Morgunblaðið - 24.01.1991, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1991
23
n:
c með hagla-
ðdrekunum
Morgunblaðið/Ragnar Axelsson
þögult og að stórhýsi við hlið þing-
hússins, þar sem risastór fáni með
rauðum krossi á hvítum fleti gefur
til kynna að þama sé hlynnt að særð-
um.
Hryllingur á áður óbirtu
myndbandi
Okkur hefur verið boðið að horfa
með Jóni Baldvin, Arnóri og fleirum
á myndband af atburðunum 13. jan-
úar. Við horfum á hermennina skjóta
óvopnað fólk af innan við hálfsmetra
færi og sjáum fólk deyja á sjúkra-
húsi af áverkum eftir skriðdrekabelt-
in. Þetta höfðum við hvorki séð í
sjónvarpsstöðvunum heima né í
gervihnattastöðvum. Líklega hefur
ekki mátt ofbjóða áhorfendum.
Hálfiamaður yfirgefur maður þessa
sýningu og gengur inn í salinn þar
sem blaðamannafundur Jóns Blad-
vins og Landsbergis er að hefjast.
Þetta er stærsti blaðamannafund-
ur sem ég hef verið viðstaddur, og
ég held að aldrei hafi jafnmörgum
myndavélum verið beint að íslensk-
um ráðherra. Þarna er líklega á
þriðja hundrað fréttamanna og
myndasmiða úr öllum heimshornum.
Landsbergis ítrekar óskir um að þeir
sem viðurkenni sjálfstæði Litháens
stígi skrefið til fulls og skiptist á
sendimönnum við landið. Jón Baldvin
fer hörðum orðum um framferði Sov-
étmanna, ábyrgð Kremlar og Gor-
batsjovs og tekur dýpra í árinni en
nokkru sinni fyrr um að það sé ekki
spurning hvort heldur hvenær Lithá-
en og Island skiptist á sendimönnum.
Hann segir að við heimkomu sína
muni ríkisstjóm íslands á ný taka
til skoðunar möguleikana á því í ljósi
viðræðna ráðherrans við ráðamenn í
öllum Eystrasaltslöndunum.
Svarthúfur ofsækja
forystumenn
Að loknum blaðamannafundinum
fer ráðherrann út úr þinghúsinu,
gengur á milli eldanna og fólkið
fagnar honum með lófataki og hróp-
ar Viva Island. Ráðherrann borðar
með Landsbergis í kvöld en við í
móttökuhúsi ríkisstjórnarinnar. Með-
an við sofum á hótel Drygaste, banka
svarthúfusveitimar upp á heima hjá
Raumanas Bogdanas aðalráðgjafa
Landsbergis. Bogdanas er í þinghús-
inu en flýtir sér heim þegar kona
hans sendir honum neyðarkall. Hann
er nýkominn heim þegar svarthúf-
umar beija upp á aftur og heimta
að hann opni. Þegar því er ekki svar-
að, doka þeir um stund en fara svo
í burtu. Atburðir af þessu tagi verða
æ tíðari, Bogdanas er sá þriðji úr
fremstu röð sjálfstæðissinna sem
orðið hefur fyrir ofsóknum svart-
húfnanna. Þrátt fyrir þetta er ekki
að sjá að Bogdanas sé brugðið þegar
hann næsta morgun fylgir Jóni Bald-
vin í kirkjugarðinn þar sem bætt er
blómum við minnisvarða við legstað
fórnarlamba blóðbaðsins 13. janúar.
Að þessu loknu göngum við um
gamla bæinn og dvölinni í Vilnius
lýkur í troðfullri dómkirkju kaþólikka
við torgið þar sem 500 þúsund fylgdu
fórnarlömbunum til grafar.
Texti: Pétur Gunnarsson
Myndir: Ragnar Axelsson
Ekki vitum við hvort þessir hermenn voru komnir til Vilnius þann
13. janúar en húfur þeirra eru eins og þeirra sem við sáum ganga
hvað harðast fram á myndbandinu í þinghúsinu. Þegar þessi sá mynda-
vélina varð hann illilegur og hrökk við en þegar ljósmyndarinn veif-
aði til hans brosti hann og veifaði á móti.
Morgunblaðið/Ragnar Axelsson
Úkraínumaðurinn Tímothei ræðir við Gestudis og aðra litháska vopnabræður sína.
