Morgunblaðið - 18.01.1991, Blaðsíða 32

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 1991
'H-f --—--}----i---H7-—----*-----!-<-H-i-f-
Guðrún
dóttir -
Fædd 2. júní 1899
Dáin 11. janúar 1991
í mínum huga var Gunna „systir“
ein af þeim mannverum, sem mér,
sennilega af einskærri óskhyggju,
fannst vera 'eilíf. Hún var aldrei
kölluð annað en Gunna systir af
okkur systkinunum og foreldrum
okkar. Mér þótti afar vænt um hana
og bar fyrir henni djúpa virðingu
og þannig tel ég, að hafi verið hjá
frændfólki hennar og vinum öllum.
Guðrún Guðjónsdóttir móðursyst-
ir mín fæddist 2. júní 1899. Hún
hefði því orðið níutíu og tveggja ára
gömul í sumar. Það er auðvitað
nokkuð hár aldur, en í mínum huga
var Gunna systir síung. Að vera
nálægt henni var hreinasta unun,
sannkallað ævintýri. Af henni staf-
aði einhver undraverður ljómi, friður
og birta, sem vandfundinn er hjá
öðrum. Af guðsnáð var henni gefin
svo mikill kærleikur samfara auð-
mýkt og hógværð, að mér fannst
að minnsta kosti ég geta talsvert
af henni lært.
Ætíð' kom sérstakur blíðutónn í
rödd móður minnar, þegar hún tal-
aði um systur sína. Mikill kærleikur
var milli þeirra systra, þó aldurs-
munur væri nokkur. Áttu þær systur
ýmislegt sameiginlegt, svo sem lest-
ur góðra bóka. Eigi er mér kunnugt
um marga, sem voru svo fróðir sem
hún. Að foreldrum mínum og móður-
afa, þ.e. föður Gunnu systur, undan-
skildum, veit ég enga, sem lesið
hafa þvílík reiðinnar býsn af góðum
fróðleik sem hún. Þetta áttu þær
Gunna og móðir mín sameiginlegt
og var ættfræði oft ofarlega á baugi
hjá þeim í samræðum.
Gunna „systir" tengist æsku- og
unglingsárum mínum með þeim
hætti, að hún sameinaði allt það,
góða, sem mögulegt var að hugsa
sér. Mér eru minnisstæðir allir
„mjúku pakkarnir" sem við fengum
á jólum og afmælum. Þeir innihéldu
dýrindis handavinnu, sem hún hafði
lagt sál sína í að gera fyrir okkur.
Allt unnið af natni og umhyggju.
Mér eru einnig minnisstæðar heim-
sóknir mínar til hennar á unglings-
árum mínum í Kvennaskólanum og
Menntaskóla Reykjavíkur. Þá bjó
Gunna á Baldursgötunni, steinsnar
frá, stutt að fara, meira að segja í
frímínútunum. Alltaf var vikið að
mér einhveiju góðgæti, volgri kleinu
eða smáaurum. Hún hafði skilning
á auraleysinu, sem oft hijáir ungt
skólafólk.
Mér fannst ég standa í eilífri
þakkarskuld við Gunnu „systur",
þessi stórfenglega kona giftist aldr-
ei, né eignaðist böm. En hún var
rík og hafði mikinn andlegan auð
að gefa. Það sýndi sig hvað best í
því ævihlutverki hennar, að annast
heimili bróður síns Bjöms, er kona
hans missti heilsuna. Börn þeirra
tvö, Sigurð og Sigríði, ól hún upp
frá blautu bamsbeini og annaðist
um bróður sinn og síðar einnig móð-
ur sína Þórunni Bjömsdóttur.
Ég man ekki eftir öðru ljósar, en
óendanlegum kærleika á þessu
heimili. Allir voru svo góðir. Bömin
elskuðu fósturmóður sína takmarka-
laust. Ég hef ekki verið vitni að fal-
legra sambandi móður og sonar, en
Sérfrsðingar
í blómaskreytingum
vid öll tækifæri
ffiblómaverkstæði
INNA^
Skólavörðustíg 12
á horni Bergstaðastrætis
sími 19090
Guðjóns-
Minning
því sem var milli þeirra Gunnu og
Sigurðar til hins síðasta dags, er hún
lifði.
