Morgunblaðið - 30.11.1990, Síða 48

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30.
1996
Kjartan Jónsson
lögmaður — Miiming
Að kvöldi laugardagsins 24. nóv-
ember sl. lést Kjartan mágur minn
eftir ianga og stranga baráttu við
illkynja sjúkdóm. í því stríði sýndi
hann þann kjark og karlmennsku,
sem honum var gefin í ríkum mæli
og fórst slíkt og segir í kvæði Stef-
áns G.:
Bognar aldrei brotnar í
bylnum stóra seinast.
Kjartan fæddist í Reykjavík þann
17. október 1925, sonur Jóns Kjart-
anssonar forstjóra og konu -hans
Salvarar Ebenezardóttur. Jón
Kjartansson var þekktur athafna-
maður í Reykjavík og átti og rak
m.a. Sælgætisgerðina Víking hf.
og Smjörlíkisgerðina Svan hf., sem
þá voru með stærri fyrirtækjum í
Reykjavík. Auk Kjartans áttu þau
hjón kjörson, Eirík Guðmundsson,
f. 1923, sem lengi starfaði við
Sælgætisgerðina Víking og síðar
við Opal hf. og verslunarstörf í
Reykjavík, og Guðfinnu, f. 1927,
sem er húsfreyja á Helgavatni. Jón
var sonur Kjartans Jónssonar á
Mosvöllum og Efri-Húsum í Önund-
arfirði, en Salvör var dóttir Ebenez-
ar Ebenezarsonar bónda í Þernuvík
í Ögursveit. Stóðu að þeim hjónum
báðum sterkar ættir vestfirskra sjó-
sóknara og atorkumanna og hafa
margir þessara frænda Kjartans,
bæði fyrr og síðar, orðið þjoðkunnir
athafnamenn á öllum sviðum
þjóðlífsins.
Kjartan stundaði nám í Mennta-
skólanum í Reykjavík og Iauk þaðan
stúdentsprófi úr stærðfræðideilð
vorið 1946 á 100 ára afmæli skól-
ans. Hann innritaðist í lagadeild
Háskóla íslands og lauk þaðan
embættisprófi í ársbyijun 1955.
í júní 1948 kvæntist Kjartan
systur minni Þorbjörgu, f. 8.4.'
1928, dóttur Péturs. Magnússonar
bankastjóra og konu harís Ingi-
bjargar Guðmundsdóttur, og eign-
uðust þau hjón sjö börn sem eru:
Pétur, f. 15.11. 1948, fram-
kvæmdastjóri í Reykjavík, Jón, f.
15.11. 1949, bankamaður í Sviss,
Magnús, f. 1951, kaupmaður í
Reykjavík, Guðmundur, f. 25.12.
1955, við nám í Bandaríkjunum,
Sigrún, f. 13.11. 1957, húsmóðir í
Reykjavík, Margrét, f. 27.4. 1960,
húsmóðir á Akureyri, Kristján, f.
14.9. 1963, laganemi i HÍ. Barna-
böm þeirra Kjartans og Obbu eru
nú orðin 12 talsins.
Kjartan var mikill fjölskyldufaðir
og gekk velferð eiginkonu og barna
fyrir öllu hjá honum. Eru afkomend-
ur hans hið mesta myndar- og at-
gervisfólk og öll fjölskyldan bæði
samlynd og samhent.
