Morgunblaðið - 25.09.1990, Síða 1

64 SIÐUR B
216. tbl. 78. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Sovétríkin:
Þingið veitir Gorbatsjov
óskorað tilskipanavald
Hópur fólks kom saman í
Moskvu í gærmorgun til að
mótmæla áformum um að
innleitt verði markaðshag-
kerfi í Sovétríkjunum. Á
borðanum lengst til hægri
segir: „Við höfum enga trú
á þér, Gorbatsjov.“ Á spjald-
inu sem maðurinn ber fyrir
miðri myndinni segir:
„Höfnum stefnu Gor-
batsjovs.“
Forsetanum falið að ákvarða hvern-
ig markaðsbúskap verði komið á
Moskvu. Reuter, dpa.
ÆÐSTA ráðið, þing Sovétríkjanna, samþykkti í gær að veita Míkhaíl
S. Gorbatsjov, leiðtoga sovéska kommúnistaflokksins og forseta ríkis-
ins, aukin völd til að takast á við kreppuna í sovésku efnahagslífí og
vaxandi ólgu í samfélaginu, sem bæði er rakin til aukinnar þjóðernis-
kenndar og síversnandi lífskjara. Með samþykkt þessari hefur Gorbatsj-
ov verið fengið vald til að gefa út tilskipanir er varða flestöll megin-
svið samfélagsins fram til 31. mars 1992. Þingið samþykkti fyrr um
daginn, að kröfu Gorbatsjovs, að slá á frest atkvæðagreiðslu um hvern-
ig innleiða beri markaðshagkerfi í Sovétríkjunum. Hinn 15. næsta
mánaðar verða lagðar fram tillögur þar sem reynt verður að sætta
sjónarmið hægfara afla með Níkolaj Ryzhkov forsætisráðherra í broddi
fylkingar og róttækra er vilja snögg umskipti til markaðsbúskapar.
í orði kveðnu mun forsetinn, með
tilskipunum einum saman, geta kom-
ið á nauðsynlegum breytingum til
að unnt verði að innleiða markaðs-
hagkerfi í Sovétríkjunum, æski hann
þess. Sérfræðingar breska útvarps-
ins BBC segja þó óljóst hvernig Gorb-
atsjov geti hrint ákvörðunurh sínum
í framkvæmd; engin skýr ákvæði séu
um það.
Gorbatsjov mælti sjálfur fyrir til-
löguum um aukin vöid sér til handa
og barði hnefanum ítrekað í ræðu-
púltið er hann hvatti fulltrúa í Æðsta
ráðinu til að samþykkja þær. Það
gerði þingheimur með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða; 305 þingmenn
greiddu henni atkvæði sitt, 36 voru
á móti én 41 fulltrúi sat hjá. Mun
Gorbatsjov því framvegis geta gefið
út tilskipanir er varða lög og reglu
i Sovétríkjunum og efnahagsmál al-
mennt; eignarrétt, hagstjórnun, fjár-
lagagerð, íjármögnun og verðlags-
mál.
í ræðu sem Gorbatsjov flutti á
þingi á föstudag sagði hann m.a. að
nauðsynlegt kynni að reynast að fella
tiltekin svæði í Sovétríkjunum undir
beina stjórn forsetans vegna þess
upplausnarástands sem þar blasti
við. Virtist Gorbatsjov vera að vísa
til fregna af því að gjörvallt fram-
leiðslukerfið riðaði til falls sökum
þess að yfirvöld í tilteknum hlutum
ríkisins neituðu að láta af hendi hrá-
efni fyrr en tryggt væri að umsamd-
ar matvælasendingar bærust.
Borís Jeltsín, forseti Rússlands,
Stakkaskipti
Unnið er að undirbúningi að
sameiningu Þýskalands á öllum
hugsanlegum sviðum. Hér sést
hvar austur-þýskur hermaður
klæðist búningi „stéttaróvinar-
ins“ eins og vestur-þýski herinn
var kallaður þar eystra fyrir
ári. Haft er á orði að brátt þekk-
ist austur- og vestur-þýskir her-
menn einungis í sundur á nær-
fötunum því í byrjun fá austur-
þýsku hermennirnir einungis
nýja einkennisbúninga. A-Þjóð-
veijár gengu formlega úr Var-
sjárbandalaginu í gær og forseti
V-Þýskalands, Richard von
Weizsácker, undirritaði lögin um
sameiningu ríkjanna tveggja
sem taka gildi 3. október nk.
