Morgunblaðið - 12.08.1990, Blaðsíða 4

I
4 FRETTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. AGUST 1990
ERLENT
INIMLENT
tonn af þorski á næsta ári, 10
þúsund tonnum minna en gert er
ráð fyrir að veitt verði á þessu
ári. Jakob Jakobsson, forstjóri
stofnunarinnar, segir að tillögur
um þorskafla verði endurskoðaðar
þegar nýjar upplýsingar berast
um stofninn við Grænland.
Hlutafjárútboð hjá
Eimskipafélaginu
Bensínlaus
flugvél skell-
ur á Reykja-
nesbraut
Fyrirhugað er útboð á nýju
hlutafé í Eimskipafélagi íslands
að nafnvirði 86 milljónir króna.
Nokkrir af stærstu hluthöfum í
félaginu hafa fallið frá forkaups-
rétti sínum á hlutafénu, en þeir
eiga um 50% af hlutafé félagsins.
600 milljónir vantar í
Atvinnuleysistryggingasjóð
BANDARÍSK ferjuflugvél með
tvo menn innanborðs reyndi nauð-
lendingu á Reykjanesbraut á
sunnudaginn. Vélin var á leið til
Reykjavíkur, en þegar hún varð
bensínlaus sneri flugmaðurinn
henni til Keflavíkurflugvallar.
Vélin missti afl áður en hún komst
að flugbrautarendanum og reyndi
flugmaðurinn þá að lenda á
Reykjanesbrautinni. Endaði flug-
vélin í urð við veginn. Hún er
talin ónýt en mennirnir sluppu
með minniháttar skrámur.
Þrír íslendingar létust í
umferðarslysi í Svíþjóð
Þrír íslendingar létust í umferð-
arslysi í Svíþjóð á sunnudaginn.
Jafnframt létu sænsk hjón lífið í
slysinu og íslenskur drengur slas-
aðist alvarlega.
Minni þorskafli á næsta ári
Hafrannsóknastofnun hefur
lagt til, að veidd verði 300 þúsund
Um 600 milljónir króna vantar
í Atvinnuleysistryggingasjóð
þannig að hann geti staðið við
skuldbindingar sínar á þessu ári,
ef svo fer 'fram sem horfir með
atvinnuleysi í landinu það sem
eftir er ársins. Að sögn Eyjólfs
Jónssonar, framkvæmdastjóra
sjóðsins, verður annaðhvort að
leysa út eignir sjóðsins í formi
skuldabréfa Byggingarsjóðs ríkis-
ins eða greiða þessu upphæð úr
ríkissjóði.
Úthafsrækjukvótinn aukinn
um tíu af hundraði
Sjávarútvegsráðuneytið hefur
ákveðið að auka veiðiheimildir á
úthafsrækju um tíu af hundraði.
Alls hefur verið úthlutað um
22.000 tonnum og er þessi viðbót
því 2.200 tonn. Þessu til viðbótar
má veiða 5.000 tonn innan íjarða
og veiðar á Dohmbanka eru frjáls-
ar. Talið er að þessi aukning geti
gefið af sér um 550 milljónir
króna í útflutningsverðmæti.
ERLENT
Irakar ráð-
ast inn í
Kúvæt
þá. Á fimmtudag lýsti Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna innlimun
Kúvæts í írak ógilda. Þá hótuðu
írakar að beita efnavopnum yrði
ráðist á þá.
Benazir Bhutto
rekin úr embætti
Saddam Hii*'
íraskar her-
sveitir réðust
inn í Kúvæt
aðfaranótt
föstudags.
Vesturveldin
frystu inni-
stæður Kú-
væta í bönkum
og Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna kom strax
saman á neyðarfundi og sam-
þykkti samhljóða harðorða yfir-
Iýsingu þar sem Irökum var gert
að hafa sig skilyrðislaust á brott
frá Kúvæt. Sovétmenn og Banda-
ríkjamenn sendu út sameiginlega
áskorun til allra ríkja heims um
að stöðva vopnasölu W íraks og
fordæma innrásina. írakar settu
á stofn leppstjórn í Kúvæt en
ekki er ljóst hveijir sitja í henni.
