Morgunblaðið - 24.01.1991, Blaðsíða 38

I
38 -
MÖRGÚNBLA'ÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1991
Ast er...
IZ-27
... að fá að gráta á öxl
pabba.
TM Reg. U.S. Pal Otf.—all nghts reserved
c 1990 Los Angeles Times Syndicete
Það er 14 daga skilafrestur
á öllum trúlofunarhringj-
um .
Á þvottavélarhurðinni er
kringlótt rúða. Á örbylgju-'
ofninum er líka rúða, en
ferhyrnd ...?
HOGNI HREKKVISI
Draumar og merking þeirra
- síðari hluti
Til Velvakanda.
Brautryðjanda að rannsóknum á
draumum og draumþýðingum
verður að telja austurríska tauga-
lækninn Sigmund Freud (1856-
1939). Stikla verður á stóru þegar
sagt er frá niðurstöðum Freuds,
lærisveina hans og nokkurra ann-
arra er rannsakað hafa eðli
drauma. _
Freud segir okkur að draumar
okkar fjalli um ýmsar sálarflækj-
ur, bældar hvatir, heftar ástríður,
svo og hömlum þeim sem við leggj-
um á okkur, einkum í kynferðis-
málum. Bældum hvötum er þrýst
niður í undirvitundina, þar geija
þær og samlagast fyrri óráðnum
flækjum. Fáist ekki eðlileg útrás
fyrir tilhneigingar í vöku, þá bæt-
um við okkur þetta upp í draumi.
Draumar hafa hagnýtan tilgang,
þeir verka eins og öryggisventlar
sem hleypa út öllum sálarflækjum
og óþægindum.
Þeim manni sem væri varnað
að dreyma væri mikil hætta búin,
hann myndi með tímanum verða
geðtruflaður vegna þess að ótal
óráðnar hugsanir hefta tilkomu
annarra. Þess vegna er það nauð-
synlegt fyrir andlega og líkamlega
velferð okkar að losna við álagið
gegnum öryggisventlana, í svefni.
Að eðlisfari erum við eigingjörn
og árásargjörn, einkum í kynferð-
ismálum. Frumstæð eðlishvötin
ristir djúpt í okkur en menningin
og siðvenjur þjóðfélagsins leggja
hömlur á okkur. Við beislum því
hvatir okkar og þannig fá þær
ekki eðlilega útrás. Það sem Freud
kallar „ódipus komplex“ eða
„trauma“ er áverki eða áfall það
sem við urðum fyrir við fæðingu.
Taugaveiklun eða taugaþjökun
fylgir mörgum þeim frá fæðingu
sem ekki hafa slitið sig úr tengslum
við móðurbindingu. Aldrei hefur
verið skorið á naflastrenginn ef svo
mætti að orði komast. Margir eru
þeir sálfræðingar sem vilja rekja
ótta, innilokunarkennd (klaust-
rofobi) móðursýki og aðra tauga-
veiklun allt til þess er við lágum
í móðurkviði (Rank, Jes Bertelsen,
Reich o.fl.). Allir þessir „komplex-
ar“ sem við ráðum ekki við í vöku
leita á okkur í draumi.
„Sumir eiga sorgir og sumir eiga
þrá, sem aðeins í draumheimi upp-
fyllast má.“ (D.S.) Sálfræðingur-
inn Carl Jung, sem var lærisveinn
Freuds, var læriföður sínum sam-
mála um að í draumum birtust
óuppfylltar óskir okkar og þrár.
Jung áleit þó að draumar ættu
ekki aðeins við um óuppfylltar
óskir eða liðin atvik, heldur boðuðu
einnig ókomna atburði.
Jung talar um sálarorku í stað
kynorku. Sálarorka er ómeðvituð
orka sem ekki lýtur almennum
vitsmunum, segir Jung. Hugtök
eins og guð, djöfull og sál verða
ekki skilgreind með dómgreind,
eða skynsemi, segir hann. í undir-
vitundinni, handan skilnings og
skynsemi er trúarleg eðlisávísun
sem er mikils valdandi um það
hvað gerist í sálarlífi okkar og
draumum. Þótt Jung telji það afar
mikilvægt að geta túlkað drauma
rétt, þá viðurkennir hann þó um
leið að ógerningur sé að setja fram
fastar reglur um draumþýðingar.
Meðvitundin er ákaflega flókin
starfsemi, þar sem ýmsar hugsanir
af ólíkum uppruna gera vart við
sig. Olíklegt má telja að undirvit-
undin sem er að starfi í draumi
ráði betur fram úr þessum flóknu
áhrifum.
Eru draumar e.t.v. eins og vé-
fréttin frá Delfi, óraunhæf goðspá?
Við skulum í lokin rétt kynna
okkur hvað Alfreð Adler (1870-
1937) hefur að segja um það. Fyr-
ir daga Adlers var enginn munur
gerður á draumum og hugarflugi
okkar í daglegu lífi. Hvort tveggja
var „hugarburður“ svo notuð séu
orð hans. Draumar eru ekki alltaf
vottur um óuppfylltar óskir, eða
leifar frá bernskuárum. Þeir fjalla
fyrst og fremst um nærtæk atvik
og málefni úr daglega lífinu. Hug-
myndaflugi mannsins eru engin
takmörk sett, hvorki í vöku né
draumi. í dagdraumum kemur
fram valdhneigð, árásarhneigð og
óskhyggja, einkum í kynferðismál-
um. Frá blautu barnsbeini kemur
þessi valdahneigð fram í leik
barnsins, keppni, íþróttum o.s.frv.
