Morgunblaðið - 26.02.1991, Síða 22

22
MORGUNBLÁÐIÐ ÞRIÐJUDÁGUR 26. FÉBRÚAR 1991
Pravda segir Banda-
ríkjastjórn stefna
að heimsyfirráðum
Moskvu. Reuter.
PRAVDA, málgagn sovéska kommúnistaflokksins, sagði í gær að
markmið Bandaríkjamanna með innrásinni í Kúveit væri að ná
heimsyfirráðum. Blaðið sakaði einnig Vesturlönd um að heyja
stríðið fyrir botni Persaflóa í því skyni að blása nýju lífi í versn-
andi efnahag þeirra.
Innrás fjölþjóðahersins
mótmælt víðs vegar heim
Lundúnum. Reuter, The Daily Telegraph.
Reuter
Um 500 breskir múslimar gengu um miðborg Lundúna í gær, hróp-
uðu vígorð gegn George Bush Bandaríkjaforseta og kröfðust þess
að fjölþjóðaherinn færi af Persaflóasvæðinu.
Pvavda sagði einnig að frelsun
Kúveits væri aðeins fyrirsláttur;
Bandaríkjamenn vildu notfæra sér
deiluna um landið til að tortíma
írak sem herveldi. Bandaríkja-
menn hefðu boðað „nýja skipan
heimsmála" og hygðust koma
henni á með vopnavaldi.
Harðlínukommúnistar hafa að
undanförnu lagt hart að Míkhaíl
Gorbatsjov Sovétforseta að hætta
að styðja hernaðaraðgerðir banda-
manna gegn íraksher. Umbóta-
sinninn Sergej Stankevítsj, aðstoð-
arborgarstjóri Moskvu, sagði að
staða Gorbatsjovs kynni að veikj-
ast heima fyrir ef stríðið drægist
á langinn og því gæti hann freist-
ast til að snúa baki við bandamönn-
um.
Sovésk stjórnvöld kváðust á
sunnudag harma innrás fjölþjóða-
hersins í Kúveit og sögðu að Sam-
einuðu þjóðimar gætu enn leyst
deiluna um Kúveit með friðsamleg-
um hætti.
Pravda birti einnig frétt frá
Bagdad þar sem sagði að loftárás-
ir bandamanna hefðu lagt efnahag
íraka í rúst. Bandaríkjamenn
hefðu af ásettu ráði gefíð írökum
allt of skamman frest til að fara
úr Kúveit.
EFNT var til útifunda víðs vegar
um heim, einkum í arabaríkjum,
til að mótmæla hernaðaraðgerð-
um bandamanna gegn íraska inn-
rásarliðinu í Kúveit. Margir fögn-
uðu hins vegar landárásum fjöl-
þjóðahersins og vonuðust til þess
að þær yrðu til að binda sem fyrst
enda á stríðið fyrir botni Persa-
flóa. Enn aðrir sögðust hafa
áhyggjur af yfirvofandi blóðsút-
heílingum.
Útvarpið í Bagdad hvatti alla
araba til að taka þátt í mótmælum
gegn innrás fjölþjóðahersins í Kúveit
og sagði að nú væri komið að þeim
„að taka þátt í móður allra bardaga
og tryggja sigur íraka“.
Óeirðalögreglan í Kaíró, höfuð-
borg Egyptalands, skaut táragasi tii
að dreifa hundruðum námsmanna,
sem mótmæltu innrásinni. Götum við
Kaíró-háskóla voru lokaðar eftir að
námsmenn höfðu tekið að kasta
gijóti á lögregluna.
Þúsundir mótmælenda í San’a,
höfuðborg Jemens, grýttu sendiráð
ríkja, sem myndað hafa bandalag
gegn her Saddam Husseins íraksfor-
seta. Um hundrað þúsund manns
komu saman á götum borgarinnar,
hrópuðu vígorð til stuðnings Sadd-
ams Husseins íraksforseta og for-
dæmdu leiðtoga arabaríkja, sem sent
hafa hermenn gegn íraksher. Aii
Abdullah Saleh, forseti landsins,
hvatti Míkhafl Gorbatsjov Sovétfor-
seta til að „gera sitt ýtrasta á vett-
vangi Öryggisráðs Sameinuðu þjóð-
anna til að stöðva blóðsúthellingam-
ar“.
Lögreglan í Amman, höfuðborg
Jórdaníu, var með mikinn viðbúnað
á götum borgarinnar enda njóta írak-
ar mikils stuðnings þar. Um 200
konur söngluðu vígorð gegn Banda-
ríkjastjórn fyrir utan bandaríska
sendiráðið í borginni. Beðið var fyrir
íröskum hermönnum í moskum borg-
arinnar. Andúð á öllu, sem vestrænt
er, fer vaxandi í borginni og starfs-
menn spænskrar sjónvarpsstöðvar
urðu fyrir barsmíðum er þeir reyndu
að taka vegfarendur tali.