Eins og fyrr segir var Kjartan
kominn af miklu athafna- og fram-
kvæmdafólki og löngun hans til að
taka virkan þátt í atvinnulífinu var
honum í blóð borin. Hann tók það
því ekki í mál að festa sig í ein-
hverju skrifstofustarfi til frambúðar
en fékkst við ýmis störf bæði sjálf-
stætt og í sambandi við umsvif föð-
ur síns, sem þá hafði til viðbótar
við umfangsmikinn verksmiðju-
rekstur og kaupsýsíu, fest kaup á
bújörðum í Borgarfírði. Unnu þeir
feðgar saman að ýmsum fram-
kvæmdum og uppbyggingu á
Helgavatni í Þverárhlíð og Guðna-
bakka í Stafholtstungum og árið
1958 fluttu þau Kjartan og Þor-
björg með barnahópinn að Guðna-
bakka og hófu þar búskap. Til að
byija með lagði Kjartan alla sína
atorku í það að byggja upp gripa-
húsog hlöður á Guðnabakka, auk
þess sem ráðist var í stórfellda tún-
ræktun. Hann stundaði fyrst hann
eingöngu sauðfjárrækt og um 1960
hafði hann um 1.100 fjár á fóðrum,
sem þá var með stærstu fjárbúum
í einstaklingseign á landinu. A
meðan á þessari uppbyggingu stóð
bjuggu þau hjónin í gamla bænum
í þröngu en hlýlegu og notalegu
umhverfi, en þegar nauðsynlegustu
framkvæmdum vegna búrekstrar-
ins var lokið var byggt myndarlegt
íbúðarhús nokkuð norðan við eldri
bæinn, en þar er jarðhiti sem Kjart-
an virkjaði og notaði til upphitunar
hússins.
Þverá rennur með landi Guðna-
bakka og auk þess áttu þeir frænd-
ur Selhaga sem einnig átti veiðirétt
í ánni. Þverá hafði verið leigð út-
lendingum, aðallega Englendingum
fyrir heimsstyijöldina, en í stríðinu
qg næstu ár á eftir var hún leigð
íslendingum. Veiðileigu hafði lengi
verið mjög í hóf stillt og þegar nýr
leigutími hófst árið 1969 ákvað
Kjartan að bjóða í alla veiði í Þverá,
Litlu-Þverá og Kjarrá, eins og þetta
veiðisvæði er nú almennt nefnt. Var
tilboði hans tekið og hófst hann nú
handa við að bæta alla þjónustu við
veiðimenn og gerði hann m.a. hið
nýbyggða íbúðarhús sitt á Guðna-
bakka að veiðihúsi fyrir neðra
+
Eiginmaður minn,
ÁGÚST INGVARSSON,
lést á Borgarspítalanum miðvikudaginn 28. nóvember.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna,
Ragna Friðriksdóttir.
t
Móðir okkar og tengdamóðir mín,
ÞÓRUNN GUÐJÓNSDÓTTIR,
Skeiðarvogi 79,
lést að morgni 28. nóvember.
Einar Jóhannsson,
Jóna Sigurðardóttir,
Kristinn Auðunsson.
+
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir og afi,
GUNNAR ÁGÚSTSSON
simvirki,
Barmahlfð 17,
Reykjavik,
lést í Borgarspítalanum þann 28. nóvember.
íris Gunnarsdóttir,
Sindri Gunnarsson, Sólveig Þórarinsdóttir,
ívar Gunnarsson, ína Björg Ágústsdóttir
og barnabörn.
svæðið og réð þangað starfsfólk til
að sjá fyrir þörfum veiðimannanna.
Þá lét hann ryðja jeppaslóð fram í
Víghól sem unnt var að komast á
bílum þá leið, en þar voru síðan
hestar sem notaðir voru til að fara
lengra upp með ánni. Síðar lét
Kjartan ryðja slóða fram á Gils-
bakkaeyrar og var eftir það unnt
að ferðast mfeð mestallri uppánni á
jeppum eða öðrum torfærubílum.
Hækkuð leiga til landeigenda, auk-
in þjónusta og ýmsar framkvæmdir
leiddu til þess að hækka þurfti verð
veiðileyfa, en það voru menn ekki
almennt reiðubúnir til að greiða í
þá daga. Efnahagsástand í Bret-
landi var ekki með þeim hætti að
auðvelt væri að fá veiðimenn þaðan
til þess að kaupa þessi dýrari veiði-
leyfi, og varð það því að ráði, að
Kjartan náði sambandi við banda-
ríska auðmenn og veiðimenn, sem
reiðubúnir voru til að greiða hærra
fyrir veiðileyfi og alla þjónustu en
nokkurn tíma hafði áður þekkst.