Á föstudagskvöld tilkynntu
stjórnvöld í írak að íraski herinn
yrði kallaður heim á sunnudag en
það fór á annan veg. Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna samþykkti
síðan með 13 atkvæðum af 15
að beita írak og Kúvæt viðskipta-
þvingunum og hefur þeim verið
framfylgt af miklum þunga.
Mestu munar þar um að olíuút-
flutningur frá Iöndunum hefur
verið stöðvaður. George Bush
Bandaríkjaforseti fyrirskipaði að
senda herlið til Saudi-Arabíu til
þess að mæta ógnun frá íröskum
hersveitum sem höfðu verið
sendar til landamæra Kúvæts og
Saudi-Arabíu. Á miðvikudag til-
kynnti Saddam Hussein íraksfor-
seti að Kúvæt hefði verið innlimað
í Irak og yrði hluti íraks um alla
framtíð. Þá voru um 4.000 manna
lið bandarískra fallhlífahermanna
og um 50 bandarískar orrustuþot-
ur komin til Saudi-Arabíu. Þrjú
flugvélamóðurskip voru send til
Persaflóa auk annarra herskipa.
Bretar hétu Saudi-Aröbum einnig
stuðningi sínum ef ráðist yrði á
Ishaq Khan,
forseti Pakjst-
an, rak Benazir
Bhutto, for-
sætisráðherra
landsins, úr
embætti á
mánudag fyrir
meinta spill-
ingu og fyr'r
Benazir Bhutto
að hygla ættmennum sínum. Hún
sakaði forsetann um að bijóta
lýðræði á bak aftur í landinu og
sagði leyniþjónustu hersins standa
á bak við brottreksturinn. Nýir
valdhafar í Iandinu segjast ætla
að halda kosningar í landinu í
október en margir draga í efa að
það verði gert.
Mikið mannfall í Líberíu
Uppreisnin í Líberíu hefur breyst
í ættbálkastríð og hefur gripið um
sig mikil skelfing meðal borgara
f landinu því fjölmargir óbreyttir
borgarar hafa verið myrtir af
uppreisnarmönnum. Leiðtogar
ríkja í V-Afríku ákváðu á þriðju-
dag að senda friðargæslusveitir
til Líberíu. Leiðtogi uppreisnar-
manna í Líberíu, Prince Johnson,
hafði hótað að ráðast á bandarísk
herskip við strönd landsins ef
Bandaríkin eða ríki V-Afríku
sendu ekki hersveitir til að binda
endi á stríði í landinu.
Alþýskar kosningar í
desember
Á miðvikudag ákvað v-þýska
stjórnin að hætta við áætlanir um
að flýta alþýskum þingkosningum
og verða þær í desember eins og
fyrirhugað var. Kristilegir dernó-
kratar vildu að kosningunum yrði
flýtt en tókst ekki að fá tilskilinn
þingmeirihluta, tvo þriðju, fyrir
tillögum sínum á a-þýska þinginu.
V-þýskir jafnaðarmenn höfðu hót-
að að fella tillögurnar ef þær yrðu
bornar upp í þinginu í Bonn.
Enn leita aðstand-
endur Wallenbergs
Aðstandendur Raouls Wallen-
bergs og Kanadíska Raoul Wal-
lenberg-hreyfíngin hafa sent
frá sér fréttatilkynningu með
yfírskriftinni „Saknað - Raoul
Wallenberg".
stjórnarinnar en örlög Raouls
Wallenbergs voru ekki skýrð til
fullnustu og vilja fyrrnefndir aðilar
því halda leitinni áfram.
Itilkynningunni segir að Wallen-
berg hafi verið tekinn til fanga
af Sovétmönnum í Debrecen í
Ungveijalandi 17. janúar 1945.