Gunna „systir“ var sannkölluð
drottning á heimili sínu. Hún var svo
lánsöm að hafa möguleika á því að
halda heimili alla sína ævi. Lengi
framan af með bróður sínum og
börnum hans, en síðar, er hún eign-
aðist yndislega tengdadóttur, Elsu,
þá var öllu svo haganlega komið
fyrir, að hún hélt áfram heimili sínu,
sem var þá auðvitað ögn smærra
en fyrr, í fallegu einbýlishúsi, sem
fjölskyldan hafði eignast í Efsta-
sundi 31. Fjölmörg ár áttu þau sam-
an í þessu sannkallaða fjölskyldu-
húsi, Gunna systir, Björn bróðir
hennar, Sigurður, Elsa og börn
þeirra þijú, sem öll voru augasteinar
ömmu og Gunnu og Björns afa.
Gjuðrún, Berglind og Björn Sigurðar-
böm endurguldu svo sannarlega ást
ömmu sinnar og umhyggju. Svo veit
ég að einnig var hvað Elsu tengda-
dóttur Gunnu varðar. Þær virtu hvor
aðra mikils og skoðanir hvor annarr-
ar, enda báðar tvær afburðagreindar
og skapfastar. Sigríður fósturdóttir
Gunnu giftist og bjó ásamt fjölskyldu
sinni úti á landi. Það kom samt ekki
í veg fyrir það, að þær mæðgur
ræktuðu sitt samband og ættu góðar
stundir, ásamt mjög efnilegum börn-
um Sigríðar. Mér er ofarlega í minni
hversu oft Gunna talaði við mig um
Sigríði og fjölskyldu hennar og hve
mikil umhyggja og væntumþykja
fylgdi þeim orðum.
Hafi einhver haft „græna fingur"
eins og stundum er sagt um fólk,
sem hefur lag á því, að láta allt
blómstra hjá sér, hafði hún Gunna
mín slíka fingur. Fengi hún afskoma
rós var það segin saga, að sú rós
var farin að blómstra á ný, komin
með rætur ofan í mold og skartaði
í glugganum hjá Gunnu systur.
Ræktun blóma var eitt af hennar
áhugamálum, sem hún átti sameig-
inlegt með tengdadóttur sinni, sem
hefur skapað afar fallegan blóma-
garð við heimili fjölskyldu sinnar í
Efstasundi. Ég vissi að Gunna var
mjög stolt af þessum blómagarði.
Mér er minnisstæður hátíðisdagur
í fjölskyldunni fyrir rúmlega tuttugu
árum. Við vomm á leið í brúðkaup.
Við hjónin höfðum heiðurinn af því,
að vera fylgdarmenn Gunnu systur.
Mikið var ég stolt af henni. Hún var
svo falleg í íslenskum þjóðbúningi.
Hún skein eins og sól af heiði. Þann-
ig geymi ég minninguna um hana í
huga mínum. Við áttum góðar
stundir saman og svo mörg sameig-
inleg áhugamál. Það var gaman hjá
okkur, þegar við ferðuðúmst um
Reykjanes þvert og endilangt, skoð-
uðum allar fjörur og horfðum á sjó-
inn, sem við báðar elskuðum ein-
hverra hluta vegna. Sjórinn dró okk-
ur báðar að sér, hana það mikið, að
hún þráði svo mjög, að sjá sjóinn,
þegar hún var fimmtán ára gömul,
að hún íagði land undir fót og gekk
ofan úr Biskupstungum niður að sjó
á Stokkseyri til þess að líta hann
augum. Slíku fylgir ævintýraljómi.
Svona konur láta sér ekki allt fyrir
bijósti brenna og flýgur manni helst
í hug valkyijur á borð við frænku
hennar Sigríði frá Brattholti, sem
gekk á fund alþingismanna, alla leið
ofan úr Biskupstungum, til þess að
bjarga Gullfossi.
Það er mikil guðsgjöf að vera já-
kvæður, hafa kímnigáfuna í lagi og
geta hlegið. Ég held að ég haft ekki
hlegið eins mikið með nokkurri vin-
konu minni eins og ég hló með
Gunnu systur. Það var alltaf eitthvað
spaugilegt, sem hún kom auga á.
Þó það hafi ekki verið annað en að
gera smávegis grín að mér, þegar
ég þóttist hafa mikið að gera og kom
til hennar eins og stormsveipur. Allt-
af gátum við gert að gamni okkar
og ég fór frá henni betri manneskja
að mér fannst. Eitt sinn reyndi ég
að vera svolítið alvarleg og vék
máli mínu að eilífðarmálunum.
Spuming mín var um það hvað hún
héldi að tæki við eftirþetta líf. „Bles-
suð vertu,“ sagði Gunna „það verður
bara eins og að flytja í næsta hús.“
Hún móðursystir mín var mjög
trúuð kona. Fjölskyldu sína ól hún
upp í kristinni trú og kærleika.