Um 25.000 manns gengu um mið-
borg Madrid til að krefjast þess að
endi yrði bundinn á stríðið og
spænska stjórnin hætti stuðningi við
fjölþjóðaherinn. Efnt var til mótmæla
í fleiri borgum Spánar, meðal annars
í Barcelona, þar sem þúsundir manna
héldust í hendur og mynduðu „frið-
arkeðju" um miðborgina.
Margir Bandaríkjamenn fögnuðu
þeirri ákvörðun bandamanna að gera
innrás í Kúveit. Aðrir, einkum skyld-
menni bandarískra hermanna sem
taka þátt í innrásinni, höfðu áhyggj-
ur af því að mannfallið yrði mikið.
Kúveitar létu í ljós ánægju með
innrásina. Sendiherra þeirra hjá
Sameinuðu þjóðunum, Mohammad
Ahulhasan, kvaðst vona að landhern-
aðurinn tæki ekki langan tíma og
„kúveiska þjóðin endurheimti frelsi
sitt“.
Jóhannes Páll páfi, sem studdi
friðarumleitanir Gorbatsjovs fyrir
helgina, kvaðst vona að endi yrði
bundinn á blóðsúthellingamar í Irak
og Kúveit. Aldrei hefði verið brýnna
en nú að skynsemin yrði ástríðunum
yfírsterkari.
Markmiðið að einangra
liðsafla Saddams Huss-
eins Iraksforseta í Kúveit
FYRSTU sólarhringar innrásarinnar í Kúveit minna um margt á
aðfaranótt 16. janúar er bandamenn hófu loftárásir á hernaðar-
skotmörk í Irak og Kúveit. Þá tókst Saddam Hussein íraksfor-
seta ekki að halda uppi skipulegum vörnum gegn flugsveitum
bandamanna og írakar virðast hafa veitt litla mótstöðu er innrás-
inni í Kúveit var hrundið af stað á sunnudag. Líkt og í upphafi
Persaflóastyrjaldarinnar verður mikillar bjartsýni víða vart og
telja sumir sérfræðingar jafnvel líklegt að fullnaðarsigur vinnist
á nokkrum dögum. Aðrir hafa varað við óhóflegri bjartsýni og
vísa til þess að enn liggi ekki fyrir hvort bandamönnum hafi
tekist að lama baráttuþrek Lýðveldisvarðarins, úrvalssveita íraks-
forseta.
Það sem ef til vill vekur mesta
athygli er hversu hratt hersveitir
bandamanna hafa farið yfir. Svo
virðist sem tekist hafi að uppræta
jarðsprengjubelti, skriðdreka-
giidrur og aðrar hindranir íraka
með mun skilvirkari hætti en
menn höfðu ætlað fyrirfram. Af
• þessu má síðan draga þá ályktun
að hersveitir fjölþjóðaherliðsins
hafi mun meira svigrúm en reikn-
að hafði verið með. Þetta gerir
það að verkum að hermenn
bandamanna geta auðveidlega
einangrað einstaka herflokka Ir-
aka og kann það að skýra hversu
margir íraskir hermenn hafa verið
teknir til fanga.
Þrenns konar hersveitir
Liðsafla íraka hefur gjarnan
verið skipt upp í þrennt. Sveitim-
ar við landamæri Kúveits og
Saudi-Arabíu voru aldrei taldar
merkilegar og var því þegar í
upphafi spáð að bandamenn
myndu auðveldlega sigrast á
þeim. Svo virðist sem því mark-
miði hafi þegar verið náð og alltj-
ent má fullyrða að fjölþjóðaliðinu
stendur ekki mikil ógn af þeim
sveitum sem eftir kunna að vera.
Þessir hermenn íraka hafa fengið
litla þjálfun og fregnir frá
vígstöðvunum herma að margir
þeirra hafi verið illa haldnir.
Líkast til koma flestir fanganna
úr þeirra röðum. Baráttuþrek
þessara sveita hefur trúlega verið
orðið næsta lítið bæði vegna öm-
uriegs aðbúnaðar og þeirra hörðu
loftárása sem þær hafa sætt af
hálfu bandamanna á undanföm-
um vikum.
Norðar í Kúveit em mun reynd-
ari hermenn og þeir eru betur
vopnum búnir. Þessar sveitir ráða
yfír fullkomnari skriðdrekum og
brynvögnum og Iíkast til eru stór-
skotavopn þeirra mun öflugari.
Gera má ráð fyrir því að þessum
liðsafla sé einkum ætlað að reyna
að hrinda frekari framrás nnrás-
arliðsins.
Ákveði Irakar að gera gagnár-
ás er trúlegt að það komi í hlut
Lýðveldisvarðarins. Á undanförn-
um tveimur dögum hafa ýmsir
sérfræðingar haldið því fram að
styrkur þessara sveita hafí verið
ofmetinn. Úrvalssveitirnar sýndu
þó í styijöldinni. við írani að þær
eru geysilega hreyfanlegar auk
þess sem þær ráða fullkomnustu
vígtólunum I vopnabúrum íraka.
