Morgunblaðið - 30.09.1990, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1990
C 23
LEIKLIST /Er erfitt ab vera heibarlegur gagnrýnandif
ÞEGAR GAMÁNIÐ KÁRNAR
ÍGRÍNINU
FYRSTU frumsýningar haustsins eru nú afstaðnar í leikhúsum
borgarinnar. I þeim báðum er áhorfendum boðið upp á gaman-
leiki, annar er frægur franskur farsi um misskilning í ástarmálum
frá byrjun aldarinnar, sem sýndur er í Borgarleikhúsi. Hinn er
ný, íslensk skopstæling Spaugstofunnar á fyrirbærinu þjóðleik-
hús. Báðir leikirnir eiga vísa aðdáendur frá fyrri kynnum, enda
óspart spilað á hláturtaugar áhorfenda, þótt allir hlægi ekki jafn-
mikið. Og blaðagagnrýnin er komin — í henni er hælt og höggvið
á víxl eins og vera ber í þeirri leikhúsgagnrýni sem við eigum
að venjast.
Núverandi gagnrýnanda
Morgunblaðsins líkaði ekki
sýning Spaugstofunnar í Gamla
bíói. Hún skrifaði stuttan, harð-
an og dónalegan dóm fannst
mörgum stuðn-
ingsmönnum
Spaugstofunnar
og hneyksluðust
heil býsn, og er
það skiljanlegt.
Þetta leiðir enn
einu sinni hug-
ann að því
hvemig skrifa
eigi gagnrýni og hvort hægt sé
í öllum tilvikum að fara eftir
óskum listamannanna um upp-
byggilega, faglega, rökstudda
gagnrýni, ef sá sem heldur á
penna er sannfærður um að hann
hafí orðið vitni að smekkleysu?
Stundum er hreinlega ekkert að
skrifa um og þá er erfítt að þurfa
að skrifa. Þá er spurning hvort
ekki er betra að sleppa því alfar-
ið.
Jóhanna Kristjónsdóttir fyrr-
verandi leiklistargagnrýnandi
Morgunblaðsins fer yfír þann
starfsferil sinn í síðasta sunnu-
dagsblaði. Þar talar hún talar
um þá sameiginlegu reynslu allra
sem fást við slík skrif, nefnilega
þegar kunningjarnir hætta að
heilsa úti á götu, móðgast og
tala ekki lengur við mann. Auð-
vitað eru gagnrýnendur hissa á
þessari framkomu, jafn tauga-
veiklaðir og hræddir og þeir sem
þeir skrifa um.
Sambandið milli leikhússins
og gagnrýnenda hefur alltaf ver-
ið taugatrekkt og tortryggið. Ein
af skýringunum er náttúrulega
hversu tilfinningalegt og yfir-
máta viðkvæmt leikhússtarfið er
og ekki hvað síst list leikarans.
Leikarinn afhjúpar svo margar
mannlegar hliðar á sviðinu, per-
sóna hans og tilfinningar bland-
ast alltaf inn í leikinn með einn-
hveijum hætti, ef ekki hjá honum
sjálfum, þá hjá áhorfandanum.
Skilin milli hans • og þess sem
hann leikur eru ekki alltaf ljós.
Það er því ekki að furða þótt
leikari geti upplifað sjálfan sig
sem „atvinnugeðklofa“, því í list
sinni er hann stöðugt að fást við
bæði sjálfan sig og aðra per-
sónu. Hann sjálfur er eigið hljóð-
færi, sem alltaf er til sýnis. Þá
skiptir engu hvort um garnan eða
alvöru er að ræða á sviðinu —
leikarinn er alltaf sá sem heldur
leiknum uppi, sá sem setur sjálf-
an sig á höggstokkinn. Sé hann
höggvinn getur hann í fæstum
tilvikum komið nokkrum vörnum
við og hann verður sár. Það er
þá helst í gamanleiknum sem sá
möguleiki er fyrir hendi.
Eitt af eftirlætisvopnum höf-
unda gamanleiksins er skopstæl-
ing valdsins í öllum þess mynd-
um, og þá m.a. á valdi gagnrýn-
andans. Spaugstofumenn leyfa
sér í sínum leik að draga upp
háðsmynd af íslenskum gagn-
rýnendum gegnum tíðina og ég
efast ekki um að gagnrýnendum
finnst það ekkert sérlega fyndið
og geti sárnað. Svona heggur
fólk og sárnar á víxl í hildarleik
leikhússins.
Þegar beðið er um heiðarlega
umræðu og vel skrifaða gagn-
rýni, ætti hver og einn að líta í
eigin barm og íhuga hvort fijó-
korn heiðarleikans spretti ekki
fyrst í eigin orðum og verkum.
í næsta pistli skulum við athuga
betur út á hvað gamanleikurinn
gengur. Hvað er svona fyndið í
áðurnefndum sýningum? Hvern-
ig er kímnigáfa okkar samsett?
eftir Hlín
Aqnarsdóttur
DJASS/Verbur Púlsinn Montmartre
Islands?
Djasshaust tneð sveiflu
að gerist ýmislegt í íslensku
djasslífí um þessar mundir.
