Morgunblaðið - 30.09.1990, Blaðsíða 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1990
Þrátt fyrir ótal sigra á
sviði vísinda og tækni
er það ennþá tæpast í
mannlegu valdi að telja
hárin á höfði okkar.
mönnum — nema við
verðum fyrir þess mun
alvarlegra hárlosi.
Menn hafa þó reynt að
áætla háraíjöldann. Hann er að
sjálfsögðu nokkuð breytilegur eftir
einstaklingum og háralit. T.d. segir
A.H. Powitt í bók sinni Hair Struc-
ture and Chemistry simplified, að
að meðaltali hafi rauðhært fólk
aðeins um 90.000 hár en aftur á
móti prýði koll ljóshærðra um
140.000 hár.
Móðurarfur
Hárið er hluti af skynfærakerfi
húðarinnar. Hvert hár ásamt hár-
sekknum, þar sem hárið myndast,
er ein heild. Sjálft hárið, þ.e.a.s.
hinn sýnilegi hluti, er í rauninni
dautt. Hárið vex ekki stöðugt úr
hársekknum heldur í sérstökum
vaxtarskeiðum eða tímabilum: 1.
Langt vaxtarskeið Sem getur varað
frá tveimur til sex ára. Á þessu
skeiði er hárið í eðlilegum vexti.
Vöxturinn er nokkuð breytilegur,
en ekki er fjarri lagi að áætla að
hár á höfði okkar vaxi um einn
sentimetra á mánuði. 2. Eftir vaxt-
arskeiðið tekur við nokkurra mán-
aða breytingarskeið. 3. Hvíldarstig,
þegar losnar um hárið og það fellur
af höfði okkar. — Að öllum jafnaði
vex nýtt hár í stað þess sem í
brott fellur.
Það hefur yfirieitt verið talið í
guðs valdi að stöðva hárlos og má
minnast þess sem lýðurinn sagði
um Jónatan við Sál konung, „Svo
sannarlega sem Drottinn lifir, skal
ekki eitt höfuðhár hans falla til jarð-
ar.“ (1. Samúelsb. 14.45). En við
erum alltaf að tapa hári; það er
eðlilegur gangur náttúrunnar að
tapa nokkrum tugum hára á degi
hveijum. Tölur á bilinu 50 til 150
hafa birst í bókmenntum um þessi
mál.
En stundum ber svo við að end-
umýjun verður hægari en brottfall-
ið og hárið fer að þynnast. Orsakir
eru margháttaðar og sumar umdeil-
anlegar. Umhverfisþættir era taldir
geta aukið hárlos, óhollt mataræði
er t.d. síst til þess fallið að örva
hárvöxt. Ekki er sannað að streita
og áhyggjur valdi hárlosi. Aftur á
móti er ekki óalgengt að börn
heyri foreldra sína lýsa því yfir að
framferði þeirra „geri þau grá-
hærð“.
Þótt ekki megi vanmeta eða gera
lítið úr þeim margvíslegu áhrifum
sem sjúkdómar, umhverfi og nú-
tímalífshættir hafa á hárvöxt okk-
ar, er það nú svo, að algeng-
asta hárlosíð er vanalegur
„skalli" (androgen alopecia)
á höfði karlmanna. Sumir
einstaklingar verða svo
snemma sem sautján ára
varir við hárlos, e.t.v. má
segja að 25-30% karimanna
á miðjum fertugsaldri hafi
orðið fyrir merkjanlegri
hárþynningu og allt að 45%
kariamanna á fimmtugs-
aldri. Orsakirnar fyrir þessu
brottfalli munu að lang-
mestu leyti vera erfðafræði-
legar og gangur þeirra er
allfiókinn. Erfðir hárloss
eru frá móður til sonar,
þannig að ætla má að vísbendingar
um hugsanlegt eða væntanlegt
umfang þess séu að leita meðal
móðurbræðra. Flókin verkan karl-
hormónsins testósteron hefur iíka
sitt að segja í skallamyndun.
