Morgunblaðið - 01.09.1990, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBBR 1990
Handverk og hugsun
Eyjólfur Einarsson: Nökkvi, 1990.
Myndlist
EiríkurÞorláksson
Um þessar mundir heldur
Eyjólfur Einarsson afmælissýn-
ingu í Listasalnum Nýhöfn við
Hafnarstræti. Sýningin er í tilefni
af fimmtugsafmæli ljstamannsins,
og er slíkt ekki verra tilefni sýn-
inga en óljósari tímamót á listferli
manna.
í upphafi síns ferils fyllti Eyjólf-
ur flokk listamanna sem komu
fram á sjötta áratugnum með ljóð-
ræna afstrakt í sínum myndum,
og þá hver og einn með sínum eig-
in hætti; hjá Eyjólfi voru þetta
kraftmikil og litrík verk, sem vöktu
verðskuldaða athygli. Fyrir rúmum
áratug tóku þekkjanlegir hlutir
síðan að birtast í verkum hans, og
eins og sést vel á þessari sýningu,
þá eru þær myndir ekki síður veisla
fyrir augað; en þær eru jafnframt
meira en það.
Eyjólfur segir í viðtali sem tekið
var í tilefni af opnun sýningarinnar
að hann hafi alla tíð litið á sig sem
handverksmann fyrst og fremst,
auk þess sem hann leggur mikla
áherslu á gildi efnisins og hlutverk
skilningarvitanna í sköpun sinna
mynda. Þessi fullyrðing er góð svo
langt sem hún nær, en fyrir fram-
an verkin læðist að áhorfandanum
sá grunur, að hér sé fleira á ferð-
inni. Sú spenna sem felst í teng-
ingu formanna er ekki til komin
af tilviljun, heldur af umhyggju
listamannsins og listhugsun.
Formin í myndunum eru ekki
mjög margbreytileg, en eru nýtt á
árangursríkan hátt. Pýramídar,
bátskilir, sexkantar, skálar, rúllur
og bréfskutlur eru ef til vill ekki
spennandi í sjálfu sér, en eru hér
ágætt hráefni í því samspili, sem
listamaðurinn leitast við að skapa.
Því ef hægt er að segja að mynd-
imar á veggjunum í Nýhöfn eigi
sér sameiginlegt einkenni, þá felst
það í hinni síleitandi snertingu,
sem tengir saman hin ólíku form,
sem Eyjólfur setur inn á stóra lit-
fletina. Stundum er þessi snerting
þétt og ömgg, en í öðrum tilvikum
veik eða ósýnileg; en víðast nær
hún að skapa einhverja þá spennu
milli formanna, sem ber uppi
myndimar og laðar áhorfendur að
þeim, án þess að hægt sé að skýra
hvemig það gerist.
Þessi áhersla á snertingu og
tengsl formanna í verkunum er
staðfest með þeim titlum sem lista-
maðurinn hefur valið þeim:
„Stefnumót", „Krossgötur" og
„Snerting" bera öll vitni um þetta
viðfangsefni, á meðan önnur eins
og „Nökkvi“, „Sjávarháski" og
„Bláskel" vísa til sjávar, sem er
ótvíræður áhrifavaldur í verkum
Eyjólfs, eins og hann hefur lýst.
Og þó að titlar megi aldrei skyggja
á verkin sjálf, þá velur hvér lista-
maður þá vísvitandi um samspil
þeirra við myndirnar sjálfar.
Annað sem áhorfandinn verður
fljótlega var við þegar sýningin er
skoðuð í heild er hversu víða til-
.vísun í landslag kemur fyrir sem
baksvið þeirra forma, sem mynd-
irnar fjalla um. í sumum verkum
er þetta áberandi (t.d. í „Vatn“
(nr. 6), „f upphafi var hjól“ (nr.
3) og „Krossgötur" (nr. 9)), en
annars staðar er þetta óljósara.
Þetta baksvið tengir spennu verk-
anna á vissan hátt raunheiminum
— og þó; hið hreinskipta og \im
leið draumkennda litaval nær að
halda myndunum stöðugt á mörk-
um draums og raunveruleika, og
viðheldur þannig þeirri næmu
snertingu ólíkra heima, sem skapar
listrænt jafnvægi þeirra.
