Morgunblaðið - 30.09.1990, Blaðsíða 11

C 11
MORGUNBLAÐIÐ MANNUFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1990
Jafnframt skokk-
inu stundar Ragn-
ar ýmsar æfingar
með lóðum og í
æfingabekk.
íþróttakappinn Ellert B. Schram
samfagnar vini sínum að hlaupi
loknu.
Smásýnishorn af ásig-
komulagi fyrir endur-
hæfingu ’86.
MARAÞON
MAÐURI
eftir Oddnýju Sv. Björgvins
ÞEIR SEM þekkja kappann urðu langleitir af undrun.
Ragnar Tómasson skráður í Reykjavíkurmaraþonið 19.
ágúst 1990. Sá er góður. Hann hlýtur að gefast upp á
miðri leið. En Ragnar Tómasson, unglingurinn á sextugs-
aldri, gafst ekki upp. Hann hljóp þá 42,195 km, sem mara-
þonhlaupið krefst á 4 tímum og 43 mínútum. Og sannaði
með því fyrir sjálfum sér og öðrum, að kyrrsetumaður sem
aldrei hefur stundað íþróttir getur þjálfað líkamann á stutt-
um tíma og komist í jafngott form og kornungur maður.
Hvernig fórstu að þessu,
Ragnar?
„Þetta er spuming
um að setja sér mark-
mið, þjálfa markvisst og
undirbúa sig skynsam-
lega. En þátttaka mín í hlaupinu
stóð tæpt. Af klaufaskap meiddist
ég í hné einum og hálfum mánuði
áður og varð að hvílast í nokkrar
vikur til að fá mig góðan, einmitt
þegar mest reið á að þjálfa.“
— Það hefur ekki hvarflað að
þér að hætta við?
„Nei, það var alltof sárt að gef-
ast upp. Eg treysti á að með skyn-
samlegri útfærslu á hlaupinu ætti
þetta takast. Auðvitað kom að því
að fætur urðu þungir sem blý, en
vinir og vandamenn hvöttu mann
vel. Mér var líka kappsmál að
sanna fyrir mér og öðrum að það
er aldrei of seint að byija.
Við höfum bara einn
líkama upp á að hlaupa
Fyrir þremur ámm var ég 95
kg, um 10-15 kg of þungur. Svitn-
aði ef ég þurfti að fara eitthvert
fótgangandi. Var í vandræðum að
finna föt á mig. Allt orðið of
þröngt í fataskápnum. Peysur og
mittisblússur klæddu mig ekki.
Maginn setti alltaf strik í reikning-
inn. (Kannast ekki margir við
þessa lýsingu?) Og eiginkonan gat
ekki sofið lengur fyrir mér. Ég
hraut á við heila lúðrasveit. Sólar-
hringsdvöl á sjúkrahúsi vegna
nýrnasteina beindi athygli að eigin
ábyrgð á þessum eina líkama sem
ég hef upp á að hlaupa.
Ég hafði áður byijað í líkams-
rækt og megmn, en alltaf gefist
upp. Vinna mín við lögfræðistörf
og fasteignasölu hefur bundið mig
við skrifborð og bíl. Þegar ég byij-
aði að skokka var ég þrotinn að
kröftum eftir fyrstu 100 metrana.
Þá gekk ég í 2-3 mínútur, hljóp
aftur stuttan spöl og þannig koll
hefurfundió
af kolli. Áreynslan var alltaf svip-
uð, en sprettimir lengdust, nánast
af sjálfu sér. Að jafnaði hef ég
hlaupið 2-4 sinnum í viku, ýmist
á morgnana eða eftir vinnu á
kvöldin.
Er ennþá óttalegur sælkeri
Geysileg vellíðan fylgir því að
vera vel á sig
kominn. Maður
nýtur þess að
hreyfa sig. Streit-
an minnkar.
Sjálfsöryggið
vex. (Ér löngu
hættur að hijóta.)
Og ég hef ekki
komið mér upp
neinum bannlista.
Borða allt sem
mig langar í. Fæ
mér bara aðeins
minna á diskinn.
Ég er mikill sæl-
keri, en nú nægja
mér 1-2 súkkul-
aðibitar í stað 10
áður. Ávaxtasafi
hálftíma fyrir
máltíð er góður
til að slá á
svengd. Og með því að fara á vigt-
ina á hveijum morgni held ég mér
við efnið. Smátt og smátt fer
maður þó að gefa hollustunni
gaum. Finn hvað mér líður miklu
betur, ef ég borða ekkert þungt.
Ég sneiði fítuna af. Minnka sósur.
Borða músli á morgnana og hef
dálæti á grófu brauði. En engar
stökkbreytingar í mataræði. Á
þeim springa góðu áformin.
