Morgunblaðið - 18.01.1991, Blaðsíða 14

-MORGUNBLAÐIÐ- FÖSTUDAGUR-18.-JAKÚAR 1091
Í4
Minning:
Guðrún Kristjánsdótt-
irfrá Smárahvammi
Fædd 8. desember 1908
Dáin 12. janúar 1991
Guðnín Kristjánsdóttir var fædd
í Álfsnesi á Kjalarnesi 8. desember
1908 og var hún níunda í röðinni
af fimmtán börnum Kristjáns Þor-
kelss'onar (1861-1934) bónda og
hreppstjóra þar og konu hans,
Sigríðar Guðnýjar Þorláksdóttur
(1871-1945) frá Varmadal. Sigríður
var dóttir Þorláks Jónssonar bónda
í Varmadal og konu hans, Geirlaug-
ar Gunnarsdóttur frá Efri-Brú í
Grímsnesi, en Kristján var sonur
Þorkels sem síðast bjó í Helgadal í
Mosfellssveit, Kristjánssonar í
Skógarkoti í Þingvallasveit og konu
hans, Birgittu Þorsteinsdóttur Ein-
arssonar bónda í Stíflisdal. Af hin-
um fjölmenna systkinahópi frá Álfs-
nesi eru nú fimm á lífi: Gréta, Bené-
dikt, ísafold, Fanney og Þórður.
Bernskuheimnili Guðrúnar í Álfs-
nesi var ávallt fjölmennt og hafði
Kristján faðir hennar mikil umsvif
í búskap. Búnaðist þeim hjónunum
vel og batnaði hagur þeirra með ári
hveiju. Börnin voru látin hjálpa til
eftir því sem þeim óx fiskur um
hrygg og vöndust snemma vinnu-
semi og samheldni sem entist þeim
lífið út. Dúna, eins og Guðrún var
almennt kölluð, naut hefðbundinnar
barnafræðslu og seinna dvaldist hún
einn vetur við nám í Húsmæðraskó-
lanum Ósk á ísafirði. Taldi hún það
hafa verið sér til gæfu að fá jafn
góðan undirbúning og hún fékk þar
undir þau störf sem hún átti eftir
að sinna í lifinu.
Ung að árum kynntist Guðrún
mannsefni sínu, Kristjáni ísakssyni.
Foreldrar hans voru Isak Bjamason
bóndi í Fífuhvammi í Kópavogi, sem
þá var hluti af Seltjarnarneshreppi,
og Þórunn Kristjánsdóttir, kona
hans. Fluttist Guðrún í Fífuhvamm
árið 1932 og trúlofuðust þau Kristj-
án um líkt leyti. Þau giftust 4. júlí
1936 og bjuggor fyrstu árin í Fífu-
hvammi í sambýli við foreldra hans.
Fljótlega kom þó að því að þau
reistu nýbýli í landi Fífuhvamms,
er þau nefndu Smárahvamm, en
þangað fluttust þau 1942. í Smára-
hvammi bjuggu þau búi sínu upp
frá því og þar fæddust börn þeirra
önnur en elsta dóttirin, Þórunn. Þau
eru í aldursröð: Þórunn, gift Hilm-
ari Guðjónssyni, og eiga þau fjögur
börn á lífi og 7 barnabörn; Kristján,
giftur Þórunni Garðarsdóttur, þau
eiga tvær dætur; Helga sem á fjög-
ur börn; Sigurður sem lést 1976,
ekkja hans er Hðlmfríður Gunn-
laugsdóttir, þau eiga þijú börn og
eitt barnabam; og loks Gunnar
Smári sem giftur er Ellen Pálsdótt-
ur, þau eiga tvö börn, en hann átti
,2 börn fyrir hjónaband.
