Morgunblaðið - 30.11.1990, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1990
9

ítalskur, stílhreinn fatnaður
Samkvæmispeysur,
silkiíatnaður,
blússur
Loðskinnskragar,
teflar, húfur,
ennisbönd
og vettlingar
Samkvæmispeysur
Jólag/öfin
'/í’nnar
Opió laugardag frá kl. 10-16
FELSINN
Kirkjuhvoli, sími 20160.
17
OO
00
DAGA
KL
00
OG
LAUGARDAGA
10
00
17
OPIÐ
VIRKA
VW Jetta CL; árg. 1988, vélarst. 1600,
5 gíra, 4ra dyra, drapp., ekinn 56.000.
Verð kr. 840.000,-
MMC Lancer GLX, árg. 1989, vélarst. 1500,
sjálfsk., 4ra dyra, blár, ekinn 29.000.
Verð kr. 840.000,-
MMC Colt GLX, árg. 1989, vélarst. 1500,
5 gíra, 3ja dyra, hvítur, ekinn 4.000.
Verð kr. 800.000,-
MMC Pajero SW EXE, árg. 1988, turbo diesel,
sjálfsk., 5 dyra, hvítur, ekinn 54.000.
Verð kr. 1.850.000,-
MMC Lancer 4X4, árg. 1987, vélarst. 1800, Range Rover Vouge, árg. 1987 vélarst. 3500,
5 gíra, 5 dyra, hvítur, ekinn 55.000. sjólfsk., 5 dyra, hvítur, ekinn 64.000.
Verð kr. 830.000,- Verð kr. 2.600.000,-
mmin iuiAii
LAUGAVEGI 174 — SÍMI 695660
AATH!
Þrlggja tra ibyrgðar
skirleini fyrir Mitsubishi
bitreiðir gildir lié
tyrsla skránlngardegl
Úttekt félags-
mála-
ráðuneytis
Félagsmálaráðherra
skipaði síðastliðið sumar
nefnd til að kamia fjár-
hagsstöðu verst stöddu
sveitarfélaganna.
Stærstu sveitarfélögin,
einkum Reykjavik, og
þau smæstu, hafa sterka
fjárhagsstöðu. Reykjavík
þrátt fyrir umfangsmikla
þjónustu við borgarana.
Litlu sveitarfélögin trú-
lega vegna fábreýttrar
þjónustu.
Meðalstór sveitarfélög
(1.000-2.500 íbúar) koma
hvað verst út úr könnun-
inni. Sextón sveitarfélög
standa verst að vígi, sam-
kvæmt úttektinni: Ól-
afsvík, Borgarnes,
Stykkishólmur, Bolung-
arvík, Siglufjörður,
Sauðárkrókur, Blönduós,
Húsavik, Ólafsfjörður,
Dalvik, Neskaupstaður,
Eskifjörður, Egilsstaðir,
Höfn í Hornafirði,
Hveragerði og Þorláks-
höfn.
Ástæður fjár-
hagsvandans
Ástæður erfiðrar fjár-
hags- og skuldastöðu
þessara sveitarfélaga eru
mismunandi:
1) Þau hafa séð sig knúin
til að byggja upp þjón-
ustu við íbúa sína til að
spoma gegn fólksflótta.
2) Þau hafa framkvæmt
meira og hraðar en tekj-
ur leyfðu og greitt fram-
kvæmdir með dýru láns-
fjármagni.
3) Sum þeirra hafa fjár-
fest í atvinnurekstri til
þess að halda uppi at-
vhmu til að spoma gegn
vaxandi atvinnuleysi.
4) Síðast en ekki sizt hef-
ur viðvarandi taprekstur
fyrirtækja í framleiðslu
(einkum í sjávarútvegi)
leikið ýmis sveitarfélög
grátt, svo sem rakið
verður hér á eftir.
Sveitarfélog
í skuldafeni
Fjárhagsleg staöa sveitarfé-
laga er talin munu styrkjast
með nýjum lögum um verka-
skiptingu, tekjustofna og meö
breytingu á Jöfnunarsjóði
sveitarfélaga. Engu að síður eru
allmörg sveitarfélög á barmi
örvæntingar vegna mikillar
skuldasöfnunar. Mörg sveitar-
um 60 af hundraði.
Staðan hjá smærri sveitarfé-
lögum og þeim stærri cr öll önnur.
I sjöunda flokki eru þéttbýlis-
sveitarfélög, þar sem íbúar eru
fleiri en 2500, og öll þéttbýlis-
sveitarfélög á Reykjanesi. Sam-
kvæmt upplýsingum Kristófers er
nettóskuíd bessarasveitarfél
Fjárhagserfiðleikar sveitarfélaga
Sextán sveitarfélög af meðalstærð (1000 - 2500 íbúar) hafa erfiða
fjárhagsstöðu. Kristófer Oliversson hjá Byggðastofnun segir í blaða-
viðtali að haldi sem horfir um fjármál þeirra stefni þau hraðþyri í
óleysanlega erfiðleika. Staksteinar staldra við þetta efni í dag.
