Morgunblaðið - 24.01.1991, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
19. tbl. 79.árg.
FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Flugvélar bandamanna í Tyrklandi taka þátt í Persaflóaátökunum:
írakar vara Tyrki við af-
leiðingum loftárásanna
Patriot-gagnflaugar granda Scud-flaugum íraka yfir Saudi-Arabíu og ísrael
- Föngum Iraka komið fyrir við hernaðarlega mikilvæg skotmörk
Bedúínahirðingi í eyðimörk
Saudi-Arabíu með geitur
sínar en í baksýn sést banda-
rískur skriðdreki af gerð-
inni M-60 undir stjórn land-
gönguliða flotans. Banda-
menn halda áfram að flytja
landheri sína að landamær-
um Kúveits og Iraks. Tals-
menn fjölþjóðahersins segja
þó að ekki verði hafnar árás-
ir á varnir íraka í Kúveit
fyrr en búið verði að veikja
þær með frekari loftárásum.
Nikosiu, SÞ, Riyadh, Brussel, Dubai. Reuter, Daily Telegraph.
STJÓRNVÖLD í írak sögðu í gær að Tyrkir yrðu að bera sjálfir
ábyrgð á afleiðingum „óréttlátra árása“ sem bandarískar flugvélar
með bækistöðvar i Tyrklandi hafa gert á írösk skotmörk. Árásirnar
eru gerðar með samþykki stjórnvalda í Ankara, höfuðborg Tyrk-
lands, sem er eitt af aðildarríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO).
Tveim íröskum Scud-flaugum var skotið að Dhahran í Saudi-Arabíu
skömmu eftir kl. ellefu í gærkvöldi að íslenskum tíma, einni að höfuð-
borginni Riyadh og einni að norðurhluta ísraels en öllum flaugunum
var grandað með Patriot-gagnflaugum. írakar segjast hafa flutt flug-
menn úr liði bandamanna, sem hafa verið skotnir niður og handt'ekn-
ir, á hernaðarlega mikilvæga staði í landinu og segjast ætla að nota
þá sem skildi gegn loftárásum. Fulltrúar fimm arabaríkja í Norður-
Afríku hafa beðið um skyndifund í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
til að ræða styrjöldina fyrir botni Persaflóa.
Reuter
Prentsmiðja í Vilnius
tekin með hervaldi
Vilnius, Moskvu. Reuter.
SOVESKIR hermenn hertóku í gær prentsmiðju og pappírsgeymslur
í Vilnius, höfuðborg Litháens, að sögn Ritu Dapkus, talsmanns þings
Litháens. Tveir fulltrúar Kommúnistaflokks Litháens voru í fylgd
herliðsins, sögðust eiga að taka bygginguna og væru þeir að fram-
fylgja tilskipun Míkhaíls Gorbatsjovs Sovétforseta um eignar- og
umráðarétt yfir opinberum byggingum.
Stjórn ísraels ræddi í gær eld-
flaugaárás Iraka á Tel Aviv á mánu-
dagskvöld er þrír létust qg nær
hundrað slösuðust. Ráðamenn sögðu
að árásanna yrði hefnt en jafnframt
að taka yrði tillit til hagsmuna
bandalagsins gegn Saddam. Þótt
vestrænir leiðtogar, þ. á m. George
Bush Bandaríkjaforseti, segist skilja
reiði ísraela hvetja þeir þá enn til
að gera ekki gagnárás á írak. Marg-
ir stjórnmálaskýrendur álíta að ísra-
elsstjórn hyggist fara að þessum
ráðum.
Loftárásum fjölþjóðahersins var í
gærmorgun einkum beint gegn
hafnarborginni Basra í Suður-írak
og notfærðu flugmennirnir sér að
veður var gott en rigning og þoka
hafa torveldað árásarferðir undan-
farna daga. Einnig hefur af þessum
sökum reynst erfitt að meta árang-
urinn af árásunum en ljóst er að
íjarskiptastöðvar, samgönguleiðir,
aflstöðvar og vatnslagnir hafa orðið
fyrir gífurlegum skemmdum. Enn
er reynt að finna og eyðileggja eld-
flaugaskotpalla íraka. Talsmaður
bandamanna sagði að verksmiðja,
sem eyðilögð var í Bagdad og írakar
segja að hafi framleitt mjólkurduft
handa hvítvoðungum, hafi í reynd
verið tengd sýklavopnaframleiðslu
og gætt af hermönnum.