Kristján ísaksson var bráðvel
gefínn maður og vel að sér; unni
skáldskap og listum; var góður
smiður og handlaginn eins og hann
átti kyn til. Hann átti við vanheilsu
að stríða hin seinni ár og lést í ágúst
1974. Hann lifði það að sjá Kópavog
breytast úr friðsælli sveit í nágrenni
Reykjavíkur í kaupstað og vaxa
saman við höfuðborgina. Eg man
það langt aftur að hefðbundinn
sveitabúskapur var stundaður í
Smárahvammi, en upp úr 1960
lögðu Kristján og Guðrún niður
búskap og Kristján sneri sér þess í
stað að öðrum störfum. Þegar
byggðin þandist út fóru þau að hafa
tekjur af malarnámi í landi Smára-
hvamms og einnig leigðu þau bæn-
urh garðlönd undir kartöflurækt ein-
staklinga. Verðgildi landsins jókst
frá ári til árs eftir því sem bærinn
stækkaði og fylgdu því miklar álög-
ur í formi fasteignaskatta sem voru
mun hærri en tekjur þær sem feng-
ust af landareigninni. Fór óhjá-
kvæmilega svo að afgjöldin varð að
greiða með því að selja Kópavogsbæ
árlega smáskika af.landinu upp í
greiðslur, enda var svo komið mál-
um að ekkjan Guðrún Kristjánsdótt-
ir í Smárahvammi var með hæstu
skattgreiðendum þar í bæ mörg ár
í röð. Fyrir þremur árum náðust
hagstæðir samningar um sölu
Smárahvammslands og kom þá að
því að Guðrún varð að flytjast brott
eftir að hafa búið í Smárahvammi
í nær hálfa öld. Byggði hún hús við
Hlíðarhjalla í Kópavogi með Þórunni
dóttur sinni og fjölskyldu hennar
sem hún fluttist í síðastliðið vor.
Mér eru í barnsminni margar
ferðir í Smárahvamm, einkum á
góðviðrisdögum að sumarlagi, en
þá notuðu móðir mín og systur
hennar óspart tækifærið til að fara
að hitta systur sína, sem var auðvit-
að húsfreyja í sveit þegar til þeirra
tíma er litið. Litið var á ferðirnar í
Smárahvamm sem þó nokkurt
ferðalag og þar var dvalist í góðu
atlæti lengi dags við leikiog spjall.
Þegar ég var orðin fullorðin kynnt-
ist ég Guðrúnu á annan hátt. Ég
kynntist umhyggjusemi hennar fyrir
fjölskyldunni, ekki einungis börnum
sínum og barnabörnum, heldur einn-
ig systkinum sínum og fjölskyldum
þeirra. Eftir að hún var orðin ekkja
hafði hún meira samneyti við systk-
ini sín og hafði hún mikið og náið
samband við foreldra mína hin síðari
ár. Orðtakið „maður er manns gam-
an“ á vissulega vel við um sam-
skipti Guðrúnar við annað fólk,
ættingja sem vandalausa. Það var
afskaplega gaman að ferðast með
Dúnu um sveitir landsins og kom á
óvart hve fróð hún var um bæja-
nöfn og þekkti víða til bænda. Mað-
ur komn ekki að tómum kofanum
hjá henni er hún var spurð hvað
þessi bær héti eða hver byggi þarna.
Mér var orðið verulegt tilhlökkunar-
efni ef ég fékk tækifæri til að vera
bílstjóri þegar þær systur brugðu
sér í ferðalag út fyrir Reykjavík.
Guðrún móðursystir min var
myndarkona í sjón og raun. Hún
vandist því snemma að taka til hend-
inni og nýta tíma sinn vel._Hún tók
daginn snemma og kom miklu í
verk áður en annir dagsins byrjuðu
fyrir ab/öru. Gestrisni og rausn var
henni í blóð borin og naut hún þess
að hafa fólk í kring um sig. Henni
fórst vel úr hendi að stjórna stóru
heimili og hafa umsvif. Henni var
sælla að vera veitandi en þiggjandi,
mat mikils greiðasemi annarra í sinn
garð og gætti þess ævinlega að
launa greiðann margfalt. Hún var
glaðsinna og hressileg í framgöngu
þannig að jafnan ríkti glaðværð í
návist hennar. Kunni hún jafnt að
taka mótlæti lífsins sem meðlæti
og skildi öðrum betur að sérhver
hlutur hefur sinn tíma. Hún var að
mestu heilsugóð alla ævi en fékk
hjartaáfall fyrir rúmum tveimur
árum. Náði hún þó góðri heilsu eft-
ir það. Rétt fyrir jólin fór hún að
finna til lasleika en dvaldist á heim-
ili sínu þar til kvöldið fyrir andlátið.
Hún dó í Borgarspítalanum 12. jan-
úar sl.
Af mörgu er að taka þegar minn-
ingarnar hrannast upp og þá gerum
við sem eftir lifum okkur ljóst
hversu ótal margt það er sem okkur
ber að vera þakklát fyrir þegar að
kveðjustundinni kemur. Ég er þakk-
lát fyrir að hafa átt Guðrúnu að öll
þessi ár og þakka af alhug allar
hennar velgerðir í garð íjölskyldu
minnar.
