Morgunblaðið - 09.09.1990, Blaðsíða 10

10 c
MORGUNBLAÐIÐ SÚNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1990
A
Gluggaö í
skýrslur
Olafs
Sveinssonar
sölustjóra
Afenqis-
verslunar
ríkisins
Ljósmynd/Vigfus Sigurgeirsson
6
eftir Pól Lúðvík Einarsson
ÞAÐ ER erfitt selja áfengi löglega á íslandi. Mönnum kann að finnast
þettá fráleit fullyrðing. Eftirspurn eftir þessari vörutegund er um-
talsverð og þar að auki hefur einungis einn aðili söluleyfi, það er
að segja Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins, ÁTVR. — En þegar
betur er að gáð er ljóst að vandi fylgir vegsemd hverri; ÁTVR og
þar áður Áfengisverslun ríkisins er ekki einungis ætlað að hella
dýrum veigum niður kok viðskiptavina. Starfsmönnum hefur löngum
verið ætlað víðtækara uppeldis- og gæsluhlutverk.
Forráðamenn ÁTVR eru að jafnaði fáorðir um starf og stefnu
fyrirtækisins, og flest gömul skjöl eru ekki aðgengileg; — hefur
jafnvel, eftir því sem næst verður komist, verið eytt. — Blaðamanni
Morgunblaðsins var því nokkur svölun — fróðleiksþorsta — þegar
hann í sögugrúski rakst á nokkur skjöl frá heimsstyrjaldarárunum.
Á drottinsdegi, sunnudegi, eru athugasemdir og álitsgerðir Ólafs
Sveinssonar sölustjóra Afengisverslunarinnar til forstjórans, Guð-
brands Magnússonar, hressandi afréttari — á margháttaða fordóma
og misskilning. En það er margra manna mál að frá Ólafi hafi kom-
ið góðar veigar.
skoðun. Ólafur var um margt fijáls-
lyndari en búast mætti við af manni
í hans stöðu. Samt er ekki víst að
viðskiptavinir ÁTVR telji öll hans
úrræði til fyrirmyndar og eftir-
breytni í dag.
Sagnfræðingar minna á, að það
verði að meta orð og gjörðir með
hliðsjón af samtíma þeirra. Sala
áfengis á íslandi markast af stefnu
stjórnvalda á hveijum tíma. Og
hafa verður i huga að á stríðsárum
framfylgdu Guðbrandur Magnús-
son og samstarfsmenn stefnu sem
um margt var óvinsæl og erfíð í
framkvæmd.
Skömmtun
ÁFENGISSEÐHJL Júlí 1941
Gegn seðli þessum heimilast Áfengisverzlun ríkis-
ins eða útbúum hennar, að afgreiða:
ÍD 1 — eina hálfflösku af sterkum drykkjum, eða
□ 1 — heilflösku af heitum vinum, eða
□ 2 — heilflöskur af borðvinum.
Kvittun móttakanda:
% ..............................................
•(
? eiginhandar nafn
á
lafur Sveinsson
var sonur Sveins
Ólafssonar al-
þingismanns frá
Firði í Mjóafírði
og Katrínar
Jónsdóttur frá Kirkjubóli í Norð-
fírði. Ólafur varð kunnur sem kaup-
maður og útgerðarmaður austur á
Eskifírði. Hann var bindindismaður,
var m.a. æðsti templarí þár eystra.
Um miðjan fjórða ártuginn fluttist
hann suður til Reykjavíkur og var
heimilis/ang og dagsetning
sölustjóri Áfengisverslunarinnar á
árunum 1936-58. Ólafur er faðir
Einars Ólafssonar sem ræður „ríki“
á Lindargötu, þ.e.a.s. er sölustjóri
f vínbúð ÁTVR við þá götu.
Starfsmenn Áfengisverslunar-
innar og síðar Áfengis- og tóbaks-
verslunarinnar hafa oft átt undir
högg að sækja. Áfengisneytendur
hafa stundum talið þá vera ósann-
gjama reglugerðarþræla, sneydda
kímnigáfu og mannlegum tilfínn-
ingum. Álitsgerðir Ólafs hrekja þá
íslensk stjómvöld reyna enn
þann dag í dag að hafa nokkra
stjóm á áfengisdrykkju lands-
manna. Á stríðsárunum var stjórn-
lyndi ekki síður ríkjandi viðhorf; 2.
október 1940 var gefín út reglugerð
þess efnis að þeir sem aldur hefðu
til (þ.e.a.s. eldri en 21 árs) og t
þyrsti í áfengi skyldu verða sér út
um áfengisbók. Mánaðarskammtur
karia var 4 hálfflöskur-af st.erkum
drykkjum eða 8 flöskur af létturn
vínurn. — Áfengisskammtur kvenna
var helmingi minni.
— Þessar reglur höfðu verið
nokkurn tíma í undirbúningi. 27.
ágöst sama ár skrifaði Ólafur
Svejttsson sölustjóri Guðbrandi
M^fcússyni forstjóra Áfengisversl-
unajÉiar. „Athugasemdir um
sköinmtun áfengls. Ég er á móti
skömmtun. 1. Af því að vínneytend-
ur eru henni yfirleitt andvígir og
bindindismenn trúa á bann.
Skömmtun vantar því nauðsynleg-
an bakhjarl í almenningsálitinu ...
Ef skömmtun er óumflýjanleg...
verður skammturinn frekar að vera
rúmur en rýr til þeirra, sem vilja
kaupa vín og hafa efni á því, t.d.