Morgunblaðið - 09.09.1990, Blaðsíða 14

14 C
MORGUNBLAÐIÐ MANNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1990

UMHVERFISIVIÁL //v/z er vaxtarbroddur vibskiptanna á
alþjóbavettvangi? __________
Almenningsálit
og umhverfisvemd
í TÍMARITINU „Fjármálum“, sem gefið er útaf Verðbréfamarkaði
Fjárfestingafélags íslands, þar sem fjallað er um verðbréfaviðskipti
og peningamál, birtast annað slagið góðar greinar um umhverfis-
mál og þá i beinum eða óbeinum tengslum við fjármál. I ritinu sem
kom út í mars-apríl 1990 er t.d. athyglisverð grein með fyrirsögn-
inni: Vaxtabroddur viðskiptanna er vemdun umhverfisins. Þar kveð-
ur við nýjan tón um tengsl umhverfisverndar og viðskiptalifsins, sem
er jákvæður í hæsta máta.
Hér skal gripið niður í nokkra
kafla þessarrar greinar sem
byggð er á heimildum úr „Fort-
une“, „Business Week“ o.fl.
í upphafi greinarinnar segir:
„Margir spá því að
framundan séu
ótrúlegir gró-
skutímar í við-
skiptum sem
tengjast umhverf-
isvernd. Og þá sé
nákvæmlega sama
hvaða stefna verði
valin: Ef kemur til
umhverfisvemdarvakningar sem
allir hljóta að vona, þá mun það
kosta gífurlega ijármuni að hreinsa
til og breyta framleiðsluaðferðum.
Ef það verður ekki gert og menn
halda áfram að menga og ganga á
forða jarðarinnar, þá verður nauð-
synlegt að festa ámóta upphæðir í
eftir Huldu
Valtýsdóttur
t.d. heilsugæslu fyrir almenning,
nýjum framleiðsluaðferðum fyrir
matvæli, hreinsunarbúnað ymis-
konar og jafnvel súrefnisgrímum ...
Nú þegar eru stórfyrirtæki farin
að átta sig og veita háum flárhæð-
um í starf tengt umhverfisvernd."
Síðan eru nefnd nokkur dæmi
um slíkt. T.d. hefur hamborgara-
keðjan mikla „McDonalds" í Banda-
ríkjunum, sem framleiðir hundruð
milljón kílóa af pappa og plasti utan
um matvæli sín á hveiju ári, að
undanfömu lagt mikla áherslu á
endurvinnslu pappírs og stefnir op-
inberlega að því að vera í farar-
broddi um umhverfisvemd. Fleiri
dæmi em til tekin og síðar segir:
„Önnur stórfyrirtæki byggja nánast
alla markaðssetningu sína á um-
hverfissjónarmiðum. Snyrtivöm-
framleiðandinn „Body Shop“ er
ágætt dæmi um það. Það fyrirtæki
kynnir rækilega að allar vömr þess
seu unnar úr náttúmlegum efnum
og berst auk þess skipulega með
umhverfissinnum að ýmsum mál-
um. Allir starfsmenn em látnir
vinna sem svarar hálfum vinnudegi
í viku að umhverfísvemd. Þessi
markaðsaðferð virðist duga ágæt-
lega. „Body Shop“ hefur opnað 420
verslanir í 13 löndum á undanföm-
um 13 ámm og hagnaður fyrirtæk-
isins fyrir skatta á síðasta ári var
um milljarður króna."
1 greininni er síðan ljallað um
hvemig almenningsálitið hafi snúist
umhverfisvemd í vil og þeir aðilar
viðskiptalífsins sem ekki hafa tekið
tillit til þessa breytta hugarfars
hafi fengið að kenna á því. Minnst
er á slysið sem varð þegar olíuskip
frá Exxon rakst á sker við strendur
Alaska svo geysilegt magn af olíu
rann í sjóinn. Viðbrögð almennings
vom þau að yfir 40% Bandaríkja-
manna vildu hætta viðskiptum við
fyrirtækið. Þó kostaði Exxon-fyrir-
tækið um 60 milljörðum íslenskra
króna til hreinsunarstarfa.