Kærleika stráði hún í kringum sig
hvar sem hún fór, ég tel það mikið
lán, að hafa fengið að þekkja hana
og eiga með henni andlegt sálufélag.
Ég er nærri því viss um að hún
heldur áfram að rækta rósir og yrkja
garðinn sinn. Hafí hún þökk fyrir
allt.
Ég bið algóðan Guð að blessa fjöl-
skyldu Gunnu systur. Við Helgi og
fjölskylda okkar sendum kveðjur og
biðjum Guð að styrkja ykkur og
blessa minninguna um góða konu.
Við þökkum honum öll fyrir það,
hversu lengi við fengum að hafa
hana hjá okkur.
Edda Sigrún
Elsku frænka mín, sem ég kallaði
alltaf Gunnu systur, er horfín úr
augsýn úr lífí mínu. Ég ætla að
minnast hennar örfáum orðum.
Kveðjuorðin verða hófstillt. Mærð-
inni og fjasinu hafnaði hún með öllu.
Ég trúi að hún hefði latt mig. til
skrifanna og sagt að svoddan fjas
væri nú meiri vitleysan og það út
af eldgamalli kerlingu. Andlitið hefði
samt ljómað og hún hefði hlegið
sínum tístandi hlátri út af öllu sam-
an tilstandinu.
Ekki man ég eftir lífinu öðruvísi
en að hún Gunna systir væri á sínum
stað. Gunna systir var nú reyndar
systir hennar mömmu, en það breytti
ekki því að ég og allt mitt fólk kölluð-
um hana alltaf Gunnu systur.
Gunna hafði lifað lengi á okkar
vísu þegar hún laumaðist héðan, eða
í níutíu og eitt ár. Seinustu árin
göntuðumst við þó með það okkar
í millum að gaman væri ef hún
næði að lifa hluta af nítjándu öld-
inni, alla tuttugustu öldina og inn á
þá tuttugustu og fyrstu. Ekki tókst
það, hjartaskömmin réð því. Hún
fékk hægt andlát í morgunsárið
þann 11. janúar sl., sátt við skapar-
ann, þótt hún hefði sennilega viljað
taka fram fyrir hendur hans í þessu.
Hún var makalaust ung í anda,
hún Gunna, þrátt fyrir mörg ár.
Alveg var dæmalaust hvað hún var
alltaf áhugasöm um allt sem var að
gerast, stjórnmálin og allt sem skipti
máli. Ein dætra minna tjáði mér að
hún hefði sem barn hugsað með sér
að svona vildi hún verða þegar hún
yrði gömul. Það var alltaf skemmti-
legt að ræða málin við Gunnu. Þrátt
fyrir meðfætt hæglæti var hún glað-
lynd, en skaprík og föst fyrir ef því
var að skipta. Við frænkurnar tókum
oft góðar snerrur út af ólíklegustu
málum en skellihlógum um leið að
öllu saman.
Auðvelt var að finna hversu ríka
tilfinningu hún hafði fyrir lítilmagn-
anum. Ung upplifði hún baráttu
verkafólks fyrir réttinum til að lifa
mannsæmandi lífi af launum sínum
og hreina skömm hafði hún á íhald-
inu. Því vandaði hún ekki kveðjurnar
ef því var að skipta, en á sinn hæg-
láta hátt.
Gunna var góðum gáfum gædd
og fjölfróð enda sílesandi alla tíð.
Bækur voru hennar áhugamál. Hún
bæði las allt sem hönd á festi og
batt inn bækur, aðallega þó fyrir
sjálfa sig. Þrátt fyrir það voru þeir
ófáir vettlingarnir og sokkaplöggin
sem hún gaukaði að okkur systkin-
um og seinna bömum okkar. Þótt
mikið hefði dregið úr pijónaskapnum
upp á síðkastið pijónaði hún sér-
staka inniskó, eins og hún sjálf not-
aði, handa móður minni í jólagjöf
nú um síðustu jól. Þeim fylgdi mik-
ill hlýhugur, enda verða þeir dýr-
mætir.
