Morgunblaðið - 09.09.1990, Blaðsíða 20

20 C
MORGUNBLAÐIÐ FJOLMIÐLAR BUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1990
í fyrsta þættinum í Maður lifandi! verðum við væntanlega einhvers
vísari um stöðu íslensks gamanleikhúss sem lögnum hefur dugað
íslenskum leikhúsum vel í eilífri baráttu þeirra við Mammon. A in-
felldu myndinni er Árni Þórarinsson
Er g’aman í íslensku
gamanleikhúsi?
Þáttaröðin Maður lifandi! um mannlíf og
menningu að hefja göngu sína hjá Stöð 2
NÝ íslensk þáttaröð hefur göngu
sína á Stöð 2 nk. föstudag. Hún
ber yfirskriftina Maður lifandi!
og er það ætlunin að fjalla um
mannlíf og menningu í víðtæk-
asta skilningi. Fyrsti þátturinn í
röðinni nefnist Lengir hláturinn
leikhúslífíð? Tilefnið eru frum-
sýningar beggja atvinnuleikhú-
sanna, þar sem á báðum stöðum
er lagt upp með gamanleiki, ann-
ars vegar Fló á skinni í Borgar-
leikhúsinnu en hins vegar Orfá
sæti þeirra Spaugstofumanna í
Þjóðleikhúsinu.
I þessum fyrsta þætti er fjallað
um íslenskt gamanleikhús og rædd
við ýmsa kunnustu_ gamanleikara
landsins, svo sem Árna Tryggva-
son, Bessa Bjarnason, Sigurð Sigur-
jónsson og Orn Árnason, auk þess
sem sýnd verða brot úr gömlum og
nýjum gamanleikjasýningu.
Umsjónarmaður þáttaraðarinnar
Maður lifandi! er Árni Þórarinsson,
sem tii skamms tíma var umsjónar-
maður þessarar sunnudagsútgáfu
Morgunblaðsins, en þættirnir eru
framleiddir af kvikmyndafélaginu
Nýja bíó fyrir Stöð 2 og stjóm og
upptöku annast Hilmar Odsson og
Þorgeir Gunnarsson.
Aðalstöðin:
Vetrardagskrá með
svipuðu sniði
LITLAR breytingar verða á vetrardagskrá Aðalstöðvarinnar frá
síðasta vetri. Dagskráin tók gildi um mánaðamótin og er spjallþætt-
ir frá mánudegi til föstudags, auk helgarútvarps, þar sem sérstök
áhersla er lögð á menninguna. Bjarni Dagur Jónsson, útvarpsstjóri
segir ætlunina að leggja áherslu á talmál og tónlist í mýkri kantinum.
*
Amánudögum sér Kristján
Frímann um þættina
„Draumasmiðjuna", þar sem, eins
og nafnið bendir til, verður fjallað
um drauma og ráðið í merkingu
þeirra. Á þriðjudögum verða spjall-
þættir á léttu nótunum. Ekki er að
fullu afráðið hveijir verða umsjón-
armenn en þeir verða nokkrir. Á
miðvikudögum sér Inger Anna Aik-
man um þáttinn „Sálartetrið" og á
fimmtudögum sér Jóna Rúna Kvar-
an um þættina „Á nótum vináttunn-
ar“. Á sunpudögum vérður þáttur
frá kl. 13 til 19 sem verður helgað-
ur listum og menningu. Að síðustu
er ógetið þátta sem verða dagiega
milli kl. 16 og 17 þar sem fylgst
verður með því helsta sem er á
döfinni.
■ Myndstjórn
á fréttasíðum
Morgunblaðs-
ins er ómark-
viss og dregur
illa fram aðal-
atriði frétta
. að bvrlan varð m& Iom rWsneyti i sjóinn
Svo litill vindur var á »trmn«bUdnun. ad pjrun
gkiphrntsmönnum af Vöggi_GKJ)j_argafl af jkeri:
Það var byrjað að flæða i
möimuuum er við komumg-f

Með því að skera til og birta myndirnar stærri gætu ýmsar ágætar
myndir Morgunblaðsins notið sín margfalt betur.