Síðan segir í greininni: „Miklu
fleiri fyrirtæki hafa lent í gríðarleg-
um erfiðleikum vegna skeytingar-
leysis í umhverfísmálum og kanske
NÝJASTA DANSKA ORÐABÓKIN
887 blaðsíður - kr. 2.200
einmitt þess vegna eykst nú skiln-
ingur á mikilvægi umhverfísmála
hratt í viðskiptaheiminum." Tekið
er sem dæmi risafyrirtækið „Pacific
Gas & Electric". Forstjóri þess barð-
ist gegn umhverfisverndarsamtök-
um um nánast hvað sem var fyrir
svo sem áratug með lögfræðingaher
sér við hlið. Nú metur hann stöðuna
öðruvísi og ráðleggur öllum stjóm-
endum að hafa umhverfissjónarmið
í huga í allri ákvarðanatöku — að
hafa umhverfissérfræðinga í vinnu
og að veita þeim völd. Þetta á ekki
að vera vegna þess að það sé ili
nauðsyn, segir hann, heldur einfald-
lega vegna þess að það kemur sér
vel fyrir fyrirtækið.
Síðan er farið nokkrum orðum
um vaxandi hag fyrirtækja sem
starfa á hreinsunarmarkaðinum í
Bandaríkjunum, t.d. sorpeyðingar-
fyrirtækjunum. Heildarveltan hjá
þeim ku vera nú fímmtán hundruð
milljarðar á ári og talin muni auk-
ast um 25% á næstu 5-6 ámm. Hið
sama er sagt vera uppi á teningnum
um allan heim. Þetta eru að sjálf-
sögðu góðar fréttir.
E.s. Ef til vill breiðist þessi
hreinsunaralda til þeirra þjóða sem
bjóða Norður-Evrópubúum hvað
ákafast í sólarlandaferðir til sín.
Hjá þeim mörgum hvetjum er um-
gengni slík að mönnum finnst þeir
staddir á sorphaug allt sumarfríið.
Oftast er sæmilega þrifalegt á af-
girtum hótellóðum, en um Ieið og
komið er út fyrir þær blasir ósóm-
inn við. Heimamenn eiga afkomu
sína víða undir því að til þeirra lað-
ist ferðamenn. Vanræksla á þessu
sviðj gæti orðið þeim dýrkeypt. Sú
spurning hlýtur að vakna hvort
ferðaskrifstofur ættu ekki að fara
að gera þær kröfur að sveitarfélög
á viðkomandi stöðum kippi þessum
hreinsunarmálum í viðunandi horf,
áður en þær hvetja fólk til að eyða
þar sumarleyfi sínu.
Það er varla nóg nú orðið að birta
bara myndir í auglýsingabækling-
um af vel búnum hótelherbergjum
og matsölum. Allar upplýsingar um
sorphreinsun og umgengni á al-
mannafæri vantar.
Hver ætlar að vera fyrstur að
bæta þeim upplýsingum við? Skyldi
það ekki geta orðið viðkomandi
ferðaskrifstofu hagstætt?
SKÓLAMÁL///vaö gefur námsskráin
kennurunumfrjálsar hendur?
Skólaundirbúningur
ÞÓTT skólarnir heíji ekki störf með nemendum fyrr en í byrjun
september hafa skólastjórnendur og kennarar ekki setið auðum
höndum i allt sumar þótt þeir að sjálfsögðu eigi sitt sumarfri eins
og aðrar stéttir. Þegar nemendur fengu frelsi í vor þurfti að gera
skýrslur um vetrarstarfið, fjölda kennsludaga, fjarvistir nemenda
og kennara og helstu viðburði í skólalífinu.
á var gengið frá bókápöntunum
til Námsgagnastofnunar og
síðasta hönd lögð á grófa starfs-
áætlun fyrir næsta vetur. Þótt nám-
skrá segi í stórum dráttum hvernig
náminu skuli hag-
að hefur kennar-
inn sem betur fer
dálítið svigrúm og
val sem ætti að
auka honum frum-
kvæði o g efla
sjálfsvitund hans.
Námskeið fyrir
kennara hefjast á
vegum Endurmenntunardeildar
Kennaraháskólans og fleiri aðila
strax í júní og standa til ágústloka.
Ætlast er til að kennarar ástundi
símenntun og eru námskeiðin liður
í því enda gert ráð fyrir í grunn-
skólalögum og kjarasamningum að
kennarar nýti 152 stundir á sumri
til endurnýjunar og undirbúnings.
Það verður að segja kennurum til
hróss að aðsókn að þessum nám-
skeiðum hefur verið mjög mikil. í
vor kom í ljós að fjármunir sem
ætlaðir voru til þessara námskeiða
í sumar nægðu ekki til að svara
eftir Gylfa
Pólsson