Börnum hennar og fjölskyldum
þeirra votta ég innilega samúð.
María Jóhannsdóttir
Allt ’frá barnæsku var ég tneð
annan fótinn í Smárahvammi. Ég
man eftir mér, þegar ég var lítil
stúlka, sat á stól, sveiflaði fótunum
og hlustaði spennt á ijörugar um-
ræður fólksins í eldhúsinu, því það
var alltaf mannmargt í Smára-
hvammi. Smárahvammur var eins
og „stoppistöð" fyrir fólkið, sem var
með kartöflugarða. Það kom við á
leiðinni í garðinn og eftir að það
kom úr honum. Þó það stoppaði
ekki alltaf lengi þá rétt til að kasta
kveðju. Þannig kom þetta mér fyrir
sjónir.
í Smárahvammi sannaðist mál-
tækið: „Þar sem er hjartarúm þar
er líka húsrúm.“
í miðju mannhafinu var Dúna
okkar, eða eins og pabbi sagði allt-
af „Dúna systir“, með kaffikönnuna
brosandi setjandi upp íbygginn svip
eða hlæjandi sínum fallega hlátri
og augun ljómandi, takandi fram
kökur, og kræsingar, bjóðandi fólki
til sætis í eldhúsi eða stofu. Hún
var óþreytandi að ræða við fólkið
um garðana, leysa málin, snúast
og snattast og ræða um lífið og
tilveruna. Af þessari konu var
margt hægt að læra. Lífið hafði
ekki alltaf verið dans á rósum hjá
henni. Hún hafði kynnst sorginni
og ýmsum erfiðleikum, en þrátt
fyrir það var hún alltaf þýð og góð
og bjartsýn.
Það voru góðar stundir og
skemmtilegar, sem ég átti í Smára-
hvammi, alveg frá því ég var í búa-
leik undir barði skammt frá þeim
stað þar sem foreldrar mínir voru
að pota niður kartöflum og fram á
unglingsár, þegar ég fékk að hafa
hestana mína í hesthúsi á hlaðinu
hjá Dúnu. Allt þetta tengdist því
að kíkja inn til Dúnu, því það yljaði
manni sannarlega um hjartaræ-
turnar að hitta þessa góðu konu,
sem hafði svo fallega sál og tók
alltaf á móti manni með útbreiddan
faðminn.
Nú kveð ég þessa góðu frænku
mína og þakka fyrir að hafa verið
þeirrar hamingju aðnjótandi að fá
að kynnast henni.
Ég þakka elsku Dúnu fyrir allar
góðu minningarnar sem hún skilur
eftir hjá mér og ég veit að það
verður tekið vel á móti henni af
þeim sem á undan eru gengnir.
Blessuð sé minning hennar Dúnu
minnar.
Sigga Snjolaug
Minning:
Sigfús Jónsson
Tryggvason
Fæddur 28. maí 1923
Dáinn 14. janúar 1991
Sigfús Jónsson Tryggvason and-
aðist eftir langvarandi veikindi í
Landspítalanum 14. janúarog verð-
ur jarðsunginn frá Kópavogskirkju
föstudaginn 18. janúar kl. 15.00.
Faðir: Tryggvi f. 2. nóvember 1892,
d. í desember 1984, frá Þórshöfn á
Langanesi, útvegsbóndi þar en síðar
verkamaður í Reykjavík. Sonur
Sigfúsar, f. 16. júní 1865 á Her-
mundarfelli í Þistilfirði, Jónssonar
bónda þar Gíslasonar er bjó á Her-
mundarfelli 1855 með konu sinni,
Lilju Pétursdóttur. Móðir Sigfúsar
og kona Jóns var Ingunn, f. 1829,
Guðmundsdóttir, Þorsteinssonar
bónda í Svalbarðsseli í Þistilfirði
1845 og konu hans, Rósu Péturs-
dóttur, f. 1793. Móðir Tryggva var
Guðrún, f. 25. apríl 1864 í Sand-
fellshaga í Axarfirði, Guðmunds-
dóttir, bónda, f. 1834, Þorgrímsson-
ar og konu hans, Sigríðar Jónsdótt-
ur, f. 1829.
