Morgunblaðið - 02.02.1991, Síða 10

10
MQRG.UNB^ÐIÐ LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1991
Fuglogfiskur
________Myndlist
EiríkurÞorláksson
Þennan fyrsta mánuð á nýju
ári býður Gallerí Sævars Karls,
Bankastræti 9, upp á sýningu á
nokkrum ljósmyndum sem Svala
Sigurleifsdóttir hefur unnið.
Svala er vei menntuð myndlist-
arkona, sem farið hefur víða og
stundað listnám bæði hér á landi,
í Bandaríkjunum, Danmörku og
í Noregi. Hún hefur um árabil
verið virk í myndlistinni, og á síð-
ustu tveimur árum hefur hún
haldið einkasýningar í Nýlista-
safninu og í Gallerí einn einn
á Skólavörðustíg.
Að þessu sinni sýnir Svala
fimm ljósmyndaverk, þar sem
svart-hvítar ljósmyndir eru litað-
ar með skærum olíulitum. í sýn-
ingarskrá segir listakonan að hún
hafí valið þessa tækni vegna þess
að hún hafi gefið sér „hvað mesta
inöguleika á að möndla með veru-
leikann". Skilgreining af þessu
tagi er væntanlega valin af kost-
gæfni, og því rétt að minna á,
að samkvæmt íslenskri orðabók
Menningarsjóðs merkir sögnin að
„möndla“ að fitla við hlutina,
koma þeim í nothæft ástand eða
sjá um að þeir verði í lagi. í
myndum sínum má því ætla að
Svala sé að lagfæra þann veru-
leika, sem ber fyrir augu, og
færa í það lag sem hæfir
vitund tímans.
Þetta er nærri sanni þegar
hugsað er til þjóðfélagsins í heild,
því það þrífst nú svo sannarlega
á litum; það þarf ekki annað en
líta í dagblöð, ásjónvarp og ört
fjölgandi auglýsingaskilti á
Reykjavíkursvæðinu við að sann-
færast um það. Samhliða þessu
er hin svart-hvíta framsetning
heimsmyndarinnar á undanhaldi,
og í þeysingi samtímans á hin
kyrra ljósmynd jafnvel líka
erfitt uppdráttar.
Listakonan veltir stöðu ljós-
myndarinnar einnig fyrir sér í
sýningárskrá og spyr: „Er Ijós-
myndin hvorki fugl né fiskur?"
En hún kemst að niðurstöðu og
segir: „Ljósmyndin er bæði fugl
og fiskur! Hún er tækni sem
hægt er að beita til að mynda
Syala Sigurleifsdóttir:
„I skugga Babels“.
hnöttinn okkar séðan frá tunglinu
og taka portret af vírusum ...
og allt þar á milli. Með ljósmynd-
um er hægt að fara á hugarflug
- og kafa ofan í sálardjúpin."
Þessi sannfæring Svölu kemur
síðan vel fram í ljósmyndunum.
Tvö verkanna minna í uppsetn-
ingu á altaristöflu með vængjum
(triptych) til að undirstrika trú
listakonunnar á gildi ljósmynd-
anna enn frekar. Fuglar eru mik-
ilvægt viðfangsefni í verkunum,
þar sem hringrás lífsins kemur
saman í skeljalausri baráttunni
um brauðið, hinum létta leik og
loks angurværum örlögum brost-
inna drauma.
Hinir sterku litir sem Svala
notar á . ljósmyndirnar skapa
skörp skil í verkunum um leið og
þeir einangra viðfangsefnin og
gefa þeim meiri þrótt. Þannig
verður hlutverk Vörðubrots
Kristjáns Guðmundssonar meira
en stærðin gefur til kynna í „í
skugga Babels" (nr. 1), átökin
um lífsviðurværið verða umfangs-
meiri í „Baráttan eilífa“ (nr. 3)
og örlög draumhugans átakan-
legri en ella í „íkarusarhljómleik-
ar“ (nr. 5).
Hitt er einnig rétt, að sumar
myndanna hefðu staðið fyllilega
fyrir sínu sem svart-hvítar mynd-
ir, þar sem formskynjun listakon-
unnar virðist góð, en er að nokkru
liulin hér vegna litanna. Því væri
vert að sjá við annað tækifæri
myndir frá hendi Svölu, þar sem
Ijósopið, en ekki pensillinn, sér
um að „möndla
með veruleikann".
