Morgunblaðið - 31.10.1990, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. OKTOBER 1990
25
Olíuleiðslur í Ör-
firisey með galvan
húð og plastkápu
FORSVARSMENN Olíufélagsins
hf. og Skeljungs hf. buðu nýlega
blaðamönnum til skoðunarferðar
um olíustöðina í Örfirisey þar
sem þeim var kynnt skipulagning
við olíugeyma og neðansjávar-
leiðslur. A svæðinu eru þrjár
olíuleiðslur, þar af tvær í notkun.
Vilhjálmur Jónsson, forstjóri
Olíufélagsins hf., sagði að af
fréttum fjölmiðla af olíulekanum
í Lauganesi, hefði mátt ætla að
allar olíuleiðslur í Reykjavík
væru hættulegar.
Fram kom að önnur olíuleiðsl-
anna, sem lögð var 1981, er 510
metra löng og efnisþykkt 10,3 mm.
Á henni er tæringarvörn úr galvan-
húð og 3 mm þykkri plastkápu.
Hin leiðslan var lögð 1988 og er
545 metra löng, efnisþykkt er 9,3
mm og á henni er 6 mm þykk as-
faltkápa sem tæringarvörn.
Leiðslurnar eru skoðaðar árlega og
oftar ef ástæða þykir til og hefur
Köfunarstöðin hf. undir stjórn Ein-
ars Kristbjörnssonar annast skoð-
anir og eftirlit. Að sögn Einars, sem
nýlega skoðaði ieiðslurnar, eru þær
i fullkomnu ástandi.
1981 ákváðu olíufélögin tvö í
Örfirisey að byggja stöpla frá
geymasvæðinu út að skipalegunni
við enda leiðslanna sem leiðslurnar
skyldu hvíla á. Fram til þess höfðu
leiðslurnar legið á sjávarbotni, líkt
og háttaði til í Laugarnesi þar sem
mengunarslysið varð í byijun þessa
mánaðar. Að sögn Gunnlaugs ......,
stöðvarstjóra Olíufélagsins, afstýrir
það því að leiðslurnar verði fyrir
hnjaski vegna núnings við sjávar-
botninn og tærist fyrr en ella.
í olíustöðinni í Örfirisey er
geymarými fyrir 116.150 rúmmetra
af olíu. Olíufélagið hf. á 14 geyma
á svæðinu sem samtals taka 50.570
rúmmetra af olíu. Skeljungur hf. á
13 geyma sem samtals taka 65.580
rúmmetra. Geymasvæðinu er skipt
í þijár þrær sem taka við olíu sem
kynni að leka frá geymum við
óhöpp. Stærsta þróin er rúmir 11
þúsund fermetrar. Auk þess er
slökkvistöð á svæðinu með 5.400
lítra af froðuvökva, flúorprotein í
þartilgerðum tank, 90.000 lítra
vatnsgeymi, dælur og annan búnað
til að koma froðunni á brennandi
tank. Froðunni er dælt á brennandi
tank um leiðslur sem liggja inn í
botn þeirra. Síðan er froðunni ætlað
að fljóta upp á yfirborðið, hylja það
og þar með slökkva.
Morgunblaðið/Júlíus
Forsvarsmenn Olíufélagsins hf. og Skeljungs hf. við ónotaðar olíu-
leiðslur við olíustöðina í Orfirisey. Fremst á myndinni frá hægri eru
Kristinn Björnsson, forstjóri Skeljungs, og Vilhjálmur Jónsson, for-
stjóri Olíufélagsins hf.
Þorlákshöfn í ágúst 1990.
Þorlákshöfn breyt-
ist úr þorpi í bæ
ÞORLÁKSHÖFN hefur verið
ört vaxandi byggðarlag eins og
sjá má af þessum myndum
Snorra Snorrasonar ljósmynd-
ara. Eldri myndin er tekin í
febrúarmánuði árið 1958, það
ár bjó 131 maður í Þorláks-
höfn, en 1. desember síðastlið-
inn voru íbúarnir orðnir 1.190
talsins, samkvæmt upplýsing-
um Hagstofunnar. Nýrri mynd-
in er tekin í ágústmánuði síðast-
liðnum, og sýnir reyndar aðeins
hluta byggðarinnar.
Þorlákshöfn var framan af öld-
inni lítil verstöð, en þar var mikil-
væg lending. Gunnar Markússon
bókavörður í Þorlákshöfn segir
að þar hafi verið lífhöfn Árnesinga
og nefnir sem dæmi, að 16. mars
1895 hafi um 80 bátar róið frá
verstöðvum á þessu svæði, eink-
um Eyrarbakka. Róið var í góðu
veðri, en skyndilega gerði aftaka-
veður og náðu aðeins urh tíu bát-
ar landi á Bakkanum, hinir 70
leituðu lendingar og náðu henni
í Norðurvörinni, sem er milli
bryggjunnar vinstra megin á eldri
myndinm og mjóa garðsins rétt
hjá henni. Hægra megin við Norð-
urvarargarðinn sér í gamla Þor-
lákshafnarbæinn, mitt á milli
stærri bryggjanna. Þessa nótt
munu um 800 manns hafa gist á
þeim bæ.
Upp úr 1950 fór að myndast
þorp í landi Þorlákshafnar. 1950
voru þar ijórir íbúar, allir karl-
menn. Þá voru gerðir út fimm
bátar frá Þorlákshöfn, samtals
104 tonn. 1958 eru íbúarnir orðn-
ir 131, bátarnir 9 og samtals 341
tonn. 1970 eru íbúarnir 524, 1980
búa þar 1.015 manns og í árslok
1989 eru íbúarnir 1,190. Á kom-
andi vertíð eru gerðir út 33 bátar
frá Þorlákshöfn, samtals 4.753
tonp.
