Morgunblaðið - 16.12.1990, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1990
/ /
Brot úr lífssögu Þórarins Tyrfingssonar yfirlæknis SAA
hver ranghugmynd í sjálfsmyndinni
þegar menn virðast trúa því að það
sé fastákveðið af forlögunum að
þeir eigi að höndla svo og svo mik-
ið af peningum. Mér sýnist nefni-
lega að þeir sem verði ríkir séu oft
þeir sem síst virðast líklegir til þess.
Ég varð logandi hræddur við
þessa menn þegar ég áttaði mig á
hvernig þeir hugsuðu og hvað þeir
ætluðu sér að gera. Mín viðbrögð
voru þau að ég vildi fara útúr
þessu. Ég hafði lagt reynslu mína
sem læknir í þetta fyrirtæki en ég
hafði ekki lagt í það mikla peninga
né heldur hafði ég fengið neitt út
úr því. Mér hefur hins vegar ekki
fram á þennan dag tekist að kom-
ast útúr þessu algerlega. Ég er enn
skrifaður fyrir litlum hluta af
skuldum þessa fyrirtækis.
Vissulega voru skoðanir okkar
félaga sem stofnuðum Vonina
skiptar um ýmis atriði, en illvíg
valdabarátta spratt ekki upp úr
þeim skoðanaágreiningi. En innan
starfsemi SÁÁ fór nú að bera á
| ágreiningi sem mjög erfitt var að
leysa þannig að allir yrðu sæmilega
sáttir. Líklega hófúst þessir atburð-
ir árið 1985, þegar Óttar Guð-
mundsson var ráðinn yfirlæknir að
Sogni en ég hélt áfram að vera^
yfirlæknir á Vogi og Staðarfelli.í
Fljótlega eftir að hann kom þarnai
til starfa tóku miklir atburðir að
gerast innan SÁÁ. Það endaði með
því að okkur laust saman.
Eftir að ég var orðinn formaður
fór ég í ársleyfi sem yfirlæknir á
Vogi en vann þar áfram í hálfu
starfi og hélt áfram að vera yfír-
læknir á Staðarfelli. Jafnframt
gegndi ég störfum sem stjórnar-
formaður, sem er ólaunuð staða og
þurfti að sinna störfum _ fram-
kvæmdastjóra um tíma. Ég var
mjög önnum kafinn í öllu þessu
fjármálavafstri. I marsmánuði
Bókaútgáfa Arnar og Örlygs hefur sent frá sér lífssögu Þórarins
Tyrfingssonar yfirlæknis SÁÁ, Það hálfa væri nóg, eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur blaðamann. Bókin hefur að geyma hreinskilnar lýs-
ingar Þórarins af eigin drykkju í blandvið litríkar frásagnir af
áfengislækningum og ágripi af sögu SÁÁ. Hér er gripið niður í
kaflanum um sögu SAÁ, séða frá sjónarhóli Þórarins Tyrfingssonar.
Valdabarátta í SÁÁ
Mér er minnisstætt, að þegar ég
var úti í Bandaríkjunum, sagði við
mig maður að ef ég gæti haldið
mér frá víni, þá gæti ég orðið
áhrifamikill í baráttunni gegn
áfengi á íslandi. Mér þótti þetta
fráleítt þá en mér varð hugsað til
þessara orða þegar ég var orðinn
yfirlæknir á Vogi árið 1984. Ég
var þá smám saman orðinn mjög
ráðamikill í sambandi við meðferð-
ina og þau áhrif voru alltaf að1
aukast fremur en hitt. En þessa1
framvindu mála sá ég sannarlega
ekki fyrir. Svona hlutir eiga sér
bara stað og áður en maður veit
af þykir manni nóg um og reynir
að koma einhveiju af sér fremur
en hitt. Maður er hreinlega að
drukkna í verkefnum og er fýrir
löngu kominn framhjá þeim stað á
vegferðinni þegar maður er fullur
af löngun til þess að fá að gera
eitthvað. Líf mitt síðustu þijú árin-
heíur einkennst af því að mér finnst
ég hafa haft mun meira á minni
könnu en heppilegt getur talist. j
En þetta hendir víst margan mann-
inn á árunum milli fertugs og fimm-
tugs, svo fara menn líklega að eld-
_.ast og vitkast.
Ég hef ekki verið áfjáður í að
taka þátt í félagsmálum um dag-
ana, en eins og fyrr greinir hafa
atvikin valdið því að ég hef dregist
inn í félagsstörf á Vegum SÁÁ.