Sýningu Svölu í Gallerí Sævars
Karls lauk 1. febrúar.
H í SJÖTTA áfanga Reykjavík-
urgöngu Útivistar, sem farin verð-
ur sunnudaginn 3. febrúar, verður
gengið frá Ferjunesi niður með
Þjórsá og síðan út með strönd-
inni. Þessi leið var mikið farin um
Kyndilmessu þegar Skaftfellingar
og Rangæingar voru að fara „suður
syðra“ í verið. Það var kallað að
fara „Suður syðra“ þegar farið var
með ströndinni í verið suður með
sjó en þegar farið var yfir Hellis-
heiði va_r talað um að fara „suður
innra“. í leiðinni verður fylgst með
þeirri breytingu sem verður á ósum
Þjórsár við útfall _á miklu útfíri.,
Brottför er frá BSI-bensínsölu kl.
10.30. Stansað við Arbæjarsafn
og Fossnesti á Selfossi. Eftir há-
degi verður lagt af stað í styttri
ferð niður með Ölfusá. Gangan
hefst við Hraun og verður gengið
þaðan niður með fljótinu á ósum
þess. Brottför kl. 13.00 frá BSÍ-
bensínsölu. Stansað við Árbæjar-
Safn. (Frcttatilkynning)
---------------------
■ ÁFRAM verður haldið með
kynningar á dýrategundum í Hús-
dýragarðinum. Næstkomandi
sunnudag 3. febrúar kl. 15.00 fjall-
ar Siguyjón Bláfeld loðdýraráðu-
nautur um refa- og minkabúskap.
Kynningin verður í kennslusal Hús-
dýragarðsins í Laugardal og er hún
opin gestum garðsins meðan hús-
rúm leyfir.
Ráðunautafundur:
Rætt verður um inn-
flutning búvara
Ráðunautafundur Rannsóknastofnunar landbúnaðarins og Búnaðar-
félags íslands verður haldinn á Hótel Sögu dagana 4.-8. febrúar næst-
komandi. Á dagskrá eru meðal annars erindi um GATT-viðræðurna,r
áhrif nýs GATT-samkomulags á íslenskan landbúnað, innflutning bú-
vara og tillögur sjömannanefndar um lækkun búvöruverðs.
Á ráðunautafundinum verður
einnig flutt erindi um áburðartilraun-
ir og beitarstjómun, hagkvæmni end-
urræktunar, rúllubagga og heyskap,
og fjallað verður um leiðbeiningar-
þjónustu Búnaðarfélags íslands,
tölvumál og bændabókhald. Þá verð-
ur einnig fjallað um kynbætur í loð-
dýrarækt, fiskeldi, svínarækt og
hrossarækt.
Fundinn sitja ráðunautar búnaðar-
sambandanna, landsráðunautar,
bændaskólakennarar og sérfræðing-
ar Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins.
911 Kfl 91 97fl LÁRUS Þ' VALDIMARSS0M framkvæmdastjóri
(m I I VVl’k I 0 I W KRISTINN SIGURJÓNSSON. HRL. lóggilturfasteignasali
Til sýnis og sölu m.a. annarra eigna:
Rúmgóð séríbuð - frábært verð
í lyftuhúsi við Asparfell. 4 rúmg. svefnherb., tvöföld stofa, tvennar
svalir. Bað og gestasnyrt. Sérinng af gangsvölum. Sér þvottaherb.
Góður bílskúr. Mikið útsýni.
4ra herb. íbúðir við:
Hrafnhóla. 5. hæð, lyftuhús. Stór og góð. Mikið útsýni.
Hraunbæ. 1. hæð, vel með farin. Herb. fylgir á jarðhæð.
Meiabraut. Jarðhæð í þríbhúsi, 106 fm. Allt sér. Skuldlaus. Ný vistgata.
Á góðu verði í gamia bænum
Neðri hæð í steinhúsi við Amtmannsstíg. Hæðin 70 fm. Nokkuð endur-
bætt. Sérhiti. Kjallaraherb. með wc. Tvíbýli. laus fljótlega. Tilboð ósk-
ast.
