nytjuð nú
en hann hefur sumarbústað á
henni.
Finnur er ekki sáttur við að
þurfa að fresta framkvæmdum
við íbúðarhús sitt en helmingur
þess er nú fokheldur og báðir eru
þeir Finnur og Pétur óánægðir
með þá óvissu sem ríkir um hvort
jörðin verði yfirleitt fyrir valinu
eða ekki.