Móðir: Stefanía Sigurbjörg
Kristjánsdóttir, f. 16. nóvember
1893, d. 1. nóvember 1981, frá
Leifsstöðum í Vopnafirði. Móðir
•hennar var Signý Sigurlaug Davíðs-
dóttir frá Höfn á Strönd Sigmunds-
sonar af Tjörnesi og Guðrúnar Jóns-
dóttur.- Faðir hennar var af Fjalla-
bræðraætt, Gunnar Kristján Jak-
obsson, Sveinssonar á Djúpalæk og
konu hans, Hólmfríðar Guðmunds-
dóttur.
Stefanía .og Tryggvi gengu í
hjónaband 19. september 1919.
Tryggvi vann áfram við útgerð föð-
og afbragðs skytta og sjósóknari.
Að vera virtur útvegsbóndi í sjáv-
arþorpi var líkt og að vera konung-
ur í ríki sínu á þessum árum. Út-
gerðin á Skálum stóð þá með mikl-
um blóma og Þórshöfn var upp-
gangspláss og nokkurs konar höf-
uðstaður Langaness.
Þá var það líkt og nú, sjávarút-
vegurinn réð mestu um afkomu íbú-
anna. Á fyrri hluta aldarinnar
fiskaðist vel þarna norður frá, ef
gaf á sjó og það rétt upp við land-
steina. Á þessum árum voru gerðir
út 2 bátar frá heimili þeirra, og
mannaðir að nokkru með Færeying-
um, sem þáðu kost og aðsetur á
heimili þeirra. Það segir sig sjálft
að á æskuheimili Sigfúsar var alltaf
mannmargt og oft glatt á hjalla.
Það var spilað á hljóðfæri og sung-
ið og þegar slegið var í lomber var
nú líf í tuskunum. Menn þurftu að
leggja hart að sér við vinnuna, en
hvað var það, þeir voru fijálsir.
Þessi stóru útvegsheimili kröfð-
ust líka mikillar vinnu af öllum sem
vettlingi gátu valdið. Sigfús var
vart kominn af barnsaldri þegar
hann var farinn að standa við beitn-
ingu. Þegar heimsstyijöldin síðari
barst hingað upp að landsteinum í
kjölfar kreppunnar miklu, herti enn
að Iitlu sjávarþorpunum. Tundur-
duflin flutu rétt fyrir utan flæðar-
málið, svo illt var að elta/þann
gula og sjórinn nær uppurinn af
fiski vegna erlendra fiskiskipa.
En þótt Sigfús væri ungur að
árum, varla tvítugur, var hann far-
inn að gera út eigin bát. Hann hafði
lært það af föður sínum, að til þess
„Y4C gpðwr„Yewpaðpr 4-unda gjó. á, opnum hátum, var;
það eftirtektin sem sagði allt. Sjó-
lagið þurfti að þekkja og vita hvern-
ig bregðast ætti við hveijum vanda.
Þá voru ekki talstöðvar eða önnur
öryggistæki í litlum trillum.
Stefanía og Tryggvi höfðu eign-
ast 13 börn og þó að þau kæmust
ekki öll til manns var það fyrir séð
að þeirra biðu fá atvinnutækifæri
á Þórshöfn. Haustið 1944 flutti öll
íjolskyldan að norðan og settist að
í Kopavogi. Þeim tókst með sam-
stilltu átaki að koma sér upp þaki
yfir höfuðið, þá voru ekki lyftarar
eða önnur stórvirk tæki komin til
sögunnar. En það var Sigfús sem
lyfti Grettistakinu sem allir aðrir
höfðu gengið frá. Sigfús hafði kom-
ið suður ári fyrr og stundað sjó-
róðra á Suðurnesjum. Þar fannst
honum dapurleg vistin, sofið var í
óupphitaðri verbúð og viðurværið
eftir því. Næstu árin var hann svo
við sjóróðra á ýmsum bátum.
Systkini Sigfúsar urðu 13 tals-
ins, 5 þeirra dóu í bernsku en þau
sem upp komust voru: Guðrún, f.
22. apríl 1920, húsfreyja á Þurr-
stöð.um.í. Borgarhreppi, maki Helgi
Helgason, hann er látinn, börn 3.
Helga, f. 1. júní 1924, húsmóðir,
maki Pétur Hraunfjörð, skilin, börn
10. Jakob Sveinbjörnsson, f. 11.
október 1926, maki Guðlaug Ingv-
arsdóttir, hún er látin, börn 3. Ólaf-
ur, f. 19. mars 1929, maki Halldóra
Jóhannesdóttir, böm 2. Sverrir, f.
25. mars 1930, maki Sigríður Þor-
steinsdóttir, börn 3. Ingólfur, f. 7.
maí 1934, maki Ágústa Waage.