Margir láta sig náttúrulegan
skalla litlu varða en aðrir eru hins
vegar ekki eins ánægðir og telja
skalla ekki falla að þeirri sjálfsmynd
. sem þeir hafa og vilja hafa hár ef
þess er kostur. Hverra kosta er völ?
Morgunblaðið/Börkur
Morgunblaðið/Emilía
Torfi Geirmundsson hárgreióslumeistari.
VIÐBÓTARHÁR?
ÞARF SITT VIÐHALD
- segir Torfi Geirmundsson
Frá aldaöðli hafa menn notað hárkollur af ýmsum gerðum og úr
ýmsum efnum. Menn hafa bæði notað mannshár og dýrahár. Elstu
íeifar af egypskum hárkollum munu vera allt að 5000 ára gamlar, og
á 17. og 18. öld voru vinsældir hárkollna meðal aðalsins og „betra
fólks“ slíkar að þær voru jafnvel teknar fram yfir náttúrulegt hár.
Nú á tímum er óalgengt að menn
noti „hreinar“ umfangsmiklar
hárkollur, nema háriosið sé algjört,
t.d. vegna sjúkdóma eða aukaverk-
ana af völdum róttækrar læknis-
meðferðar. Sú tækni er einnig til
að veija það hár sem einstaklingur
enn hefur saman við viðbótarhár í
net sem er fest í hárkraganum til
hliðanna. Húðsjúkdómalæknar eru
heldur andsnúnir þessari aðferð því
þeir telja að hún torveldi almennileg
hárþrif.
Hárgreiðslumeistarar bjóða í dag
viðbótarhár eða hártoppa, þ.e.a.s.
hnýtt hár í net sem hægt er að
festa eða losa af höfðinu eftir hent-
ugleikum. Viðbótarhárið getur'verið
mjög góð eftirlíking af því hári se-
m„ætti að vera“. Torfi Geirmunds-
son hárgreiðslumeistari sem rekur
hárgreiðslustofuna Papillu áætlaði
að hér á landi notuðu um 300 ein-
staklingar á að giska 450 hártoppa.
Torfi sagði að þetta vera hátt hlut-
fall miðað við það sem tíðkaðist
erlendis.
— Er íslendingum þá hættara
við hárlosi?
„Nei, alls ekki, þetta er ósköp
svipað og erlendis,“ svaraði Torfi.
Viðbótarhárið sem Torfi og fleiri
hárgreiðslumeistarar hafa á boð-
stólum er ýmist náttúrulegt eða
gervihár úr plastefnum. Náttúru-
legt hár vill brotna niður og upplit-
ast og endingin er ekki alltaf sem
skyldi. Plastefnin eru heldur sterk-
ari en aftur á móti þola þau ekki
eins mikinn hita og hættir til að
trosna í endana.
Endingin á viðbótarhári er eðli-
lega nokkuð háð umhirðunni. Líf-
rænt hár verður að lita og setja
nærandi efni í. Hár úr plastefnum
þurfa einnig sitt viðhald, þótt við-
bótarefni séu skiljanlega ekki alveg
þau sömu.
— Og hver er kostnaður við við-
bótarhár, hárkollur og hártoppa?
Torfi bendir á að í fijálsu mark-
aðshagkerfi hljóti slíkt að vera
breytilegt en algengt verð á hárkoll-
um er 10-15 þúsund krónur. Hár-
toppar aftur á móti eru dýrari, frá
31 þúsundi til allt að 85 þúsundum.
Einnig yrðu menn að hafa í huga
að þeir þyrftu helst að líta við á
sex vikna fresti til huga að því að
viðbótarhárið og hið náttúrulega
félli saman, klippa náttúrulega hár-
ið til og lita viðbótarhárið eftir þörf-
um. Litun kostar yfírleitt um 1.700
kr.
- segir Gunnar Gíslason
Gunnar Gíslason tölvari þjá
Reiknistofu bankanna var 18
ára þegar hann fór að veita
hárlosi verulega eftirtekt.
Hárið fór að þynnast á hvirfl-
inum og kollvikin hækkuðu.