Myndir flytja líka fréttir
„Mynd segir meira en þúsund orð,“ er margendurtekin „klisja“ sem
höfð er yfir þegar menn selja sig í stellingar til þess að segja eitt-
hvað gáfulegt um ljósmyndina. Trúlega felst mikill sannleikur í
þessari tuggu en því má hins vegar ekki gleyma að rétt eins og
með þúsund orðum er auðveldlega hægt að komast hjá því að segja
nokkuð, þá getur mynd auðveldlega verið merkingarlítil og víst er
að með ýmsu móti má gera hana alveg merkingarlausa.
Fréttaljósmyndir hafa löngum
þótt mikil nauðsyn í flestum
dagblöðum á Vesturlöndum og
víðar og hafa flestir verið á einu
máli um að góð fréttaljósmynd
sýni á einfaldan og glöggan hátt
kjarnann í þeirri frétt sem blaðið
er að flytja. Til þess að frétta-
mynd geti sýnt allt þetta þarf
ekki einungis myndatakan að vera
góð, heldur þarf einnig að huga
að skurði hennar, staðsetningu í
blaði og stærð. Morgunblaðinu,
sem í sumu tilliti ber höfuð og
herðar yfir önnur dagblöð hér á
landi, eru mislagðar hendur í þess-
um efnum. Myndstjórn á almenn-
um fréttasíðum blaðsins er
ómarkviss og of oft ófréttaleg og
ekki kæmi það á óvart að annars
ágætir ljósmyndarar blaðsins
kunni þeim sem með hana fara,
litlar þakkir fyrir.
Séu tvær helstu fréttasíður
Morgunblaðsins skoðaðar, þ.e.
baksíðan og blaðsíða 2, þá er það
sjaldan sem góðar fréttamyndir
fá þar það
pláss sem þær
þurfa. Á bak-
síðu virðast lit-
skrúðugar
myndir úr
hvunnda-
gstífinu, sem í raun flytja engar
fréttir, hafa forgang. 28. ágúst
sl. teygir sig yfir fjóra lesmáls-
dálka litmynd af unglingsstrákum
sem eru á reiðhjólum fyrir framan
skrautmálaðan steinvegg. Myndin
er falleg en segir ekki neitt. Ekki
er myndatextinn heldur upplýs-
andi því hann segir aðeins:
„Ræðst við undir vegg.“ Á sömu
síðu, fyrir neðan myndina er önn-
ur mynd í lit sem nær yfir tvo
dálka. Þar er á ferðinni ágæt
fréttamynd sem sýnir eldtungur
standa út úr íbúð á blokk á
ísafirði. Sú mynd nýtur sín illa, í
fyrsta lagi vegna þess að hún er
of lítil og í öðru lagi þá ber hin
myndin hana ofurliði. Myndin sem
í raun flytur engar fréttir verður
því aðalatriðið á þessari frétta-
síðu.
Myndstjórar Morgunblaðsins
virðast hafa miklar mætur á lit-
myndum. Sé baksíðumynd í lit
nær hún svo til undantekningar-
laust yfir fjóra dálka. Svart/hvít
mynd er hins vegar sjaldan höfð
svo stór þrátt fyrir að hún hafi
mikið fréttagildi. 31. ágúst birtist
skemmtileg mynd á baksíðu frá
sögulegum fundi þar sem Flug-
leiðum var afhent flugleyfi Arnar-
flugs. Myndin nær að sumu leyti
þeirri stemmningu sem maður
getur ímyndað sér að hafí verið
á þessum örlagafundi og þar sem
fréttin er mikilvæg þá hefði mynd-
in vel mátt vera stærri og þá hefði
hún einnig notið sín betur.
Annars er það einn helsti galli
myndstjórnar á Morgunblaðinu
að hnoða
fréttamyndir
niður í ekki
neitt þannig að
lesandinn þarf
að rýna í þæf
til þess að sjá
hvað þær sýna. Á blaðsíðu 2 þann
30. ágúst birtist mynd frá einstök-
um atburði sem verður lítið meira
en svört klessa vegna þess að
henni er ekki gefið nægjanlegt
pláss. Þegar Sykurmolarnir halda
sérstaka tónleika fyrir Mitterrand
forseta Frakklands, Vigdísi Finn-
bogadóttur og kúltúrtröllið Jack
Lang, menningarmálaráðherra
Frakka, þá renna saman ólíkir
menningarheimar þannig að úr
verður einn af forvitnilegri at-
burðum ársins sem verðskuldar
ríflegra pláss en hefðbundna þijá
dálka sem fullnægja t.d. frétt á
borð við aðalfund Skógræktarfé-
lags íslands með mynd af Vigdísi
forseta og formanni skógræktar-
félagsins, eins og sjá mátti tveim-
ur dögum síðar á sömu síðu.