Kjartan var þannig brautryðjandi í
því að tryggja bændum og landeig-
endum sanngjarnar tekjur af þess-
um hlunnindum jarða sinna, en
hann verður þó ekki sakaður um
að verð á þessum gæðum hafi farið
úr böndunum á síðustu árum. Þegar
veiðisvæðið var boðið út til Jeigu
árið 1975 treystist Kjartan ekki til
að bjóða sömu kjör 0g aðrir gerðu
og lauk þar með' þessum þætti í
athafnalífi hans.
Um það Ieyti sem Kjartan tók
Þverá á leigu fargaði hann fé sínu,
enda hafði garnaveiki og önnur
óáran gert þann búskap óhag-
kvæman. I þess stað hófst hann
handa um hrossarækt og hefur rek-
ið hrossabú á Guðnabakka allt frá
árinu 1970. Hann vanð sér úti um
hesta af Svaðastaðakyni, sem hann
m.a. keypti af H.J. Hólmjárn, sem
þá var að hætta hrossarækt. Hestar
Kjartans höfðu alla tíð einkenni
Svaðastaðastofnsins, léttbyggðir,
geðríkir og viljaháir, og með allan
gang, og hefur margur maðurinn,
m.a. sá sem þetta ritar, eignast
gæðinga úr hrossahópi Kjartans.
En það var einkenni á stefnufestu
Kjartans, að þegar allir fóru að
blanda hestakyn sín, ekki síst til
að fá hestana stórvaxna, sat hann
við sinn keip og hélt sig við sama
stofninn, og vildi reyndar helst hafa
öll hrossin rauðstjörnótt eða rauð-
blesótt.
Árið 1969 tók Kjartan að sér
framkvæmdastjórn Sælgætisgerð-
arinnar Víkings, en 1971 tóku syn-
ir hans við þeim störfum. Eftir það
stundaði hann lögfræðistörf í
Reykjavík, var um tíma starfsmað-
ur Skattstofu Reykjavíkur og
síðustu árin starfaði hann við emb-
ætti borgarfógetans í Reykjavík.
Hrossabú sitt á Guðnabakka rak
hann til hinsta dags.
Við Kjartan vorum skólabræður
í Menntaskólanum í Reykjavík frá
haustinu 1944 fram til stúdents-
prófs 1946. Með okkur tókst strax
góður kunningsskapur sem síðar
varð að ævilangri vináttu, auk þess
sem við tengdumst fjölskyldubönd-
um. Þótt Kjartan væri á yngri árum
spaugsamur og glaður á góðri
stundu, var hann engu minna
hneigður til alvörugefni en glað-
værðar. Hann var þéttur á velli og
þéttur í lund og að eðlisfari nokkuð
skapmikill og ekki gefinn fyrir að
hopa af hólmi. En jafnaðarlega
gætti hann hófs og stillingar þegar
á það reyndi í lífsins ólgusjó. Kjart-
an var einn þeirra manna sem átti
mikinn fjölda góðkunningja, sem
hann eignaðist á sínum fjölbreytta
starfsferli. Hann var höfðingi í sjón
og raun og gestrisni þeirra hjóna á
heimilum þeirra í Reykjavík og á
Guðnabakka var með þeim hætti
að öllum leið vel sem hennar nutu.
Kjartan var tryggur í lund og vin-
fastur þar sem hann tók því, og var
í þeim efnum eins og öðrum stað-
fastur og trúr, og brustu sjaldan
þau vináttubönd, sem hann hafði
bundið við annað fólk.