Um tíma var ég viðriðinn starfsemi
meðferðarheimilisins Vonarinnar
við Bárugötu í Reykjavík. Sú stöð
var angi útúr starfsemi SÁÁ. Ég
og félagar mínir fjórir stofnuðum
fyrir nokkrum árum meðferðar-
heimilið Vonina. Auk mín áttu
þarna hlut að máli Björgúlfur Guð-
mundsson fyrrum formaður SÁÁ,
Othar Petersen óg frændumir Ed-
vald Berndsen og Hendrik Bernds-
en, þá formaður SÁÁ. Við gerðum
ineð okkur sameignarfélag. Við
fengum Skúla Thoroddsen lögfræð-
ing til þess að reka heimilið og
Guðna Stefánsson, fyrrum skóla-
bróður minn, til þess að vera með-
ferðarstjóra. Við áttum það sam-
eiginlegt að vera gamlir drykkju-
menn sem gengið höfðum í gegnum
svipaða meðferð.
Við fengum leyfi fyrir þessum
rekstri og hófum hann fyrst í leigu-
Msnæði í Skipholtinu. En nokkru
seinna réðumst við fímm saman í
að kaupa hús á Bárugötunni undir
, starfsemina. Við fengum lánafyrir-
greiðslu til þessara kaupa í bönk-
um. En fljótlega rættist það sem
oft hafði verið við okkur sagt, að
við sem byggðum á þessum grunni
ættum ekki að skipta saman í pen-
ingamálum. Það er sagt að slíkt
kunni ekki góðri lukku að stýra
fyrstu árin að minnsta kosti. Við
vorum hins vegar orðnir nokkuð
Stefnuræða á áramótafagnaði.
1989 verður mér allt í einu ljóst
að menn í kringum mig eru komnir
í harðsvírað valdatafl og ég leik
þar stórt hlutverk og hafði gert um
nokkum tíma, án þess að hafa átt-
að mig á því. Þegar ég áttaði mig
voru þeir búnir að skipta starfs-
fólki á Vogi í tvær fylkingar. Önn-
ur fylkingin studdi mig en menn í
hinni fylkingunni voru þeirrar skoð-
unar að ég væri orsök allra helstu
vandamála sem þeir ættu við að
stríða. Þeir voru líka búnir að koma
mér í minnihluta í framkvæmda-
stjóm. Þetta gerðist á sama tima
og ég var að vinna í því dag og
nótt að reyna að fá hækkun á dag-
gjöldunum, meiri peninga í starf-
semina og koma bókhaldinu í lag.
Þeir Óttar Guðmundsson læknir,
Jón Magnússon lögmaður, þá vara-
formaður SÁA, og Ingólfur Mar-
geirsson, ritstjóri Alþýðublaðsins,
voru helstu andstæðingar mínir í
þessum hráskinnsleik. Þeir vom
búnir að tala sig upp í mikinn hita
og vildu nú láta til skarar skríða.
Eftir að ég áttaði mig á stöðunni
tefldi ég leikinn út fram að næsta
aðalfundi. Þar gaf ég kost á mér
sem formaður með þeim skilyrðum
gamlir í hettunni í „edrúmennsk-
unni“ og töldum okkur þetta því
óhætt en samstarfið reyndist tví-
eggjað. Alkóhólistar em líka dálítið
öðruvísi en margt annað fólk í sam-
starfi. Þeir geta sætt sig við að
láta ráða alveg fyrir sig eða að
ráða öllu sjálfir en geta varla sætt
sig við nein millistig af þessu
tvennu. Þetta gerir þá marga
hveija talsvert erfíða í samstarfi.
Þessa gætti þarna dálítið. í góðu
samstarfi eiga menn að bæta hver
annan upp en okkur gekk það illa.
Er frá leið fór ég líka smám
saman að átta mig á því að félagar
mínir höfðu mjög óljósar hugmynd-
ir um það hvað þyrfti að vera til
staðar við áfengismeðferð. Mér
varð ljóst að þessir menn voru ekki
í stakk búnir til þess að búa sér
til meðferðarmarkmið né heldur
gátu þeir gert sér í hugariund
hvemig best væri að ná þessum
markmiðum fram. Þetta var allt
mjög óljóst í þeirra hugum. Jafn-
framt þessu fann ég að þeir höfðu
allt aðrar hugmyndir um umfang
þessarar starfsemi en ég. Meðan
ég sá í hillingum þann dag þegar
við fimm ættum húsið á Bámgöt-
unni þá sáu þeir fyrir sér um-
fangsmikla starfsemi í öðmm lönd-
um. Þeir vom mjög stórhuga og
vildu flytja út þá meðferðardagskrá
sem við notuðum í Voninni, en
þeir vom í fyrstu ekki vissir um
hvar ætti að bera niður. Meðan ég
sem sagt hugsaði í milljónum á tíu
ámm þá hugsuðu þeir í hunduðum
milljóna. Þarna bar talsvert á milli.
Mér virðist stundum að það sé ein-
Frá sögulegum
fundi SÁÁ 1989. Á
myndinni má
þekkja Ingólf Mar-
geirsson, Óttar
Guðmundsson
lækni, Tómas Agn-
ar Tómasson og
Árna Sigfússon.