Á eldri myndinni má sjá gömul
hús sem nú eru farin, fyrir miðri
mynd er gamli bærinn, einnig
verslunarhús sem eru tvílyft og
nokkur verbúðahús. Vinstra meg-
in er hús með fimm burstum, það
er svonefnt salthús, þar sem voru
geymslur fyrir salt og verkaðan
fisk, auk veiðarfæra. Handan við
það sér í braggabyggingu, þar
sem var beinaverksmiðja og lýsis-
bræðsla og leggur frá henni
hvítan reykjarmökk.íbúðarhúsin
eru um þijátíu talsins og lætur
nærri að um þriðjungur þeirra sé
enn á byggingarstigi þegar mynd-
in er tekin.
Eru astmí o g ofnæmi að aukast?
ísland aðili að fjölþjóðarannsókn á astma og ofnæmi
UM ÞESSAR mundir er að hefjast hér á landi hluti af viðamikilli
rannsókn sem miðar að því að kanna tíðni öndunarfæraeinkenna og
þá sérstaklega astma. Svo virðist sem astmi og ofnæmi aukist mjög
I samfélaginu af einhverjum óþekktum orsökum og að dánartíðni af
völdum astma fari vaxandi þrátt fyrir ný og betri lyf. Rannsóknin sem
hér er að hefjast er hluti af samhæfðri rannsókn í Evrópu og víðar
og skiptir kostnaður vegna skipulagningar slíkrar rannsóknar tugum
milljóna króna. Hér á landi er framkvæmd rannsóknarinnar í höndum
Davíðs Gíslasonar, Hrafnkels Helgasonar og Þórarins Gíslasonar lækna
á Vífilsstöðum, Þorsteins Blöndal læknis á Landspitala og Vilhjálms
Rafnssonar læknis hjá Vinnueftirliti ríkisins.
En hafa menn hugmynd um
hvers vegna astmi og ofnæmi er
að aukast um allan heim? Því svör-
uðu þeir Þórarinn og Davíð læknar
á Vífilsstöðum um leið og þeir gerðu
nánari grein fyrir framkvæmd
rannsþknarinnar.
„Hvað varðar þessa aukningu á
áður greindum sjúkdómum þá bein-
ist athygli manna fyrst og fremst
að þætti mengunar og áhrifum
veirusýkinga sem undanfara astma.
Með mengun er til dæmis átt við
útblástur frá bíium og verksmiðjum
og þar er líka átt við tóbaksreyking-
ar, bæði beinar og óbeinar reyking-
ar, sem börn reykjandi foreldra
þurfa að þola.
Hvað varðar þátt sýkinga er ljóst
að ef astmi kemur upp, sérstaklega
hjá börnum, án þess að ofnæmi sé
fyrir hendi þá gerist það oft í kjöl-
far veirusýkinga. Ef við skoðum líka
hvers vegna ofnæmi verður sífellt
algengara þá beinist athyglin aftur
að menguninni og einnig umhverfi
og atvinnu. Ofnæmisvökum eða
efnum sem þekkt eru að því að
valda ofnæmi hefur ekki fjölgað það
mikið í umhverfinu að það skýri þá
aukningu sem orðið hefur á of-
næmi. Sem dæmi má taka að fjöldi
ftjókorna í lofti hefur ekki aukist
en samt hefur þeim fjölgað mikið
sem hafa ofnæmi fyrir þessum til-
teknu fijókornum. Ofnæmi hefur
mjög sterka ættarfylgni og áður
fyrr dó fólk af þessum sjúkdómum
sém nú lifir góðu lífi. Þetta fólk
eignast afkomendur en fjöldi þeirra
skýrir þó engan veginn þá aukningu
sem við sjáum á þessum sjúkdómum
á allra síðustu árum. Til þess að
sjá þar samhengi þyrfti að fylgjast
með fleiri kynslóðum.
Af öllum framangreindum
ástæðum má sjá mikilvægi rann-
sóknarinnar sem við erum svo hepp-
in að fá að taka þátt í með litlum
tilkostnaði miðað við raunverulegan
kostnað hennar. Við þurfum sjálf
að fjármagna um 7 milljónir og
höfum þegar fengið styrk frá SÍBS
að upphæð 400 þús. kr. Sjálf rann-
sóknin er þannig framkvæmd að
sendir eru út 3.600 spurningalistar
til einstaklinga á aldrinum 20-44
Davíð Gíslason og Þórarinn Gíslason læknar á Vífilsstöðum og Þor- J
steinn Blöndal læknir á Landspítala.
ára sem valdir eru af handahófi úr
þjóðskrá og eru búsettir á Stór-
Reykjavíkursvæðinu. Spurningarn-
ar eru einfaldar og spurt er um
ýmis einkenni frá öndunarvegum.
Mjög miklu máli skiptir að sem allra
flestir svari spurningunum svo að
marktækar niðurstöður fáist. Eftir
að unnið hefur verið úr niðurstöðum
hefst annar þáttur könnunarinnar
sem felst í að samband verður haft
við 600 þeirra sem svöruðu könnun-
inni og þeim boðið til frekari rann-
sóknar ásamt öllum þeim sem hafa
astmeinkenni,“ sögðu þeir Davíð og
Þórarinn að lokum.