Á sýningunni í Nýhöfn eru 13
olíuverk og 6 vatnslitamyndir.
Þessar myndir Eyjólfs Einarssonar
eru ekki aðeins gott handverk.
Listamaðurinn hefur náð að skapa
hér spennu með einföldum formum
sínum og samspili þeirra, spennu
sem ekki er auðvelt að skilgreina
til fullnustu, en nær óneitanlega
tökum á áhorfandanum og sýnir
um leið fram á að góð myndlist
byggir sjaldnast á hinu augljósa.
Gallerí Borg:
Málverka-
uppboð á
sunnudag
28. listmunauppboð Gallerís
Borgar í samvinnu við List-
munauppboð Sigurðar Bene-
diktssonar hf. verður haldið
sunnudaginn 2. september í
Súlnasal Hótels Sögu og hefst
kl. 20.30.
Boðin verða upp 80 verk, þar
af fjölmargar myndir gömlu meist-
aranna. Má þar nefna Ásgrím
Jónsson, Kjarval, Snorra Arin-
bjamar, Þorvald Skúlason, Þórarin
B. Þorláksson, Mugg, Kristínu
Jónsdóttur, Nínu Tryggvadóttur,
Jón Engiíberts, Finn Jónsson,
Gunnlaug Blöndal og Svavar
Guðnason. Af yngri höfundum má
nefna Einar Hákonarson, Kjartan
Guðjónsson, Hring Jóhannesson,
Kristján Davíðsson, Louisu Matt-
híasdóttur, Sverri Haraldsson,
Valtý Pétursson og Erró.
Verkin verða sýnd í Gallerí Borg
við Austurvöll laugardag og
sunnudag kl. 14.00-18.00.
Hafnfirskir skátar að
hefja vetrarstarfið
EFTIR viðburðaríkt sumar, þar sem 50. vormót Hraunbúa var fyrsta
skátamót sumarsins og Landsmóta skáta að Úlfljótsvatni hápunktur-
inn, hefja Hraunbúar sitt 66. starfsár 1. september. Skátamir og
fjölskyldur þeirra ætla að hittast í Hraunbyrgi kl. 14, taka þátt í
ýmsum störfum sem lýkur með grillveislu og kvöldvöku sem hefst
kl. 20.00.
Sama dag lýkur fyrsta sumri
skátanna í rekstri tjaldsvæðis, en
Skátafélagið Hraunbúar tók við
rekstri á ársgömlu tjaldsvæði Hafn-
arfjarðarbæjar sl. vor. Skátavellir,
eins og skátarnir hafa nefnt tjald-
svæðið, eru í fallegu umhverfi á
Víðistaðatúni sem bæjaryfirvöld
hafa verið að fegra undanfarin sum-
ur.
Mikill áhugi er fyrir skátastarfí
um þessar mundir og mæta Hraun-
búar þessum áhuga og auknum
umsvifum með ráðningu fram-
kvæmdastjóra sem mun sjá um all-
an daglegan rekstur og aðstoða
foringja félagsins.
(Fréttatilkynning)
011 RH 01Q7A LÁRUS Þ. VALDIMARSS0M framkvæmdastjóri
L I I C'U’lIO/U KRISTINN SIGURJÓNSSON. HRL. loggiltur fasteignasali
Á fasteignamarkaðinn eru að koma m.a. þessar eignir:
Góð eign á góðu verði
6 herb. íb. á tveim hæðum við Asparfell 131,8 fm nettó. 4 rúmg. svefn-
herb. Tvöf. stofa. Svalir og snyrting á báðum hæðum. Sérinng. af
gangsvölum. Lyfta. Sérþvottahús í íb. Bílsk. Útsýni.
Ný úrvalsíbúð í vesturborginni
2ja herb. á 1. hæð 73,5 fm. Sérþvottah. Svali. Geymslur í kj. Ágæt
fullg. sameign. Skuldlaus. Laus fljótl.
Sérhæð - stór bfiskúr - útsýni
Efri hæð 4ra herb. í þríbýlish. við Ölduslóð Hf. Allt sér (inng., hiti,
þvottah.). Ræktuð lóð.
Skipti möguleg á einbýlishúsi eða raðhúsi í nágrenninu.