Mörgum fróðleiknum miðlaði hún
mér um dagana um líf almúgafólks
á íslandi á fyrri hluta aldarínnar, í
bændasamfélagi sem var svo fjar-
lægt. Líf almúgakonu í byijun aldar-
innar, þegar allt var nánast á annan
veg en nú, var framandi. Mér fannst
gaman að spyija og henni að svara,
þótt stundum væri einkennileg
spurt. Af hveiju var t.d. rokkurinn
hennar, sem amma hafði átt, rauð-
ur? Það var einfalt. Hún hafði aldrei
vitað annað "en að rokkar væru ann-
aðhvort olíubomir eða rauðir. Rokk-
ar voru hvort tveggja í senn nytja-
tæki og til prýði. Eftir notkun voru
þeir iðulega dregnir upp undir ijáfur
í þröngum, fábrotnum bæjarhúsun-
um. Vom þá orðnir stofustáss, til
prýði og yndisauka, þá var nú ekki
verra að glampaði á gyllta hjólið á
dumbrauðum rokknum.
Rokkinn rauða kom hún eitt sinn
með í skólann minn til að sýna nem-
endum hvemig farið er að við að
taka ofan af, kemba og spinna ull
í fat. Þetta var falleg stund og
ógleymanleg reynsla að sjá hana, í
upphlutnum sínum, rabba við nem-
endur meðan hún spann svo malaði
í rokknum. Það hefði mátt heyra
saumnál detta slík var forvitnin og
aðdáunin.
Fólkið sem við elskum getur horf-
ið okkur sjónum en það hverfur okk-
ur aldrei alveg. Það er og verður
hluti af sjálfum okkur og er okkur
því í vissum skilningi ódauðlegt.
Megi elsku Gunna systir fara í
friði. Mína þökk og minna fyrir
ástúðina, fróðleikinn og skemmtileg-
heitin.
Elín G. Ólafsdóttir og böm
Elskuleg amma mín, Guðrún Guð-
jónsdóttir, er látin. Margar minning-
ar eigum við systkinin um hana enda
alin upp við að hafa afa og ömmu
á heimilinu alla tíð.
Fyrstu minningar mínar um
ömmu voru þegar ég skreið uppí til
hennar á morgnana og fékk heitt
kakó. Ferðir út á Smiðstún með
nesti og kassamyndavélina. Skjól ef
ég gerði eitthvað af mér og síðast
en ekki síst þvottadagarnir þegar
þvottahúsið var fullt af gufu, angaði
af klór og amma stóð með þvotta-
prikið og bláhvíta skýluklútinn um
höfuðið.
Þegar við fluttum svo í Kleppshol-
tið fluttu afi og amma með. Þá var
oft farið í fjöruferðir eða í kartöflu-
garðinn í Vatnagörðum. Seinna þeg-
ar afi veiktist hófst erfítt tímabil á
heimilinu og eiga foreldrar mínir
skilið aðdáun fyrir hjúkrun afa og
seinna ömmu og umhyggjusemi við
þau.
Mjög kært var alla tíð með föðúr
mínum og ömmu og gaman að sjá
kærleikann og umhyggjuna sem þau
sýndu hvort öðru.
Amma hélt fullri andlegri heilsu
til dánardags og var gaman að tala
við hana um mál líðandi stundar,
stjómmál, tísku eða gamla tímann.
Hún hafði mjög ákveðnar skoðanir
á þessu öllu.
Mikið dálæti hafði amma á börn-
unum mínum og kvartaði við föður
minn ef henni fannst of langt líða á
milli heimsókna. Erfítt er fyrir þau
að skilja að langamma sé farin. Því
að á rúmu ári hafa þau misst tvo
langafa, Bjöm Kjartansson, f. 26.
júlí 1905, d. 9. september 1989, og
Óskar Áskelsson, f. 10. ágúst 1913,
d. 20. september 1990, og nú
langömmu líka.
Blessuð sé mihning þeirra með
þakklæti fyrir að hafa átt þau öll að.
• Guðrún og fjölskylda
I dag er til moldar borin æskuvin-
kona mín Guðrún Guðjónsdóttir. Við
ólumst báðar upp á Seli í Grímsnesi
þar sem var tvíbýli. í fallegri
íslenskri sveit. Bærinn stóð undir
Mosfellsfjalli með Brúará í austri
móti Spóastöðum og Skálholti og
Hekla í fjarska.
Við Gunna vomm einu stelpurnar
á bænum og þó hún væri 5 áram
eldri en ég urðum við einlægar vin-
konur og sú vinátta hélst alla tíð
og aldrei bar skugga á.
Við vorum 8 bömin á Seli í byijun
aldarinnar, 5 í vesturbænum en við
3 í austurbænum og undum við hag
okkar vel við leik og störf og deildum
öllu bróðurlega.
Það var líka sameiginlegt fjós og
man ég vel þegar útvarpið kom, þá
var gert gat á einfalt þilið sem var
á milli baðstofanna svo allir gætu
fylgst með. Þessi sterku bönd sem
við bomin á Seli bundumst í æsku
héldust alla tíð og er ég afar þakk-
lát fyrir að hafa notið samvista við
Gunnu og bræður hennar.