Cyrst hugsaði ég ekki mikið um
I hárlosið en þegar þetta ágerð-
ist, fór ég tii húðsjúkdómalæknis.
Hánn taldi mig vera með exem
og útvegaði mér einhveija vökva
til að bera í hárið. En hárið héit
áfram að falla. Þá fóru vinir og
kunningjar að stinga uppá ýmsu,
t.d. krúnurakstri, og láta það svo
vaxa aftur upp. Eg gerði nú ekk-
ert af þessu, var í rauninni sáttur
við þetta. — Viss sjarmi yfir því
að vera þunnhærður með há koll-
vik. Síðan liðu árin og ég komst
á svokallaðan „greiða yfír aldur“.
Hárlosið var farið að snerta mann
töluvert. Maður veltí því fyrir sér
í stóinum hjá rakaranum hvort
hann tæki nú löngu hárin. — Svo
fékk ég hártopp. Það má e.tv.
segja að mitt tilfelli hafí verið
óvanalegt að því leyti að þetta var
ekkert feimnismál. Ég var meira
að segja módel fyrir hártoppa. Þó
ég segi sjálfur frá, held ég að ég
hafí litið mjög vel út. — Mér
fínnst Ijótt að sjá þegar toppurinn
virkar eins og húfa á hausnum
og umhirðan er engin.“
— Er mikið mái að vera með
topp?
„Hártoppur kostar það að menn
þurfa að gefa sjálfum sér og útlit-
inu gaum og meiri tíma. Þetta er
spurning um hvað menn vilja
leggja á sig. Sumar konur dunda
við að snyrta sig í svona hálf-
tíma, klukkutíma áður en þær
fara í vinnuna og það er hið besta
mál. — Virkilega gaman að sjá
fallega snyrtar konur. — Ef þú
ert með topp þarftu kannski að
vakna fímmtán mínútum fyrr. Og
það þarf að líta svona hálfsmán-
aðarlega við hjá rakaranum sem
Gunnar Gislason
fyrir og eflir.
klíppir náttúrulega hárið til og
athugar litinn. Menn grána með
aldrinum.“
—En að festa þetta og þrifa,
t.d. í sundlaugunum?
„Það kemst fjótt upp í vana að
festa þetta með lími eða teipi,
tekur ekki mikinn tíma. Meira
mál að ná honum af sér. Þarf
nokkra æfingu, — ekki ólíkt því
að rífa af sér plástur. Sumir topp-
ar ög hárkollur eru þannig að það
er hægt að fara með þær í sund.
— Það er kannski ekki rétt að
segja að það sjáist ekki — það er
alltaf hægt að sjá ef menn eru
að horfa eftir því. En hveijir eru
að pæla í þvi? Eru það ekki þeir
sem hreint og klárt öfunda mann-
inn af því að hafa kjark til að
nota topp? Hárlos er viðkæmt
mái. Konur sem eiga eiginmenn
með svipað „háralag" og ég hafa
minnst á að þær vildu gjarnan
að herrarnir íhuguðu að setja upp
topp en þær þyrðu ekki að minn-
ast á það af ótta við að
mennirnir brygðust illa við. En
menn eiga ekkert að hika við að
leita sér ráða og gera eitthvað í
málinu ef þeir eru ósáttir við
hártapið."
— En nú ert þú fullkomlega
„berhöfðaður“?
„Satt best að segja náði toppur-
inn aldrei að verða hluti af mér.
Eg átti það til að rífa þetta af mér
í vinnunni. En ég veit um menn
sem háfa náð tilfinningatengslum
við toppinn. Það gerði útslagið að
það fór að bera á bólum og exemi
á enni; ofnæmi. Það gerði því
enginn athugasemd þegar ég
lagði toppnum. Nema konan
spurði einu sinni þegar við vorum
að fara út hvort ég ætlaði ekki
að setja toppinn upp. Hún hvatti
mig frekar en ekki til að nota
hann. Þær kannski dreymirflestar
um mikið hár og fagurt fyrir sig
— og sína. En verða þær ekki oft
að bíta í súra eplið eða leita að
öðru höfði.“