Signý Sigurlaug, f. 8. október 1936,
maki Hakur Þórðarson, börn 6.
Alfreð Björnsson, f. 15. júlí 1915,
maki Hulda Pétursdóttir, börn 4.
26. nóvember 1955 gekk Sigfús að
eiga Guðlaugu Pétursdóttur, f. 20.
apríl 1930 í Reykjavík, Hraunfjörð,
f. 14. maí 1885 á Valabjörgum í
Helgafellssveit, od Ásta Kristjáns-
dóttir, f. 6. júní 1891 í Stekkjartröð
í Eyrarsveit.
Úngu hjónin bjuggu fyrst á heim-
ili foreldra Guðlaugar á Sogabletti
17 í Sogamýri en fluttu í Kópavog
árið 1960 og hafa búið þar síðan.
Sigfús var góður heimilisfaðir. Hon-
um fannst ekkert of gott fyrir börn-
in og heimilið. Börn þeirra eru:
Tryggvi, f. 21. mars 1956, strætis-
vagnastjóri, maki Helga Jónsdóttir.
Sturla, f. 20. júní 1958, vélstjóri,
maki Ánna Guðmundsdóttir hjúkr-
unarfræðingur, börn 3. Örvar, f.
21. janúar 1960, stúdent. Álfheið-
ur, f. 15. nóvember 1961, verslun-
ar- og tölvumenntuð, maki Erlingur
Erlingsson bakari, böm 2. ÁSta, f.
27. október 1963, húsmæðraskóla-
gengin, maki Jökull Gunnarsson,
nemur tæknifræði, börn 2. Ómar
Hafsteinsson, stjúpsonur, f. 2.
ágúst 1953, rafvirki.
Meðan börnin voru enn í æsku
veiktist Sigfús og varð að dvelja á
Vífilsstöðum í einangrun frá heim-
ili sínu. Það voru erfiðir tímar og
lítið gert fyrir barnmörg heimili.
Honum var það mikið áfall að geta
ekki séð heimili sínu farborða óg
eflaust hefði batinn komið fyrr ef
hann hefði ekki verið svona
áhyggjufullur vegna barnanna. En
Guðlaug kona hans studdi hann
eftir mætti á þessum erfíðu tímum,
hún útvegaði sér vinnu á Kópavogs-
hæli í eldhúsinu og þó að hún hafi
verið búin að vera 9 mánuði í hús-
mæðraskóla og húsmóðir í 15 ár
varð hún að byrja á byijendalaun-
um.
Sigfús var starfsmaður hjá Kópa-
vogskaupstað sl. 10 ár. Hann var
vinur vina sinna og alltaf boðinn
og búinn að gera öðmm greiða og
hirti lítt um þótt ekki kæmi borgun
fyrir. Hann vann alla tíð hörðum
höndum, bæði til sjós og lands og
var vel látinn í hveiju starfi.
Ég hef þekkt Sigfús frá því ég
kom inn í þessa fjölskyldu og ekki
hef ég kynnst traustari manni. Það
er óhætt að gefa honum sömu
ummæli og höfð voru um afa hans,
Sigfús. „Hann var rammur að afli
og fylginn sér við hvað eina, nær-
gætinn og hjálpsamur.“ Þeir sem
áttu bágt á einn eða annan hátt
voru alla tíð velkomnir á heimili
þeirra. Margur bitinn og sopinn
hefur farið í gesti og gangandi.
Mörg eru börnin sem þau hafa tek-
ið upp á arma sína um lengri eða
skemmri tíma.
Þegar bróðir Guðlaugar missti
konuna á besta aldri frá 10 bömum,
sumum enn í æsku, var ekkert sjálf-
sagðara en þau kæmu inn á heim-
ili þeirra og nytu þess sama og
þeirra börn.
Fyrir 5 árum veiktist Sigfús af
krabbameini og fór í aðgerð. Allt
virtist hafa farið á betri veg og
hann komst til starfa aftur en var
ósköp þróttlaus. Á síðasta ári tók
meinsemdin sig aftur upp. Hann
hafði lengi þráð að geta veitt sér
tómstundir. Siglt út á flóann á bát
sínum, veitt fisk og notið samveru-
stunda með barnabörnunum er elii-
lífeyrisaldrinum væri náð, en margt
fer öðru vísi en ætlað er.
Við hjónin vottum eiginkonu og
börnum innilega samúð. Friður
Guðs veri með honum.
Hulda Pétursdóttir, Útkoti,