Fleiri dæmi úr blöðum í sömu
viku sýna vel hversu myndstjórn
Morgunblaðsins áttar sig illa á
hversu stærð mynda skiptir máli
þegar þær eiga að sýna einhvern
atburð. Þann 29. ágúst eru birtar
tvær myndir af vörubílum vega-
gerðarinnar sem ultu sama dag-
inn. Hvorug myndanna nýtur sín
í tveimur dálkum. Einhveijum
hefði dottið í hug að birta aðra
myndina og hafa hana þá stærri.
26. ágúst er síðan mynd af þyrlu
að bjarga skipbrotsmönnum af
skeri, troðið í einn lítinn dálk.
Aðalatriði fréttarinnar verður eins
og lítil teikning á frímerki.
Að síðustu má nefna að mynd-
stjórar Morgunblaðsins skera
sjaldan myndir til þess að komast
nær því sem myndin á að sýna.
Þannig verður aðalatriðið ógreini-
legra en ástæða er til. Dæmi um
slíkt er þegar Andrew Bretaprins,
hertoginn af Jórvík, og einn í röð
erfíngja bresku krúnunnar, hjálp-
ar honum Kristni, ljósmyndara á
Þjóðviljanum, í sérstakan flug-
búning. Þar hefði verið hægt að
hafa aðalatriðið margfalt stærra
án þess að myndin tæki meira
pláss.
Öll þessi dæmi eru tekin úr
blöðum sömu vikunnar og sýna
að hvað varðar myndstjórn á
fréttasíðum blaðsins eiga ein-
hverjir sitthvað ólært. Kunnátta
virðist vera til í ríki Morgunblaðs-
ins því myndstjórn íþróttasíða er
allt önnur og markvissari en á
fréttasíðum.
Sé hins vegar um það að ræða
að títtnefnd myndstjórn stafi ekki
af fákunnáttu heldur að um með-
vitaða stefnu blaðsins sé að ræða
þá er málið öllu alvarlegra því það
hlýtur að vera höfuðtilgangur
fréttablaðs að skýra sem best og
greinilegast frá aðalatriðum
markverðra atburða, — einnig
með myndum.
BAKSVIÐ
eftirAsgeir Fridgeirsson
Líkafólk
Tmaritaflóð, tvær
sjónvarpsstöðvar,
helgarútgáfur dag
blaða, urmull útvarpsstöðva.
Öll þessi fjölmiðlun okkar
daga hefur á stuttum tíma
breytt þjóðarsvip íslendinga.
Áður var talað við fólk í fjöl-
miðlum ef sérstök ástæða
var til, nú eru viðtöl viðtal-
anna sjálfra vegna, því viðtöl
eru talin auka sölu blaðs og
vinsældir varps. Tilefnið er
aukaatriði. Sjónsvið sumra
fjölmiðla er afar þröngt og
er svo komið, til dæmis hjá
sumum tímaritum, að sama
fólk er farið að koma fram
í forsíðuviðtölum aftur og
aftur. Hringurinn hefur
þannig lokast.
Öllu sem er vinsælt hættir
til að staðna. Þannig hætta
viðtöl að vera áhugaverð
þegar þau verða hvert öðru
lík og stórkarlalegar fyrir-
sagnir verða jafnframt mátt-
lausar með tímanum.
Tíðindamenn. eru margir
lausir við hugkvæmni, vant-
ar auk heldur hvort tveggja
metnað og áhuga. Þeir búa
sig lítt eða illa undir að ræða
við viðmælendur sína, eru
stundum framúrskarandi
klaufar að stýra viðræðunum
og skortir dómgreind á það
hvað er merkilegt, hvað birt-
ingarhæft o.s.frv. Svokallað
frelsi fjölmiðla, þar sem allt
á að vera svo eðlilegt og
hrátt og óunnið og beint,
hefur stórlega ýtt undir fúsk
hjá þeim - sem gera viðtöl.