Sovétmenn segja að hann hafí
fengið hjartaáfall og dáið 17. júli
1947 í Ljubjanka-fangelsinu í
Moskvu. Hæstiréttur Svíþjóðar og
fjöldi vitna hafa sannanir fyrir því
að það sé ekki rétt. Tilgangurinn
með tilkynningunni er biðja um
upplýsingar um Wallenberg og og
jafnframt er þess farið á leit að
þær verði sendar til sendiráða
Svíþjóðar, Bandaríkjanna, Kanada
eða ísraels eða til Kanadísku
Raouls Wallenbergs-hreyfingar-
innar. Markmiðið er að leysa Wal-
lenberg úr haldi og gera honum
kleift að safneinast fjölskyldu
sinni. Hann varð 78 ára 4. ágúst
sl. „Sök“ hans er sögð vera sú að
hafa bjargað 100.000 gyðingum
frá bráðum dauða í seinni heims-
styijöldinni. Sonja Sonnenfeld og
Nina Wallenberg fóru til Sovétríkj-
anna í fyrra í boði sovésku örygg-
islögreglunnar,KGB, og Sovét-
Fréttatilkynning með mynd af
Raoul Wallenberg hefur verið
send víða um heim.
NEWS RELEASE
-MISSING-
Raoul Wallenberg
Rorn: Au|>ust 4, 1912 in Stockholni, Swcden
THE PERSON
Kaoul WallenbvrR. who was taken
ito Soviet custody in Dclirecen.llungary,
n January 17,1945. Thi
he died of a hearl altack on July 17,1947,
in IJubjanka prtson in Moscou. Swedish
Supreme Court Jusllco and numerous
w ilnesses have proven this lo he incorrccl.
THE ASSIGNMENT
To locale Wallcnhcrn and repurt Ihis
informalion lo an Enihavsy of onc of the
fiillowing counlries:
Sweden, the llnited States of America,
Canada. or Israel.
THE GOAL
HIS CRIME
Tbe rescue of 100.000 Jewish pcople from certaln dealli during Wortd War II
STATUS
Dlplumai; Cllieen uf: Swedcn; the Uniled Statcs of America; Canada; and Isr
m may also be sent to:
The Canadian Kaoul Wallenberg CommiUee
P.O. Box «040, Stn. “F”
Noregur:
Statoil sætir gagnrýni
fyrir vafasaman sanming
Ósló. Frá Helge Sörensen, fréttaritara Morgunblaðsins.
INNRI rannsókn á norska ríkis-
olíufélaginu Statoil hefur leitt
ýmislegt í ljós, sem þykir ekki
standast gagnrýni, segir í dag-
blaðinu Aftenposten. Fram-
kvæmdastjórn Statoil hefur eink-
um sætt ámæli fyrir þriggja ára
500 milljón króna (5 milljarðar
ISK) samning, sem hún gerði um
köfun við útgerðarfyrirtækið Sea-
way Pelican.
H
arald Norvik, forstjóri Statoil,
útilokar ekki, að starfsmenn
Statoil kunni að hafa hagnast sjálfir
á samningnum um köfunina. Seaway
Pelican var í raun gjaldþrota, þegar
samið var um verkið við það. í skýrsl-
unni segir, að Statoil hafí valið dýr-
ustu lausnina og versta skipið til að
vinna umsamið verk og að ekki hafi
verið farið að útboðsreglum. Meðal
annars vegna atvika er tengdust
þessum samningi sögðu Martin
Bekkeheien, framkvæmdastjóri
Statoil, og Jakob Bleie aðstoðarfram-
kvæmdastjóri af sér fyrr á þessu ári.
Austur-Evrópa:
Versta olíukreppa síðan í
heimsstyij öldinni síðari
INNRÁS íraka í Kúvæt og
líklegar verðhækkanir á olíu á
heimsmarkaði í kjölfar hennar
munu bæta gráu ofan á svart
í efnahagslífí Austur-Evrópu.
Kommúnistaríkin fyrrverandi
stóðu þegar frammi fyrir mesta
orkuvanda þjóðanna síðan i
heimsstyrjöldinni síðari þegar
Saddam Hussein lét til skarar
skríða og sölsaði undir sig olíu-
lindir nágrannaríkis síns.