Skammt frá Sundlaugunum
3ja herb. stór og góð kjíb. við Rauðalæk, samþ. Sérinng. Nýtt gler.
Sérhiti.
4ra herbergja íbúð við Sporhamra
Úrvalsíb. á 2. hæð 129 fm. Fullbúin undir trév. nú þegar. Sérþvottah.
Bílsk. Frág. sameign. Byggjándi Húni sf. Vinsamlegast kynnið ykkur
frábær greiðslukjör.
í Neðra-Breiðholti - hagkvæm skipti
Til kaups óskast 3ja-4ra herb. íb. í Neðra-Breiðholti. Skipti mögul. á
2ja herb. íb. með frábæru útsýni í Hólahverfi. Góð milligjöf í peningum.
í þríbýlishúsi við Melabraut
Jarðhæð 4ra herb. 106 fm. Allt sér. Skuldlaus. Ný vistgata.
Endaraðhús - hagkvæm skipti
Á einni hæð rúmir 150 fm við Yrsufell. Nýr sólskáli. Góður bílsk. meö
kj. 4 svefnherb. Eignaskipti möguleg.
í lyftuhúsi í Heimunum
t.d. við Sólheima óskast til kaups góð 3ja-4ra herb. íb. helst með
útsýni. Rétt eign verður borguð út.
Einbýlishús eða raðhús
á einni hæð 100-150 fm óskast til kaups. Margsk. eignaskipti mögul.
• • •
Opið ídag kl. 10.00-16.00.
Fjöldi fjársterkra kaupenda.
Margskonar eignaskipti. _____________________________
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
AIMENNA
FASTEIGNASAIAH

Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Nafnið Ingvi kemur fyrir í
fomum sögum, stundum ritað
Yngvi, og er Freysheiti. Til var
og gerðin Ynguni, og samsetn-
ingin Yngunar-Freyr kemur
fyrir. Sænski nafnfræðingurinn
Erik Henrik Lind segir í miklu
verki sínu um norræn nöfn fyrir
1500: „I formen Ingi har namn-
et fortlevat i Sverge ock derifrán
överförts til Norge ock Island.“
Við þetta er það að athuga
að orðið ingi kemur reyndar
fyrir sem samnafn í fornum
íslenskum kveðskap í merking-
unni konungur.
Eitthvað guðlegt eða konung-
legt er því við nafnliðinn Ing-,
en óvíst um nánari skýringar.
Ég leyfi mér að skýra nafnið
Ingibjörg, svo vinsælt sem það
hefur verið, á svipaðan hátt og
Ásbjörg, Guðbjörg og Þor-
björg, það er að segja „guðleg
eða konungleg björg“.
Ingvi (Yngvi) var ekki haft
að skírnamafni á íslandi öldum
saman, enginn hvorki 1703 né
1801, og kannski aldrei fyrr.
Ef til vill er Ingvi Runólfsson á
Litluheiði í Vestur-Skaftafells-
sýslu, fæddur 1831, fyrstur.
Á fyrri hluta 20. aldar tók
nafnið að verða sæmilega al-
gengt (127 svo skírðir árin
1921-50 og 5-8 í flestum ár-
göngum nú upp á síðkastið).
Ingvar(r) eða Yngvar(r) er
náttúrlega af sömu rótum og
því söm óvissan um nákvæma
þýðingu. Að vísu má vel hugsa
sér að síðari liðurinn sé orðinn
til úr *harr<*harjaR =her-
maður. Ingvar (Yngvar) kynni
þá að vera „guðlegur eða kon-
unglegur hermaður“, og má
sættast á minna. Ástæðan til
þess að ýmist er I eða Y í upp-
hafinu er sú, að v-ið gat valdið
hljóðvarpi (i>y), en gerði það
ekki alltaf.
Ingvar (Yngvar) var víst
sjaldgæft að fornu. Tveir eru
nefndir í Landnámu, og var
annar þeirra faðir Beru, móður
Egils Skalia-Grimssonar. Eng-
inn er í Sturlungu.
Árið 1703 voru þrír, en fjölg-
aði er kom fram á 19. öld, eink-
um á Suðurlandi. Árið 1910 vom
menn með þessu nafni prðnir
207 (49 þeirra fæddir í Árnes-
sýslu). Nefndir svo 1921-50 voru
237 sveinar. í þjóðskrá 1982
'heita 376 Ingvar (Yngvar) að-
alnafni eða einu, og algengt er
það í síðustu árgöngum, t.d. 18
árið 1982.