Sveitarfélögin
og atvinnulífið
Húnbogi Þorsteinsson,
skrifstofustjóri í félags-
málaráðuneytinu, segir
m.a. um þetta efni í Sveit-
arstjórnarmálum (1. tbl.
1990):
„Ljóst þykir, að áhrif
á fjárhag sveitarfélaga
vegna mikilla erfiðleika
í atvhmurekstri eru ekki
komin fram nema að
hluta. Talið er víst, að
mörg sveitarfélög hafi
orðið fyrir fjárhagsleg-
um áföUum af þessum
sökum á árinu 1989 og
verði fyrir þeim í ár.
Sveitarfélögin munu
tapa verulegum fjárhæð-
um vegna erfiðleikanna.
Hlutafjáreign sveitar-
sjóða tapast í gjaldþrot-
um, svo og skattar, fast-
eignagjöld og ýmis þjón-
ustugjöld.
Fyrirtæki, sem komast
hjá gjaldþroti, safna upp
skuldum við sveitarfélög.
Óskiun um niðurfeUingu
álagðra gjalda og þjón-
ustugjalda hefur fjölgað.
Beiðnum um skuldbreyt-
ingar hefur ijölgað, m.a.
frá ríkisvaldinu. Nú
síðast vegna fyrir-
greiðslu Atvinnutrygg-
ingarsjóðs útflutnings-
greina og Hlutafjársjóðs
Byggðastofnunar. Sveit-
arfélögin hafa í mörgum
tilvikum gengið í ábyrgð
vegna _ lántöku fyrir-
tækja. I einhverjum mæli
falla ábyrgðir á sveitar-
félögin vegna slæmrar
fjárhagsstöðu fyrirtækj-
amia eða gjaldþrota."
Sveitarfélög'in
ogríkis-
stjórnin
Ein meginástæðan fyr-
ir fjárhagsvanda margra
sveitarfélaga er rekstr-
arleg staða undirstöðu-
greinanna í þjóðarbú-
skapnum. Ekki sizt sjáv-
arútvegsfyrirtækja.
Þessi veruleiki hefur
sagt til sín í viðvarandi
tapi, skuldasöfnun, gjald-
þrotum, atvinnuleysi og
fólksflótta úr stijálbýli
síðustu árin. Fróðlegt er
að bera þessa stöðu mála
saman við loforð stjóm-
arsáttmálans um „að
treysta grundvöll at-
vinnulífsins", „treysta at-
vinnuöryggi í landinu"
og „framfylgja árang-
ursríkri byggðastefnu".
Vamarleikir sveitarfé-
lagamia verða trúlega:
1) Að draga verulega úr
framkvæmdum og sniða
þeim stakk úr samtíma-
telqum.
2) Kosta kapps um að
greiða niður skuldir og
ná þeim niður í ákveðið
hlutfall af heildartekjum.
3) Forðast þátttöku í at-
vinnuiekstri eftir því
sem unnt er.
4) Beita aðhaldi, hagneð-
ingu og spamaði í rekstri
viðkomandi sveitarfé-
laga sem og stofnana
þeirra.
Mergurinn
málsins
Mergurinn málsins er
engu að síður sá að skapa
heilbrigðri atvinnustarf-
semi, ekki sízt í uudir-
stöðugreinum, rekstrar-
lega stöðu til að þrífast
og þróast og skila arði.
Mergurinn málsins er að
skapa framtakshvata til
aukinnar verðmætasköp-
unar; til að stækka
skiptahlutiim á þjóðar-
skútunni. Lífskjör verða,
ef grannt er gáð, ekki til
í skrifuðum texta kjara-
samninga, heldur í verð-
mætasköpmi í atvinnulíf-
inu. Þessi merguriim
málsins spannar kjara-
stöðu fólks sem og fjár-
hagsstöðu sveitarfélaga
og ríkisins sjálfs.
Með öðrum orðum: það
þarf ferskari og fram-
sýimi stefnumörkun í
Stjómarráðið - nýja,
samstæðari og raunhæf-
ari ríkisstjóm.

1 WTÆW n t-L
J L\ rlL
r1 % 1 rAi ■■ r
FÖSTUDAGUR TIL FIÁR
JÓLAKRANSAR
SlMINN ER
689400
BYGGT & BÚIÐ
KRINGLUNNI
I DAG
ð B
Á KOSTNAÐARVERÐI
mmninTni nnnTim » n imiimiHTHWI mtnm
BYGGT&BÍHÐ
KRINGLUNNI
SmtnwiimmimimintimrrnTwimmrrmTmnimiinnmmimmi