Kjartan var alla tíð mikill
áhlaupamaður í öllu sem hann tók
sér fyrir hendur. Hann var stál-
minnugur og víðlesinn og lagði sig
mjög fram við að kynna sér allt sem
hann komst yfir um þau verkefni,
sem hann var að fást við hveiju
sinni. Hann kynnti sér sælgætis-
framleiðslu, búrekstur og ræktun,
hrossarækt og hvaðeina sem upp
gat komið í störfum hans. Hann
var þokkalega handlaginn smiður
og hafði ódrepandi áhuga fyrir öllu
sem að vélum og bifreiðum laut.
Átti hann oft mjög vandaða og
ekki síður sérkennilega bíla, sem
gjama vöktu athygli og á öllum
fornbílasýningum sem nú eru
haldnar, má sjá forkunnarfagran
Lincoln frá 1942, sem Kjartan flutti
inn á sínum tíma. Þau hjónin voru
samhent í því að koma sér upp fal-
legum heimilum í Reykjavík og á
Guðnabakka. Til að byija með
bjuggu þau í Garðastræti 39, en
síðar keyptu þau hús Magnúsar
Kjaran við Hólatorg og bjuggu þar
í allmörg ár. Kjartan var fagurkeri
og viðaði að sér fallegum húsmun-
um, málverkum og öðrum fögrum
gripum og voru hýbýli þeirra hjóna
ávallt hlýleg og þangað gott að
koma til að blanda geði við heimilis-
fólk. Var Kjartan ávallt hrókur alls
fagnaðar, fróður og ræðinn með
skopskyn og ánægju af öllu
græskulausu gamni. Hann var
ftjálslegur í framkomu og fyrir-
mannlegur.
Þegar fornvinir kveðja er margs
að minnast sem ekki verður að
komið í stuttri minningargrein. Við
vinir og samferðamenn Kjartans
eigum minningar um góðan og
hjartahlýjan dreng, sem ávallt var
reiðubúinn til að styrkja og aðstoða
þá, sem þess þurftu. Hann var höfð-
ingi í Iund, rausnarlegur og gjaf-
mildur. En mestur er missir fjöl-
skyldu hans og vil ég, fyrir hönd
fjölskyldu minnar, systkina minna
og frændliðs, senda Obbu systur
minni, börnum þeirra Kjartans,
barnabörnum og öðru venslafólki,
okkar innilegustu samúðarkveðjur
og óska þeim guðs blessunar.
Stefán Pétursson
Ágætur starfsmaður okkar í
þinglýsingardeild borgarfógeta-
embættisins, Kjartan Jónsson, lög-
fræðingur, er látinn eftir erfið veik-
indi. Hann hóf störf við embættið
+
Ástkær móðir mín, tengdamóðir og amma,
ÞÓRUNN FINNBOGADÓTTIR,
frá Moshlíð, Barðaströnd,
Elliheimilinu Seljahlíð,
Reykjavik,
lést 29. nóvember-
Jarðarförin auglýst síðar.
Kristrún Helgadóttir, Jóhann Margeirsson
og barnabörn.
árið 1986 en hafði áður fengist við
búskap og stundað ýmis lögfræði-
störf.
Starf þinglýsingardómara er
krefjandi og í því nutu kostir Kjart-
ans sín vel. Hann var rólegur í lund,
hafði góða kímni- og frásagnargáfu
og var einstaklega lipur og hjálp-
samur í starfi sínu. Með Kjartani
er genginn góður drengur. Við
þökkum samfylgdina og vottum
aðstandendum okkar dýpstu sam-
úð.
Samstarfsfólk
Bernsku- og æskuárin eru mörg-
um ógleymanleg og það ekki að
ófyrirsynju. Á þessu skeiði hnýtast
meðal annars oft þau vináttubönd,
sem ekkert nær að slíta ævina á
enda.