Talsmenn stjórnarandstöðurtnar í
Tyrklandi hafa andmælt stefnu
Turguts Ozals forseta í Persaflóa-
deilunni og telja hættu á að Saddam
Hussein Iraksforseti fyrirskipi eld-
flaugaárásir á landið í hefndar-
skyni. Manfred Wörner, fram-
kvæmdastjóri NATO, sagði í gær
að ekki væri hægt að „líta á það sem
ögrun af hálfu Tyrkja“ gagnvart
írökum þótt flugvélum bandamanna
sé leyft að nota tyrkneska flugvelli
til árása. Sameinuðu þjóðirnar hafi
með ótvíræðu orðalagi beðið aðild-
arríkin að veíta aðstoð í tilraununum
til að hrekja íraka frá Kúveit. Tyrk-
ir séu að uppfylla þessa ósk. Er
rætt var um viðbrögð við mögulegri
árás íraka á Tyrkland lagði Wörner
áherslu á að yrði „ráðist á banda-
lagsríki okkar, Tyrkland, myndi öðr-
um bandalagsríkjum bera skylda til
að koma því til hjálpar. NATO mun
vernda Tyrkland. Á þinn bóginn mun
bandalagið aðeins gera ráðstafanir
til að veija bandalagsríki sitt og
ekki ganga lengra.“ Atlantshafsráð-
ið kom saman í Brussel í desember
og samþykkti ályktun um Persaflóa-
deiluna. Minnt var á grein 5 í Wash-
ington-sáttmála NATO, þar sem
segir að líta beri á árás á eitt banda-
lagsríki sem árás á öll ríkin.
Rauði herinn hefur haldið að sér
höndum i Litháen frá þvi um fyrri
helgi er hann réðst gegn byggingu
sjónvarpsins í Vilnius en 13 óbreytt-
ir borgarar biðu þá bana.
Anatolijs Gorbunovs forseti Lett-
lands skýrði lettneska þinginu í gær
frá fundi sínum með Gorbatsjov í
Moskvu í fyrradag. Sagði hann að
Sovétforsetinn hefði krafist þess að
Lettar „frystu" sjálfstæðisyfirlýs-
ingu sína og létu sovésku stjórnar-
skrána gilda í stað eigin laga en
Gorbunovs hafnaði því. í fyrradag
birti TASS-fréttastofan frétt þess
efnis að Gorbunovs og Ivars God-
manis forsætisráðherra væru á leið
til Moskvu með beiðni til Gor-
batsjovs um að Lettland yrði sett
undir beint forsetavald. Embættis-
menn í Lettlandi segja fréttina
uppspuna.
Harðlínumenn í Rauða hernum
telja að Gorbatsjov hafi svikið þá í
sambandi við misheppnaða bylting-
artilraun hersins í Litháen á dögun-
um, að sögn danska blaðsins Jyl-
landsposten. „Gorbatsjov féllst á að
þjóðfrelsisráð yrðu sett á laggirnar
í Eystrasaltsríkjunum og gaf út for-
setatilskipun þar að lútandi," sagði
Viktor Álksnís, leiðtogi harðlínu-
manna á sovéska þinginu, í samtali
við fréttamenn í Moskvu. Hann sagði
að með þessu hefði forsetinn ætlað
að stuðla að valdabaráttu ólíkra
hópa. Hefði hann síðan ætlað að
notfæra sér pólitíska ókyrrð til þess
Reuter
Sovéskur hermaður á verði við
prentsmiðjuna í Vilnius.
að grípa til neyðarlaga og setja upp-
reisnarlýðveldin undir beina stjórn
sína. „En Gorbatsjov var hræddur
við að taka á sig ábyrgðina," sagði
Alksnís.
Ákvörðun sovéskra stjórnvalda
um að táka 50- og 100 rúblna seðla
úr umferð olli ringulreið í bönkum
í gær. Jafnframt voru þrengdar regl-
ur um útborgun af sparisjóðsreikn-
ingum og þær kvaðir lagðar á þá
sem vildu leggja peninga í banka
að þeir yrðu að geta sannað að þeir
hefðu eignast peningana löglega.
Sjá baksíðu, bls. 16 og miðopnu.
Evrópska efnaha,gssvæðið:
Samningar EB og EFTA tald-
ir vera að nálgast lokastigið
Brusscl. Frá Kristófer M. Kristinssyni, frcttnritara Morgunblaðsins.
ÁÆTLAÐ er að ljúka formlegum samningaviðræðum Evrópubanda-
lagsins (EB) og Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) um evr-
ópska efnahagssvæðið (EES) fyrir lok apríl. Samninganefnd EB
tilkynnti að bandalagið hygðist leggja fram tillögur til lausnar
ágreiningi um sjávarútvegsmál í byrjun febrúar.
Þetta kom fram að loknum sam-
eiginlegum fundi yfirsamninga-
nefnda bandalaganna beggja sem
lauk í Brussel í gær. í máli Aust-
urríkismannsins Manfreds Sceich,
er tók við forsæti EFTA um ára-
mótin, kom fram að ósamið er um
tengingu þeirra stofnana beggja
bandalaganna sem ijalla um EES
og sömuleiðis um aðild EFTA.að
nefndum EB. Þá er óútkljáð með
hvaða hætti skuli koma fyrir var-
nöglum EFTA-ríkjanna en EB vill
að settur verði einn sameiginlegur
varnagli sem gildi fyrir samninginn
í heild en EFTA-ríkin vilja tengja
hann einstökum greinum samn-
ingsins.
Auk þessa er óútrætt um að-
gerðir til jöfnunar lífskjara á milli
fátækra og ríkra svæða innan EB
og EFTA en EB leggur áherslu á
að slíkt verði einungis á aðra hlið,
þ.e. að EFTA-ríkin samþykki ein-
hliða undanþágur. Islendingar
hafa m.a. lagt áherslu á að jöfnun-
in verði að vera á báða bóga með
sérstöku tilliti til sjávarútvegs-
hagsmuna sinna.