Ákvörðun Sovétstjórnar um að
draga verulega úr útflutningi
á olíu til ríkjanna á þessu ári
og krefjast heimsmarkaðsverðs
í beinhörðum gjaldeyri fyrir
olíuna á næsta ári hafði þegar
boðað illt fyrir efnahagslíf
rikjanna.
Sovétríkin dældu alls 86 milljón
tonnum af olíu til fyrrverandi
leppríkja sinna árið 1989. Stjórn-
völd byijuðu að draga úr olíusölu
til þeirra 1. júlí sl. og munu
minnka samningsbundna sölu enn
hinn 1. september. Tékkóslóvakía
mun til dæmis aðeins fá 14,3
milljón tonn frá Sovétríkjunum í
ár en reiknaði hh
með 16,8 millj-
ón tonnum og
Ungveijaland
mun í mesta
lagi fá 6 milljón
tonn en það er
og bifreiðaeldsneyti hefur hækkað
um allt að fjórðung í Tékkósló-
vakíu og Ungveijalandi.
Þjóðirnar hafa nú tekið orku-
stefnu sína til rækilegrar endur-
skoðunar. Þær velta fýrir sér
hvernig þær geta nálgast vest-
ræna olíu á sem hagkvæmastan
mmmmmmmmm hátt og hug-
BAKSVIÐ
að
eftir Önnu Bjamadóttur
1,8 milljón tonnum minna en þjóð-
in átti von á. Sovétstjórnin kýs
heldur að selja olíuna á heims-
markaðsverði fyrir gjaldeyri sem
hana vanhagar um og njóta góðs
af verðhækkunum en standa við
gamla vöruskiptasamninga við
þjóðir sem sneru baki við henni
um leið og færi gafst.
Austur-Evrópuríkin eru illa
undir ákvörðun Sovétríkjanna
búin. Þau eru óhæf til að kaupa
olíu frá Vesturlöndum og eiga auk
þess ekki fyrir henni. Verð á gasi
og orku til lýsingar og húshitunar
hefur hækkað um 20 til 50% síðan
sovéska ákvörðunin var kunngerð
myndir um
framlengja
olíuleiðslur frá
höfninni í Tri-
este á Ianda-
mærum Ítalíu
Austurríkis til
og Júgóslavíu til
Austur-Evrópuríkjanna hafa verið
reifaðar. Þær veita einnig fyrir
sér hvaða orkugjafar gætu að
hluta komið í stað olíunnar. Ung-
veijar stefna að aukinni kolanotk-
un en þeir hafa vanrækt kola-
vinnsiu undanfarin ár og Tékkó-
slóvakar hafa sýnt kjarnorku
áhuga. Austur-Þjóðveijar treysta
á Vestur-Þjóðveija en Pólveijar
„bíða eftir kraftaverki" eins og
segir í svissnesku blaði. Orku-
sparnaður á nú upp á pallborðið
í austri en orkuneysla hefur verið
talin merki um velmegun fram
að þessu og því ekkert verið gert
til að draga úr henni. Tékkósló-
vakar nota til dæmis jafn mikla
orku og Austurríkismenn þrátt
fyrir mun minni framleiðslu og
verri lífskjör.
Ráðamenn hafa ekki langan
frest til að endurskoða orkustefn-
una. Þjóðirnar þurfa að borga
fullt heimsmarkaðsverð fyrir hana
um næstu áramót. Tékkneskur
hagfræðingur hefur reiknað út að
það jafngildi því að Sovétmenn
hækki olíu úr 872 tékkneskar
kronen í 3.675 kronen tonnið á
einni nóttu. Breska blaðið Finan-
cial Times bendir á að 33% af
gjaldeyristekjum Pólveija, 90% af
lekkóslovaka, 20% af Ungveija
og yfir 100% af gjaldeyristekjum
Búlgara myndu fara í olíukaup
ef þeir keyptu sama magn og í ár
á 30 dollara fatið á heimsmark-
aði. Sérfræðingar reikna með að
stefnubreyting Sovétmanna kosti
Austur-Evrópuþjóðirnar um 12
milljarða dollara. Áhrifin af að-
gerðum íraka bætast síðan við
þennan vanda og auka enn erfið-
leika stórskuldugra þjóðanna f
austri.
y