Og hlaupið varð nautn
Fyrsta mánuðinn í skokkinu
þurfti ég að beita mig nokkrum
aga. Síðan varð allt léttara. Ég
hef aldrei þurft að pína mig
til neins. Aldrei fengið harð-
sperrur. Skokka þegar
mig langar til. Læt það
eiga sig þegar ég nenni
því ekki. En til allrar
hamingju finnst mér
skokkið orðið svo
skemmtilegt, svo
mikil uppspretta
vellíðunar til sálar
og líkama, að það
kemur af sjálfu sér
að halda sér við efn-
ið. En eðlilega þurfti
ég að leggja á mig ag
aða og reglulega þjálfun,
þegar ég stefndi á maraþon-
hlaupið seint í vetur.
Eftir gott morgunskokk og
heitt bað fínnur maður til vellíð-
unar fram eftir öllum degi. Á
björtum vor- og sumarkvöldum
finnst mér skemmtilegra að fara
út að skokka en
Tómosson
lögfræðingur
og
i
Við jafnaldra
mína vil ég segja:
Enginn fær
stöðvað aldurinn, en við getum
haft veruleg áhrif á hvernig við
eldumst. Þekking manna á áhrif-
um aldurs á líkama og sál er allt-
af að aukast. Áhrif sem hingað
til hafa verið talin óumflýjanleg
aldurseinkenni eru í raun afleiðing
hreyfíngarleysis. Vöðva og beinar-
ýrnun, aukið kólesteról, þrótt-
minni heilastarfsemi og kynlíf eru
í raun afleiðing af hreyfíngarleysi
en ekki aldri. Það er ekki gefið
að langlífi aukist með reglulegri
líkamsþjálfun, en fólk eldist betur
og líður betur. Það er margsannað
að regluleg hreyfíng minnkar stór-
lega hættu á hjarta- og æðakvill-
um og margvíslegum sjúkdómum
liggja yfir sjón-
varpi. Þegar
komið er yfír
visst áreynslu-
stig í skokkinu
fer líkaminn að
dæla „endorfíni"
um æðakerfið,
sem veitir vellíð-
an. Það er raunar
náskylt morfíni
og hefur um
margt svipuð
áhrif.
Stöðvið hrörnun
líkamans
sem tengjast sálrænni líðan,
öndun og blóðrás.
Það er ótrúlegt fivað fólk
getur stóraukið þrek sitt og
vellíðan með léttum göngu-
eða hlaupaæfingum, leikfimi,
sundi eða hjólreiðum. Aðalat-
riðið er að fá púlsinn upp í
130-160 slög á mínútu (tal
þitt verður slitrótt ef púlsinn
fer yfir viðmiðunarmörk).
Ef reynt er þannig á lík-
amann í 20 mínútur
þrisvar í viku, þá er
hinn sami kominn í
nýtt form — orðinn
yngri innan nokk-
urra mánaða. Sjö-
tugur maður sem
stundað hefur lík-
af ein-
tagi getur
verið betur á sig
kominn líkamlega
en 30 ára kyrrsetumaður.
Undirbúningur fyrir skokk
Það er mikilvægt að skipu-
leggja skokkið sem spennandi
leik en ekki kvöð. Hlaupa ekki
sjaldnar en 2-3var í viku og ekki
minna en 20 mínútur í senn. Und-
ir hveijum og einum komið, hvort
þjálfað er á morgnana, í hádegi
eða á kvöldin. Hægja á göngu ef
það er nauðsynlegt. Vera ekki að
reyna of mikið á sig. Úthald og
þrek kemur ótrúlega fljótt. Mikil-
vægt að klæða sig skynsamlega,
hvorki of mikið eða lítið. Um 40%
af varmatapi líkamans kemur frá
höfðinu, svo að húfa og vettlingar
eru sjálfsagðir í svölu eða köldu
veðri.
Þegar þú skokkar lendir þungi
sem svarar þrefaldri líkamsþyngd
þinni á fótunum, svo að góðir
hlaupaskór eru mikilvægir, ekki
síst á malbiki. Persónulega líkar
mér best við „loftpúða“ hlaupa-
skóna frá Nike. Ein'faldar teygju-
æfingar fyrir hlaup minnka
áhættu á meiðslum. Teygjuæfing-
ar eftir hlaup viðhalda mýkt í
hreyfíngum. Mér væri kært ef
þetta tiltæki mitt yrði einhveijum
kyrrsetumanni hvatning til þess
að fara nú að hreyfa sig. Þetta
er allt annað líf, allt önnur líðan.
Menn munu fljótt finna að hreyf-
ingin verður að nautn, jafnvel
fíkn, svo að þeir tíma ekki að
hætta. Loksins fann maður heilsu-
samlegt fíkniefni.“