Góðar íbúðir f Kópavogi við:
Vallargerði 2ja herb. jarðhæð 65 fm. Allt sér. Öll nýendurbætt.
Engihjalla 2ja herb. stór og mjög góð íb. í lyftuhúsi. Frábært útsýni.
Á fyrstu hæð við Hofsvallagötu
2ja herb. íb. 60,3 fm nettó, nokkuð endurbætt. Föndur- og geymslu-
herb. i kj. Sérþvottaaðstaða. 4-býli.
Skipti möguleg á stærri eign sem má þarfnast endurbóta.
Glæsileg eign f Skógahverfi
Tvíbýlishús, 10 ára steinfjús með 6 herb. úrvalsíbúð á hæð. Með rúmg.
bílskúr. Samþykkt. séríb. 2ja herb. á neðri hæð, ennfremur rúmgott
vinnupláss. Nánari uppl. aðeins á skrifstofunni.
Breiðholt - Mosfellsbær - hagkvæm
skipti
Traustur kaupandi óskar eftir raðhúsi með 4-5 svefnherb. og bílskúr.
Skipti möguleg á 5 herb. mjög góðri íb. í Hólahverfi með frábæru útsýni.
Á Seltjarnarnesi óskast:
Gott einbýlis- eða raðhús með 4-5 svefnherb. Nánari upplýsingar trún-
aðarmál.
Góð sérhæð eða raðhús
óskast til kaups í nýja miðbænum eða nágrenni. Mikil og góð útborgun.
• • •
Opið á morgun kl. 10-16.
Viðskiptum hjá okkur fylgja
ráðgjöf og traustar
upplýsingar.
• • •
AIMENNA
FASTEIGHASAIAN
LAUGAVEGI18 SÍMAR 21150-21370
___________________________litemDaít oodID
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 575. þáttur
Því er íslenskt mál við lýði,
að mörgum er annt um það.
Sumir hafa umhyggju sína í
hljóði, aðrir taka til máls.
Haraldur Guðnason í Vest-
mannaeyjum er einn tryggasti
uppihaldsmaður þessa þáttar.
Hann tekur því ekki þegjandi,
að misfarið sé með mál okkar.
Mættu slíkir verða sem flestir.
Haraldur hefur enn sent mér
gott og efnismikið bréf, og reyni
ég að gera því ofurlítil skil. Ég
töluset helstu efnisatriði sem frá
H.G. eru runnin.
1) Dönskuslettur, eins og
„koma til með“, „slá í gegn“ og
„í dag“ í merkingunni nú á dög-
um, um þessar mundir, um
sinn, þessa dagana. Ég hef þá
sýnt dæmi þess sem mér sýnist
betur fara en „í dag“ í fyrr-
greindri merkingu.
í staðinn fyrir „að koma til
með“ er hægt að segja margt
betra. Stundum er unnt að nota
einfalda framtíð. Þetta mun
gerast í staðinn fyrir: „þetta
kemur til með að gerast". Við
getum líka sagt: Eg býst við
hann geri... í stað: „hann kem-
ur til með að gera“ o.s.frv. Að
„slá í gegn“ þýðir víst að sigra,
vinna sigur, jafnvel hrífa,
vekja hrifningu eða eitthvað á
þeim slóðum. Okkur Haraldi
þykir böngulegt, þegar sagt var
frá því, að „ostar slógu í gegn“.
Líklega hafa ostarnir ekkert
gert, en þótt sérlegá góðir.
2) Haraldur Guðnason and-
mælir málfátækt og stagli, sbr.
síklifun á orðsamböndunum „að
mínu mati“ og „vera í stakk
búinn“.
3) Þá er það víst enn ein
dönskuslettan, hversu menn of-
nota sögnina að leiða=veita for-
ystu. H.G. óttast að bráðum
verði tekið að tala um „flokks-
leiðara", „söngleiðara“ o.s.frv.
4) „Taka yfir“=taka við
(stjórn á). Mér þykir gott að
H.G. minntist á þetta. Ég bið
menn enn og aftur að láta af
þessari enskuslettu (take over).
Hennar er engin þörf. Illskárri
er þá samsetningin „yfirtaka“,
en óþörf líka. N.N. tók við stjórn
fyrirtækisins. Hvorki „tók hann
stjórnina yfir“ né „yfírtók fyrir-
tækið“.