Þannig eru margar mannlífs-
myndir í sjónvarpi, útvarpi,
blaði eða tímariti iðulega
bragðlausar, bókstaflega
ónýtar og betur gleymdar en
geymdar. Ég hef því miður
heyrt, til dæmis í ríkisfjöl-
miðlunum, sem ég hef fylgst
nokkuð með að undanförnu,
viðtöl sem fátt hafa dregið
fram annað en vankunnáttu
og dómgreindarleysi stjórn-
enda og auk þess jafnvel til-
burði þeirra til að troða sér
fram fyrir viðmælendurna.
Það litla sem ég hef fylgst
með hinum svokölluðu
fijálsu stöðvum er sjaldnast
skárra.
Það er ekki auðvelt að
taka gott viðtal. Það er grát-
legt að stjómendur fjölmiðia
skuli ekki hafa meiri metnað
en svo að birta á prenti eða
í hljóði klaufaleg viðtöl eftir
tíðindafólk sem ýmist kann
fátt til verka eða hefur ekki
fengið neina þjálfun í list-
inni. Hér bregst stjórn fjöl-
miðlanna.
Nú er rétt að taka fram
að hjá mörgum fjölmiðlum
eru starfandi tíðindamenn
sem kunna iistina að taka
viðtal. Þeir vita að fátt verð-
ur gott án undirbúnings og
úrvinnslu og ailt tekur þetta
tíma, vinnu og þolinmæði.
Af og til birtast þannig vel
gerð viðtöl, en dæmin um
hið gagnstæða eru svo
óskaplega mörg. Það er
slæmt þegar hið vonda
skyggir á það góða.
Af og til birtast viðtöl sem
grípa athygli manns alla,
maður situr sem límdur við
skjáinn, útvarpið eða biaðið.
Mig langar til að nefna hér
sérstaklega tvö viðtöl úr
sjónvarpi ríkisins sem gripu
mig föstum tökum fyrir
skemmstu og margir hafa
sagt mér sömu reynslu sína.
Fólkið í landinu hefur hingað
til aðallega verið um miðjan
aldur eða meira, oft afreks-
fólk eða þrautseigir einstakl-
ingar sem hafa á löngum
tíma skarað fram úr öðrum
á einhveijum sviðum. Þætt-
irnir sem hér um ræðir voru
um margt óvenjulegir. Þarna
voru viðmælendur á óvenju-
legum aldri í svona fullorð-
innadagskrá og spyrlarnir
höfðu gott lag á að draga
upp með þeim eftirminnileg-
ar mannlífsmyndir og iær-
dómsríkar.
Hér voru viðmælendurnir
afar ungir menn, að vísu
miklir afreksmenn hvor á
sínu sviði, en það er þó að-
eins ein hlið þeirra. I fyrri
þættinum sat skákdrengur-
inn Helgi Áss Grétarsson á
spjalli við Illuga Jökulsson
en í hinum síðari var sund-
kappinn Ólafur Pétursson á
tali við Sonju B. Jónsdóttur. f
Báðum tókst stjómendunum
að draga fram skýra mynd
af þessum ungu mönnum og
sýna á þeim margar hliðar
til viðbótar list þeirra, sem
var þó trúlega aðaltilefnið.
Báðum tókst drengjunum að
sýna áhorfendum að ungt
fólk hefur merkilega lífssýn
og ekki ómerkari viðhorf og
skoðanir en „gamla“ fólkið í
landinu. Þeir buðu af sér
þokka sem er óvenjulegt að
sjá í fjölmiðlum, þar sem
venjan hefur lengi verið sú
að meðhöndla krakka sem
kjánaprik og unglinga sem
vandamál. Sjónvarpið, Helgi,
Ólafur, Sonja og Illugi eiga
heiður skilið fyrir að sýna
og sanna að ungt fólk er líka
fólk.
Sverrir Páll
Erlendsson

swr. m jtm j-sps*
1