Ef við deyjum þá munu
margir þeirra dejja líka
VIÐ MUNUM aldrei beita vopn-
um okkar að fyrra bragði en ef
skriðdrekarnir láta til skarar
skríða tökum við á móti og gef-
umst aldrei upp,“ sagði Gestudis
Maximavitsjus, 35 ára gamall
Lithái, sem Morgunblaðið ræddi
við í þinghúsinu í Vilnius.
„Kannski mun ég deyja og ég
er tilbúinn að deyja fyrir Lithá-
en. Kannski verður mín saknað
eins og þeirra sem saknað er
úr sjónvarpsstöðinni og kannski
verð ég tekinn höndum, hvað
veit ég um það. Ef hér verður
blóðbað sér umheimurinn
kannski loksins að Litháen ætlar
sér að verða frjálst. í 50 ár höf-
um við verið þrælar kommún-
ista.“
Gestudis er ræktunarfræðingur
frá Varena, um 100 kílómetra suð-
ur af Vilnius. Hann segir að þegar
spennan hafi tekið að vaxa í lýð-
veldinu hafí hann og aðrir félagar
í „Samtökum til varnar efnahag
Litháens“, sem hafi það markmið
að koma í veg fyrir að framleiðslu-
vörur séu fluttar endurgjaldslaust
úr landinu, verið beðnir að veija
þinghúsið. Þeir hafi svarað kallinu
án þess að hika. „Við höfum ekki
góð vopn, bara haglabyssur og litla
riffla, en ég er ánægður með að
vera hér í hópi fólks hvaðanæva
að, ekki bara Litháa heldur einnig
Pólvetja, Rússa og Úkraínu-
manna,“ segir Gestudis Maxima-
vitsjus.
Skriðdrekarnir brenna vel
Gírgos er 21 árs félagi Gestudis
frá Varena og hann er einnig í
samtökunum með langa nafnið.
Hann fellst á að ræða við mig en
vill ekki gefa fullt nafn. „Eins og
ástandið var orðið urðum við að
koma hingað. Við viljum lifa í
frjálsu Litháen og það er betra að
deyja hér en að vera áfram þræll
annarra,“ segir hann þegar ég
Gestudis Maximavitsjus, til hægri, og félagi hans Gírgos.
spyr hann af hveiju hann hafi
komið í þinghúsið. „Þetta var ekki
erfið ákvörðun. Við fengum 15
mínútur til að ákveða okkur, sum-
ir fóru, en ég ákvað að vera í þing-
inu og hef aldrei séð eftir því. Eg
þjónaði í Rauða hernum rétt hjá
Kaliningrad fyrir rúmu ári og ég
er tilbúinn að beijast við þennan
djöfulsins her sem fer með nýliða,
sérstaklega frá Eystrasaltslöndun-
um, eins og skepnur. Eldri her-
menn ofsækja okkur og yfirmenn
kalla okkur öllum illum nöfnum.
Nú skammast ég mín fyrir að hafa
gegnt þessari herþjónustu,“ -segir
hann. „Sovéskir skriðdrekar eru
kannski þeir hraðskreiðustu í heimi
en þeir eru góður eldsmatur og ef
þeir koma þá munum við kveikja
í þeim. Kannski deyjum við allir
en margir þeirra munu líka deyja,“
segir Gírgos.
Af því að þetta gæti
gerst í Ukraínu
„Það sem er að gerast hér gæti
gerst í Úkraínu bráðum. Kannski
hefur Gorbatsjov ekki fengið nóg
blóð, kannski hann vilji fleiri fórn-
arlömb,“ segir Timothei Gibold-
ovski. Hann er 32 ára og einn af
10 Úkraínumönnum, sem ganga
um þinghús Litháa í grænum ein-
kennisbúningi. „Einkennisbúning-
urinn er tákn fyrir vesturhluta
Úkraínu. Þar börðumst við á 18.
og 19. öld fyrir frelsi undan pólsku
og austurrísku oki. Með því að
koma hingað get ég kannski kom-
ið í veg fyrir að_ það sem gerst
hefur hér gerist í Úkraínu. 10 okk-
ar eru komnir hingað og ég mun
beijast við Gorbatsjov-mafíuna
þangað til annaðhvort gerist að
þetta blóði drifna heimsveldi gefst
upp fyrir Litháum eða ég ligg
dauður.“