Sigurður Flosason er nýkominn
heim frá Brussel þar sem kvartett
hans tók þátt í alþjóðlegri djas-
skeppni hljóm-
sveita hverra fé-
lagar eru undir
þrítugu. Eins og
áður hefur komið
fram var kvartett
Sigurðar í hópi
tíu hljómsveita
sem valdar voru
úr níutíu hljóm-
sveita hópi til að fara til Brussel.
Kvartettinn lenti í áttunda sæti og
má vel við una. Það var hljómsveit
sænska trompetleikarans Andrésar
Bergkrantz og danska píanistans
Nikolaj Bentzons sem sigraði í þess-
ari keppni. Andrés
hefur Iengi verið í
fremstu víglínu
norrænna tromp-
etleikara og verður
þrítugur á næsta
ári. Nikolaj er 26
ára og fékk Jakob
Gade-verðlaunin
1983 og Oscar
Peterson-verð-
launin 1985. Hann
lærði við Berklee á
árunum 1983-86
og hefur síðan ver-
ið með eigið tríó
og leikið með
kvartetti barýton-
saxafónleikarans
Per Goldschmidt.
Það er ekkert lát á
dönskum sigrum í
djassheiminum.
Heiti potturinn
hefur kvatt Duus og mun helja
starfsemi sína í október í nýju hús-
næði, Púlsinum í Félagsheimili tón-
listarmanna á Vitastíg 3. Þar verð-
ur öll aðstaða hin besta, vandað
hljóðkerfi í húsinu og aðstaða til
að taka tónlistina upp. Samt á
maður eftir að sakna Duus og veit-
ingamannanna ágætu, hjónanna
Gyðu og Jóhannesar. Kveðjuhljóm-
leikar voru haldnir í Duus um miðj-
an mánuðinn og stóð þar pottstjór-
inn Tómas R. Einarsson við bassann
allt kvöldið, Pétur Grétarsson, Guð-
mundur R. Einarsson og Guðmund-
ur Steingrímsson slógu trommurnar
og Ómar Einarsson lék á gítar.
Harmonikkuhljómsveit íslands kom
fram í fyrsta skipti, en þar þenjá
þeir Guðmundur Ingólfsson og Ólaf-
ur Stephensen dragspilin. Hljóm-
sveitin gæti orðið nokkuð góð ef
hún dveldi í æfingarbúðum í nokkr-
ar vikur. Það voru píanistarnir sem
settu svip á kvöldið. Eyþór Gunn-
arsson, Guðmundur Ingólfsson,
Egill B. Hreinsson, Kristján Magn-
ússon og Kjartan Valdimarsson. Þar
mátti heyra margt gott, s.s. blásar-
akaflann í spuna Guðmundar Ing-
ólfssonar í Yesterdays og útsetn-
ingu Kristjáns Magnússonar í Sum-
mertime. Það var illt að blásarar
skyldu láta sig vanta þetta kvöld
svo manni lá við að spyija: Eru það
bara píanistar sem leika djass á
íslandi um þessar mundir?
Jazzvakning
heldur uppá 15 ára
afmæli sitt í Púls-
inum 4. til 6. októ-
ber nk. Þar verða
margir píanistar og
ýmsir sem ekki
hefur heyrst í lengi
ss. Aage Lorange
og Jónatan Ólafs-
son. Árnarnir Elfar
og ísleifsson mæta
þar og heyrst hefur
að Steini Stein-
gríms, Þórarinn
Ölafsson og Finn-
Finnbjörns-
son líti inn, svo og
Bjössi R, Jón bassi
og Steini Krúpa.
Auðvitað verða
flestar þær hljóm-
sveitir sem leika
djass á svæðinu:
sveitir Áma Schevings, Kristjáns
Magnússonar, Sigurðar Flosasonar,
Tómasar R. Einarssonar, Guð-
mundar Ingólfssonar, Súldin,
Kúran sving og Sveiflusextettinn
svo hátíðarstemmningin í Púlsinum
verður í ætt við þá er ríkti á Djass-
dögum útvarpsins í vor.
Túlkendur rýþmískrar tónlistar á
Islandi binda miklar vonir við Púls-
inn í Félagsheimili tónlistarmanna.
Það hefur vantað stað þarsem lif-
andi tónlist er hvert kvöld. Djass-
menn hafa sjaldnast fengið inni á
veitingastöðum um helgar; þá hefur
Bakkus séð um aðsóknina.
Guðmundur Ingólfsson
Einn helsti foringi djassvakningar
hinnar nýrri á Islandi.
SyBESTA HVAÐ?
íBisTÁi er fyrirtæki sem sernæfir sig i hreinlætisvörum.
(iismj býður öii efni og áhöld til ræstinga og hreinlætis.
ÍBisiÁl VERDIÐ
íbesta) ÞJONUSTAN
Öll hreinsiefni, bón, sápur, hand-
þvottakrem og sérefni til hreinsunar.
Jani-Jack Moppuvagnar.
Ræstivagnar og séráhöld.
Teppahreinsivélar, vatnssugur og
ryksugur. Einnig snúningsburstavélar.
ÍBESTAl
Nýbýlavegi 18, Kóp
Sími 91-641988
OPIÓ 9-18.
IBESTAI
Haínargötu 61
Keflavík,
sími 92-14313
opió 13-18.
Hako gólfþvottavélar, vélsópar.