5) Ég ítreka með H.G. að mér
þykir samsetningin ungbarn
ólíkt betri en „ungabarn“, sbr.
unglamb, ungfugl, ekki „unga-
lamb“ eða „ungafugl", og al-
kunna er að unghæna er annað
en ungahæna.
Ég kveð svo Harald Guðnason
í Eyjum með virktum og þessari
tilbúnu frétt úr bréfi hans: „í
gerkvöld um kvöldmatarleytið
varð eldur laus yfir á bænum
Vælugerðiskoti. Brátt tókst að
ráða niðurlögum eldsins og þá
var klukkan akkúrat átta og
fólkið á bænum slapp með
skrekkinn."
★
Auglýst er eftir sögnunum
slökkva, hvessa og sökkva í
staðinn fyrir „ráða niðurlögum“,
„bæta í vind“ og „fara niður“.
★
Voga skefur vindakast,
virðar trefíl brúka.
Það er án efa þéttingshvasst,
þegar refir Ijúka.
(ísleifur Gíslason, 1873-1960; ferskeytla,
hringhend.)
★
„Snorri var átján vetra. Hann
var vænn maður og ljós á hár
og rétthár og vel vaxinn og kurt-
eis í ferð, hár meðalmaður að
jöfnum aldri og fræknlegur,
heitfastur og fagurorður og kall-
aði mjög sinn þá, er hann talaði
við óhlutdeilinn, en ef hann lagði
nokkuð til, varð hann að ráða,
við hvern sem hann átti, ella
fylgdi ber óhæfa.
Þórður var hár maður og
herðibreiður, góður viðmælis og
blíður f skapi, nefljótur og þó
vel fallinn í andliti, eygður mjög
og fasteygur, ljósjarpur á hár
og liðaðist í lokka. Hann þótti
líklegur til höfðingja. Svo sagði
Sturla [Sighvatsson], að engi
þyrfti sér ríki að ætla til mann-
virðingar í Vestfjörðum, sá er í
Dölum sæti, ef Þórður væri í
ísafirði."
(íslendingasaga Sturlu Þórðar-
sonar; 1214-1248; lýst Vatns-
firðingum (Þorvaldssonum) áður
en þeir eru af lífi teknir eftir
Stakkgarðsbardaga).
★
Hlymrekur handan stældi úr
ensku:
Ég held limrunnar brautir svo beinar,
að þar bíði ekki hindranir neinar,
en grátt er gaman
og gróft kornið saman,
svo guðhræddur almúginn kveinar.
★
Tíningur (aðsendur úrýmsum
áttum):
1) Af hveiju fór kaupmaðurinn
ofan að Tjörn með reikningana
sína? Svar: Til þess að láta endur
skoða þá.
2) Hann er fárveikur karlinn,
stundum alveg hreint á milli heims
og sleggju.
3) Ekki voru veitingarnar
skomar við öxl, enda urðu margir
nær lífí en limum áður en lauk.
4) Úr Njáluprófi: Skarphéðinn
barðist um á hæl og hnakka með
taparaexi og klauf suma óvini sína
í hreðjar niður.
5) Mær, sem fæddist 25. des-
ember á öldinni sem leið, hlaut
nafnið Jólavía.
★
„í lokin vil ég leyfa mér að
árétta það sem er mergurinn
málsins og meginröksemdin fyrir
þýðjngarskyldunni, en það errétt-
ur Islendinga til þess að fá þjón-
ustu sjónvarpsstöðvanna fram-
reidda á móðurmáli sínu, þann-
ig að vald á íslensku dugi til
að njóta efnisins. Ef svo er kom-
ið að „íslenskir" fjölmiðlar selja
löndum sínum þjónustu á tungu-
máli sem ekki er móðurmál þeirra,
þá er fólki mismunað. Boðið er
upp á þjónustu sem ekki allir geta
notið.“
(Kristján Árnason, form.
Isl. málnefndar hér í blað-
inu 24. jan. 1991.)
★
Stundum er sagt að einhver sé
glysgjarn, í kvk. glysgjörn, svo
og í hvk. flt. Þóri Haraldssyni á
Akureyri þykir liggja beint við að
segja um börn sem hafa gaman
af blysum og flugeldum, að þau
séu blysgjörn. Mega menn yrkja
um þetta ef vill.