Þegar Gunna fluttist til Reykja-
víkur bjó hún fyrst hjá okkur Ing-
ólfí á Bergþóragötunni og vann hún
þá á pijónastofunni Malín en stofn-
aði svo heimili með bróður sínum
og móður á Baldursgötu 18 og
seinna að Njálsgötunni þannig að
ég var svo heppin að hafa Gunnu
alltaf nálægt mér.
Eiginlega leit ég á Gunnu sem
systur mína og það var gott að geta
leitað til hennar. Það var mikill
styrkur að hafa hana svo nálægt
þegar eitthvað bjátaði á því hún var
mér mikil stoð og stytta á erfíðum
stundum.
Guðrún giftist ekki og eignaðist
ekki börn sjálf en bróðir hennar átti
son sem Gunna tók að sér og hefur
hann reynst henni sem besti sonur
allt til dauðadags. Hún var ekki ein-
stæðingur í ellinni heldur umvafin
hlýju og umhyggju Sigurðar og fjöl-
skyldu hans. Síðustu árin var hún
heilsuveil og reyndust þau henni eins
vel og nokkur fjölskylda getur gert.
Guðrún Guðjónsdóttir var mjög
vel gefín kona og sagði mér mikið
af sögum þegar ég var lítil og hafði
ég unun af að hlusta á hana. Hún
sagði svo vel frá.
Hún var afskaplega myndarleg í
höndunum og allt lá svo vel fyrir
hénni. Hún hafði ákveðnar skoðanir
og var mjög sjálfstæð og úrræðagóð
kona. Hún sat aldrei auðum höndum.
í mörg ár vaknaði hún fyrir allar
aldir og sá um ræ .tingar í Alþýðu-
húsinu. Hún annaðist móður sína
og bróður og hélt með þeim heimili
sem lýsir ósérhlífni hennar.
Hún var einstök manneskja, trúr
og tryggur vinur.
Ég þakka henni samfylgdina.
Blessuð sé minning hennar.
Helga Guðmundsdóttir
Mig langar að þakka elsku ömmu
fyrir allt sem hún hefur gert fyrir
mig. Amma var besta amma sem
nokkur gæti hugsað sér að eiga.
Hún vildi alltaf hjálpa og gera öðrum
gott. Ef eitthvað var að var alltaf
hægt að hlaupa upp á loft til ömmu
og segja henni frá því. Hún kunni
að láta það lagast. Amma vissi mik-
ið þótt hún hefði ekki gengið lengi
í skóla. Hún átti margar bækur og
kenndi mér margt. Ég veit að ömmu
líður vel þar sem hún er núna. Guð
geymi hana.
Hjördís Rut
Af eilífðarljósi bjarma ber,
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf, sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri en augað sér
mót ðllum oss faðminn breiðir.
(E.B.)
í dag kveðjum við Guðrúnu Guð-
jónsdóttur, Efstasundi 31. Hún
fæddist 2. júní 1899 í Bræðratungu
í Biskupstungum. Foreldrar hennar
voru Þórunn Björnsdóttir og Guðjón
Jónsson, sem lengi var ráðsmaður í
Múla í Biskupstungum. Árið 1901
giftist Þórann Kjartani Vigfússyni
og hófu þau búskap í Laugarási. Þau
fluttust að Seli í Grímsnesi árið 1902
og ólst Guðrún þar upp í hópi 4
hálfbræðra. Tveir þeirra eru nú látn-
ir, Ámi árið 1985 og Bjöm 1989.
Elsti bróðir hennar, Ólafur, dvelur
nú á elliheimili og yngsti bróðirinn,
Sveinn, býr enn á Seli. Alla tíð var
mjög kært með þeim systkinum og
fjölskyldubönd sterk.
Guðjón, faðir Guðrúnar, stofnaði
heimili í Reykjavík, og átti þar eina
dóttur, Grétu, sem lifir hálfsystur
sína. Guðrún hafði gott samband við
Grétu og hennar íjölskyldu, einnig
við föður sinn og létti honum lífið í
ellinni.
Um tvítugsaldur fluttist Guðrún
til Reykjavíkur og gekk þar að ýms-
um störfum sem í boði voru. Má þar
nefna fískvinnu og veitingastörf, en
lengst af starfaði hún á pijónastofu
sem hét Malín. Þar vann hún á 3.
áratug og átti góðar minningar það-
niírarrí