★
Ur orðasmiðju Sigurðar
skólameistara (1878-1949).
Erlend orð eru stundum sett í
sviga: 1. aðdáunargáfa, 2. and-
úð (antipathy), 3. bókóður, 4.
brautskrá (dimittera), 5. dæmi-
gerður (typisk), 6. erfiðisgildi,
7. geðflækja (kompleks), 8.
hjartariti (kardiograf), 9.
hraðsvörull, 10. hugerni (men-
talitet), 11. kjarnstaka (epi-
gram), 12. listvirkur, 13. nám-
herkja, 14. róttækur (radikal),
15. siðblindur (amoralsk), 16.
siðleifð (tradition), 17. sjálf-
hverfur (egocentrisk), 18.
skaphöfn (karakter), 19. skop-
sæi, 20. veiðisprækur, 21. lýð-
kær (populær).
★
Skopstæling er íslenskt orð
yfir það sem Forn-Grikkir
nefndu parodíu (af pará=við
hliðina á og ode=söngur (óða).
Skopstæling er náttúrlega háðs-
leg eða gamansöm eftirlíking
alvarlegs kveðskapar. Háðfugl-
inn Aristófanes (um 450-385 f.
Kr.) var meistari þessarar list-
greinar með Grikkjum.
Islendingar hafa oft beitt
þessari aðferð. Jónas Hallgríms-
son skopstældi rímur óspöram,
og frægar era Þerriblaðsvísur
Hannesar Hafsteins (1861-
1922), en þar skopstældi hann
16 íslensk skáld frá síðari öldum.
Hér verða svo látnar fylgja
tvær yngri skopstælingar, og
þykir óþarfi að sýna hina stældu
fyrirmynd:
a)
Stormur æðir striður,
steypist Akrafjall.
Yfir landið líður
lítill piparkall.
(Þórbergur Þórðarson; og er þetta þá
líka gott dæmi um andstæður, sem
verða naumast öllu meiri.)
553. þáttur
þ)
Eg lít í anda liðna tík
sem lést úr miltisbrandi.
Sú ljósmórauða, loðna tík,
hún lenti út í Bolungarvík
og lifði í hundastandi
og lifði í hundastandi.
(Óþekktur höfundur.)
Nú hefur heldur en ekki
hlaupið ofvöxtur í „aðgerðimar“
í máli okkar, svipað og þegar
allir voru í „stakk búnir“, svona
„pípulagningalega séð“, eins og
maðurinn sagði.
Aðgerð getur auðvitað þýtt
athöfn eða framkvæmd. Mest
hefur það þó verið notað um að
taka innyfli úr físki, svo og um
lagfæringar bæði á hlutum og
mönnum. Sjúklingur fer t.d. í
aðgerð.
Ofvöxtur „aðgerðanna" nú
kemur fram í því, að þessu orði
er hnýtt aftan í alla skapaða
hluti, og verður úr merkingarlít-
ill eða merkingarlaus hali, rétt-
nefndur hortittur. Ekki linnir
fréttum í vörpum (sem sumir
kalla ljósvakamiðla) af inn-
heimtuaðgerðum hins opinbera,
fyrirhuguðum verkfallsaðgerð-
um eða ofbeldisaðgerðum hér
og hvar. Hér dygði oft að tala
um innheimtu, fyrirhugað
verkfall (verkföll), og svo of-
beldi. Ef „aðgerðatalinu" linnir
ekki, má búast við því, að sagt
verði í dagskrárkynningu í út-
varpinu að Sigvaldi Júlíusson
muni annast „lestraraðgerðir“ í
fréttatíma.
★
Áslákur austan kvað:
Og það sagði Sigfimiur svali strax:
við setjum einn milljarð í alilax;
með prfesting flinka
við framleiðum minka
og gerum togaratug út frá Halifax.
Auk þess legg ég til að orðið
„söluaðili“ verði sett í geymslu,
en seljandinn endurreistur.
P.s. Vek athygli á góðri grein
nafna míns Sigurðssonar í
síðustu Lesbók um ýmis orð í
sambandi við bíla.