stærsta lýðveldis Sovétríkjanna,
brást hinn versti við á laugardag er
ljóst þótti að Gorbatsjov hygðist beita
sér fyrir því að völd forseta yrðu
aukin. Síðar um daginn var gefin
út sérstök yfirlýsing Forsætisnefndar
Æðsta ráðs Rússlands þar sem seg-
ir, að sögn sovésku APiV-fréttastof-
unnar, að ekki sé unnt að líða það
að forseta Sovétríkjanna sé veitt slíkt
vald. Verði Gorbatsjov á hinn bóginn
tryggð aukin völd muni Æðsta ráðið
og forseti Rússlands grípa til þeirra
ráðstafana sem nauðsynlegar reynist
til að vernda fullveldi lýðveldisins'.
Sjá „Gorbatsjov boðar . . .“ á
bls. 24.
Persaflóadeilan:
Hótanir Saddams draga úr
vonum um friðsamlega lausn
Bagdad, SÞ, Jerúsalem, Nikosíu. Reuter, dpa.
FRIÐARVONIR í Persaflóadeil-
unni dvínuðu mjög um helgina
eftir harðar árásir Saddams Huss-
eins Iraksforseta á Vesturveldin
á sunnudag og hótanir um árásir
á nágrannalöndin. Francois Mit-
terrand Frakklandsforseti ávarp-
aði í gær allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna í New York og lagði
fram áætlun í fjórum liðum til
lausnar á Persaflóadeilunni. For-
setinn sakaði Saddam um þver-
girðingshátt en sagðist þó ekki
hafa gefið alla von um friðsam-
lega lausn upp á bátinn. Mitt-
errand sagði að írakar hefðu beð-
ist afsökunar á því að ráðist var
inn í franska sendiráðið í Kúvæt-
borg en sú afsökun hefði borist
undarlega seint.
Efnahagslegu refsiaðgerðirnar
gegn írökum verða gerðar víðtækari
á næstu dögum og látnar ná einnig
til flugumferðar. Heimildarmenn
telja að aðgerðirnar séu nú farnar
að þrengja mjög að írökum. írönsk
stjórnvöid skýrðu frá því að þau
hefðu handtekið 29 manns er reynt
hefðu að smygla matvælum til ír-
aka. Litið er á handtökurnar sem
merki um að klerkastjórnin sé stað-
ráðin í að hlíta viðskiptabanni SÞ á
íraka, þrátt fyrir blíðmæli milli
ríkjanna tveggja eftir að samið var
um frið í Persaflóastríðinu fyrir
skömmu. Hafez ai-Assad Sýrlands-
forseti framlengdi viðræðum sínum
við ráðamenn í Teheran í gær og
reynir hann að fá þá til að taka
harðari afstöðu gegn Saddam.
íraksforseti var mun herskárri en
fyrr í ávarpi sínu á sunnudag. „Ef
við álítum að verið sé að kyrkja
írösku þjóðina, að einhveijir vilji
gera út af við hana, munum við
kyrkja alla árásarmennina," sagði
Saddam í ávarpi sínu. „Olíulindirn-
ar, löndin á þessu svæði, ísrael,
munu bera skaðann af átökunum.“
Hussein Jórdaníukonungur sagðist í
viðtali við breska blaðið Guardian,
óttast að atburðarásin í Mið-Austur-
löndum gæti orðið eins og í Evrópu
er fyrri heimsstyijöldin hófst 1914;
menn gætu misst stjórn á atburðun-
um og stríð skylli á þótt enginn
æskti þess.
Olíufatið yf-
ir 40 dollara
London. Reuter.
OLÍUVERÐ á Rotterdam-
inarkaði fór í fyrsta sinn í
nær tíu ár yfir 40 Banda-
ríkjadollara fatið í gær.
Verð á breskri Norðursjávar-
olíu, sem helst er miðað við,
var skráð 40.35 dollarar fatið
og hefur ekki verið hærra síðan
í desember 1980; hækkunin á
einum sólarhring var um þrír
dollarar. Olíuverð hefur nú lið-
lega tvöfaldast síðan írakar
réðust inn í Kúvæt 2. ágúst sl.
Verðfall varð í kauphöllum í
New York í gæt' vegna vaxandi
stríðshættu við Persaflóa.
Reuter