Þegar við fáum ekki vilja okkar
framgengt eða mætum mótspyrnu
grípum við til hugmyndaflugsins
til að leysa málefni okkar. í svefni
losnar um bönd rökhyggju og heil-
brigðrar skynsemi og hugmynda-
flugið getur þá leikið lausum hala.
Hugurinn leitar mótvægis og bæt-
ir sér upp minnimáttarkennd dags-
ins. í svefni geta menn leikið hvaða
hlutverk sem er. Hlutverk forstjór-
ans, hlutverk ráðherrans, konungs
eða keisara, ekkert er lengur
ómögulegt.
Adler getur haft margt til síns
máls, en eins og Freud hefur hann
verið gagnrýndur fyrir ofurkapp
það sem hann leggur á valdhneig-
ingu og þátt kynferðismála við
draumatúlkanir.
Algildum sannleika kynnumst
við aldrei, nema að nafninu tii, og
gildir það jafnt um draumþýðingar
sem annað.
Hver hefur það sem hann álítur
réttast og sannast.
Richardt Ryel
Köttur
Þessi fressköttur fannst í
Kópavogi fyrir rúmri viku en
er búinn að vera lengi á sömu
slóðum. Hann er gulur og hvít-
ur og alveg ómerktur. Upplýs-
ingar í síma 73461.
Víkveiji skrifar
Víkverji hefur fylgst í forundran
með deilu aðstoðarlækna á
sjúkrahúsum og ríkisins, þar sem
læknarnir hafa krafist þess að fá
tvöfalt yfirvinnukaup fyrir þá vinnu
sem fer fram yfir 16 tíma vinnu-
lotu. En venjulega vinna þeir 26
tíma vaktir þriðja til fjórða hvern
sólarhring og þetta kerfi mun hafa
verið lengi við lýði!
Án þess að Víkveiji geti slegið
því föstu hefur hann á tilfinning-
unni að læknunum sé þessi langi
vinnutími ekki svo mjög á móti
skapi, sérstaklega ef laun þeirra
verða hækkuð, enda gefur mikil
vinna miklar tekjur. Á sama tíma
virðast passað upp á að framboð í
stéttinni verði ekki of mikið, svo
yfirvinnan deilist ekki á fleiri, með
fjöldatakmörkunum í læknadeild
Háskólans.
Hins vegar hljóta allir að vita,
og sérstaklega læknar, að andvökur
og álag slæva dómgreind og við-
brögð. Víkveija finnst að almenn-
ingur, sem getur átt líf sitt og limi
undir því að læknar hugsi sæmilega
skýrt, eigi að sameinast um þá
kröfu, að þessi vitleysa verði stöðv-
uð og komið verði á vaktakerfi á
sjúkrahúsum þar sem tekið verði
tillit til hagsmuna sjúklinga ekki
síður en lækna.
Mannskepnan er smá og leggur
ein og sér lítið á vogarskálar
heimsins. Þetta kom Víkveija í hug
þegar hann fylgdist með fréttum
af Persaflóastríðinu. Þar skutu
Bandaríkjamenn meðal annars tug-
um eða hundruðum svokallaðra
Tomahawk-stýriflauga á írak og
fram kom að hver flaug kostaði 1,3
milljónirbandaríkjadala. Það svarar
til 70-80 milljóna króna eða þess
sem venjulegur íslendingur vinnur
sér inn á heilli starfsævi.
Það hlýtur að vera nokkuð sér-
kennileg staða, sem komin er
upp í íslenzkum fjölmiðlaheimi, þeg-
ar áhorfendur ríkissjónvarpsins og
Stöðvar 2, bíða orðið í ofvæni eftir
að dagskrá þessara stöðva ljúki -
svo að unnt sé að sjá hvað er að
gerast í heimsfréttunum. Eins dæsa
menn af óánægju víða um land,
þegar dagsskrárnar hefjast, því að
þá er eins og slitið er á fréttataug
við veröldina. Víkveiji hefur staðið
sjálfan sig að þessu og fjölskyldu
sína, en kannski er ekki um mark-
tæka fjölskyldu að ræða, þar sem
í henni eru miklir fréttafíklar, ef
nota má það orð.
Nóttina, sem loftárásirnar á
Bagdad hófust og Víkverji sat og
horfði á CNN lýsa því sem fyrir
augu bar þar syðra hringdi síminn.
I símanum var Islendingur staddur
í Portúgal, sem einnig var að horfa
á CNN. Hann hringdi heim til þess
að spyijast fyrir um, hvað væri að
gerast. Ástæðan var að útsending
CNN þar syðra var öll á portúg-
ölsku og hann skildi ekki hvað fram
fór. Hann sá hins vegar að eitthvað
mikið var að gerast, en til þess að
fá botn í það, varð hann að hringja
heim.
Síðastliðið föstudagskvöld
hringdi aldraður maður í Hlíða-
hverfi á ritstjórn Morgunblaðsins
og spurði, hvort hætt væri að bera
blaðið út í hverfið hans. Blaðið
væri ekki komið. Sá sem svaraði í
símann kvað það ekki óeðlilegt, þar
sem verið væri að ljúka við blaðið
og prentun ekki hafin. Maðurinn
baðst afsökunar, kvaðst hafa dottað
og talið að kominn væri morgunn.
Svona væri það, þegar menn vektu
við að horfa á heimsfréttirnar. Það
er eins víst að margur Islendingur-
inn er vansvefta um þéssar mundir
eftir vökur við sjónvarpið.