Um árabil var Grettisgatan
möndullinn í tilveru minni. Þetta
var á fyrirstríðsárunum og var þá
þröngt búið í götunni. Fjölskyldur
voru stórar, oft þijár kynslóðir í
hverri íbúð eða smáhýsi. Mæður og
ömmur, nær undantekningarlaust,
gættu bús og barna, orðið lyklabam
þekktist ekki, en feður og afar sóttu
björg í bú. Umhverfið var litríkt og
fjölskrúðugt, en efnahagur almennt
næsta bágur í kreppunni miðri.
Hlið við hlið bjuggu eignalausir
menn, eignalitlir menn og stórefna-
menn á þeirra tíma mælikvarða.
Þetta var áður en sjálfseignarstefn-
an í húsnæðismálum varð til þess,
að hvergi ríkti meira jafnræði í
eignaskiptingu einnar þjóðar en á
Islandi. Og þetta var löngu áður
en vindgapar nokkrir í hópi svo-
nefnds félagshyggjufólks tóku að
beijast fýrir fyrri leiguliðastefnu,
sem gerir hina tekjuminni í þjóðfé-
laginu eignalausa til æviloka. Næst
munu þeir beijast fyrir því, að
bændur verði almennt gerðir að
leiguliðum. Þjóðin skal á ný skipt-
ast í öreiga og eignafólk.
Sex ára drenghnokki fluttist ég
á Grettisgötuna, frá götu þar stutt
frá, þar sem ég var borinn og bam-
fæddur. Þá varð að leita nýrra fé-
laga, kynnast nýju fólki og huga
að nýjum húsum, gömlum þó, hús-
um sem geymast í minningunni,
húsum sem aldrei gleymast.
Eitt þeirra húsa var Grettisgata
8, það næsta við hús foreldra
minna, en þar bjuggu hjónin Jón
Kjartansson, harðduglegur iðnrek-
andi og kaupsýslumaður, vakinn og
sofinn yfir velferð fyrirtækja sinna,
síðar meir bóndi og jarðeigandi í
Mýrasýslu, og eiginkona hans, Sal-
vör Ebenezersdóttir, kona hógvær,
látlaus og fríð, ásamt börnum
þeirra, Kjartani og Finnu, og upp-
eldissyninum Eiríki, bróðursyni Sal-
varar. Bæði voru þau Salvör og
Jón, sem eru látin, af kunnum vest-
firzkum ættum.
Með okkur Kjartani tókst fljótt
mikil og góð vinátta, enda þótt
hann væri fáum árufn eldri.
Strax á unglingsárum Kjartans
komu helztu eðliskostir hans glöggt
í ljós. Hann var rólyndur og yfirveg-
aður, grandvar og dugmikill og fór
snemma eigin götur. Honum leið
bezt í hópi fárra en góðra vina.
Auðséð var, að hann yrði aldrei
maður fjöldans.
Og svo liðu árin og leiðir skildu
um stund og Grettisgatan var ekki
lengur sá möndull, sem heimurinn
snerist um.
Kjartan lauk námi í Menntaskól-
anum í Reykjavík 1946 á aldaraf-
mæli skólans. Á menntaskólaárum
sínum tók Kjartan töluverðan þátt
í félagslífi nemenda. Síðan er mér
ekki kunnugt um, að hann hafi lát-
ið félagsmál mikið til sín taka, enda
held ég, að hann hefði rekizt illa í
allri hópmennsku, jafn sjálfstæður
sem hann varí skoðunum. Skiptu
þá menn eða málefni engu.
Snemma á háskólaárum sínum í
lögfræði kvongaðist Kjartan Þor-
björgu Pétursdóttur, Magnússonar,
ráðherra og bankastjóra Lands-
banka íslands. Hjónaband þeirra
Þorbjargar og mikið barnalán þeirra
var Kjartani alla tíð aflvaki hans
og hamingja.
Að loknu lögfræðiprófi fór Kjart-
an ekki troðnar slóðir. Hann gerðist
bóndi á Guðnabakka, í Stafholts-
tungum í Mýrasýslu, jörð sem faðir
hans átti, og var um tíma í hópi