Vígstaða Lýðveldisvarðarins
Það er einkum þrennt sem
vinna mun gegn Lýuðveldisverð-
inum ef og þegar hann lætur til
skarar skríða gegn innrásarliðinu.
í fyrsta lagi hefur þessi liðsafli
orðið fyrir þyngstu loftárásunum
í. stríðinu og því er haldið fram
að einungis þetta atriði sé nóg til
að buga baráttuþrek reyndustu
hersveita. í öðru lagi hafa sveitir
þessar verið grafnar ofan í
sandinn vikum saman. Það hefur
einnig áhrif á baráttuþrekið en
mestu skiptir þó að með þessu
hefur verið dregið verulega úr
möguleikum þessa liðsafla til að
blása til snöggrar gagnsóknar. í
þriðja lagi nýtur Lýðveldisvörðu-
irnn ekki vemdar flugsveita og
því eru bryndrekarnir tiltölulega
auðveld skotmörk þegar þeir eru
komnir upp úr gryfjunum auk
þess sem Iraka skortir upplýsing-
ar um ferðir sveita fjölþjóðaliðsins
þar sem flugher þeirra er óvirkur.
Séu fullyrðingar bandamanna um
að helstu stjóm- og samskipta-
miðstöðvar íraka heyri nú sögunni
til réttar dregur það einnig mjög
úr getu Lýðveldisvarðarins til að
hrinda af stað skipulegri gagn-
sókn.
Fyrsta stigi innrásarinnar er
lokið en varasamt er ganga að
því sem vísu að sveitir fjölþjóða-
herliðsins komi til m'eð að halda
sama hraða í sókninni til norðurs
í gegnum Kúveit. Á sama hátt
munu þær hersveitir sem sóttu inn
í Irak og eru nú líklega á leið til
norðurs og austurs meðfram
landamærum Kúveits og íraks að
öllum líkindum mæta hersveitum
Reuter
Bandarískir landgönguliðar sækja fram til norðurs í átt til Kú-
veit-borgar.
Lýðveldisvarðarins. Fjölþjóðaliðið
þarf að bijótast í gegnum þá varn-
arlínu til að kljúfa fylkinguna með
súöggri árás úr vestri og þar með
koma í veg fyrir hugsanlega liðs-
og birgðaflutninga yfír landa-
mærin.
Umfang innrásarinnar
Enn liggur ekki fyrir hversu
langt til norðurs sveitir banda-
manna munu sækja. í raun gildir
það sama um allt umfang þessar-
ar aðgerðar. Þannig hafa banda-
menn ekki lýst yfir því með óyggj-
andi hætti hversu langt verður
sótt inn í Irak. Vangaveltur hafa
komið fram um að fjölþjóðaliðið
mun jafnvel blása til sóknar gegn
sveitum Saddams forseta í
Bagdad og knýja hann til uppgjaf-
ar. Ákvörðun í þá veru myndi hins
vegar augljóslega mælast mis-
jafnlega fyrir innan bandalagsins
gegn Saddam og er fremur
pólitískt úrlausnarefni en hernað-
arlegt.
Líklegt hefur verið talið að
sókninnni verði beint í átt til
Basra, náest stærstu borgar íraks,
í suðurhluta landsins en ekki er
vitað hvort í ráði er að hertaka
borgina. Tilgangurinn með sókn
lengra til norðurs væri trúlega sá
að hindra flutninga til vígstöðv-
anna í Kúveit. Það gera banda-
menn með því að koma í veg
umferð um þjóðveginn milli
Bagdad og Basra og aðrar helstu
flutningaleiðir en mikið votlendi
er á þessu svæði. Fréttir í gær
hermdu að fjölþjóðaliðið væri þeg-
ar farið að nálgast bakka Efrat-
fljóts. Sé það rétt er tilgangurinn
sá að einangra liðsaflann í Suður-
írak og í Kúveit. Hyggist írakar
koma í veg fyrir þetta neyðast
þeir til að flytja lið og bryndreka
til vesturs frá landamærum íraks
og Kúveits og þar með kalla yfir
sig loftárásir flugsveita banda-
manna.
Vígstaða Iraka er erfið en því
fer fjarri að liðsafli Saddams for-
seta hafí verið sigraður. Á hinn
bóginn mun styrkur landhers hans
koma í ljós á allra næstu dögum.
Ganga má að því sem vísu að
fjórði fjölmennasti her í heimi
verður tæpast sigraður án mann-
skæðra bardaga þó svo lítt þjálf-
aðar hersveitir hafi fram til þessa
reynst lítil fyrirstaða.
Byggt á The Daily Telegraph,
Reuter ofl.